Morgunblaðið - 25.06.1995, Blaðsíða 28

28 B SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ISTVÁN og íslenskunámshópurinn hans. F.v. Bence, Kata, Ist-
ván, Daniella. Emese, Zsuzsa, Gábor og Jóhanna.
EFTIR tónleikana. F.v. Daniella, Ilona,
Ingibjörg, Marta, Örn og Zsuzsa.
Af íslensku máli
og menningu
Bréf frá Búdapest
Nú eru nemendumir sjö, flestir smitaðir
af áhuga Istváns á íslensku máli og menn-
ingu, segir Trausti Steinsson í bréfí sínu
frá Búdapest. Til marks um þennan víð-
tæka áhuga er nú staðreynd að hópurinn
fylgist vel með öllu norrænu og sérstak-
lega íslensku sem í boði er á Vorhátíðinni
hér í Búdapest þetta árið, og það er margt.
MAÐUR er nefndur István,
sem þýðir Stefán, eftirnafnið
Schiitz, fertugur Ungvetji, mál-
snillingur og hugsjónamaður. Fyr-
ir um það bil 20 árum féll hann
af einhveijum dularfullum ástæð-
um fyrir íslenskri tungu, það var
ást og hún er alltaf blind og verð-
ur ekki skýrð. Árið 1977 komst
hann til íslands í fyrsta sinn og
dvaldi þar í tvo mánuði. Fyrir
tveimur árum fór hann aftur til
Islands og var þá í tíu mánuði.
Hann talar íslensku 99% fullkom-
lega. Talar nokkur maður nokkurt
mál betur en það?
Fyrir ekki mörgum misserum
byijaði István að kenna lysthaf-
andi ungverskum stúdentum við
háskóla hér í borg íslensku. Frum-
kvæðið er algjörlega hans og allur
gangur á því hvort og hvað hann
hefur fengið borgað fýrir. Þetta
er sem sagt hreint hugsjónastarf.
Hefur István í tengslum við þetta
starf sitt samið merkilega, mjög
vandaða og bráðskemmtilega
kennslubók sem heitir „Sæmund-
ur á selnum“ og endurspeglar
áhuga höfundarins á kölskafræð-
um.
Nemendafjöldinn á námskeið-
unum hjá Istváni hefur verið
breytilegur, þegar flest var voru
þeir fjórtán en margir heltust
fljótt úr lestinni þegar þeir kom-
ust að því að íslenska er erfitt
mál og kennarinn gerir kröfur.
Nú eru nemendurnir sjö, flestir
smitaðir af áhuga Istváns á ís-
lensku máli og menningu. Til
marks um þennan víðtæka áhuga
er nú staðreynd að hópurinn fýlg-
ist vel með öllu norrænu og sér-
staklega íslensku sem í boði er á
Vorhátíðinni hér í Búdapest þetta
árið, og það er margt. Varde,
kvikmyndir, önnur myndlist og
tónlist. Allt þetta drekkur hópur-
inn í sig eins og þyrstir eyði-
merkufarar vatn í vinjum.
Þegar ég á dögunum varpaði
fram þeirri spurningu hvort ein-
hveijir í hópnum vildu leyfa ís-
lenskum Morgunblaðslesendum
að sjá á prenti hvernig þau skynja
íslenska list og menningu gáfu
þijár konur sig fram: Zsuzsa,
Daniella og Jóhanna sem er frá
Finnlandi. Með hjálp orðabóka,
Istváns og undirritaðs en mest
þó af eigin rammleik unnu þær -
á íslensku - það efni sem hér fer
á eftir.
íslensk kvikmyndavika
18. - 23. mars. Sýndar voru
fimm myndir: Börn náttúrunnar,
Kristnihald undir Jökli, Ingaló,
Svo á jörðu sem á himni og Karla-
kórinn Hekla.
Zsuzsa skrifar: Mér líkaði mjög
vel við íslensku kvikmyndirnar
fimm, sérstaklega Böm náttúr-
unnar. Allar þessar myndir bjóða
upp á svör við heimsvandamálum,
á dæmigerðan íslenskan hátt. Það
er ótrúlega stórkostlegt að sjá
hvað gömlu íslendingamir eru
sterkir þegar þeir flýja af elliheim-
ilinu og ákveða sjálfír um líf sitt
og dauða.
Ég held að íslensku myndirnar
einkennist af náttúruást, einhvers
konar angurværð og kímnigáfu.
Daniella skrifar: Ég gat séð
allar kvikmyndir íslensku kvik-
myndavikunnar í Búdapest. Flest-
ar myndirnar voru mjög skemmti-
legar, þótt þær séu líka skrítnar
fyrir okkur, aðallega Svo á jörðu
sem á himni og Kristnihald undir
Jökli.
í öllum kvikmyndunum deyr
einhver. Að sjá viðbrögð Islend-
inganna við dauðanum í saman-
burði við hvernig aðrar þjóðir
bregðast við dauðanum var virki-
lega áhrifaríkt. Viðhorf Islend-
inga til dauðans virðist vera mjög
náttúrulegt.
Það var líka mjög áhrifaríkt að
sjá hvað íslendingar eru sjálf-
stæðir og miklir einstaklings-
hyggjumenn.
Ég kann sannarlega að meta
alla þessa hluti.
Jóhanna skrifar: íslendingar
eru mjög duglegir að fá myndir
sínar sýndar alls staðar í heimin-
um. Ég hef séð íslenskar myndir
í mörgum löndum, t.d. sá ég
Magnús í Tönsberg í Noregi,
Hrafninn flýgur í Stokkhólmi,
Kristnihaldið og Ingaló og fleiri
myndir í Helsinki og núna Svo á
jörðu sem á himni hér í Búda-
pest. Og ég veit að íslenskar kvik-
myndir hafa farið ennþá víðar um
heiminn. Það er sennilega vegna
„exótisma" eða áhuga á því sem
er framandlegt að útlendingar
hafa áhuga á íslenskum kvik-
myndum.
Ég hef gaman af að horfa á
íslenskar kvikmyndir þótt þær séu
ekki meistaraverk kvikmyndalist-
arinnar. Mér finnst þær oft fjalla
um sömu fyrirbærin, um andstæð-
una milli sveitar- og borgarlífsins,
um sérkennilegar manneskjur, um
þjóðtrú og drauma og um sögu-
lega fortíð. Þótt sögurnar séu ólík-
ar birtast sömu þemu og mótíf
aftur og aftur.
Svo á jörðu sem á himni er
besta íslenska kvikmyndin sem
ég hef séð. Hún er mjög falieg
og vel gerð og hafði mikil áhrif á
mig.
Norðurljós
Upp úr miðjum marsmánuði
var norsk-íslensk myndlistarsýn-
ing opnuð í Ernst-safninu hér í
Búdapest. Þar eru sýnd 22 verk
eftir 18 íslenska myndlistarmenn
sem flestir eru innan við miðjan
aldur.
Daniella skrifar: Mér þóttu flest
listaverkin á sýningunni skemmti-
leg en þijú verk hrifu mig mest.
Mér líkaði vel hugmyndin að
baki lágmyndar Huldu Hákonar.
Níu manneskjur voru klæddar
eins, litu eins út, með sama svip^
en hugsanir þeirra voru ólíkar. I
mínum huga táknar þetta ein-
staklingseðli fólks.
Næsta verk sem hreif mig er
eftir Georg Guðna og sýnir myrk-
an, þokufullan dal eða fjörð.
Þriðja verkið er eftir Sigurð
Árna Sigurðsson og heitir það
Hugmynd að garði. ólíkt verki
Georgs Guðna er það fullt af birtu
sem maður veit ekki hvaðan kem-
ur.
Zsuzsa skrifar: „Öfugar myndir
sjö“ eftir Kristin Hrafnsson eru
heillandi landakort íslenskra
vatna. Birgir Andrésson- málar
gömul íslensk frímerki og Ingólfur
Arnarsson nefnir átta tóm papp-
írsblöð. „Tíu teikningar“. Þetta
eru uppáhaldsmyndirnar mínar,
ásamt myndunum eftir Georg
Guðna sem sýna innsta eðli Is-
lands.
Tónleikar
Mánudagskvöldið 27. mars
voru uppi á Kastalahæð haldnir
glæsilegir íslenskir tónleikar.
Sópransöngkonurnar Marta G.
Halldórsdóttir og Ingibjörg Guð-
jónsdóttir sungu norræn þjóðlög
og sönglög eftir Sigfús Einarsson,
Pál ísólfsson, Jórunni Viðar, Atla
Heimi, Grieg og Sibelius, einnig
frönsk og spænsk sönglög og
frægar óperuaríur, María t.d. heil-
langan kafla úr stórkostlegri
óperu, Konsúlnum eftir Gian
Carlo Menotti, og Ingibjörg aríu
úr Cosi fan Tutte eftir Mozart og
fengu báðar „bravó" fyrir frá stór-
um sal fullum af þakklátum
áheyrendum. Meðleikarar söng-
kvennanna á píanó voru Örn
Magnússon, sem þar að auki lék
fjögur stutt verk eftir Jón Leifs
og Illona Erdélyi.
Zsuzsa skrifar: Hljómleikarnir
voru ótrúlega fallegir. Ágætar
söngkonur sem eru hæfíleikaríkar
leikkonur líka, og fullkominn
píanóleikur. Dásamleg skemmtun.
Eftir tónleikana töluðu þær
Zsuzsa og Daniella við tónlistar-
fólkið. Viðtalið fer hér á eftir.
Daniella: Hvaða tækifæri hafa
íslendingar til að syngja sem at-
vinnumenn?
Ingibjörg: Ekki mikil á íslandi.
Kannski nokkrir, ekki allir, en ef
við förum til útlanda getum við
gerst atvinnumenn.
Zsuzsa: Hvernig er tónlistar-
kennsla á íslandi? Eru sérstakir
tónlistarskólar þar?
Marta: Já, það eru tónlistar-
skólar fyrir börn og eldri, og það
er söngskóli fyrir fullorðna, en það
er ekki tónlistarkennsla á há-
skólastigi. Maður verður að fara
til útlanda til að lykta af atvinnu-
mennskunni.
Daniella: Vinnið þið og ferðist
mikið saman?
Marta: Nei, þetta er í fýrsta
sinn sem við förum svona saman,
en við Ingibjörg sungum saman i
barnakór!
Örn: Og við Marta erum hjón
og vinnum mikið saman.
Daniella: Þurftir þú að fara til
útlanda til að læra píanóleik?
Örn: Já, ég lærði á píanó í
Manchester og London og Berlín
og einn kennarinn minn í London
var ungverskur, Lajos Kemer, en
hann er dáinn núna.
Zsuzsa: Er ópera vinsæl á ís-
landi?
Ingibjörg: Já, mjög vinsæl, en
við höfum bara eitt óperuhús, og
það er bara flutt ein eða tvær
óperur á ári, sem er of lítið fyrir
söngvarana. En af því að fólkið
er svo fátt verður þetta að duga.
Daniella: Ég veit að þú syngur
í Sögu úr Vesturbænum. Hvort
finnst þér skemmtilegra að syngja
sígilda tónlist eða í söngleik?
Marta: Mér finnst hvort tveggja
mjög skemmtilegt og alltaf
skemmtilegast að gera það sem
ég er að gera hveiju sinni.
Skemmtilegast er að geta verið
bæði söngkona og leikkona, ein
kona.
Daniella: Af hveiju langaði þig
að byija að læra að syngja?
Marta: Ég var svo lítil þegar
ég var að syngja fýrst, ég var í
barnakór, lærði á píanó, kannski
hélt ég að þetta væri það sem ég
get best gert.
Zsuzsa: Eru íslenskar óperur
til?
Ingibjörg: Já, barnaóperur og
stórar óperur en allar tiltölulega
nýjar, samdar á síðustu 30 árum
eða svo.
Zsuzsa: Hvað höfðuð þið Ingi-
björg langan tíma til að æfa sam-
an?
Ilona: Tvo daga! En ég fékk
nóturnar í janúar.
Daniella: Ég var mjög hrifin
af píanóverkunum eftir Jón Leifs,
sérstaklega prelúdíunni og ballöð-
unni. Hvað geturðu sagt mér um
Jón Leifs?
Örn: Hann er að verða þekkt-
ari og þekktari. Sænsk fyrirtæki
hefur ákveðið að gefa út öll hans
verk á diskum, strengjakvartetta,
píanóverk . . .
Daniella: Spilar þú þau?
Örn: Já, ég spila þau.
Daniella: Hefurðu nokkurn tím-
ann reynt að semja þína eigin
tónlist?
Örn: Jaaá, ég hef samið músík,
en mjög lítið og bara fyrir mig
sjálfan eiginlega, nokkur lítil tón-
verk.
Zsuzsa: Farið þið víðar með
þessa tónleika?
Ingibjörg: Nei, þeir voru sér-
staklega undirbúnir fyrir Vorhá-
tíðina í Búdapest og fara ekki
víðar.
Örn: En við erum mjög ánægð
með hvað margt fólk kom og með
undirtektirnar.
Að lokum: Ég held að István
Schiitz sé með hugsjónastarfi sínu
hér í Búdapest að færa út kvíar
íslenskrar menningar og á hann
þakkir skildar fyrir.
Stórútsala
— Stórutsala
HAFNARSTRÆTI
9Suma
Storutsala