Morgunblaðið - 27.06.1995, Blaðsíða 20
20 ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Á Jónsmessunótt
TONLIST
Dömkirkjan
KÓRTÓNLEIKAR
Dómkórínn. Stjórnandi Marteinn
Hunger Friðriksson. Orgelleikari
Hrönn Helgadóttir. Föstudagur 23.
júní 1995.
JÓNSMESSUNÓTT hefur mátt
hýsa margar hugmyndir, allt frá
því að fæðing Jóhannesar skírara
var heimsfræg á Jónsemssu, á
Jónsmessu taki kýr að tala, selir
kasti hamnum, dögg Jónsmessu-
næturinnar hafi lækningamátt, að
illir andar leiki lausum hala þá
nótt og fleiru mætti við bæta. Að
þessu upptöldu ætti söngurinn ekki
síður erindi inn í Jónsmessunóttina
og söngur á víst að hljóma vel í
regnvotu andrúmsloftinu ef mark
á að taka á þriðja síðasta orgelleik-
ara Dómkirkjunnar, Páli ísólfssyni.
Því miður verður ekki sagt um
Dómkirkjuna að þar hljómi söngur
vel, sama hver í hlut á og sama
hversu himnarnir hamast við að
hvolfa yfir okkur rigningarskýjun-
um, það er sem sagt enginn öfunds-
verður af að þurfa að bera fram
afrakstur mikilla æfínga fram fyrir
áhorfendur við þessar erfíðu að-
stæður. Til þess að eftir sitji eftir-
minileg stund þarf flytjandinn að
gera miklu betur en vel, nokkuð
sem fáum er gefið og varla er
hægt að ætlast til af áhugamanna-
hópum. Algjöra nákvæmni þarf í
innkomum, öruggan stuðning radd-
arinnar og hreinleika í tónmyndun,
sönggleði og hugmyndaflug í túlk-
un er allt sem til þarf, ekki hvað
síst við þessar aðstæður. Nokkuð
vantaði á að öll þessi atriði þyldu
alltaf smásjárgluggun. Þrátt fyrir
það eru Sumartónleikar Dómkirkj-
unnar ánægjulegur tónlistarauki í
menningarlífi borgarinnar og eiga
allir aðilar lof skllið fyrir framlag
sitt við óþægar aðstæður. Fyrsti
hluti efnisskrárinnar voru kórlög
íslensk, og stóð þar upp úr lag
Jóns Nordals „Tunga mín vertu
treg ei á“, sem er vel skrifað án
þess að boða þó eitthvað nýtt og
var vel sungið. Textinn í þessum
fyrstu lögum hefði þurft að vera
skýrar fram settur og of mikið var
um að síðustu stafir orðanna köfn-
uðu.
Mikils virði er að geta gefíð nem-
endum tækifæri til að koma fram
og leika eða syngja fyrir áheyrend-
ur á opinberum tónleikum, en það
fékk Hrönn Helgadóttir að reyna
með Toccötu í d-moll eftir D.
Buxtehude. Engu skal spáð um
framtíð hennar sem orgelleikara á
þessu stigi, en hún hafði fyrir góð-
an grunn á píanóið, sem er for-
senda árangurs á orgelið. Hér kem-
ur aftur að hljómburði kirkjunnar
og því miður verður að segjast að
oreglið hentaði illa þessu húsi,
raddir hljóðfærisins eru of sárar
og líflausar fyrir hljómburð kirkj-
unnar. Hér hefði þurft hljóðfæri
með mjúkar og fallegar syngjandi
raddir, en þetta hlýtur að bitna á
öllu sem flutt er á orgelið. Undirrit-
aður hefur ferskan samanburð, er
nýkominn úr tónleikaferð um
Þýskaland og Austurríki þar sem
hann lék á hin ólíkustu oregl,
kannski ekki öll framúrskarandi
góð, og sum alls ekki hent að hvaða
hljómburði sem er, en voru eigi að
síður rétta valið í viðkomandi kirkju
og skiluðu sér því sem frábær hljóð-
færi á þeim stað. Þetta virðist vera
þekking sem okkur ætlar seint að
lærast.
Síðasti hluti efnisskrárinnar var
að mestu byggður á 16. aldar tón-
list. Enn fannst mér oft vanta á
textaframburð og mætti maður
afbiðja sér einhveija flugfreyju-
ensku á lögunum eftir Morley og
Dowland. I þessum lögum, svo og
„Tanzen und Springen“ þarf líka
andlit og látbragð að syngja með
ef áherslurnar eiga að nást. Best
voru síðustu kirkjulegu lögin á
efnisskránni sungin. Erindin úr
„Jesu, meine Freude" (Jesú — er
reyndar ekki skrifað með ú-i á
þýsku) voru vel formuð, svo og „Ó,
Guð, þín náð vort geymi láð,“ einn-
ig „Sú náð, það líf, sem eilíft er“,
sem kannski var best sungna lag
tónleikanna. „Nú hverfur sól í
haf,“ lag Þorkels Sigurbjörnsson-
ar, var einnig fallega sungið, í
útsetningu stjórnandans, en hver
verður að eiga við sig hvort hann
hefði kosið minna rómantískan
hljómgrunn.
Ragnar Björnsson
REYNIR Harðarson, Margrét Guðmundsdóttir, Ingveldur Gísladóttir, Rúna Þorkelsdóttir og Gísli Jónsson
„Fimm ættliðir“ í Amsterdam
SÝNINGIN „5 ættliðir" var opnuð
í Gallerí Boekie Woekie, Beren-
straat 16 í Amsterdam 17. júní
síðastliðinn. Eru það Gísli Jónsson
listmálari fæddur 1878 dáinn 1944
og afkomendur hans, þau Ing-
veldur Gísladóttir fædd 1913,
Margrét Guðmundsdóttir fædd
1936, Rúna Þorkelsdóttir fædd
1954 og Reynir Harðarson fædd-
ur 1973. Verk Gísla eru olíumál-
verk, Ingveldur sýnir akrýlmynd-
ir, Margrét steinþrykk, Rúna sýn-
ir bókverk ásamt myndverkum
og Reynir tölvugrafík.
Sýningin stendur tii loka júlí-
mánaðar og er opin frá þriðju-
degi til föstudags frá kl. 12-18 og
á laugardögum frá kl. 12-17.
Gallerí Boekie Woekie er bóka-
gallerí, rekið af Rúnu Þorkels-
dóttur, Henriettu van Egten,
Corneliu Hoedeman og Jan Voss.
Lítill salur er innaf galleríinu
þar sem haldnar eru sýningar
reglulega og íslensk myndlist þar
á meðal.
GUNHILD Skovmand
Morgunblaðið/Sverrir
Blásturskona
í KOFA í skóglendi N-Jótlands í
Danmörku situr kona með fínleg
skæri og svartan pappír og töfrar
fram ævintýralegar myndir undir
fuglasöng, fjarri öllu því sem kallast
nútíma þægindi.
Þetta er vinnustofa Gunhildar
Skovmand þar sem hún dvelur
nokkra mánuði á ári og vinnur að
list sinni. Hún er stödd hér á landi
þessa dagana í tilefni sýningar í
Listasafni Siguijóns á klippimyndum
hennar. Það má skipta þeim í þijá
meginflokka: Myndir frá því hún var
bam aldri, klippimyndir við ævintýri
H.C. Andersen og þriðji og umfangs-
mesti hlutinn eru hreinar náttúrulýs-
ingar þar sem dönsk náttúra er dá-
sömuð.
„Ég var fjögurra ára gömul þegar
ég byijaði að klippa út myndir.
Amma mín klippti út litlar konur sem
hún lét standa á borði og svo beygði
hún höfuðið niður að borðinu og blés
og þá fór konan á hreyfingu og ferð-
aðist um borðið. Þetta var blásturs-
kona.“
Amma hennar kenndi henni tökin
á skærunum og hún varð heilluð af
þessu verkfæri og klippti út myndir
alla barnæskuna en sumar þeirra eru
á sýningu hennar í Listasafninu ,m.a.
ein mynd frá því hún var tólf ára
og er varla lófastór en segir frá því
þegar hún og fjölskylda hennar fóru
í ferð í tívolí og hún útskýrir þessa
margslungnu mynd fyrir blaðamanni
sem kemst að raun um hve stóra
sögu lítil mynd getur sagt.
Mögru árin
Gunhild er menntaður
uppeldisfræðingur en sjálfmenntuð í
listinni. „Þegar ég komst á full-
orðinsár reyndi ég að lifa á listinni
í u.þ.b. tíu ár en varð full mögur á
því og fór þá að vinna við sálfræði-
deild bama við Kaupmannahafnar-
háskóla þar sem ég vann svo í 28
ár sem var mjög gefandi fyrir mig
sem listamann. Þá klippti ég í frí-
stundum og vann myndir á bók-
arkápur m.a. en það var svo þegar
ég komst á eftirlaun 65 ára að minn
ferill byijaði upp á nýtt og ég fór
að stunda listina af krafti og fólk fór
að sækjast eftir myndum mínum. í
dag seljast myndir mínar meira en
nokkru sinni þegar ég var að basla
hér áður fyrr.“ Hún segist selja
bæði frummyndir og eftirmyndir og
segir að þeir sem vilji kaupa eitthvað
af frummyndunum á sýningunni
verði að fá þær sendar í pósti því
þær þurfa að ferðast á sýningu í
Brussel í Belgíu fyrst, en margir
falast eftir hennar verkum á sýning-
ar þessa dagana, þó hún vilji gera
sem minnst úr því.
„Ég kann ekkert
að teikna!"
„Ég nota eingöngu skæri. Ég
hvorki teikna né mála. Ég skissa
reyndar úti í náttúrunni til að hafa
með mér heim í vinnustofu en þær
teikningar eru eingöngu fyrir mig
sjálfa, og óskiljanlegar öðrum. Ég
kann ekkert að teikna," segir hún
og hlær. „Ég vinn eingöngu með
svart og hvítt. Ég hef gert myndir
í lit en það er þá helst með börnun-
um, en þó er gaman að segja frá
því að mín allra fyrsta mynd sem
ég gerði fjögurra ára er gerð úr
gulum pappír.“ Aðspurð um hvort
hún hafi orðið fyrir áhrifum af lista-
stefnum sem hafa verið í gangi á
þessari öld segir hún áhugasvið sitt
liggja í náttúrunni, það væri þá
helst að dálítið kantaðar fígúrur sem
hún gerði á unga aldri hafi verið
hálf „abstract".
Gunhild sýndi síðast hér á landi
fyrir réttum tuttugu árum siðan í
Norræna húsinu, þá sagði Valtýr
Pétursson þetta um hana í myndlist-
arumijöllun: „Næm tilfinning og
skilningur fyrir átaki hins hvíta og
svarta einkennir þessi verk. Hér er
slegið á einfalt hljóðfæri, sem skilar
tónaflóði, sem grípur mann á ein-
kennilega sterkan hátt.“ Rétt er að
taka undir með Valtý því myndirnar
snerta strengi og eru fallegar með
afbrigðum og sýna svart á hvítu að
skærin eru slungin tæki í fimum
höndum.
Listakonan ætlar að dvelja hér til
29.júní en sýningin í Listasafni Sig-
uijóns Ólafssonar stendur til 7. ágúst.
NORSKI karlakórinn Aalesunds Mandssangforening
Norskur
karlakór
í Lang-
holtskirkju
í BOÐI Karlakórsins Fóstbræðra
mun karlakór frá Noregi, Aalesunds
Mandssangforening halda tónleika
í Langholtskirkju,' fímmtudags-
kvöldið 29. júní kl. 20.
Á efnisskránni eru meðal annars
ný og eldri norsk þjóðlög auk nokk-
ura íslenskra. Söngmenn í kórnum
eru 41 talsins. Einsöngvari með
kómum er Kyrre Kristiansen og
stjórnandi er John Skarbövik.
Aalesunds Mandssangforening
er elsti kór Álasunds, stofnaður
1883, og hefur starfað samfeilt síð-
an. Lagaval er frá hefðbundnum
karlakórslögum til nútíma tón-
verka.
Kórinn hefur farið reglulega í
söngferðalög_ erlendis og í þetta
sinn varð ísland fyrir valinu.
Ferðalagið hófst á Akureyri í boði
Karlakórs Akureyrar og Geysis og
endar í Reykjavík.
Góð tengsl hafa verið á milli
þessara þriggja kóra í gegn um
tíðina og hafa þeir heimsót hvorn
annan á víxl.
Meðal annars plantaði kórinn
„Skóg Karlakórs Álasunds“ við
Akureyri 1958 í tilefni einnar slíkr-
ar heimsóknar. Aðgangseyrir að
tónleikunum eru 500 kr. auk þess
sem Fóstbræður hafa ákveðið að
aðgangur sé ókeypis fyrir styrktar-
félaga Karlakósins Fóstbræðra.
„Mitt auga leit tvo
annarlega skugga“
Lokatónleik-
ar í kvöld
LOKATÓNLEIKAR Tónlistarhátíð-
arinnar í Borgarleikhúsinu í tilefni
af 100 ára afmæli Pauls Hindemiths
og 150 ára afmæli Gabriels Fauré
verða í kvöld kl. 21. Á efnisskránni
eru kammerverk og sönglög eftir
Paul Hindemith.
Flytjendur eru Camerarctica; skip-
að þeim Hallfríði Ólafsdóttur flautu-
leikara, Ármanni Helgasyni klari-
nettuleikara, Hildigunni Halldórs-
dóttur og Sigurlaugu Eðvaldsdóttur
fíðluleikurum, Guðmundi Krist-
mundssyni víóluleikara • og Sigurði
Halldórssyni sellóleikara.
Venzlatríóið sem eru þau; Hildi-
gunnur Sigurðardóttir, Öm Magnús-
son píanóleikari, Marta G. Halldórs-
dóttir sópransöngkona, Anna Sigríð-
ur Helgadóttir mezzósópran og Gísli
Magnússon píanóleikari.