Morgunblaðið - 30.06.1995, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Erlendir skiptinemar í móttöku á Bessastöðum eftir ársdvöl á Islandi
Morgunblaðið/Rax
ÁSTRALSKI skiptineminn Andrew Duncan flutti forsetanum kveðskap Egils Skallagrímssonar
„Það mælti mín móðir“ við mikinn fögnuð viðstaddra.
^ Margir kveðja
ísland með trega
ÞRJÁTÍU og þrír erlendir skipti-
nemar frá 13 löndum eru nú á
leið heim eftir ársdvöl hér á
landi. Af því tilefni hittu þeir
forseta Islands, frú Vigdisi Finn-
bogadóttur, á Bessastöðum sl.
fimmtudag.
Það var fríður hópur prúðbú-
inna ungmenna sem mætti til
móttökunnar. Skiptinemarnir
hafa dvalist víðs vegar um landið
og eru nú á förum til síns heima,
með reynsluna af þessu kalda
landi í norðri í farteskinu. Allir
tala þeir íslensku og margt
skemmtilegt kom fram á fundi
þeirra hjá forsetanum. Hópurinn
virtist ánægður með dvölina hér
og greinilegt var að spenna ríkti
meðal ungmennanna að hverfa
aftur til síns heima. Þó er Ijóst
að margir kveðja með trega.
Vigdísi lék forvitni á að vita
hvað væri krökkunum minnis-
stæðast eftir dvölina á íslandi
og kom þá ýmislegt í ljós.
Andrew Duncan hafði verið á
Patreksfirði og fannst honum
nóg um snjóinn, enda ekki vanur
slíku fannfergi frá heimalandi
sínu, Ástralíu. Hann hafði þurft
að flytja úr húsi vegna snjóflóða-
hættu og varð Vigdísi þá að orði
að hættur náttúrunnar væru alls
staðar fyrir hendi og að þær
tækju á sig mismunandi myndir
eftir löndum. Islendingar þyrftu
tæplega að óttast skógareld og
Ástralir huga ekki að snjóflóða-
vörnum. Andrew hefur þó ekki
látið sér leiðast á þeim snjóþunga
vetri sem nú er liðinn. Þegar
Vigdís spurði hvort hópurinn
vildi ekki syngja sagðist hann
heldur vilja fara með kvæði.
Hann sté því á stokk og flutti
forsetanum „Það mælti mín móð-
ir...“
Aðrir voru til með að minnast
á matinn, sumiráttu erfitt með
að venjast þjóðlegu hliðinni á
honum. Einum piltinum fannst
íslenskar konur minnisstæðastar
og öðrum fannst með eindæmum
hvað íslendingar gætu tjáð sig
mikið á innsoginu. Það væri líka
pínulítið ergilegt hve Islendingar
væru viljugir að tala ensku um
leið og þeir uppgötva að viðmæl-
andinn er útlendur.
Vigdís sagði að það væri svolít-
ið sérstakt með skiptinema sem
komið hefðu til íslands, að þeir
kæmu alltaf í heimsókn eftir að
stórir hlutir hefðu gerst í lífi
þeirra. Þegar þeir væru búnir
að gifta sig og eignast börn vildu
þeir endilega sýna fjölskyldunni
„landið sitt“. Svo virðist sem
dvölin hér hefði djúpstæð áhrif
á þá og að þeir sneru þroskaðri
og víðsýnni til síns heimalands.
Stórkostlegt að koma
aftur til íslands
Renato Bertáo er brasílískur
Iistnemi sem dvaldi á Húsavík
fyrir átta árum. Það er með ólík-
indum hversu vel hann hefur
varðveitt íslenskukunnáttuna.
Hann veitti blaðamanni Morgun-
blaðsins stutt viðtal án þess að
bregða fyrir sig einu útlendu
orði. Honum líkaði mjög vel hér
á landi og hefur hann hvatt bras-
ilíska skiptinema óspart að fara
til Islands. Einnig hefur hann
verið íslenskum skiptinemum
' Ínnan handar í Brasilíu. „Eg hef
boðið þeim að koma í heimsókn
til mín og skoða suðurhluta Bras-
ilíu. Þannig hef ég getað haldið
íslenskunni minni við. Eg reyni
líka að lesa og svo skrifast ég
reglulega á við fjölskylduna mína
á HúsaVík. Ég skrifa líka alltaf
pínulítið á íslensku á hverjum
degi í dagbókina mína til að
halda henni við,“ segir Renato.
Hann segir að eitt sinn hafi hann
hitt sendiherra íslands í Brasilíu.
Áður hafi hann undirbúið sig að
tala íslensku og óneitanlega ver-
ið svolítið stressaður. Ekki
minnkaði kvíðinn þegar sendi-
herrann virtist ekki skilja stakt
orð enda kom á daginn að hann
var norskur! Renato segir að það
hafi verið stórkostlegt að hitta
fjölskylduna sína og sjá landið
aftur. Hann hafi saknað Islands
mjög mikið og gæti vel hugsað
sér að koma aftur og starfa hér
að námi loknu.
Jóna Fanney Friðriksdóttir,
upplýsingafulltrúi AFS, segir að
nýr skiptinemahópur sé væntan-
legur í haust frá um 9 iöndum.
Hún segir að það sé alltaf i nógu
að snúast að sinna skiptinemum
hérlendis og erlendis. Það er
helst á döfinni nú að finna nýju
erlendu skiptinemunum fjöl-
skyldur.
Morgunblaðið/Rax
RENATO Bertáo var skiptinemi á Húsavík fyrir 8 árum og var
mjög glaður að vera kominn aftur.
Krefst 13 milljóna í skaðabætur frá ríkisspítölunum
Öryrki eftir fall út um
glugga geðdeildar
KONA í Reykjavík hefur stefnt ríkinu, fyrir
hönd ríkisspítalanna, til greiðslu um 12,7 millj-
óna króna skaðabóta, auk vaxta sl. 6 ár, vegna
meiðsla sem hún hlaut er hún fór út um glugga
á geðdeild Landspítala og féll 5,60 metra. Hún
hafði þá verið svipt sjálfræði tímabundið, en
daginn áður hafði hún verið flutt á spítalann
vegna ofneyslu áfengis og lyíja.
Stefnan var lögð fram í Héraðsdómi Reykjavík-
ur í gær. í henni er málavöxtum lýst á þann veg,
að þann 5. júní 1989 hafi konan, sem nú er 35
ára, leitað til Landspítalans vegna ofneyslu áfeng-
is og lyfja. Hún hafi þá verið í mikilii misnotkun
vímuefna í þrjár vikur, ekki getað sofið næstu
nætur á undan, haft ofsóknartilfinningu og ógn-
vekjandi ofsóknir.
Konan var send í meðferð á lokaðri geðdeild
Landspítala, þar sem bráðveikir sjúklingar eru
hafðir á sérstökum gangi og eftiriit er stöðugt.
Daginn eftir innlögn konunnar var ástand hennar
metið svo að óhætt væri að flytja hana á almenn-
an hluta deildarinnar. Síðar þann sama dag ákvað
hún að hættap' meðferðinni og yfirgefa spítalann,
en var stöðvuð á leiðinni út og henni tilkynnt að
hún væri svipt sjálfræði tímabundið, eða í 48
stundir, og gæti því ekki farið.
í stefnunni kemur fram að konan hafi talið á
sér brotið og hún hafi leitað undankomuleiða. Hún
hafi veitt því athygli að festing á glugga í svefn-
herbergi hafi verið brotin. Umræddur gluggi er
veltigluggi, en slíka glugga á ekki að vera hægt
að opna nema takmarkað, eða 120 mm. Konan
hafi hins vegar getað opnað gluggann það mikið,
160 mm, að hún hafi komist út með fætur á und-
an. Þegar hún hafi séð hve langt var niður hafi
hún ætlað að hætta við, en misst takið og fallið
5,60 metra niður á möl.
Varanleg örorka 40%
Við fallið slasaðisC konan í baki og var örorka
hennar metin 100% í sextíu mánuði og 40% varan-
leg.
Konan krefst skaðabóta á þeirri forsendu að
starfsmenn á geðdeild hafi gerst sekir um að-
gæsluleysi við eftirlit og umönnun, þegar hún var
haldin bráðu geðveikisástandi. Hún hafí verið svipt
frelsi til að koma í veg fyrir að hún færi af spítal-
anum og starfsmenn spítalans því metið það svo
að hún gæti á engan hátt gætt hagsmuna sinna
sjálf. Þá hafi gluggabúnaður verið í óforsvai'an-
legu ástandi og ekki uppfyllt þær lágmarkskröf-
ur, sem gera verði með tilliti til þeirra hegðunaraf-
brigða sem fram geti komið hjá geðsjúku og bráð-
veiku fólki. Loks er vitnað til þess að yfírlæknir
hafi staðfest að ellefu sjúklingar hafí farið út um
glugga á geðdeildinni á árunum 1984-1991.
Nói-Síríus
selur sápugerð
Áherslan
lögð á sæl-
gætisfram-
leiðsluna
HREINLÆTISVÖRUDEILD
Nóa-Síríusar, sápuverksmiðj-
an Hreinn, hefur verið seld
Dalvíkurbæ og var kaupsamn-
ingurinn undirritaður í gær.
Að sögn Arnar Ottesen,
fjármálastjóra Nóa-Síríusar,
er nokkuð langt um liðið síðan
ákvörðun var tekin um að fyr-
irtækið einbeitti sér að sæl-
gætisframleiðslu og þannig
var kertaframleiðsla Hreins
seld til Borðeyrar fyrir 3-4
árum og sérvörudeildin, sem
flutti m.a. inn kerti og skyldar
vörur, var seld í vor. Fram
hefur komið að söluverð hrein-
lætisdeildarinnar væri um 14
milljónir króna og sagði Örn
það nokkuð nærri lagi.
Örn sagði að hreinlætis-
vörudeildin hefði verið boðin
til sölu í febrúar síðastliðnum.
Dalvíkurbær fær allar vélar
og vörumerki Hreins og aðstoð
við að koma rekstrinum í gang
á Dalvík. Áætlað er að með
nýja fyrirtækinu skapist 4-6
ný störf á Dalvík.
„Við ætlum að snúa okkur
að því sem við erum bestir í,
sem er að framleiða sælgæti.
Þá eru orðin þvílík slagsmál á
markaðinum að við ætlum að
einbeita okkur að sælgætis-
markaðinum. Þá höfum við
verið að framleiða hérna í
sama húsinu sælgæti og hrein-
lætisvörur og kröfurnar eru
orðnar þannig að það fer ekki
vel saman,“ sagði Örn. .
Sátt í Lang-
holtskirkju
SAMKOMULAG hefur tekist
í Langholtskirkju milli séra
Flóka Kristinssonar og Jóns
Stefánssonar organista kirkj-
unnar.
Ragnar Fjalar Lárusson,
prófastur, sagði í samtali við
Morgunblaðið, að í sáttar-
gjörðinni kæmi fram að gerð
verður starfslýsing þar sem
kveðið er á um verkaskiptingu
prests og organista. Teknir
verði upp að nýju vikulegir
starfsmannafundir og vikuleg-
ur umræðufundur með sóknar-
presti og organista.
Afnot af kirkjuhúsi
Þá verði tekin upp hið fyrsta
umræða um afnot af kirkju-
húsinu. Þann umræðuhóp skipi
prófastur, sóknarprestur, org-
anisti og formaður sóknar-
nefndar. Mótaðar verði reglur
um afnot.og útleigu kirkjuhúss
til tónlistarflutnings. Öll afnot
verða færð inn á dagbók og
hún látin ráða um forgang til
afnota af húsakynnum kirkj-
unnar og safnaðarheimilis eins
og víða tíðkast, enda verði
búið að fastmóta reglur um
tónlistarflutning.
Gefin verði út yfirlýsing um
stöðu flármála, þar með talinn
orgelssjóður.