Morgunblaðið - 30.06.1995, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
AÐSENDAR GREINAR
I boði hjá Alfonso d’Este
TÓNLIST
Sumartönlcikar
Dómkirkjunnar
KAMMERTÓNLEIKAR
Camilla Söderberg, Rut Ingólfsdóttir
Elín Guðmundsdóttir og Olöf Sess-
elja Óskai-sdóttir fluttu kammerverk
eftir Frescobaldi, Bellinzani, Albin-
oni og Handel. Dómkirkjan, sunnu-
dagur 25. júní.
ÞAU skil sem aðgreina barokk-
tónlist frá klassikinni byggjast að
miklu leyti á þeim breytingum sem
verða í hljóðfærasmíði og svo und-
arlega snögg voru þessi umskipti,
að nær allt sem samið var fyrir
1750 var lagt til hliðar og ekki
talið flutningshæft. Afleiðing þess-
ara breytinga birtust í nýrri
leiktæni, nýjum tónstíi og þar í
framhaldi var grunngerð sinfóníu-
hljómsveitinnnar stöðluð. Segja má
að leiktækni barokkmanna hafi
nær algerlega glatast og þegar
Bach-vakningin upphófst, um
1850, var endurflutningur barokk-
tónlistar reyndur á nýju hljóðfærin
og þurfti því oft að endurútsetja
mörg verkanna. Margt af þvi sem
Handel samdi, og má þar til nefna
Flugelda- og Vatnasvíturnar, þurfti
að endurútsetja og enn vita menn
ekki með öliu á hvaða hljóðfæri
tilteknar raddir voru leiknar. Með
athugunum á gömlum hjóðfærum,
tónverkum og rituðum heimildum
um flutning tónlistar hófst seinni
barokkvakningin með það að
markmiði, að flytja verkin sem
næst því eins og upphaflega. Nú
starfa fjölmennir hópar tónlistar-
manna við flutning barokktónlistar
og nota til þess hljóðfæri, sem eru
smíðuð eftir frumgerðum, er hafa
varðveist og reyna sem best að
endurvekja ýmislegt er varðar
leiktæni og túlkun.
Barokktónleikar Dómkirkjunnar
voru framfærðir á barokkhljóðfæri
og leikin tónlist sem samin var fyr-
ir 1750. Tónleikarnir hófust á
Cansónum eftir Frescobaldi (1583-
1643) er var nemandi Luzzaschi,
en hann þótti mjög frumlegt tón-
skáld og m.a. kallaði Gesualdo hann
læriföður sinn. Frescobaldi er fædd-
ur í smábænum Ferrara, sem undir
stjórn Alfonso d’Este varð höfuðból
tónlistar á Ítalíu. Sagt er að hertog-
inn hafi hlýtt á tónlist tvo til fjóra
tíma á degi hveijum og söfnuðust
til hans allir frægustu tónlistarmenn
Ítalíu. Frescobaldi var undrabarn
og 14 ára var hann fullgildur orgel-
leikari en hann þótti illa að sér á
öðrum sviðum, grófgerður og óþol-
inmóður í hegðun og mun einn sam-
tímamanna hans hafa sagt, að
„þekking hans næði aðeins jafnt
fmgurgómum hans“.
Það var eins og að sitja í boði
hjá Alfonso d’Este, að hlýða á fimm
kansónur og eina tokkötu eftir
Frescobaldi. Fyrsta kansónan var
leikin af fjórum og var fallegt sam-
ræmi á milli hljóðfæranna, sérstak-
lega í samspiii Camillu og Rutar.
Onnur kansónan var fyrir gömbu
og sembal, sem hljómaði angurvær
í ágætum flutning Sesselju. Sú
þriðja var fyrir sópranblokkflautu
er Camilla lék mjög vel og sem
millispil lék Elín tokkötu ekki síður
vel, en síðasta einleiks kansónan
var fyrir fíðlu og continuo, mjög
vel flutt af Rut og flutti allur hópur-
inn svo síðustu kansónuna. Flutn-
ingur verkanna var mjög góður,
bæði hvað varðar samspii og styrk
jafnvægi á milli hljóðfæranna.
Sónata fyrir alt-flautu og fylgi-
rödd, eftir P. B. Bellinzani (1690-
1757) en hann titlaði tríósónötur
sínar sem eftirlíkingar (imitazione)
á tónstíl Corellis, var fallega leikin
af Camillu. Þar sem tónskáldið
notar lágsvið alt-flautunnar var
hljómur hennar stundum nokkuð
veikur á móti samleikshljóðfærun-
um. Fiðlusónata eftir T. Albinoni
var næst á efnisskránni og var hún
í heild mjög fallega leikin af Rut,
sérstaklega hægu þættirnir. J.S.
Bach mun hafa sótt í smiðju Albin-
onis og jafnvel tekið að láni heilu
stefin en verk eftir þetta ágæta
tónskáld eru nýlega farið að heyr-
ast leikin í tónleikasölum.
Tríósónata eftir Handel (fyrir
alla muni ekki Hándel) var loka-
verkefni tónleikanna, failegt verk
er var mjög vel leikið, yfirleitt með
góðu jafnvægi á milli hljóðfæranna.
Það má líta á þessa tónleika, sem
nokkurs konar tiiraun varðandi
flutning barokktónlistar í Dóm-
kirkjunni. Þessi litla en fallega
kirkja og hljómgunin í henni fellur
vel við þá tónlist sem flutt var hér.
Nálægðin er mikilvæg varðandi
flutning barokktónlistar og kirkjan
sjálf kemst næst þessari tónlist í
tíma, þó svo að hljóðheimur nútím-
inn trani sér fram af og til.
Jón Ásgeirsson
Minningar-
hátíð um
Sölva
Helgason
MINNINGARHÁTÍÐ verður hald-
in um Sölva Helgason (Sólon ís-
landus) næstkomandi laugardag
1. júlí, í fæðingarsveit hans,
Sléttuhlíð í Skagafirði, á bænum
Lónkoti. Dagskráin hefst kl. 14.
Á þessu ári er liðin ein öld frá
dauða Sölva, en hann var fæddur
á Fjalli í Sléttuhlíð þann 16. ágúst
1820 og dó á Ystahóli í sömu sveit
20. október 1895. Afhjúpaður
verður minnisvarði eftir Gest Þor-
grímsson myndhöggvara.
Opnaður verður nýr veitinga-
staður sem ber nafn Sölva Helga-
sonar og heitir Sölvabar. Þar verða
gestum boðnar veitingar og opnuð
sýning á úrvali mynda eftir Sölva.
Sýningin mun standa yfir í sum-
ar. Ailir velkomnir.
-------------
Nýjar bækur
• ÚT er komin ritsmíð af sögu
Seyðisfjarðar. Um er að ræða fyrri
hluta verks er ber heitið „Horft
af hæjíirbrún undirtitill „Af
forsögu kaupstaðarlands Seyð-
isfjarðar
I þessu fyrra bindi segir af eign-
arhaldi jarðanna F’jarðar og Vest-
dals og eigendum þeirra um aldir.
Hér er um að ræða fróðlegt rit
fyrir aila þá sem unna áustfirzkri
sögu.
Höfundur og útgefandi er Hjalti
Þórisson. Bókin er 143 síðurí
kiljuformi, prýdd fágætum mynd-
um. Heimilda- og nafnaskrá (ca.
40 nöfn fylgja). Ritið erprentað
hjá Gutenberg. Unnt er að panta
ritið og einnig áskrift að síðara
hefti hjá höfundi.
HVÍTIR hvalir eftir Hartmut Eing
Listamenn
frá Cuxhaven
RÍA og Harmut Eing frá Cuxha-
ven-Altenbruch í Þýskalandi opna
sýningu á verkum sínum í Hafnar-
borg, menningar- og listastofnun
Hafnarfjarðar, laugardaginn 1.
júlí kl. 14.
Ría Eing er fædd árið 1944. Frá
árinu 1970 hefur hún sýnt verk
sín víða. Á sýningunni í Hafnar-
borg verða bæði olíumálverk og
skúlptúrar, m.a. hlutir sem eru
upplímingar af fundnu efni.
Hartmut Eing er fæddur 1938.
Hann hefur sýnt verk sín frá 1959.
Málverkum hans hefur veriö líkt
við ævintýri en þó væri nær að
taia um goðsögn.
Cuxhaven er vinabær Hafnar-
fjarðar og er sýning Ríu og Hart-
mut Eing liður í þessum samskipt-
um bæjanna. Listamennirnir
koma til landsins í tilefni sýning-
arinnar og verða viðstödd opnun-
ina. Sýningin stendurtil 17. júlí
og er opin alla daga nema þriðju-
daga frá kl. 12-18.
FUGLAFRUIN eftir Riu Eing
Fjölskyldu-
íþróttir, viðbót við
íþróttahugtakið
SKILGREINING hug-
taksins „íþróttir" hefur
í hugum almennings
löngum verið bundin við
keppni miili þjálfaðra
einstaklinga. Þar af
leiðandi ættu aðeins
þeir sem sækjast eftir
slíkri keppni, að stunda
íþróttir. Hin síðari ár
hefur þessi hugsun
breyst hjá fólki, nú geta
aliir stundað íþróttir sér
til heilsubótar og hress-
ingar án þess að þúrfa
nokkurn tíma að líða
fyrir keppniskvíða.
Keppni þarf þó ekki
að vera af hinu illa, hún
dregur fram í einstaklingnum metn-
að að standa sig vel. Þannig getur
hver og einn keppst við eigin tak-
mörk, aðrir keppst við að vera
fremstir í flokki o.s.frv. Keppnin er
þannig drifkraftur til ástundunar og
árangurs í hveiju sem við tökum
okkur fyrir hendur. En það eru fleiri
þættir sem drífa fólk áfram til hollr-
ar hreyfingar. Vellíðan, slökun, fé-
lagsskapur, sjálfsstyrking og heilsu-
bót eru einnig það drif sem kemur
fólki til að stunda íþróttir.
í starfí íþróttafélaga er íþróttun-
um skipt niður í flokka eftir mark-
miðum einstaklinganna sem þær
stunda. Hingað til hefur flokkunin
verið á þessa leið:
1. Almenningsíþróttir eru þær
íþróttir sem einstaklingar eða hópar
svipaðir að aldri eða getu, stunda sér
til ánægju og heilsubótar. Hjá þess-
um hópi skipar keppnin milli ein-
staklinganna ekki liáan sess. Mest
er um vert að sigrast á kyrrsetulífínu
og efla heilsuna um leið og notið er
félagsskapar í góðum
hópi félaga eða kunn-
ingja.
2. Keppnisíþróttir eru
stundaðar eftir leikregl-
um sérsambanda við-
komandi íþróttagreinar.
Markmið þeirra er alltaf
að sigrast á andstæð-
ingum sínum, að etja
kappi við einhvern eða
einhveija. Keppnis-
íþróttir eru stundaðar
af öllum aldurshópum
og á mjög mismunandi
getustigum.
3. Afreksíþróttir er
oftast talið efsta stig
íþróttanna, þær stunda
aðeins afburða keppnisfólk sem sér-
hæfir sig til þátttöku í ákveðinni
íþróttagrein til að ná hámarksár-
angri á alþjóðlegum mælikvarða. Líf
afreksíþróttamannsins snýst um
íþróttina númer eitt, tvö og þijú.
Állt sem gert er tekur mið af keppn-
inni eða æfingunum, ekkert má
trufla hugsunina um að verða í
fremstu röð.
Fjölskylduíþróttir
I Iþröttamiðstöð íslands á Laugar-
vatni er nú í undirbúningi nýstárleg
tilraun sem gengur út á það að sam-
eina alla fjölskylduna í íþróttum og
útivist. Til að fullnægja þörfum fjöl-
skyldunnar þarf að skapa öllum
meðlimum hennar, óháð aldri, mögu-
leika til þátttöku í íþróttum við hæfi.
Börnin, unglingarnir, feður og mæð-
ur, afar og ömmur, þurfa öll að finna
eitthvað við sitt hæfi og helst að
geta tekið þátt saman. Þannig hafa
verið skipulagðar íþróttagreinar sem
ganga útá tímaskynjun, eftirtekt og
Kári Jónsson
A að koma Islandi
inn í ESB með
félagasamtökum?
Hvða er að ske
heima? Hvað er þetta
unga fólk að hugsa og
reyndar sumir við ald-
ur? Ætlar þetta fólk að
láta stjórnast af þessu
peninga- og fjarstýring-
arvaldi í Brussel? Vill
þetta fólk í þessum
samtökum, sem eru
auðvitað áróðurssam-
tök, sem stjómast frá
peningagreifunum í
ESB láta segja okkur
hvað við eigum að vinna
lengi, að unglingar og
skólafólk kannski 13-14 ára megi
ekki vinna? Þeir í Brussei eiga að
stjórna því, eða hvað og svo hvað
við fískum og hvar. Þeir þar ætla
sér að ráða öliu hér á landi eins og
þegar er orðið hér í Danmörku, sem
allir eru nú þegar orðnir óánægðir
með og þar sem allt er orðið mjög
dýrt og danska krónan fylgir mark-
inu og er alitof há, allt annað en
Iofað var. Maður getur bara ekki
sætt sig við þessa stjómsemi frá
Bmssel. Ég fór til sjós á vertíð í
Vestmannaeyjum 14 ára gamall. Um
allt land fóru unglingar að vinna ef
mögulegt var til að hjálpa foreldrum
sínum og til að fá einhveija vasapen-
inga. Á síldveiðar fóru margir ung-
lingar 14-15 ára sumar eftir sumar
og meira að segja upp á hálfan hlut
á togara til að afla sér tekna til
menntunar. Einnig man ég eftir því
að unglingar í Vestmannaeyjum
fengu frí í skólum í aflahrotum,
kannski í heila viku og svoleiðis er
þetta ennþá víða um land, og einnig
fengu ungiingar vinnu
í landi í frystihúsum og
víðar. Þessi vinna ungl-
inga var til gleði og
þeir lærðu að vinna og
að meta vinnuna. Vinna
drepur engan. Vinna er
dyggð segi ég.
Ætla Islendingar að
láta stjórnast af ESB
með slíkt og ráða því
hvað við séum, lesum
og skrifum og stjóma
menningarmálum,
hvaða list við sjáum og
gerum, stjórna bara
öllu? Ekkert sjálfstæði í einu né
neinu. Það verður tekið af okkur.
Það sem við höfum barist fyrir síðan
1944, að fá og hafa. Er það virkilega
það sem þessi 100 manna hópur vill.
Já eða víst 200 manns núna. Nú
berst þessi hópur áróðursmanna fyr-
ir að láta allt fyrir róða. Mér finnst
þetta makalaus ósvífni. Fólk fær
ekki að vera í friði með sínar hugsan-
ir og reynt að læða inn Brusselhug-
sjónum, sem rugla fólk eins og gert
var í Svíþjóð og Noregi. Kannski
verður það það næsta, að kljúfa ein-
hvern flokkinn og mynda nýjan
stjórnmálaflokk til að koma íslend-
ingum inn í ESB. Stuðla að illindum
meðal þjóðarinnar og fá fólk upp á
móti hvert öðru og jafnvel að gera
vini að óvinum. Hér í Danmörku
hefur komið fullt að innflytendum,
svo mikið að fólki stendur ekki á
sama, allskonar fólk og sumt af því
nennir ekki að vinna. Fer bara á
atvinnuleysisstyrk. Með hveiju þetta
endar veit kannski enginn, en blönd-
Sveinn Björnsson