Morgunblaðið - 01.07.1995, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
2 D LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1995
Mikka
á stofu-
vegginn
New York^Keuter.
ÞEIR sem ekki kunna að meta hefð-
bundin listaverk ættu ef til vill að
verða sér úti um teiknimyndir á
veggina heima hjá sér. Úr nógu er
að velja, hvort sem menn eru hrifn-
ir af sígildum teiknimyndum úr
smiðju Disneys eða vilja halda sig
við nútímann og horfa framan í þá
kumpána Beavis og Butthead. Gall-
inn er hins vegar sá að vinsældir
teiknimyndanna hafa aukist mjög,
að minnsta kosti í Bandaríkjunum
og hefur verðið því hækkað ótæpi-
lega.
Gallerí sem sérhæfa sig í teikni-
myndum hafa sprottið upp víðs veg-
ar um Bandaríkin og eru nú um
300 talsins. Þar eru seldar hand-
málaðar fílmur, sem síðan eru
myndaðar og settar saman í teikni-
mynd, bakgrunnar og stakar teikn-
ingar úr kvikmyndum. „Þetta er
tilgerðarlaus, tilfinningarík list,“
segir Heidi Leigh, eigandi teikni-
myndagallerís í New York. „Fólk
elskar þessar myndir, það brosir og
þeytist um galleríið til að skoða.“
Paul Jenkins, hjá Christie’s tekur
undir þetta, segir teiknimyndirnar
aðgengilegri en aðra myndlist, auk
þess sem þær virðist höfða til fólks
frá öllum heimshornum.
Vinsældir mynda frá Disney-
hafa aukist mjög í kjölfar teikni-
myndarinnar „Konungur ljónanna"
og hafa Disney og Warner-kvik-
myndafyrirtækin selt æ meira af
teiknimyndum. „Fólk er aftur farið
að kunna að meta teiknimyndir,“
segir Jennings en markaðurinn fyr-
Vinsældir teikni-
mynda hafa aukist
mjög á síðustu tíu
árum og prýða þær
æ fleiri heimili í
stað hefðbundinna
listaverka
ir teiknimyndir sem myndlist er
aðeins tíu ára gámall. Undanfarin
ár hefur verðið hækkað um 10-20%
á ári og er hæsta verðið sem fæst
fyrir filmur og myndir jafnan um
20.000 dalir.
Vinsælastar eru filmur sem
teiknarar hafa handmálað á hluta
úr mynd. Filmurnar eru síðan lagð-
ar yfir litskrúðugan bakgrunn til
að skapa tilfinninguna fyrir dýpt
og hreyfingu. Þá seljast alls kyns
frumskissur og hlutar úr teikning-
um. Nánast útilokað er að verða
sér úti um filmur úr gömlum teikni-
myndum, þar sem þær töldust ekki
verðmætar og voru því endurnýttar
eða þeim hent.
Nú eru teiknimyndir flestar gerð-
ar í tölvu. Hafa kvikmyndafyrirtæk-
in því gripið á það ráð að framleiða
eftirmyndir upprunalegu filmanna
í takmörkuðu upplagi og seljast þær
á um 2.500 dali. En komist menn
yfir upprunalegar myndir, fer gam-
anið að kárna. Hæsta verðið sem
fengist hefur fyrir teiknimynd er
450.000 sem Bandaríkjamaður
greiddi árið 1989 fyrir myndir og
filmur úr gamalli Mikka mús mynd.
Ofbeldi í óperunni
VÍNARÓPERAN er vart söm
eftir tvær rafmagnaðar frum-
sýningar fyrr í þessum mán-
uði. Það eitt að um frumsýn-
ingar var að ræða í hinum
ihaldssama óperuheimi Vínar-
borgar var afar óvenjulegt, en
það sem kom óperugestum þó
fyrst og fremst í opna skjöldu
var það hversu ofbeldisfullar
sýningarnar voru, að því er
segir í The European.
Operurnar sem frumsýndar
voru, eru eftir Þjóðverjana
Alfred Schnittke og Adriönu
Hölszky. Verk Schnittkes,
„Gesualdo" er sýnt í Ríkisóper-
unni (Staatsoper) en þar hefur
ekki verið frumsýnt verk frá
lokum heimsstyrjaldarinnar
síðari. Óperan gerist á endur-
reisnartímanum og segir frá
prinsinum í Napólí, sem myrð-
ir eiginkonu sína og elskhuga
hennar.
Allt verður að vera bannað
Verk Hölszky „Die Wande“
(Veggirnir) er byggt á „Les
Paravents" eftir Jean Genet.
Hölszky er eitt róttækasta tón-
skáld Þýskalands en kjörorð
eru „ Allt sem þú gerir, verður
að vera bannað". Furðu lostnir
óperugestir fylgdust með því
er fjórir hermenn ráku hraust-
lega við í andlit látins lautin-
ants, fangar þukluðu á kyn-
færum hver annars, nakin
kona sat klofvega á hálfum
hesti og engill dauðans spókaði
sig með rauða rós í berum aft-
urendanum. Tónlistin var aðal-
Iega flutt af málmblásturs- og
slagverksleikurum og þótti
afar ómstríð.
í verki Genets er áhersla
lögð á að sýna verstu hliðar
stríðsreksturs en Hölszky hef-
ur skapað nokkurs konar„há-
tíð hinna dauðu“ einskis-
mannsland þar sem óvinir geta
mæst án ofbeldis. Þessi heimur
varpar nýju Ijósi á hinn myrka
raunveruleika og mestu máli
skiptir eðlishvötin sem
Hölszky lætur kór túlka. Segir
í The European að þrátt fyrir
að atburðarásin og söngvar-
arnir skyggi oftar en ekki á
tónlistina, sé óperan ein sú
kraftmesta sem sett hafi verið
á svið á undanförnum árum.
Hún verður sýnd hjá óperunni
í Stuttgart næsta vetur.
Brotakennd samsuða
Það sama verður hins vegar
ekki sagt um óperu Schnittke,
að sögn blaðsins. Don Carlo
Gesualdo, prinsinn af Napólí,
sneri sér að því að semja madr-
ígala í kjölfar morðsins á eigin-
konu og ástmanni hennar.
Enginn veit hver ástæða þess
var og vekur það engan áhuga
Schnittkes, sem hefur sett
saman einkennilega samsuðu
sögulegra staðreynda. Segir
blaðið að tónsmíð hans sé bro-
takennd enda hafi Schnittke
ekki náð að ljúka henni áður
en hann fékk hjartaáfall á síð-
asta ári. Síðan þá hefur hann
samið eina óperu, „Historie
des Johann Fausten" (Saga
Johanns Fausten" sem verður
frumsýnd í Hamborg síðar í
mánuðinum. Er talið fullvíst
að hún verði hans síðasta verk,
þar sem hann liggur nú fár-
sjúkur á sjúkrahúsi.
Hljómeyki á Sumartónleikum í Skálholtskirkju
Frumflytur nýtt kór-
verk eftir Jón Nordal
Morgunblaðið/Þorkell
ÚLFUR Grönvold og Kristján Björn Þórðarson.
Sælgæti
Morgunblaðið/Þorkoll
BERNHARÐUR Wilkinson og sönghópurinn Hljómeyki á æfingu
fyrir tónleikana í Skálholtskirkju í dag.
ÞAÐ ER alltaf spennandi að sjá
verk nýútskrifaðra myndlistar-
manna og hvað þeir hafa að sýna
og segja frá enda er fjölbreytileikinn
þar allsráðandi. Þrír slíkir sýna nú
þessa dagana málverk á Mokka kaffi
á Skólavörðustíg. Það eru þeir Úlfur
Grönvold, Kristján Björn Þórðarson
jg Gunnar Þór Víglundsson og kalla
beir sýninguna Póst Neó Geó.
Aðspurðir um hvernig það sé að
vera orðnir myndlistarmenn segjast
oeir ekki hafa haft mikinn tíma til
íugsa út í það enda mikill erill búinn
ið vera í sýningarhaldi undanfarið.
,Við vorum með gjörninga við opnun
'Jorrænna Brunna í Norræna hús-
nu, síðan erum við með á Gullkist-
inni á Laugarvatni og svo kom þessi
sýning, þannig að ef framhaldið
/erður svipað er það bara góð tilfinn-
ng að vera orðinn myndlistarmað-
ir.“
Myndlistin notadrjúg
Þeir segjast nokkuð ánægðir með
íámið í MHÍ, það væri helst tækja
ikortur sem háir nemendum, sér-
itaklega nú þegar myndlistarmenn
íota í síauknum mæli tölvur, mynd-
jönd, ljósmyndir o.þ.h. við sköpun
iína. „í rauninni má líta á þessi fjög-
ar ár sem einskonar fornám fyrir
frekara nám erlendis og gott sem
slíkt, auk þess sem nám við MHÍ
kemur að góðum notum hvernig sem
á það er litið og betri en fólk gerir
sér grein fyrir. Við ætlum í fram-
haldsnám eftir eitt ár og þá ekki
endilega í myndlistarskóla, þó við
ætlum að verða listamenn í framtíð-
inni!“
Þeir hafa allir fengist þónokkuð
við gjöminga,„performance art“ á
námstímanum. „Málverkin okkar hér
í Mokka eru hinn póllinn í listsköpun
okkar, strangflatarlist á striga sem
er gamalkunnugt viðfangsefni í þeim
gamalkunna miðli sem málverkið er.“
Myndir þeirra hafa beina skírskot-
un í þekkt fyrirbæri daglega lífsins.
Gunnar vinnur verk sín ujjp úr um-
búðum utan af sælgæti, Úlfur notar
stillimynd Sjónvarpsins og Kristján
bókahillur. Haraldur Jónsson rhynd-
listarmaður segir þetta um hugar-
heim þeirra í sýningarskrá: „Æðar
þessara upplifana liggja inn í sjón-
varpsskerminn frekar en upp á há-
lendi íslands. Þessir ungu menn vilja
greinilega frekar vera baðaðir í raf-
magnsbirtu í beinni útsendingu held-
ur en að líða um í terpentínu-nirvana
sumra annarra málverka.“
Sýningin stendur til 9.júlí og er
opin alla daga vikunnar.
SÖNGHÓPURINN Hljómeyki
mun frumflytja Requiem, nýtt kór-
verk eftir Jón Nordal, á fyrstu
tónleikunum á tuttugu ára afmæl-
ishátíð Sumartónleika í Skáiholts-
kirkju í dag. Aldasöngur, annað
verk eftir sama tónskáld, verður
jafnframt á efnisskránni en Hljóm-
eyki frumflutti það einnig á sínum
tíma,
„Það er alltaf tilhlökkunarefni
að fá nýtt verk frá Jóni. Hann er
frumlegt og virt tónskáld og það
er mikill heiður að fá að frum-
flytja verk eftir hann,“ segir Bern-
harður Wilkinson sem stjórna mun
sönghópnum á tónleikunum. „Við
Jón höfum þekkst lengi og ég er
mjög ánægður með það traust sem
hann sýnir mér með því að fela
mér þetta verkefni.“
Bernharður segir að Requiem
sé frábrugðið fyrri kórverkum
Jóns. „Það fer hins vegar ekkert
á miili mála að það er Jón sem
talar. Hann heldur sínum stíl en
verkið minnir meira á þau verk
sem hann hefur samið fyrir hljóm-
sveit.“
Sönghópurinn Hljómeyki er ís-
lenskum tónlistarunnendum að
góðu kunnur en hann hefur meðal
annars margoft komið fram á tón-
leikum í Skálholtskirkju. Nítján
söngvarar verða á vettvangi í dag
og munu þeir flytja verkið án
fulltingis hljóðfæraleikara. „Verk-
ið er mjög flókið. Þetta er því
mjög krefjandi og allir þurfa að
kunna sitt hlutverk nákvæmlega,“
segir Bernharður.
Hljómeyki fær jafnan kórstjóra
til liðs við sig til að sinna ákveðn-
um verkefnum og hefur Bernharð-
ur starfað töluvert með hópnum
síðastliðna átján mánuði. Hann
lætur vel af samstarfinu og bætir
við að Hljómeyki sé mjög sérstak-
ur flokkur tónlistarmanna. „Þetta
er eiginlega eins og íjölskyldufyr-
irtæki. Tengsl söngvaranna eru
mjög mikil enda eru margir þeirra
náskyldir.“
Unnið til miðnættis
Bernharður segir að það sé mik-
ill kostur að Hljómeyki hafí á að
skipa færu og reyndu tónlistarfólki
enda gefist mismikill tími til æf-
inga hér á landi. „Við erum vinn-
andi fólk og verðum því að gera
þetta í okkar frítíma. Ætli við
séum ekki eins og flestir íslending-
ar, vinnum alltaf til miðnættis!“
Bernharður segir að Sumaitón-
leikarnir í Skálholtskirkju séu
jafnan skemmtileg blanda af
gamalli tónlist og nýrri. „Það
hefur verið stefnan að frumflytja
ný verk á hverju ári og hátíðin
nú er engin undantekning en auk
verksins hans Jóns verður óratór-
ían Psychomachia eftir Þorstein
Hauksson frumflutt um næstu
helgi.“
Hátíðin leggst vel í kórstjórann
og á hann von á fjölda gesta.
„Það er alltaf sérstakur blær á
þessari hátíð. Það er ákaflega
friðsælt þarna og andrúmsloftið
sérstakt. Þá hentar hljómburður-
inn í kirkjunni kórum mjög vel.
Þetta eru því ekki hefðbundnir
tónleikar heldur nokkurs konar
kyrrlát stund.“