Morgunblaðið - 04.07.1995, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 1995 B 3
Oft er betra að
segja sína meiningii
Ami Helgason í Stykkishólmi hefur veríð fréttaritari Morgunblaðs-
ins í Stykkishólmi í 52 ár. Áslaug Ásgeirsdóttir ræddi við hann
um starfið sem hann gegnir enn, 81 árs að aldri.
EGAR ég byijaði var mað-
ur bara að senda fréttirn-
ar í bréfum, símskeytum
og jafnvel símtölum,"
segir Árni Helgason í Stykkis-
hólmi, en hann hefur verið fréttarit-
ari frá árinu 1943. „Nú getur mað-
ur sent fréttir með símbréfi og öllu
mögulegu öðru. Þróunin hefur verið
gífurleg, sérstaklega að koma frétt-
unum frá sér.“
Árni segist fyrst hafa heyrt af
fréttariturum þegar hann var stadd-
ur í Reykjavík á stjórnmálanám-
skeiði hjá Gunnari Thoroddsen árið
1938. Árni, sem þá bjó á Eskifirði,
lagði leið sína niður á Morgunblað
og heyrði þar umræðu um að finna
þyrfti fréttaritara út um land. „Ég
sinnti þessu ekkert þá en svo þegar
ég kem í Stykkishólm, þá byrja
ég,“ segir hann.
Blaðið stækkað mikið
En það hefur fleira breyst síðan
Árni hóf störf. Hann segir að á
þeim árum hafi þótt gott ef blaðið
næði átta síðum, hvað þá tólf.
Einnig hafi oft verið vandamál að
fréttirnar bærust ekki rétta leið.
„Fréttirnar gufuðu stundum upp
og ég var orðinn mjög sár yfir
þessu um tíma,“ segir hann. „Þetta
hefur lagast mikið núna. Frétta-
mennskan hefur breyst að því leyti
að maður hefur komið meiru frá
sér. Annars hefur samstarfið við
Morgunblaðið verið nokkuð gott
og mér hefur þótt vænt um það.
Stundum hef ég verið of harður
við þá, en oft er betra að segja
sína meiningu."
Um 52 ára starf sitt sem frétta-
ritari segir Árnj að _það hafí verið
mjög skemmtilegt. „Eg hef náttúru-
lega hugsað um mína byggð og
reynt að koma henni áfram,“ segir
hann. „Það var markmiðið. Það er
svo mikill munur þegar maður fær
birtar fréttir í Morgunblaðinu. Það
er tekið eftir því. Sérstaklega þegar
myndir fylgja með.“
Stöðvarstjóri í 30 ár
Aðalstarf Árna var þó ekki
fréttaritarastarfið. Á Eskifirði
starfaði hann sem sýslufulltrúi í
PÁLL Pálsson er nú farinn
frá Borg ásamt Ingu Ás-
grímsdóttur konu sinni
og er það mikill viðburður
fyrir þau og sérstaklega fyrir Ingu
sem þar hefir varið öllum sínum
dögum. Þar fæddist hún, dóttir
hjónanna Önnu Stefánsdóttur og
Ásgríms Þorgrímssonar, sem þar
bjuggu rausnarbúi um 60 ára
skeið.
Bannað að vinna
Páll kom að Borg 1949 og hefir
átt þar heima síðan, fyrst í félags-
búi með tengdaforeldrum sínum en
síðan 1967 hafa þau búið þar. Þetta
ár lést Anna tengdamóðir Páls og
hafði ætt hennar átt þar búsetu
hátt á annað hundrað ár. Árið
1958, stofnaði Halldór, bróðir Ingu,
nýbýli sem hann nefndi Minni Borg
og býr þar.
Mér datt í hug, þar sem við
Páll erum búnir að vera fréttaritar-
ar Morgunblaðsins um langt árabil
og góðir grannar, að hitta hann
og þau hjónin að máli áður en þau
færu til Reykjavíkur og ræða um
liðna tíð og hvernig þau búast við
þessum umskiptum.
„Vissulega eru umskiptin mik-
il,“ segir Páll. „Starfsþrek okkar
er orðið takmarkað, sérstaklega
seinustu 4 árin. En þá höfum við
notið þess að hafa son okkar Auð-
unn hjá okkur og hefir hann ann-
ast búskapinn að öllu leyti. Árið
1991 veiktist ég þannig að mér
var bannað að vinna, og síðan
hefir heilsu minni hrakað og var
þá ekki um annað að ræða en
koma sér fyrir einhversstaðar ann-
arsstaðar.
Gjörbreyting á
búskaparháttum
Við vorum heppin að við gátum
selt jörðina með áhöfn og vélum,
ungum hjónum sem sýna mikinn
áhuga á búskap og það gerir okkur
léttara fyrir að vita að búskapur
heldur áfram hér á Borg.“
átta ár. Árið 1942 flutti hann til
Stykkishólms og þar vann hann sem
sýslufulltrúi í 12 ár áður en hann
tók við starfi stöðvarstjóra Pósts
og síma. Því gegndi hann í 30 ár,
eða til ársins 1984, er hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir, þá sjö-
tugur.
Árni hefur einnig starfað mikið
að félagsmálum í Stykkishólmi,
bæði að bindindis- og bæjarmálum.
Hann hefur alltaf haft gaman af
braggerð og segist hafa samið vísur
um flesta íbúa Stykkishólms.
Þá var hann fréttaritari Ríkisút-
varpsins í Stykkishólmi í meira en
20 ár. „Það gekk alveg og voru
ritstjórar Morgunblaðsins sáttir við
þetta fyrirkomulag," segir hann.
„Þegar ég kom að Borg,“ segir
Páll, „voru fyrstu skurðgröfurnar
að verki í sýslunni og þótti mikil
bylting og samhliða því komu jarð-
ýturnar. Með tilkomu þessara véla
og sérstaklega afkasta þeirra, varð
gjörbreyting á öllum búskaparhátt-
um hér sem annarsstaðar og auð-
vitað óx ræktun stórum skrefum,
bústofninn stækkaði.
Árið 1954 réðumst við Ásgrímur
tengdafaðir minn í að koma okkur
hér upp rafstöð sem var rekin fyr-
ir vatnsafli og raflýstum við til allra
hluta. Er hún ennþá í lagi. Nú er
hér rafmagn frá Rafmagnsveitum
ríkisins, en við getum brugðið hinni
gömlu við ef illa viðrar. Þessi stöð
hefir verið mjög viðhaldslítil þessi
rúm 40 ár og nýst okkur vel. Tveim
„Svo komu nýir menn á útvarpið
og þeim fannst ekki ganga að ég
væri fréttaritari beggja."
Hér voru bara brunnar
Árna er gífurleg uppbygging
Stykkishólms minnisstæð. „Þegar
að ég kem hérna þá eru varla til
götur, vatnið er ekki og ekki raf-
magn,“ segir hann. „Það voru bara
brunnar þegar ég kom hingað fyrst.
Ég man sérstaklega eftir því þegar
rafmagnið kom og maður sagði frá
því. Það var einnig stórkostleg
breyting þegar sjálfvirka símstöðin
kom hingað.“
Árni, sem nú er 81 árs, segist
ekki vera eins kraftmikill og áður
var. Hefur Gúnnlaugur sonur hans
árum áður hafði bóndinn á Hjarðar-
felli komið upp hjá sér svona raf-
veitu, og gengur sú stöð enn í dag.
Ræktunin óx mjög við tilkomu
vélanna og framleiðsla búsins að
sama skapi, en tímarnir hafa breyst
og hömlur þær sem óhjákvæmilega
voru settar á búframleiðslu, hafa
farið illa með fjölda bænda á liðnum
árum eins og sýnir sig í dag. Marg-
ir hafa gefist upp og enn er ekki
séð fyrir endann á þessum búskap-
arvanda. Okkur hjónunum þykir
best að hafa getað skilað jörðinni
og því sem henni tilheyrir í þokka-
legu ástandi. Þetta unga fólk sem
tekur við af okkur er lifandi og
fullt af áhuga að halda við bú-
skapnum. Vonandi á það eftir að
eiga hér góða daga.“
því hlaupið undir bagga með honum
\ fréttaöflun ' og ljósmyndun, en
Árni segist ekki vilja hætta strax.
„Á meðan ég hef einhveija getu
þá þykir mér gaman að vera í
þessu,“ segir Árni. „Ég vil ekki
missa þetta samband við fólkið. Ég
vil ekki missa þetta á meðan ég
get.“
Árni segir að hann hafí tekið
þátt í starfí Okkar manna en árið
1989 var hann gerður að heiðursfé-
laga, þá 75 ára gamall. Hann og
Sigurður Pétur Björnsson, eða Silli,
fréttaritari á Húsavík eru góðir
kunningjar. Þeir kynntust fyrst á
stjórnmálanámskeiðinu hjá Gunnari
og hafa haldið kunningsskap sínum
frá þeim tíma.
Hugurinn leitar á
æskustöðvarnar
Páll er fæddur í Vatnsfirði við
Isafjarðardjúp. Þar bjuggu foreldr-
ar hans til ársins 1929, að þau
fluttu að Þúfum og keyptu þá jörð.
Afí Páls, séra Páll Ólafsson, andað-
ist 1928 en hann var prestur í
Vatnsfirði frá 1906-1928. Kom frá
Prestsbakka í Hrútafírði. „Eftir
hann kom í Vatnsfjörð sr. Þorsteinn
Jóhannesson og kona hans Laufey
Tryggvadóttir og sátu þau Vatns-
fjörð í tæp 30 ár með mikilli sæmd
og rausn. Séra Þorsteinn er enn á
lífi, 97 ára, andlega hress, en lík-
amsfjörið orðið lítið. Þeir voru mikl-
ir vinir faðir minn og sr. Þorsteinn
og aldrei bar skugga á samskipti
Bregður mest við að hafa
ekki lært að kokka
Árni kvæntist Ingibjörgu Gunn-
laugsdóttur árið 1948 en hún lést
í fyrra. Fjögur böm þeirra eru enn
á lífi, Gunnlaugur, Halldór, Helgi
og Vilborg Anna. Frumburður
þeirra hjóna lést í fæðingu. „Ég
þóttist góður að ná í þessa konu
og hjónabandið gekk vel,“ segir
hann. „Mér bregður mest við það
að ég lærði aldrei að kokka. Aftur
eru strákarnir mínir liðtækir í eld-
húsinu. Það er orðið svo mikið um
það að hjónin gangi í þetta sameig-
inlega. Það þótti sjálfsagt að konan
sæi um þetta í minni tíð og Ingi-
björg hætti kennslu þegar hún byij-
aði að eiga börnin."
Nú býr Árni á dvalarheimili aldr-
aðra og segist líka það vel. „Það
er ágætlega hugsað um mann,“
segir hann. „Ég sef hérna og hef
hér mataraðstöðu. En svo get ég
verið heima hjá mér líka því ég
ætla að halda húsinu eins og Ingi-
björg skildi við það. Það er svo
gott að geta tekið á móti börnunum
þar.“
Síðan Ámi fór á eftirlaun segist
hann hafa verið í ýmsu. „Núna er
ég hættur við flest,“ segir hann.
„Ég var í svo mörgu í félagslífinu
en nú er ég hættur öllu slíku. Nú
er ég að lesa og skrifa. Ég les
mest svona ævisögur og skáldsögur
einstakra manna.“
„Ég hef kunnað ákaflega vel við
mig hérna í Stykkishólmi," segir
Ámi. „Stykkishólmur er eins og
aðrir bæir, margir flytja í burtu og
aðrir flytja hingað og eru sumar
ættirnar alveg farnar." Hann segir
bæinn vera orðinn miklu opnari en
hann var, árið 1942 hafí til dæmis
tekið rútu heilan dag að aka til
Reykjavíkur. Nú væri þessi leið far-
in á innan við þremur tímum. Upp-
bygging hefur verið mikil, bæjarbú-
um hefur fjölgað um nær helming
úr tæplega 700 manns árið 1942
en nú búa þar tæp 1.300. Ámi seg-
ir að höfnin hafi breyst mikið og
til hins betra. „Það gerist orðið
miklu meira,“ segir hann. „Það er
allt annað.“
þeirra né fjölskyldna. Er ég hugsa
til þeirra daga sem var mín æska,
hlýnar mér alltaf og hugurinn leit-
ar á gömlu æskuslóðirnar. Vatns-
fjörður var mikil og fólksfrek jörð
til búrekstrar, enda oftast 20-30
manns í heimili hjá afa og ömmu
þegar þau bjuggu þar.
Foreldrar mínir eignuðust fimm
börn. Þijú dóu í æsku en við kom-
umst tvö upp, og erum bæði á lífí.
Auk þess ólu þau upp fímm fóstur-
börn.
Ég fór á Bændaskólann á
Hvanneyri 1941. Þar kynntist ég
minni ágætu konu og er það gæfu-
spor sem ég get aldrei þakkað né
metið til fulls. Við eigum fímm
uppkomin og hraust börn.“
Hreppstjóri í 40 ár
„Árið 1951 var ég skipaður
hreppstjóri í Miklaholtshreppi og
gegndi því starfí í rúmlega 41 ár.
Ég starfaði með fímm sýslumönn-
um, allt mætum mönnum sem ég
lærði mikið af mér til gagns og
ánægju. í hreppsnefnd var ég nokk-
ur ár, sat fundi Stéttarsambands
bænda í átta ár og tvisvar hefí ég
setið á Búnaðarþingi. í stjórn Bún-
aðarfélags Miklaholtshrepps sat ég
Qölda ára og ritaði þar í fundar-
gerðir og eru fundargerðarbækurn-
ar frá þeim tíma orðnar nokkrar
og segja sína sögu um uppbygg-
ingu hreppsins.
I sveitinni hefir mér liðið vel og
í öllum störfum hefí ég átt góða
samleið með sveitungum mínum
og þeim get ég seint þakkað alla
velvild og hlý handtök."
Þetta vill Páll taka fram og færa
frá sér og sinni konu sérstakar
þakkir til allra sem hann hefir haft
samskipti við og eins þeim sem
hafa heimsótt þau meðan þau
bjuggu í sveitinni, en þangað áttu
margir leið.
Nú þegar Páll og Inga eru farin
af Borg verður svipminna i sveit-
inni, það jafnvel þótt gott fólk komi
í staðinn.
Morgunblaðið/Gunnlaugur Ámason
PÁLL Pálsson, Árni Helgason og Inga Ásgrímsdóttir.
Best að geta skilaðjörð-
inni í þokkalegu ástandi
Páll Pálsson, bóndi og fréttaritari Morgunblaðsins, og Inga
Ásgrímsdóttir á Borg í Eyja- og Miklaholtshreppi hafa brugðið
búi og fiutt til Reykjavíkur. Arni Helgason fréttaritari í
Stykkishólmi ræddi við þau á þessum tímamótum.