Morgunblaðið - 05.07.1995, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 5. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLENT
Kohl tengir NATQ- og ESB-aðild Póllands
Pólverjar biðja um
þýzkan stuðning
Varsjá. Reuter.
KANZLARI Þýzkalands, Helmut
Kohl, sagði í sjónvarpsviðtali á
sunnudag, að skoða ætti aðildarum-
sókn Póllands að NATO samhliða
umsókninni um aðild að Evrópusam-
bandinu (ESB). Kohl er væntanlegur
í þriggja daga opinbera heimsókn til
Póllands á morgun, fimmtudag; það
er fyrsta heimsókn hans þangað síð-
an 1989.
Kohl sagði jafnframt í viðtalinu,
að taka yrði tillit til áhyggna Rúss-
lands af stækkun NATO, til að forða
því að nýir múrar rísi í Evrópu.
Aðspurður, hvenær Pólland ætti
að ganga í NATO, sagði hann: „Ég
er þeirrar skoðunar, að spurningin
um aðild að NATO eigi að skoðast
samhliða aðildinni að ESB.“ Pólska
sjónvarpið túlkaði orð kanzlarans
svo, að þau þýddu, að stækkun
NATO í austur yrði seinkað, þar sem
eiginlegar viðræður um ESB-aðild
Póllands hefjast að líkindum ekki
fyrr en eftir tvö ár.
Kohl sagði, að Pólland ætti að
gerast aðili að ESB eins fljótt og það
væri undir það búið.
Þýzkaland mikilvægasti
bandamaðurinn
Jozef Oleksy, forsætisráðherra Pól-
lands, brást við þessum yfirlýsingum
Kohls á mánudag, og sagði frétta-
mönnum þýzka sjónvarpsins að Pól-
land reiknaði með stuðningi Þýzka-
lands við samningu tímaáætlunar sem
varði veg Póllands inn í ESB.
„Við reiknum með stuðningi
Þýzkalands við að flýta því að búin
verði til tímaáætlun með ákveðnum
dagsetningum, hversu ljarlægar sem
þær verða,“ sagði Oleksy.
Oleksy sagði áreiðanlegar dag-
setningar nauðsynlegar, vegna þess
að með þeim væri tii muna auðveld-
ara að virkja almenning til að fram-
kvæma þær umbætur sem Pólland
þarfnaðist. Enn sem komið er hefur
ESB ekki getað nefnt neina ákveðna
dagsetningu, hvenær af aðild Pól-
lands og hinna A-Evrópuríkjanna
sem nú þegar eru í aðildarbiðröðinni
geti orðið. En gefin hefur verið út
„Hvítbók" sem segir fyrir um helztu
breytingarnar, sem gera þarf á efna-
hagskerfum þessara ríkja til að upp-
fylla ESB-aðildarskilyrðin. Pólvetjar
þurfa nú að fást við það mikla verk-
efni að aðlaga löggjöf sína reglum
hins sameiginlega innri markaðar
Evrópu.
Að sögn Wladyslaws Barto-
szewskis, utanríkisráðherra Pól-
lands, er Þýzkaland mikilvægasti
bandamaður og stuðningsaðili Pól-
lands meðal Vesturlanda. Oleksy for-
sætisráðherra sagði Pólland vilja
auka viðskipti við nágrannann í
vestri, sem þegar væri mikilvægasta
viðskiptalandið með 35% af viðskipt-
um Póllands. Hann sagðist vilja sjá
þetta hlutfall aukast enn frekar,
m.a. með auknum þýzkum fjárfest-
ingum í Póllandi.
Chirac vill stærra hlutverk
ESB í Miðausturlöndum
JACQUES Chirac, forseti Frakk-
lands, heilsar Hussein Jórdaníu-
konungi í garði Elysée-hallarinn-
ar, en sá síðarnefndi kom í opin-
bera heimsókn til Frakklands í
fyrradag. Að sögn talsmanns for-
setans lagði Chirac áherzlu á það
við Hussein að Evrópusambandið
vildi nú taka sér stærra pólitískt
hlutverk í Miðausturlöndum, til
samræmis við þá staðreynd að
sambandið væri nú stærsti veit-
andi þróunaraðstoðar á svæðinu.
ESB lagði 1.944 milljarða króna
til þróunaraðstoðar í ríkjunum
fyrir botni Miðjarðarhafs árið
1993, meira en þrefalt framlag
Bandaríkjanna, sem lögðu fram
564 milljarða. ítök Bandaríkjanna
hafa löngum verið mikil í Miðaust-
urlöndum.
Svar Lúxemborgar við stífni Frakka
Taka upp eftirlit við
frönsku landamærin
Lúxemborg. Reuter.
LÚXEMBORG hefur ákveðið að taka
að nýju upp eftirlit með ferðamönn-
um, sem koma yfir landamærin frá
Frakklandi. Þessi ákvörðun er tekin
vegna tregðu Frakka við að sam-
þykkja að Schengen-samkomulagið
um afnám landamæraeftirlits taki
að fullu gildi.
Frakkar lýstu því yfir einhliða á
fundi Schengen-ríkjanna í síðustu
viku að þeir áskildu sér rétt til að
halda áfram landamæraeftirliti, þar
sem Schengen-samningurinn hefði
ekki reynzt sem skyldi. Lúxemborg
svarar Frökkum nú í sömu mynt.
Eftirlit inni í landi
Ekki er um það að ræða að tekið
verði upp eiginlegt Iandamséraeftirlit,
þ.e. skoðun.vegabréfa eða farangurs
á landamærunum sjálfum, enda bann-
ar Schengen-sáttmálinn sh'kt. Lúxem-
borgarar hyggjast stöðva ferðamenn
þegar þeir verða komnir nokkur
hundruð metra inn í landið. „Það er
leyndarmál sem stendur hvenær og
hvar í Lúxemborg við grípum til að-
gerða,“ sagði Peter Hiltchen, yfirmað-
ur tolleftirlits furstadæmisins, í sam-
tali við jBeutere-fréttastofuna.
• •
Ofgasamtök múslima lýsa tilræðinu
við Mubarak á hendur sér
Egyptar segja
margt enn óljóst
um tildrögin
Kaíró. Reuter.
STÆRSTU samtök múslimskra
öfgamanna í Egyptalandi lýstu í
gær á hendur sér ábýrgð á banatil-
ræðinu við Hosni Mubarak, forseta
landsins, í Eþíópíu í síðustu viku.
Fögnuðu yfirvöld í Súdan þessum
fréttum og sögðu þær sanna að
ásakanir Egypta um að Súdanir
hefðu tengst málinu, væru úr lausu
lofti gripnar. Egypsk yfirvöld segja
hins vegar að enn sé margt óljóst
varðandi tilræðið, t.d. hver hafi
staðið að baki því.
„Gama a al-Islamiya [íslamski
hópurinn] í Egyptalandi lýsir yfir
ábyrgð sinni á tilrauninni til að
myrða þennan einræðisherra í Ad-
dis Ababa, 26. júní,“ sagði í yfírlýs-
ingu samtakanna, sem send var til
alþjóðlegrar fréttastofu. Þá sagði
ennfremur í henni að árásin væri
þriðja tilraunin til þess að ráða
Mubarak af dögum og er því heitið
að halda baráttunni áfram þar til
allir íslamskir fangar í Egyptalandi
verða látnir lausir og íslömskum
lögum komið á í Egyptalandi.
Samtökin hafa síðustu þijú árin
staðið að blóðugri herferð til að
steypa Mubarak af stóli og „bjarga
egypsku þjóðinni sem býr nú við
fátækt og neyð“.
Upplýsingamálaráðherra lands-
ins, Safwat el-Sherif, segir margt
enn óljóst varðandi tilræðið. „Hver
skipulagði það? Hver fjármagnaði
það? Hver þjálfaði [árásarmenn-
ina]? Og hver er að baki þessum
öflum, Egyptar eða aðrir?“ sagði
ráðherrann.
Súdanir sögðu í gær að sú niður-
staða Eþíópíumanna að árásar-
mennirnir hefðu verið egypskir, af-
sannaði kenningar og ásakanir
egypskra stjórnvalda. „Þetta er
skýrt dæmi um fljótræði egypskra
stjórnvalda sem sökuðu Súdani þeg-
ar um tilræðið," sagði Ali Osman
Mohammad Taha, utanríkisráð-
herra Súdans.
Stefnumóti
lýkur í
geimnum
BANDARÍSKA geimferjan Atl-
antis hélt frá Mír-geimstöðinni í
gær eftir að 10 bandarískir og
rússneskir geimfarar höfðu
starfað þar saman að vísinda-
rannsóknum í fimm daga. Um
borð i Atlantis, sem snýr til jarð-
ar á föstudag, eru átta menn,
þ.á m. tveir rússneskir geimfar-
ar og einn bandarískur sem dval-
ið hafa um borð i Mír í rúma
þijá mánuði.
Þegar tenging Atlantis við Mír
var rofin og feijan leið rólega í
burtu varð Robert Gibson leið-
angursstjóra að orði að „kos-
mískum ballett" væri lokið. Gert
er ráð fyrir að Atlantis fari sex
ferðir til viðbótar til Mír-stöðvar-
innar á næstu tveimur árum. Að
því loknu verður hafist handa
um að byggja nýja geimstöð sem
Bandaríkin, Rússland, Kanada,
Japan og Evrópuríki sem aðild
eiga að geimferðastofnun Evr-
ópujESA) standa sameiginlega
að. Aætlað er að hún kosti 40
milljarða dollara.
A stærri myndinni er efri hluti
Mír-stöðvarinnar en myndin er
tekin er Atlantis sigldi frá stöð-
inni í gær. Á minni myndinni
sést inn í opið sem Atlantis lagði
upp að er feijan var tengd við
Mír-stöðina.
Versnandi samskipti Kína og Bandaríkjanna
Harðar deilur um
afdrif andófsmanns
Peking, Tæpei. Reuter.
KÍNVERSK yfirvöld snupruðu í
gær bandarískan stjórnarerindreka
fyrir að reyna að heimsækja Harry
Wu, kínverskan baráttumann fyrir
mannréttindum án þess að leita
samþykkis yfirvalda. Wu situr í
varðhaldi og vöruðu Kínveijar
Bandaríkjamenn við því að gera það
að pólitísku máli. Deilur ríkjanna
eru til marks um versnandi sam-
skipti þeirra í kjölfar þess að for-
seti Tævans hélt til Bandaríkjanna
í einkaerindum í maí en Kínveijar
mótmæltu því harðlega.
Bandaríkjamenn sendu harðorð
mótmæli til kínverskra yfirvalda í
kjölfar þess að starfsmaður banda-
ríska sendiráðsins ferðaðist um
Xinjiang-hérað þvert og endjlangt
í leit að Wu. Honum tókst ekki að
hafa uppi á andófsmanninum sem
var með bandarískt vegabréf með
kínverskri áritun þegar hann var
handtekinn þann 19. júní sl. Kom
hann til landsins frá Kazakhstan,
að sögn Bandaríkjamanna.
Wu var dæmdur til nítján ára
fangelsisvistar árið 1960. Eftir að
hann var látinn laus, fluttist hann
til Bandaríkjanna þar sem hann
hefur búið frá 1985 og fékk síðar
bandarískan ríkisborgararétt. Hann
vinnur nú að rannsóknum við Stan-
ford-háskólann.
Kínverjar neita því að þeir hafi
brotið samkomulag við Bandaríkin
með því að neita þeim um að nálg-
ast Wu. Bandaríkjamenn segja Kín-
veijum skylt að gefa upp dvalarstað
Wus innan 48 stunda frá því að ósk
um slíkt sé lögð fram. Wu hefur
m.a. fullyrt að kínversk yfirvöld
selji líffæri úr föngum sem séu líf-
látnir en þau hafa neitað þessum
ásökunum.
Óttast umræður um
mannréttindamál
Forseti Kína, Jiang Zemin, mun
reyna að Ieggja áherslu á efnahags-
málin í heimsókn sinni til nokkurra
Evrópuríkja í þessari viku, að sögn
vestrænna stjórnarerindreka í Kína.
Kínverjar vilja komast hjá umræð-
um um mannréttindamál og óttast
að önnur ríki kunni að fylgja í fót-
spor Bandaríkjanna, sem leyfðu
heimsókn forseta Tævans, Lee
Teng-Hui fyrr á árinu. Stjórnmála-
samskipti ríkjanna hafa ekki verið
eins slæm frá árinu 1979 er þeim
var komið á.
Lien Chan, forsætisráðherra
Tævans, hlaut fyrir skömmu hlýleg-
ar móttökur í Austurríki og Tékk-
landi en það vakti hörð viðbrögð
Kínveija.
Kínverskar heræfingar
Embættismaður í tævanska
hernum sagði í gær að Kínveijar
hefðu hafið heræfingar undan
ströndum Kína, um 250 mílur frá
Tævan. Ekki liggja fyrir upplýs-
ingar um hversu umfangsmiklar
þær eru eða hversu lengi þær munu
standa.
Hið víðlesna China Times hafði
í gær eftir háttsettum kínverskum
embættismanni að líta mætti á her-
æfinguna sem merki um að Kínveij-
ar vildu sýna herstyrk sinn, að um
„pólitísk og sálfræðileg átök væri
að ræða“. Kínversk yfirvöld hafa
ekki útilokað að þau muni beita
valdi gegn Tævan, sem þau líta á
sem hluta af Kína.