Morgunblaðið - 06.07.1995, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Lýsi hf. leitar að samstarfsaðilum til að taka þátt í stofnun hlutafélags um harðfeitiframleiðslu
Útflutningur
harðfeiti
næsta
stórverkefni
Sérstakt fyrirtæki, Hydrol hf., verður á
næstunni stofnað um hersludeild Lýsis hf.
o g er því ætlað að stórauka framleiðslu og
útflutning á harðfeiti. Kjartan Magnússon
ræðir málið við Baldur Hjaltason, forstjóra.
UTFLUTNINGUR á harð-
feiti er helsta markmið-
ið með stofnun Hydrol
hf. en hingað til hefur
hersludeild Lýsis eingöngu hert
búklýsi til smjörlíkis- og fóðurgerð-
ar fýrir innanlandsmarkað. Lýsis-
menn leitar nú að samstarfsaðilum
til að standa með sér að stofnun
Hydrol hf. eða kaupa í því hlut.
Til að byrja með verður hið nýja
fyrirtæki alfarið í eigu Lýsis en
ætlunin er að fljótlega verði allt
að 75% hlutabréfa boðin einum eða
fleiri aðilum til kaups.
Nýtt fyrirtæki
á gömlum grunni
Baldur Hjaltason, forstjóri Lýsis
hf., er 43 ára gamall efnafræðing-
ur. Hann réðst til starfa hjá fyrir-
tækinu árið 1982, varð tæknilegur
Morgunblaðið/Golli
BALDUR Hjaltason, forstjóri Lýsis hf.
framkvæmdastjóri þess 1985 og
forstjóri um síðustu áramót. Hann
segir að með stofnun Hydrols hf.
sé í raun verið að endurvekja gam-
alt fyrirtæki sem bar sama nafn
og framleiddi einnig harðfeiti fyrir
innanlandsmarkað og til útflutn-
ings. Hydrol hf. hið fýrra var stofn-
að árið 1960 og stóðu Lýsi hf. og
Smjörlíki hf. að stofnun þess. Að
sögn Baldurs tókst fyrirtækinu að
vinna markaði er-
lendis fyrir hert lýsi
upp úr 1979. Af-
kastageta verk-
smiðjunnar var þá
aukin verulega og
varð framleiðsla
fyrir útflutning
meginverkefni
hennar. Hydrol hf.
var sameinað
rekstri Lýsis hf.
árið 1988 en
Smjörlíki hf. hafði
áður dregið sig út
úr rekstrinum.
Samtímis varð
stefnubreyting hjá
Lýsi hf. í þá veru
að fyrirtækið fór
að leggja aukna
áherslu á vöruþró-
un, framleiðslu og
markaðssetningu
lýsis sem heilsu-
vöru innan lands
og utan. Þetta
leiddi til þess að
útflutningur harð-
feiti lagðist niður
og Hydrol var gert
að deild innan Lýs-
is sem hefur ein-
sinnt
vörðungu
innanlandsmarkaði síðan.
Yfirburðastaða á
heimamarkaði
Lýsishersla felst í því að metta
fjölómettaðar fitusýrur í lýsinu.
Við það hækkar bræðslumarkið og
lýsislykt og -bragð hverfur þannig
að hægt er að nota feitina til smjör-
líkis- og fóðurgerðar. Helstu afurð-
ir hersludeildarinnar eru nú tvær;
fóðurfeiti, sem ætluð er til fóður-
gerðar og matarfeiti, til smjörlíkis-
gerðar. Innanlandsmarkaðurinn
hefur vaxið nokkuð á undanförnum
árum og er aukin spum eftir fóður-
feiti meginástæðan að sögn Bald-
urs. „Við stofnun mun Hydrol þeg-
ar hafa yfirburðastöðu á heima-
markaði og stefnt verður að því
að halda henni og styrkja enn frek-
ar með þróun og framleiðslu á
nýjum vörutegundum. Þar má til
dæmis nefna steikingarfeiti í neyt-
endaumbúðum og ýmsa sérvöru til
notkunar í kex- og matvælaiðnaði.
Þá má nota harðfeiti til kertagerð-
ar og einnig vinna úr henni ýmsar
fitusýrur og fitusýraafleiður sem
notaðar era til gúmmí- og þvotta-
efnaframleiðslu. Að auki er hægt
að nota herslubúnaðinn til að herða
aðrar lýsistegundir og til millifram-
leiðslu annarra efnaflokka, t.d. í
snyrtivöruiðnaði. í raun era mögu-
leikarnir nánast óþtjótandi."
Miklir möguleikar í útflutningi
Um milljón tonn af lýsi og olíum
era framleidd árlega úr sjávaraf-
urðum í heiminum. Baldur segir
að íslendingar eigi um 10% fram-
leiðslunnar í góðu aflaári eða um
100 þúsund tonn og þar vegi loðnu-
lýsi langþyngst. Helsta markmið
verksmiðjunnar verður að hefja
útflutning á harðfeitinni í stórum
stíl og að sögn Baldurs era góðir
möguleikar á því sviði. „Síðustu
árin höfum við eingöngu framleitt
á innanlandsmarkað þar sem eftir-
spumin er aðeins um nokkur þús-
und tonn en afgangurinn er fluttur
óunninn úr landi til erlendra
hersluverksmiðja, fóðurgerðar og
annarra nota. Við álítum að nú sé
Þróunarfélagið hf. orðið öflugt fjárfestingarfélag eftir yfírtöku á Draupnissjóðnum
Fjárfestum þar sem
líkleg arðsemi er mest
Eigið fé hins sameinaða félags er alls um
840 milljónir króna og það á hlutabréf í
40 félögum. Krístinn Bríem ræddi við
Hrein Jakobsson, framkvæmdastj óra Þró-
unarfélagsins um sameininguna og fram-
tíðarhlutverk félagsins.
MEÐ kaupum Þróunarfé-
lags Islands hf. á
meirihluta hlutabréfa í
Draupnissjóðnum hf.
og samruna félaganna hefur orðið
til öflugt fjárfestingarfyrirtæki
með um 1,3 milljarða heildareign-
ir. Eigið fé sameinaða félagsins
er 840 milljónir og eiginfjárhlut-
fall 64%, m.v. síðustu áramót.
Viðræður milli Þróunarfélagsins
og Iðnþróunarsjóðs hófust
snemma á síðasta ári um að félag-
ið keypti meirihluta bréfa Iðnþró-
unarsjóðs í Draupnissjóðnum.
Enginn skriður komst þó á þessar
þreifingar fyrr en undir lok ársins
þegar Iðnþróunarsjóður sýndi
áhuga á að heíja viðræður á ný
og sömuleiðis kom fram áhugi af
hálfu Iðnlánasjóðs. Þróunarfélagið
gerði síðan tilboð í 65% af bréfun-
um í Draupnissjóðnum til fjárfest-
ingarlánasjóðanna í janúar með
það að markmiði að renna félögun-
um saman. Þetta leiddi til þess að
samningar tókust 25. apríl um
má því segja að lagskiptingin á
milli fyrirtækjanna hafi verið orðin
úrelt og byijuð að skarast, sér-
staklega með tilliti til þess að sömu
eigendur vora að báðum félögun-
um.
Markmiðið með kaupunum hjá
Þróunarfélaginu var að breikka
starfssviðið og taka þátt í viðskipt-
um á öllum sviðum hlutabréfa-
markaðins. Þá styrkjum við fjár-
hagsgrundvöllinn og náum fram
betri eignadreifingu. Eftir samein-
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
HREINN Jakobsson, framkvæmdastjóri
Þróunarfélagsins.
kaup félagsins á hlutafé að nafn-
virði 355 milljónum í Draupnis-
sjóðnum sem samsvarar 65% af
heildarhlutafénu. Kaupverðið var
486 milljónir miðað við kaupgeng-
ið 1,37.
Ólík afskipti af stjórnum
„Bæði félögin hafa byggt sinn
rekstur í megindráttum á hluta-
bréfaviðskiptum þó segja megi að
þau hafi starfað á ólíkum hlutum
markaðsins,“ segir Hreinn Jakobs-
son, framkvæmdastjóri Þróunarfé-
lagsins. „Þannig hefur Þróunarfé-
lagið lagt megináherslu á óskráð
fyrirtæki, oft lítil eða meðalstór,
meðan Draupnissjóðurinn hefur
fyrst og fremst keypt hlutabréf í
stærri fyrirtækjum sem skráð era
á hlutabréfamarkaði. Hins vegar
hefur Þróunarfélagið verið að fær-
ast nær þeim hluta markaðarins
þar sem Draupnissjóðurinn hefur
verið. Þá hefur Draupnissjóðurinn
í nokkram tilfellum keypt hluta-
bréf í óskráðum hlutafélögum. Það
Hluthafar í Þróunarfélagi Íslands hf. eftir sameiningu Draupnissjóðsins hf. og Þróunarfélags íslands hf. Hlutafé (kr.) %
1. Iðnþróunarsjóður 109.077.972 16,90
2. Lífeyrissjóður verslunarmanna 81.944.000 12,69
3. Sameinaði lífeyrissjóðurinn 56.842.689 8,80
4. Iðnlánasjóður 55.621.594 8,62
5. Landsbanki íslands 42.737.500 6,62
6. Fiskveiðasjóður íslands 39.000.000 6,04
7. Lífeyrissjóður Dagsbrúnar og Framsóknar 30.940.000 4,79
8. Lífeyrissjóður lækna 27.950.000 4,33
9. íslandsbanki hf. 26 065.000 4,04
10. Stofnlánadeild landbúnaðarins 26.000.000 4,03
11. Lífeyrissjóður Austurlands 22.056.555 3,42
12. Söfnunarsjóður Iffeyrisréttinda 19.500.000 3,02
13. Samvinnusjóður íslands hf. 14.300.000 2,22
14. Hlutdeild 13.081.250 2,03
15. Búnaðarbanki íslands 13.000.000 2,01
Aðrir 67.464.335 10,45
SAMTALS 645.580.895 100,00
inguna á félagið
hlut í um 40 félög-
um og hlutabréfa-
eignin er um 600
milljónir. Síðan
ætti sameiningin
að skila sér í sam-
legðaráhrifum, þ.e.
lægri rekstrar-
kostnaði og ein-
faldara innra
skipulagi. Til við-
bótar má nefna
skattaleg sjónar-
mið.“
Þróunarfélagið
með hlutverk
viðskiptavaka
„Við teljum að
þetta sameinaða
félag hafi miklu
hlutverki að gegna
á hlutabréfamark-
aðnum. Markað-
urinn er mjög smár og óþroskaður
þannig að hlutverk Þróunarfélags-
ins verður að vera ákveðinn við-
skiptavaki fyrir hlutabréf á mark-
aði. Það hefur vantað aðila á
markaðnum sem kaupa og selja
hlutabréf því menn virðast haldnir
nokkurri söfnunaráráttu í þessu
efni. Síðan er eðlilegast að fjárfest
sé þar sem Iíkleg arðsemi sé mest
á hveijum tíma.“
Hreini verður einnig tíðrætt um
hver afskipti félaganna hafa verið
í fyrirtækjum þar sem þau eiga
hlutabréf. „Þróunarfélagið hefur
verið meira „hands-on“, þ.e.a.s.
skipt sér af fyrirtækjunum og átt
beinan fulltrúa í stjórnum.
Draupnissjóðurinn hefur aftur á
móti haft „hands-pff'-stefnu
gagnvart fyrirtækjum. Ég tel mjög
eðlilegt og í raun nauðsynlegt að
eigendumir hafi afskipti af smærri
fyrirtækjum sem ekki búa yfir
sérfræðiþekkingu á öllum sviðum.
í stærri og þroskaðri fyrirtækjum
er aftur á móti mun minni þörf á
slíku.“