Morgunblaðið - 09.07.1995, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUN
þessa starfsemi og aðstöðu alla.
Eru tillögur okkar þar að lútandi
efni í heila greinargerð, en aðeins
skal rakið það mikilvægasta.
Leikmeðferðaraðstöðuna sem á
að þjóna öllum deildum þarf að
stækka mjög mikið og eiga öll börn,
hvort sem þau eru rúmliggjandi eða
ekki, að eiga þar greiðan aðgang
og komast fyrir og hafa möguleika
á að taka fullan þátt í allri starfsem-
inni þar.
Einnig bráðvantar séraðstöðu
fyrir unglingana okkar, þeir hafa
sínar sérþarfir og þurfa sitt eigið
hljóðeinangraða herbergi, þar sem
þau geta spilað sína tónlist, spjallað
saman, horft á myndband og notið
þess að vera unglingar i friði.
Full þörf er á því að á hverri
barnadeild fyrir sig sé sérstök leik-
meðferðarstofa með góðu plássi
bæði fyrir börn og foreldra, sem
vegna ólíkra aðstæðna geta ekki
yfirgefið deildir sínar.
Síðast en ekki síst ber að nefna
þörfina fyrir stórt og gott útivistar-
svæði þar sem hægt er að keyra
rúmum og hjólastólum út, annað-
hvort á verönd eða grasflöt. Útivist-
arsvæði er sérstaklega mikilvægt
fyrir langlegusjúklinga, bæði þá
sem eru rúmliggjandi og þá sem
hafa fótaferð. Fyrir þau sem eru
fær um að leika sér í venjulegum
leiktækjum, en eru bundin á spítal-
anum, hlýtur að vera ótrúlega mikil-
vægt að hafa aðstöðu í sínu nán-
asta umhverfi. Gildi útivistar, dags-
birtu og sólarljóss fyrir heilbrigði
hvers einstaklings, er ekki hægt að
draga í efa. Því er gott útivistar-
svæði nauðsynlegt í hönnun nýs
barnaspítala.
Starfsemi grunnskólans
Við Barnaspítala Hringsins á
Landspítalanum starfa nú tveir
kennarar.
Það er augljóst að börn sem lögð
eru inn á sjúkrahús geta ekki stund-
að nám sitt af sama kappi og at-
orku og hraust og alheil börn. En
samt sem áður geta mörg þeirra
unnið furðanlega mikið við námið.
Mörg samviskusöm börn hafa
ótrúlega miklar áhyggjur af því að
þau skuli þurfa að missa úr skólan-
um vegna sjúkrahússdvalarinnar.
Þessum börnum er því oft rórra
þegar þau komast að því að á
sjúkrahúsinu eru kennarar sem
hjálpa þeim að læra, svo þau missa
ekki eins mikið úr námi og ella
væri raunin. Mörgum þeirra finnst
gaman að læra og gott að vita að
þau dragast þá síður aftur úr skóla-
félögum sínum á meðan þau eru á
spítala. En nám barna á sjúkrahúsi
getur þjónað öðrum markmiðum
jafnframt því sem það er þjálfun,
fræðsla og aukning þekkingar. Á
meðan Börnin eru innlögð á barna-
spítalann hafa þau gott af að geta
dreift huganum, hafa eitthvað við
að vera. Námið og starfið sem fer
fram í skólastofunni á barnadeild-
inni er einmitt gott til þess að hjálpa
börnunum til að líða betur á sjúkra-
húsinu.
Að einbeita sér að vinnu, gera
ákveðin verkefni, getur hjálpað
fólki, þ.á m. börnum að bægja frá
sér kvíða og áhyggjum. Því getur
skólastarfið á sjúkrahúsinu hjálpað
barninu til að losna við óþarfar
áhyggjur, auk þess sem það ýtir
undir þroska barnsins og veitir því
gagnlegt veganesti út í lífið sem
kemur að gagni þótt síðar verði.
Þannig verður fólk sífellt að hafa
í huga tvenns konar gagn sem er
að kennslu á sjúkrahúsi, annars
vegar hið hefðbundna gagn sem
hafa má að námi, eins og í öðrum
skólum, hins vegar hvernig námið
hjálpar börnunum til að ráða við
og umbera dvölina á sjúkrahúsinu.
Síst má vanmeta þann þátt í
starfi kennarans, sem snýr að því
að hjálpa barninu að yfirstíga þá
örðugleika sem fylgja óumflýjan-
lega því að vera lagt inn á sjúkra-
hús. Jafnframt má ekki heldur
gleyma almennu gildi námsins
sjálfs. Oft eru börnin á viðkvæmu
stigi í skólagöngu sinni. Þá getur
skipt sköpum fyrir framhald náms
þeirra að námið sé samfellt, að
ekki þurfi að hætta námi um lengri
eða skemmri tíma, til að leggjast
inn á sjúkrahús.
Þegar þannig stendur á getur
kennslan á sjúkrahúsinu ráðið
baggamuninum. Þá er hægt að
hjálpa barninu að halda í við bekk-
inn sinn í þeim námsgreinum sem
mestu máli skiptir. Þá verur minna
að vinna upp þegar að sjúkrahúsinu
kemur, auðveldara að fylgjast með
bekkjarfélögunum, þar sem þeir eru
komnir. Ef þetta væri ekki gert,
gæti sjúkrahúsdvölin valdið vanda
síðar í skólagöngu barnsins. ,Gat“
í náminu þegar námsferli barnsins
er á viðkvæmu stigi getur leitt til
erfiðleika við að fylgja bekkjarfé-
lögunum eftir. Því er spítalakennsla
mikilvæg brú, sem getur brúað bil-
ið þegar mikið liggur við.
Kennsluaðstaðan
Það verður að segjast eins og er
að núverandi aðstaða kennara á
Bamaspítala Hringsins er slæm.
Svo til öll starfsemi Bamaspítalans
á við plássskort að stríða. Þetta
hefur leitt til þess að það pláss sem
kennarar hafa er nú samnýtt til
annarra starfa. Kennarar höfðu litla
12 m2 fyrrverandi sjúkrastofu, sem
hægt var að nýta sem skólastofu,
geymslu námsgagna og vinnuað-
stöðu nemanda. Núna er þessi
skölastofa að hálfu skrifstofa deild-
arstjóra barnadeildarinnar og einn-
ig notuð sem geymsla fyrir hluti
sem ekki fá annars starðar inni.
Er hér brýn þörf úrbóta, helst
þegar í stað, en alla vega þegar
nýr barnaspítalai verður byggður.
Þörf er fyrir rúmgóða skólastofu,
svo starfskraftar kennaranna nýtist
sem best. Hinar sérstöku aðstæður
sem eru á sjúkrahúsi valda því að
nemendurnir geta ýmist 'verið á
hækjum, göngugrindum, hjólastól-
um eða eru fastir í rúmum.
Til að kennarar geti sinnt börn-
unum sem best, þarf skólastofan
að rýma nemendur í hjólastólum
og í rúmum, auk þeirra sem eru
rólfær. Börnin verða að fá frið fyr-
ir annarri starfsemi, svo sem fæst
glepji þau frá skólastarfinu. Því
verður að fá annað rými fyrir deild-
arstjórana og geymslu fyrir þá að-
skotahluti sem nú eru geymdir á
skólastofunni.
Að lokum má benda á að núna
er rúmföstum börnum kennt inni á
sjúkrastofum sínum, því ekki rúm-
ast þau inni á núverandi skólastofu.
Þó kennslan inni á sjúkrastofunum
geti oft gengið vel, geta fylgt henni
annmarkar. Sjaldnast eru börnin
ein á stofu. Oft eru börn á mismun-
andi aldri saman á stofu. Það getur
truflað börn sem eru að læra að
yngri börn séu að leika sér í næsta
rúmi, önnur börn verið að fá gesti,
o.s.frv. Af þessum orsökum yrði
námið mun markvissara ef nemend-
um er gert fært að komast inn í
skólastofu. Einnig er það tilbreyting
fyrir börnin að komast út af sjúkra-
stofunum jafnvel þó að þau verði
áfram í rúmi.
í einstaka tilfellum, eins og þeg-
ar barn er í einangrun, þarf kennsl-
an að fara fram á sjúkrastofu. Við
byggingu nýs barnaspítala ætti að
hafa þetta í huga. Sjúkrastofur sem
ætlaðar eru sem einangrunarher-
bergi þurf að vera rúmgóðar. Þar
verður að vera rými fyrir ýmsa
starfsemi, s.s. kennslu.
Lokaorð
Hér að framan höfum við reynt
að lýsa starfsemi Ieikmeðferðar og
grunnskóla á Barnaspítala Hrings-
ins eins og hún er nú og þeim
meginbreytingum er verða að koma
til við byggingu nýs barnaspítala.
Vonumst við til að sjá þær í verki
einn bjartan dag sem allra fyrst.
því enn og aftur skal ítrekað að
fyrrnefnd starfsemi er jafnnauðsyn-
leg og öll önnur starfsemi sem fram
fer á spítalanum og verður því að
búa vel að henni bæði hvað varðar
stærð og gæði, því ekki er hugsan-
legt að reka nútíma barnaspítala
án hennar.
Aldís er leikskólasérkennari og
forstöóumaður leikmcðferðar.
Sigurbjörg cr Icikskólakcnnari en
Jón Agnar grunnskólakennari.
- • • -'n ri <rtin»nnwio t! <>0
SUNNUDAGUR 9. JÚLÍ1995 B 23
Feneyjabréf
Dauðinn í
Feneyjum
Feneyjar eru einn mest heimsótti ferða-
mannastaður heims, þar sem tuttugu millj-
ónir manna koma árlega og virðist ekkert
lát á. Sigrún Davíðsdóttir átti leið um
borgina fyrir skömmu og skyggndist bak
við glansmynd ferðamennskunnar.
Ef til vill er of djúpt tekið í
árinni í fyrirsögninni, en það
liggur beint við að fá að láni titil-
inn á sögu Thomasar Manns á
grein, sem fjallar um hnignun
Feneyja. Ekki svo að skilja að
nályktin liggi um eyjarnar eða
dauðamerkin blasi við. En eftir
að hafa setið á tali við íbúa borg-
arinnar, sem búa í og utan við
Feneyjar þá horfir lífíð í borginni
óneitanlega öðruvísi við en virðist
við fyrstu sýn ferðamarinsins.
Það fyrsta sem reyndur íslensk-
ur Feneyjafari sagði við mig, þeg-
ar hann heyrði um væntanlega
ferð mína þangað var að þá skyldi
ég hiklaust fá mér hjólagrind fyr-
ir ferðatöskur, ef ég ætti ekki slík-
an grip. Og þar sem ég rölti um
borgina, dragandi klyíjarnar
áreynslulaust á eftir mér, á grind-
inni góðu, sendi ég þessum ráða-
góða manni margar hlýjar hugs-
anir. Þetta voru hyggindi sem í
hag komu . . . og hér með er
þeim komið áleiðis. Þó hægt sé
að gondólast um í makindum eru
þeir fremur til skemmtunar en
samgöngutæki. Á leiðum kringum
eyjarnar er hægt að taka áætlun-
arbáta, sem ganga eins og stræt-
isvagnar um, en þeir sigla ekki
inn í þröng síkin og því er vegfar-
andinn upp á sína tvo jafnlanga
kominn og annað ekki.
íbúarnir, sem ég hitti, ítalskt
par, sátu á bekknum framan við
íslenska skálann á tvíæringnum
rétt fyrir lokun. Meðari ég stóð
og hlóð sýningarskrám og úttroð-
inni tösku á grindina góðu af
mikill vandvirkni svo hleðslan ent-
ist, hlustaði ég á samtal þeirra
tveggja. Eins og oft er um ítali
var umræðuefnið matur. Stúlkan
var að fræða manninn um matar-
æði víðs vegar um Miðjarðarhafs-
svæðið, byijaði á Marokkó og var
komin til Grikklands, þegar ég
var að ljúka hleðslunni. Girnileg
lýsing á couscous, humus, tómat-
salati með feta og glóðarsteiktu
lambakjöti á gríska vísu kom
munnvatninu af stað og rétt í
þann mund sem -ég var tilbúin að
vinda mér af stað með topphlaðna
grindina greip ég fram í samræð-
urnar og sagðist vera orðin ræki-
lega svöng af að hlusta á þau.
Þar með var ég umsvifalaust
dregin inn í samæðurnar. Og þar
sem ítalir eru íjarska málglaðir,
entust samræðurnar langt fram á
kvöld, fyrst þarna á bekknum,
siðan á nærliggjandi kaffihúsi, þá
hálftímagöngutúr inn á Markús-
artorgið og þaðan á veitingahús,
þar sem setið var að snæðingi
fram á kvöld.
Viðmælendur mínir voru skóla-
systkin, hann arkitekt, en hún
skrúðgarðaarktitekt. Hún bjó ut-
an Feneyja, í leiðinlegu blokka-
hverfi, því hún sagði of dýrt fyrir
sig að búa í borginni, en hann bjó
hins vegar inni í borginni'. Hvor-
ugt hafði alist upþ í Feneyjum,
heldur komið þangað til að læra.
Hún kom frá Ravenna á Norður-
Ítalíu og sagðist geta búið hvar
sem væri, Hann var frá Bari á
Suður-Ítalíu og vildi gjarnan búa
þar, eri fær enga vinnu á heima-
slóðunurii og bætti svo við að þar
sem maður hefði vinnu, væri gott
að vera. Ekki að spyija að tengsl-
unum þarna suður frá. Suður-Ital-
ir þrífast best þar, en búa oft
annars staðar vegna vinnu.
80 þúsund íbúar - 20 milljónir
ferðamanna
Fram eftir öldum voru'Feneyjar
hlið austurs og vesturs. Þarna
komu skipin er fluttu gull og ger-
semar, krydd og klæði frá Austur-
löndum. Og það var frá Feneyjum
sem Marco Polo lagði upp i Kína-
ferð sína 1271, þaðan sem hann
kom næstum tveimur áratugum
seinna. Sagan segir að hann hafi
komið með silkiorma í stafnum
sínum og þeir lagt grundvöllinn
að silkiiðnaði Norður-Italíu. í Fen-
eyjum var bæði unnið úr langt
að komnu hráefni og því miðlað
áfram. Ríkidæmið var mikið og
þess má enn sjá stað í glæsilegum
byggingum og ríkulega skreyttum
kirkjum, þar sem Markúsarkirkj-
an er mest og ríkulegust. Og að
vissu leyti nýtur borgin enn góðs
af viðskiptum sínum til forna, þvi
menningarauðurinn sem ríkidæm-
ið leiddi af sér laðar að sér ómæld-
an straum ferðamanna.
í stríðslok bjuggu um 170 þús-
und manns í Feneyjum. Nú búa
þar um áttatíu þúsund og fer
fækkandi. Iðnaður Marghera, sem
er næsta borg, hefur ekki aðeins
dregið til sín fólk frá eyjunum,
heldur einnig orsakað mengun,
sem íbúar við lónin slást nú við.
Fólkið sem vinnur við iðnaðinn
býr mest í Mestre, leiðinlegum
nútímabæ. Ferðamennirnir skipta
efnahag eyjanna öllu máli, en
færa þó ekki einvörðungu blessun
með sér. Árlega koma um tuttugu
milljónir ferðamanna til Feneyja,
en meira en helmingur kemur
aðeins í dagsferðir. Mestur er
straumurinn frá páskum og fram
í október. Heimafólkið stynur
undan þeim og það af góðum og
gildum ástæðum. Þeir færa björg
í bú, en um leið setja þeir allt líf
í borginni úr skorðum. Viðmæl-
endur mínir töluðu um Markúsar-
torgið og nærliggjandi götur eins
og hættusvæði, sem þau stigju
helst aldrei inn á. Þar er allt miklu
dýrara en annars staðar í borg-
inni og veitingastaðirnir yfirleitt
ekki góðir. Og af því að meiri
hluti ferðamanna vill borða mat,
sem þeir hafa borðað áður eins
og pizzur með skinku og ananas
og spaghetti með kjötsósu þá
draga þeir úr metnaði kokkanna.
Þó finna megi góða veitingastaði
í Feneyjum þá eru þeir hlutfalls-
lega fáir og minni rækt lögð við
sérrétti svæðisins en víðast annars
staðar á Ítalíu, að sögn viðmæl-
enda minna. Þau voru ekki í vafa
urn að það stafaði af ferðamönn-
unum og villimennsku þeirra í
matarmálum.
Of margt gamalt fólk - of
fátt ungt fólk
Tíminn hefur að nokkru leyti
staðið kyrr í Feneyjum. Tilhugs-
unin um bíllausa borgina kann að
ýta undir vanhugsaða fortíðarþrá
hjá borgarbúa á kafi í bílaumferð,
en nokkurra daga dvöl í borginni
ætti að duga til að vinna bug á
henni. Það er ekki um annað að
ræða en að bera vörur um. Inni í
borginni verður bátum óvíða við
komið, bílar eru auðvitað víðs
fjarri og reiðhjól líka, nema fyrir
smákrakka að skottast á. Götum-
ar eru fiestar þröng sund eða
liggja meðfram síkjunum. Og eins
og sá klyfjaði kemst fljótt að raun
um liggja brýrnar fyrst upp og svo
niður og á hverri leið virðast ótrú-
lega margar brýr, jafnvel þó
skammt sé farið.
Atvinnurekendur í borginni
glíma einnig við erfiða aðflutn-
inga. Þar sem verið er að gera
upp hús sjást bátar með sand- eða
timburhlöss staldra við. Veitinga-
húsaeigendur reyna að nota báta
og stórar hjólbörur og svo mætti
lengi telja. Þetta bardús hefur í
för með sér að vöruverð í borginni
er yfirleitt hærra en í öðrum ítölsk-
um borgum.
Ofuráhersla á ferðamannaþjón-
ustu hefur þrengt að öðmm at-
vinnuvegum, svo Feneyjar hafa
upp á lítið að bjóða fyrir ungt
fólk. Það flyst burt og eftir situr
gamla fólkið. Skökk aldursdreif-
ing er því orðin mikið vandamál.
Það veitir bæjarlífinu þó hressi-
legt yfírbragð að þar er háskóli,
sem dregur að sér ungt fólk og
glaðvært götulíf, en háskólinn
leysir þó ekki allan vandann því
unga fólkið fær ekki auðveldlega
störf við hæfi.
Ferð til Feneyja er stórbrotin
reynsla því borgin er svo þrungin
listum og sögu. Þegar Thomas
Mann heimsótti borgina vorið
1911 blés andrúmsloftið í borginni
honum í brjóst sögunni um aldna
rithöfundinn, sem verður heltek-
inn af óhöndlanlegri þrá. Hnign-
unarbragur borgarinnar er að
hluta hulinn bak við Pótemkinljöld
ferðamennskunnar. En lífið að
baki safna og listaverka er ekki
einber glansmynd. Sé skyggnst
að baki þeim er auðvelt að endur-
upplifa andrúmsloftið, sem kveikti
í ímyndunarafli Manns.
Eitt blab
fyrir alla!
- kjarni máisins!