Morgunblaðið - 13.07.1995, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Töfrar Vestur-Kanada
Tign og fjölbreytni leiðarínnar er slík,
segir Ingólfur Guðbrandsson, að hlýtur
að teljast til hins stórfenglegasta
í ferðareynslu hvers manns.
TRÉSKURÐUR er háþróuð listgrein hjá indíánaþjóð-
flokkum Vestur-Kanada. I heila trjástofna er saga
forfeðranna rist og ættarsagan varðveitt.
Síðari grein
SEGJA má að járnbrautin mikla
hafi gjörbreytt mannlífi og
viðskiptum í Kanada fyrir
rúmum hundrað árum, en síðustu
teinarnir voru festir saman árið 1885
í Bresku-Kólumbíu, og náði brautin
þá heimshafa á milli frá Atlantshafi
til Kyrrahafs.
Yfir sumum lestarferðum hvílir
spennandi ljómi ævin-
týra og rómantíkur, og
má nefna til Austur-
landahraðlestina og
Bláu lestina milli Cape
Town og Jóhannesar-
borgar í Suður-Afríku.
Ein járnbrautarleið
þykir þó bera af öðrum
hvað fegurð snertir, en
það er Klettafjalla-járn-
brautin í Kanada milli
Banff og Vancouver í
sérhönnuðum vögnum
með góðum stillanleg-
um sætum og stórum
útsýnisgluggum. Á
leiðinni er matur og
drykkur innifalinn í far-
gjaldinu ásamt gistingu
í fjallabænum Camloops, sem fræg-
ur varð fyrir loðskinnaverslun. Ferð-
in er farin á tveimur dögum í dags-
birtu til að njóta „fegursta útsýnis
í heimi“, eins og Kanadamenn kom-
last að orði.
Ferðir með járnbrautum þeim,
Sem að ofan voru taldar, teljast tii
mestu glæsiferða í heimi og að sama
skapi dýrar, eins konar stöðutákn,
en nú standa Islendingum til boða
sérstök kjör með Klettafjaliabraut-
inni í september, þegar litadýrðin
er mest. Tign og fjölbreytni leiðar-
innar er slík að hlýtur að teljast til
hins stórfenglegasta í ferðareynslu
hvers manns. Meðal þess sem fyrir
augu ber er Mount Robson, hæsta
fjall Kanada, nærri 4000 m, Vítis-
hlið og samnefnd glúfur, en leiðin
fylgir annars Thomsonánni og síðan
Fraserfljóti í samnefndum dal, sem
frægur er fyrir fegurð sína og frjó-
semd með aldintrjám og vínvið í hlíð-
unum, þar sem Íandið lækkar í átt
að Kyrrahafi. Síðdegis á öðrum degi
þessa ævintýralega ferðalags rennir
lestin inn á stöðina í Vancouver,
einni fegurstu borg við Kyrrahaf og
reyndar í heiminum öllum.
„Vissi ekki að slík jarðnesk
paradís væri til“
Hjá þeim sem þekkja fegurð Vest-
ur-Kanada bregður fyrir brosi og
glampa í augum, þegar minnst er á
staði eins og Lake Moraine, Banff,
Vancouver og Victoria. Þannig var
um Ragnar Ólafsson lögfræðing,
einn minna ljúfustu og hrifnæmustu
ferðafélaga, sem fylgdist með mér
jnargar Evrópuferðir og allt til Aust-
urlanda, en ekkert jafnaðist á við
Vestur- Kanada í hans augum. Hann
keypti hjá mér flugfarseðla til Calg-
ary, og var vanur að bytja ferðina
þar vestur um Klettafjöllin. Ég trúði
honum naumast þá, því ég hafðí
ekki séð þetta sjálfur, en nú veit ég
af reynslunni, að þar er eitt fegursta
horn heimsins.
Nýlega sat ég í heitum potti í
Sundlaugunum, þar sem fólk tekur
stundum tal saman, þótt það þekkist
ekki. Ung stúlka og fullorðinn mað-
ur og virtust ekkert' þekkjast, en
þegar talið af tilviljun barst að
Kanada ljómuðu andlit beggja eins
og tungl í fyllingu. Stúlkan sagði:
„Eg vissi ekki að slík jarðnesk para-
dís væri til eins og garðarnir í
Vancouver", og átti við Stanley
Park, en hann svaraði að bragði: „Þá
ættirðu að sjá Butchard Gardens hjá
Victoria, þeir slá allt annað út“. Eg
blandaði mér ekki í umræðuna, en
brosti í laumi og hugsaði með sjálf-
um mér, að vart væri einleikið, hve
fegurð Vestur-Kanada hefði djúp
áhrif á fólk, sem kynntist henni í
sjón og raun.
Vancouver - heimsborg -
aðeins 100 ára með tignarlega
fjallasýn og litríkt fólk
Af nærri tveimur milljónum íbúa
Vancouver eru allir að-
fluttir eða innfluttir
nema Salish-Indíánar,
sem teljast frumbyggj-
ar, og mynda mannfé-
lag einstakt að fjöl-
breytni, krafti og
menningarlegum lífs-
stíl. Þegar George
Vancouver skipstjóri
breska flotans kom þar
að landi 12. júní árið
1792 og var eins og
fleiri leitandi að
skemmstu siglingaleið
frá Evrópu til Austur-
landa, varð honum að
orði: „Hér vantar ekk-
ert nema mannabyggð
til að gera staðinn hinn
fegursta og eftirsóknarverðasta,
sem hægt er að ímynda sér“.
Vancouver skipstjóri settist þó
ekki um kyrrt þarna, en borgin fékk
nafn af honum um leið og kaupstað-
arréttindin árið 1886 og hélt veglega
upp á aldarafmæli sitt með heims-
sýningu árið 1986. Kyrrahafseyjar
umlykja Vancouver á þijá vegu. Til
norðurs að sjá eru Strandfjöllin,
mýkri ásýndum og lægri en Kletta-
fjöllin. Af Grouse Mountain er víðast
og fegurst útsýni yfir borgina og
auðvelt að komast þangað með kláf-
feijunni. Til suðausturs er Fraserdal-
urinn með eitt besta jarðræktarhér-
að heimsins. Mannabyggðin, sem
Vancouver skipstjóra fannst vanta,
er sannarlega komin og hefur þróast
hratt frá Gastown um 1860, þar sem
„Gassy Jack“ Deighton sinnti brýn-
ustu þörfum þyrstra sjómanna og
skógarhöggsmanna í sal sínum.
Styttan af honum í Hlynstræti sýnir
hann standandi á viskýtunnu,
skelmskan á svipinn að hvetja gesti
sína til drykkjunnar, en jafnframt
til að byggja Granville, eins og borg-
in hét í upphafi og þar til hún varð
endastöð kanadísku járnbrautanna
við Kyrrahaf. Með því var framtíð
hennar ráðin og nú er hún mesta
útflutningshöfn við austanvert
Kyrrahaf.
Þrátt fyrir umsvif sín ber
Vancouver rólegt yfirbragð. Hún ber
sterkan alþjóðlegan svip og þú færð
stundum þá tilfinningu að þú sért
staddur í Austurlöndum en ekki í
Ameríku. Japanir eru Ijölmennir,
Hong Kong-búar flykkjast þangað í
seinni tíð að koma eigum sínum
undan yfirvofandi veldi og yfirráðum
Kínveija, en einnig Indveijar, Pak-
istanar og Vietnamfólk. Kínveijar
voru í bytjun ráðnir til að vinna við
lögn járnbrautarinnar miklu á sult-
arlaunum. Þegar því var lokið voru
þeir atvinnulausir, en margir settust
að í Vancouver og stofnuðu sína
Chinatown, sem nú er sú stærsta
eftir San Francisco. Þeim hefur
vegnað vel eins og öðrum innflytj-
endum og reka verslanir með austur-
lenskum varningi og veitingastaði
með gómsætum réttum að kitla
bragðlauka gesta úr víðri veröld.
Chinatown er næst við gamla borg-
arhlutann Gastown, sem nú hefur
verið endurreistur með ágætum veit-
ingahúsum og sérverslunum. Garðar
Vancouver eru fágætlega marg-
breyttir og fagrir, þ.á m. eini ekta
og upprunalegi kínverskur skraut-
garður utan Kína, kenndur við dr.
Sun Yat-Sen, föður hins nýja Kína
eftir valdatíma keisaranna. Garður-
inn er gjöf Kínveija til Vancouver-
borgar, gerður í stíl Ming-keisara-
ættarinnar og gróðurinn fluttur frá
garðaborginni frægu, Suzhou í Kína.
Af mörgum görðum Vancouver
er Stanley Park stærstur og fræg-
astur, nær yfir 1000 ekrur lands,
en strandlengja hans er 10 km löng.
Hann er örskammt frá miðborginni
með fjöll og sjó á aðra hönd. Að
hluta til er gróðurinn upprunalegur
skógur af ýmsum trjátegundum. En
inni á milli marglitur blómgróður og
fögur listaverk, þ.m.t. tótemsúlurn-
ar, sem bera handverki og iisthneigð
Indíána einstakt vitni og setja sér-
stakan svip á umhverfið. Vancouver
hlýtur að teljast ein umhverfis-
vænsta borg heimsins, slíkt sam-
ræmi mannlífs og náttúru er fágætt
en hlýtur að teljast eftirsóknarvert
og öðrum til fyrirmyndar.
Töfrar Vestur-Kanada
Stórt átak var gert fyrir heims-
sýninguna 1986 að hreinsa og fegra
borgina, einkum hafnarsvæðið og
reistar glæsilegar byggingar við
Canada Place og Harbour Centre.
Þar liggja jafnan lúxusskip við fest-
ar að skila eða taka upp farþega í
siglingu innan skeijagarðs til Al-
aska, en sú siglingaleið þykir ein
hin tilkomumesta í heimi. Útsýni er
gott úr 40 hæða turni Harbour Cen-
tre, bæði yfir höfnina, fjölda glæsi-
byggingaa, sem risið hafa á síðari
árum, og langt til suðurs. Bygginga-
stíllinn fellur vel að náttúrlegum
HORFT til hafnarinnar í Vancouver frá Stanley Park. Harbour Centre
með sín hvítu segl setur svip á borgina.
Ingólfur
Guðbrandsson
umhverfisramma Vancouver, blanda
af nýklassík og nútímanum. Við
Robsontorgið stendur meistaraverk
kanadískrar byggingalistar, dómhús
arkitektsins Árthurs Erickson, en
þar er líka gamla dómhúsið í klass-
ískum stíl, sem nú hýsir listasafn
borgarinnar með verkum frægustu
málara Kanada, t.d. Emily Carr.
Allur borgarbragur Vancouver
ber svip hins margbreytta etníska
uppruna íbúanna. Hver ný bylgja
innflytjenda hefur aukið nýjum keim
í þessa litríku blöndu. Þannig eru
grísk áhrif greinileg á Vestur Broad-
way, japönsk í Powellstræti og ítölsk
á Commercial Drive. Allt í einu ertu
kominn á indverskan Punjabi-mark-
að á Fraserstræti eða velur úr varn-
ingi Suðaustur-Asíu á Kingsway.
Óvíða er veitingahúsa- flóran jafn-
fjölbreytt, enda um þúsundir veit-
ingastaða að velja. Listalíf er blóm-
legt og fjölbreytt, ópera, tónleikar,
ballett, leikhús, og enginn skortur á
tónleikahúsum. Ef Reykjavík keppir
að því að verða menningarborg Evr-
ópu árið 2000, sem gæti þýtt stórt
skref til framfara, getur hún sótt
margar fyrirmyndir til Vancouver,
þótt ólíku sé saman að jafna um
stærð og þjóðhætti. Tónlistarhús,
helgað flutningi tónlistar eingöngu,
verður loks að rísa, og slíkt tilefni
ætti að verða til að koma stefnu á
myndlistarmálin með frambærileg-
um sýningasal, koma Errógjöfinni
sómasamlega fyrir, svo að fátt sé
upptalið, og ekki seinna vænna að
hefjast handa, því að hratt flýgur
stund.
Islendingar hafa skotið vel rótum
í kanadísku samfélagi, og samtök
þeirra í Vancouver telja yfir 400
manns af íslenskum ættum. Hægt
væri að leita hófanna hjá efnuðum
Islendingum og öðrum Islandsvinum
erlendis um stuðning við sérstök ís-
lensk menningarátök. Við að virða
fyrir sér glæsilegan háskóla British
Columbia í Vancouver rennur manni
til riíja aðstöðuleysi og bág kjör
æðri menntunar á Islandi, en áhrifin
sjást um allt þjóðfélagið.
Blómaeyjan Vancouver og
Victoria - breskari en Bretland
Vancouver er svo sérstök og fjöl-
breytt að varla dugir minna en vika
til að sjá það helsta, en lágmark
fimm dagar. En ekki má sleppa höf-
uðborg Bresku-Kolumbíu, Victoria,
sem stendur á suðurodda
Vancouvereyjar. Sumum finnst hún
vingjarnlegust og ljúfust allra borga
Ameríku. Mér finnst hún líkust
draumi um veröld sem var en finnst
varla lengur nema þarna. Víst er
að hún hefur varðveitt það besta af
breskri menningu- og stíl ómengað
og ber á borð með einstakri fágun
og fínni blæbrigðum, en ég hef-
kynnst annars staðar. Hvergi
blómstra ljósastaurarnir í annarri
eins litadýrð, en á milli glittir í há-
reistar tótemsúlur, sem gæða um-
hverfið leyndardómsfullum krafti
fornmenningar Indíánanna, sem eitt
sinn átti að þurrka út.
Victoria er ein elsta borg Vestur-
Kanada, bresk nýlenda frá um 1850,
sem enn varðveitir glæstar minjar
frá liðinni öld, þegar hún var mið-
punktur samgangna í gullæðinu
mikla og auðugar námur fundust í
Cariboo. Þinghúsið, skrautlýst á
kvöldin, trónar yfir virðulegum
byggingum við hafnarsvæðið, en
ævintýrakastali Dunsmuir baróns
gnæfir yfir Fort Street, reistur 1880
og var gjöf til konu hans, eitt íburð-
armesta heimili sem sagan getur um.
Margar þessara gömlu bygginga
hýsa nú lista- og ,sögusöfn, og ber
þar af þjóðminjasafnið Royal British
Columbia Museum, sem rekur sögu
mannabyggðar á þessum slóðum í
12 þúsund ár. Garðarnir eru hver
öðrum fegurri, en stærstur og fræg-
astur er Butchard Gardens, sem
auðugur sementsframleiðandi, Ró-
bert Pim Butehard, stofnaði sem
einkagarð fjölskyldu sinnar árið
1904. Garðurinn er stórfenglegasta
blómahaf sem um getur á 50 ekrum
lands, enda streymir fólk í milljóna-
tali alls staðar að úr heiminum til
að fræðast og gleðja augu sín við
þessa dýrð náttúrunnar, sem hvergi
heillar meir en í Vestur-Kanada.
Höfundur er ferðamálafrömuður.