Morgunblaðið - 13.07.1995, Blaðsíða 40

40 FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
— >
>
Tvennt er nauðsynlegt
í APRÍL sl. munu
u.þ.b. 7000 manns hafa
verið atvinnulausir. Sé
miðað við núverandi
uppbyggingu íslensks
efnahagslífs er ekki
ósennilegt, að tala at-
vinnulausra muni
hækka á komandi árum,
m.a. vegna eðlilegrar
fjölgunar þjóðarinnar.
Þetta er uggvænlegt
ástand atvinnumála.
Augljóst má telja, að
hinar hefðbundnu at-
vinnugreinar, s.s.
sjávarútvegur, fisk-
vinnsla, landbúnaður,
þjónustugreinar og iðn-
aður í núverandi mynd, geti ekki
veitt næg störf til að allir hafi at-
vinnu.
Iðnvæðing íslands
Lausnin á þessu mikla vandamáli
virðist vera aðeins ein en það er
iðnvæðing íslands. Að öðrum kosti
má gera ráð fyrir að hlutfallslega
verulegur fjöldi fólks flytjist alfarið
frá Isiandi til annarra landa í at-
vinnuleit. Hér þarf því að byggja
upp nokkur íjársterk iðnaðarfyrir-
tæki, sem flytja inn erlent hráefni,
fullvinna þau hér í dýrar, hágæða
iðnaðarvörur og selja þær á hinum
ýmsu heimsmörkuðum. Þetta er sú
starfsemi, sem hefur gert iðnaðar-
þjóðirnar ríkar en aðeins iðnaðar-
þjóðirnar eru ríkar - með aðeins
örfáum undantekningum.
Slík iðnvæðing verður ekki fram-
kvæmd nema með erlendu fjár-
magni. En þetta erlenda fjármagn
þarf að taka inn í landið sem
áhættufjármagn en ekki sem lánsfé.
Það þýðir, að erlendir fjármagnseig-
endur mundu eiga þessi iðnaðarfyr-
irtæki að verulegu eða öllu leyti.
Hvort slík fyrirtæki eru að mestu
eða jafnvel öllu leyti í
eigu erlendra aðila,
hefur ekki úrslitaþýð-
ingu. Aðalatriðið er að
slík fyrirtæki veiti þús-
undum íslendinga
stöðuga atvinnu,
greiði starfsfólkinu
gott kaup, verulegur
verðmætisauki verði í
landinu, ' þjóðin fái
mjög auknar gjaldey-
ristekjur - og að þessi
fyrirtæki skili árlega
eðlilegum hagnaði.
Æskilegt væri að
starfsfólk þessara fyr-
irtækja ætti nokkurn
hluta í hveiju þeirra.
Eins og kunnugt er hafa flestar
þjóðir nema íslendingar lagt á það
mikla áherslu á undanfömum ámm
og áratugum að fá erlent fjármagn
til fjárfestinga í löndum sínum og
það með góðum árangri. Erlendar
fjárfestingar stuðla að nýjum fram-
kvæmdum, nýjum atvinnumöguleik-
um, auknum hagvexti og þar með
auknum lífsgæðum almenningi til
handa.
Nú má ekki reikna með því, að
erlendir fjárfestar standi í biðröð
eftir því að „fá“ að fjárfesta á ís-
landi. En ef rétt er á haldið af hálfu
íslendinga, þykir mér sennilegt, að
hægt sé að ná árangri á þessu sviði.
I því sambandi er rétt að benda
m.a. á eftirfarandi atriði:
1) íslendingar eru almennt dug-
legir, vinnusamir og ábyggilegir í
starfi.
2) Hér er fyrir hendi margt há-
menntað fólk á hinum ýmsu sérsvið-
um vísinda og tækni, fólk sem væri
fljótt að laga sig að nýjum verkefn-
um og nýjum starfsgreinum.
3) Island hefur yfír að ráða mik-
illi raforku, sem hægt er að bjóða
á vel samkeppnishæfu verði til nýrr-
ar framleiðslu.
4) Heita vatnið getur haft mikla
þýðingu eftir því um hvaða iðnaðar-
framleiðslu er að ræða.
5) Hér er fyrir hendi hreint, kalt
vatn í háum gæðaflokki.
6) Slíkum iðnaðarfyritækjum
mætti veita verulegar skattaíviln-
anir til lengri tíma.
7) Land undir byggingar slíkra
iðnaðarfyrirtækja mætti láta í té
fyrir lítið verð eða jafnvel án endur-
gjalds.
8) Kaupgjald á íslandi er ennþá
almennt mjög lágt miðað við kaup-
gjald hjá iðnaðarþjóðum Vestur-
Evrópu.
Auk fjármagnsins þyrftú erlendu
fjárfestamir að leggja fram:
- Stjórnun fyrirtækjanna, a.m.k.
til að byija með.
- Tæknilega þekkingu varðandi
framleiðslu og skipulagningu.
- Örugga markaðssetningu á hin-
um framleiddu, fullunnu iðnaðar-
vöru. Þetta er aðalatriðið.
Til að byrja með þyrfti að stofna
ekki færri en fjögur og ekki fleiri
en fimm slík iðnaðarfyrirtæki í hin-
um ýmsu iðngreinum, fyrirtæki sem
hvert um sig veitti a.m.k. 400 til
500 manns ömgga atvinnu, þ.e.a.s.
samtals 1600 til 2000 eða 2000 til
2500 störf. Síðar þarf að auka tölu
fyrirtækjanna og þar með tölu
starfsmanna. Slík iðnaðarfyrirtæki
mundu óbeinlínis skapa mörg auka-
leg störf í landinu.
Einnig kæmi til greina að stofna
til að byija með fleiri en 4 eða 5
og þá minni fyrirtæki, hvert þeirra
með aðeins t.d. 300 til 400 starfs-
mönnum.
Aðeins á þennan hátt er hægt
að tryggja fulla atvinnu í landinu á
komandi ámm. Engin þjóð getur til
lengdar búið við einhliða uppbygg-
ingu efnahagsiífs síns. Einkum á
þetta við þegar atvinnulífið er byggt
Meginmálið er að iðn-
væða ísland, segir
Magnús Z. Sigurðs-
son, sem og að huga að
ESB-aðild.
á framleiðslu, sem er að verulegu
leyti háð náttúruöflunum, sem eng-
inn ræður við. Efnahagslíf hverrar
þjóðar verður að vera fjölþætt og
standa á traustum fótum á hinum
ýmsu sviðum til að draga úr sveifl-
um, auka öryggi og treysta stöðug-
leika.
Með vemlega auknum gjaldeyr-
istekjum væri m.a. hægt að greiða
niður - helst endurgreiða að fullu -
óhóflegar erlendar skuldir þjóðar-
innar. En þessar háu skuldir gagn-
vart útlöndum, u.þ.b. ein milljón
króna á hvert mannsbarn í iandinu
eða um tjórar milljónir króna á
hveija íjögurra manna fjölskyidu,
era mikið áhyggjuefni.
Umsókn um fulla aðild íslands
að Evrópusambandinu (ESB)
Þetta er hitt atriðið, sem er nauð-
synlegt. Að mínu mati vora það
mikil mistök af hendi íslenskra
stjórnvalda að sækja ekki um aðild
samtímis hinum Norðurlöndunum,
bæði vegna þess að í samfloti með
þeim hefðum við haft mun sterkari
samningsaðstöðu en ella og líka
vegna hins, að þá vora Þjóðveijar
í forsæti í Ráðherraráði ESB, en
Þjóðveijar hafa ætíð sýnt íslending-
um sérstakan velvilja og skilning -
og það er aldagömul saga.
Auðvitað veit enginn, hvers konar
samningi við munum geta náð við
ESB fyrr en samningsviðræðum er
Magnús Z.
Sigurðsson
Jöfnum rétt til
fæðingarorlofs
í LÖGUM nr. 57/1987 um fæðing-
arorlof kemur fram sú meginregla,
sbr. 2. gr. laganna, að foreldrar skuli
njóta jafns réttar til fæðingarorlofs.
Segir þar meðal annars að foreldrar,
sem gegna launuðum störfum og eiga
lögheimili hérlendis, eigi rétt á sex
mánaða fæðingarorlofi og að foreldr-
um sé heimilt að skipta því með sér.
Þrátt fyrir þennan lögmæta rétt er
foreldrum mismunað svo sem sjá má
m.a. af eftirfarandi staðreyndum:
* Fæðingarstyrkur er eingöngu
greiddur móður.
* Réttur föður til greiðslna í fæð-
ingarorlofi er háður samþykki móður.
Góður pappír til
endurvinnslu
* Faðir á ekki rétt til greiðslu
fæðingardagpeninga fyrsta mánuð-
inn eftir að barnið fæðist.
* Réttur opinberra starfsmanna
til launa í fæðingarorlofi tekur ein-
göngu til kvenna.
* Réttur eiginmanna kvenna,
sem gegna störfum hjá hinu opin-
bera, til greiðslna f fæðingarorlofi
er enginn.
Hagsmunamál beggja kynja
Það er hagsmunamál beggja
kynja að úr þessu misrétti verði
bætt hið allra fyrsta. Það er sjálf-
sögð krafa feðra að vera taldir jafn-
réttháir uppalendur og mæður.
Áhugi feðra og skilningur á mikil-
vægi þess að fá að annast um barn
sitt fyrstu mánuði ævi þess hefur
aukist veralega. Það er brýnt að
löggjafinn komi til móts við breytt
viðhorf um uppeldishlutverk feðra
og óskir þeirra um aukna þátttöku
í uppeldinu. Það er jafnframt mikil-
vægt að lagalegt jafnræði ríki að
þessu leyti til þess að viðhorf um
hlutverk kynjanna haldi áfram að
þróast í þá veru að aukin þátttaka
"Nú snýst
allt um
...réttan lit,
góða þjónustu og að
rúlla verðinu niður!"
Uturínn
Síðumúla 15 • sími 553 3070
BBp ^ Wm
Áslaug Elsa B.
Magnúsdóttir Valsdóttir
jj w tf® ''jal (| i
i i 4.
Sigríður Björk Lisa
Guðjónsdóttir Yoder
karla í bamauppeldi og heimilisstörf-
um þyki sjálfsögð.
Það er ekki síður mikilvægt fyrir
konur að réttur kynjanna til fæðing-
arorlofs verði jafnaður. Það skekkir
augljóslega stöðu kvenna á vinnu-
markaði og þar með jöfn tækifæri
kynjanna til stöðuveitinga, stöðu-
hækkana og launa, ef gera má ráð
fyrir kynbundnum mismun á orlofi
starfsmanna vegna barnsfæðinga.
Atvinnurekendur taka að sjálfsögðu
mið af hugsanlegum fjarvistum við
ráðningu og stöðuhækkanir starfs-
manna. Staða kvenna, sem starfa
hjá hinu opinbera, er síður en svo
betri að þessu leyti
en staða kvenna, sem
vinna hjá einkaaðil-
um. Konur er starfa
hjá ríkinu njóta
óskertra launa í fæð-
ingarorlofi. Konur
eru því taldar njóta
launakjara umfram
karla að þessu leyti,
en þannig er fengin
réttlæting fyrir hærri
launum og frekari
stöðuhækkunum
karla, sem starfa hjá
hinu opinbera.
Lagalegt jafnræði
- mikilvæg
forsenda
viðhorfs-
breytingar
Sjálfstæðar konur
gera sér grein fyrir
að þó að réttur for-
eldra til fæðingaror-
lofs verði jafnaður
muni það ekki leiða
til þess þegar í stað
að feður taki fæðing-
arorlof í jafn ríkum
mæli og mæður.
Lagalegt jafnræði
hlýtur hins vegar að
vera mikilvæg for-
senda fyrir áfram-
haldandi • þróun
þeirra viðhorfa að
ábyrgð foreldra á heimili og börnum
sé jöfn. Sú staðreynd að karlmaður
geti allt eins tekið fæðingarorlof
hlýtur jafnframt að bæta samkeppn-
isstöðu kvenna á vinnumarkaðnum
veralega.
Jöfnun stöðunnar mikilvægari
en lenging fæðingarorlofs
Á þinginu nú í vor lögðu þingkon-
ur Kvennalista fram tillögu til þing-
sályktunar um aðgerðir til að bæta
stöðu kvenna á vinnumarkaði. Þar
kom m.a. fram sú tillaga að lengja
skyldi fæðingarorlof í níu mánuði
en þar af skyldi a.m.k. einn mánuð-
lokið. Verði samningurinn okkur
ekki hagstæður, getum við hafnað
honum og þá vitum við hvar við
stöndum. Verði samningurinn hins
vegar okkur hagstæður - og flest
bendir til að svo verði - er staða
okkar innan ESB tryggð. En að
halda því fram áður en samningur
liggur fyrir, að aðild komi ekki til
greina, sé „ekki á dagskrá“ eins og
það er orðað, er óraunhæf afstaða.
Fyrst þegar samningur liggur fyrir,
veit maður hvar maður stendur.
Sumir virðast álíta, að ESB sé
fyrst og fremst eins konar tolla-
bandalag fyrir fisk. Þetta er mis-
skilningur. ESB er alhliða samtök
hinna miklu menningarþjóða Evr-
ópu um samvinnu á sviði stjóm-
mála, efnahagsmála, félagsmála,
menningarmála, vísinda og tækni.
Við íslendingar erum hluti af Evr-
ópu, menning okkar er sprottin úr
evrópskri menningu. Við eigum
heima í hópi þessara evrópsku
menningarþjóða.
Full aðild að ESB mundi verða
íslendingum til mikils gagns á ýms-
an hátt, auk þess að skapa á flestum
sviðum óhindraðan, tollfijálsan að-
gang fyrir útflutninginn að mörk-
uðum aðildarríkjanna. Full aðild
mundi opna nýja möguleika í al-
þjóðasamskiptum og m.a. greiða
fýrir nauðsynlegum erlendum fjár-
festingum í íslensku efnahagslífi og
almennt styrkja stöðu þjóðarinnar
út á við.
En málefni ESB era margþætt
og flókin. Æskilegt væri þess vegna,
að stjórnvöld skýri þessi mál ítarlega
fyrir þjóðinni svo að almenningur
geti myndað sér eigin skoðun á
málinu, byggða á þekkingu á hinum
ýmsu málaflokkum.
Eftir áratuga dvöl við nám og
störf í hinum ýmsu löndum megin-
landsins tel ég mig geta fullyrt, að
þótt íslenska þjóðin sé fámenn, nýt-
ur hún álits og virðingar meðal
Evrópuþjóðanna og hún væri vel-
komin í þeirra hóp hjá Evrópusam-
bandinu.
Höfundur er hagfræðingur.
Sjálfstæðar konur
telja mikilvægt, segja
Aslaug Magnúsdóttir,
Elsa B. Valsdóttir,
Lísa Yoder og Sigríð-
ur Guðjónsdóttir,
að réttur kynjanna
til fæðingarorlofs
verði jafnaður.
ur ætlaður feðrum. Sjálfstæðar
konur telja að beiting slíks úrræðis
væri ekki eingöngu gróft brot á
réttri feðra sem uppalendur heldur
jafnframt til þess fallið að gera
konum erfiðara um vik á vinnu-
markaði og skekkja samkeppnis-
stöðu þeirra enn frekar.
Sjálfstæðar konur telja mikil-
vægt að réttur kynjanna til fæðing-
arorlofs verði jafnaður. Sjálfstæðar
konur fara fram á það að löggjafinn
beiti sér fyrir því að foreldrar njóti
jafnra tækifæra til þess að nýta
fæðingarorlof eða skipta því með
sér. Unnið verði að því að raunveru-
legt valfrelsi ríki milli foreldra um
hvort þeirra annist barnið fyrstu
mánuði ævi þess. Barneignir eru
sameiginleg ábyrgð beggja foreldra
og það er tími til kominn aðþjóðfé-
lagið hætti að líta á feður sem eitt-
hvert aukaatriði við uppeldi barna.
Sjálfstæðar konur fagna því ny-
samþykktum lögum um þingfarar-
kaup og þingfararkostnað alþingis-
manna, þar sem ákvæði um fæðing-
arorlof í lögunum gerir engan grein-
armun á kynum. Viðhorfsbreyting
virðist hafa orðið á Alþingi íslend-
inga sem skilar sér vonandi í réttar-
bótum almenningi til handa.
Höfundar starfa með Sjálfstæðum
konum.