Morgunblaðið - 15.07.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MIIMNINGAR
LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1995 29
ÞORSTEINN
JÓNSSON
+ Þorsteinn Jóns-
son fæddist að
Seljavöllum undir
Eyjafjöllum 29.
mars 1911, sonur
hjónanna Jóns
Jónssonar frá
Lambafelli, fæddur
11. september
1866, dáinn 22. maí
1936, bónda og
smiðs á Seljavöllum
og Sigríðar Magn-
úsdóttur frá Rauðs-
bakka, fædd 25.
júní 1874, dáin 30.
mars 1963. Hann
lést 4. júní sl. á heimili sínu.
Þorsteinn ólst upp i stórum
hópi systkina. Fjögur systkini
voru samfeðra: Guðjón, vél-
smiður í Yestmannaeyjum,
fæddur 22. febrúar 1891, dáinn
19. nóvember 1974, Dýrfinna,
bjó á Eyvindarhólum, fædd 30.
janúar 1892, dáin 7. maí 1986,
Guðrún, bjó í Reykjavík, fædd
16. mai 1893, dáin 11. mars
1987, Sigurður, vélsmiður í
Vestmannaeyjum og vélgæslu-
maður í Reykjavík, f. 7. desem-
ber 1897, dáinn 16. maí 1960.
Einn hálfbróðir sammæðra:
Jón Ólafur Eymundsson Jóns-
son, smiður í Vestmannaeyj-
um, f. 12. október 1901, d. 9.
september 1985. Þorsteinn átti
sex alsystkini. Þau voru: Ragn-
hildur, Vestmannaeyjum, fædd
8. maí 1905, dáin 14. mars
1987, Anna, bjó á Seljavöllum,
fædd 16. október 1907, dáin
15. maí 1995, Magnús, vél-
stjóri, Vestmannaeyjum, fædd-
ur 7. ágúst 1909, dáinn í desem-
ber 1988, Vigfús, vélsmiður í
Vestmannaeyjum, fæddur 11.
apríl 1913, dáinn 22. desember
1970, Jes Ágúst, blikksmiður í
Hafnarfirði, fæddur 13. febr-
úar 1915, dáinn 12. janúar
1983, Ásta, bjó lengst af í Vest-
mannaeyjum, fædd 30. október
1917, dáin 7. ágúst 1945.
23. júní 1940 giftist Þor-
steinn eftirlifandi
konu sinm Valgerði
Sigríði Ólafsdótt-
ur, fædd 21. desem-
ber 1908, dóttur
Ólafs Helga Jóns-
sonar, bónda á
Eystri-Sólheimum,
og Sigríðar Þor-
steinsdóttur. Þor-
steinn og Sigríður
hófu búskap á
Eystri-Sólheimum
þá um haustið, með
Ólafi og Sigríði.
Þorsteinn stundaði
nám við Bænda-
skólann að Hólum í Hjaltadal
1937-39 og lauk þaðan bú-
fræðiprófi. Þorsteinn vann við
bústörfin ásamt tengdaföður
sínum auk þess að stunda ver-
tíðir, en Sigríður var kennari
við barnaskólann að Eystri-
Sólheimum. Þorsteinn kenndi
einnig sund í sundlauginni að
Seljavöllum. Þau tóku síðan
alfarið við búskapnum að
Eystri-Sólheimum 1953.
Þorsteini og Sigríði varð
fimm barna auðið, þau eru: 1)
Sigríður, fædd 22. apríl 1941,
aðstoðarmaður tannlæknis,
g'ift Guðgeiri Ágústssyni, börn
lafur Helgi, f. 1963, og Garð-
ar Þorsteinn, f. 1974. 2) Sigrún
Ragnheiður, fædd 26. febrúar
1945; kennari, býr í Þýska-
landi, sambýlismaður Mathias
Mueller. 3) Hildigunnur, fædd
2. febrúar 1946, vinnur á leik-
skóla, gift Einari Gunnlaugs-
syni, börn Gunnlaugur Magn-
ús, f. 1981, og Valgerður
Helga, f. 1984. 4) Kristín, fædd
12. mars 1948, skólastjóri
Seljalandsskóla, börn Þor-
steinn Magnússon, f. 1976, og
Einar Rúnar Magnússon, f.
1978. 5) Ólafur Helgi, bóndi
að Eystri-Sólheimum, fæddur
18. apríl 1950.
Útför Þorsteins fer fram frá
Sólheimakapellu í dag og hefst
klukkan 14.
ÉG glaðvaknaði rétt fyrir klukkan
sex að morgni 4. júlí síðastliðins og
gat alls ekki sofnað aftur, en slíkt
er mjög óvenjulegt. Ég lá og hugs-
aði hvort eitthvað hefði gerst sem
hefði vakið mig, en börnin stein-
sváfu og allt virtist með venjulegum
hætti.
Rúmlega átta hringdi móðir mín
í mig og sagði mér að afi minn
hefði dáið um klukkan sex um morg-
uninn, eftir að hafa farið út um
fimm leytið og litið eftir fé í túninu.
Mig langar að setja nokkur orð á
blað um hann afa minn, Þorstein
Jónsson, bónda á Eystri-Sólheimum
í Mýrdal. Ég ætla að reyna að lýsa
því hvernig bóndinn á Eystri-Sól-
heimum kom mér fyrir sjónir, fyrst
sem barni sem var öll sumur og
flestar helgar í sveitinni, og síðar
sem fullorðnum manni með eigin
íjölskyldu og börn.
Skemmst er að minnast þess að
um nýliðna helgi fórum við austur,
ég og konan mín og börnin tvö, en
þessi sveitarferð var sú fyrsta hjá
átta mánaða syni okkar. Við matar-
borðið var afi samur við sig; ég átti
að drekka mjólkina mína ekkert síð-
ur en þriggja ára dóttir mín, og afi
gamli setti hnefann í borðið og skip-
aði Þorsteini frænda mínum og
nafna sínum að éta meira két. Nei
takk, sagði Þorsteinn, og var látið
þar við sitja. Þótti mér nú margt
hafa breytst, því ekki hefði þýtt
fyrir mig hérna einu sinni að segja
að ég hefði fengið nóg. Mér varð
hugsað til þess að sá gamli hefði
nú eftir allt saman mýkst með árun-
um; það er nefnilega ein af sterk-
ustu æskuminningum mínum að
hlusta á afa minn reyna að troða í
mig mat svo ég yrði nú „stór og
digur“, svo hans orðatiltæki sé not-
að. Sömuleiðis meðal sterkustu
minninga eru gönguferðir með afa
mínum og Snata austur á hraun eða
út í Nes, oftast til að reka burt
óvelkomnar rollur nágrannanna, en
einnig stundum vegna þess að það
var gott veður eða vegna þess að
okkur langaði til þess. í þessum
gönguferðum lærði ég hvað flöllin
heita og hvaðan vindurinn blæs,
hvað blómin heita, hvaða fugl tístir
hvemig og hvers vegna úlfamir elta
sólina. Ég minnist einnig stjömu-
bjartra vetrarkvölda, þar sem ég
lærði hvað stjömunar heita og hver
stjörnumerkin em.
Afi minn kenndi mér að meta
íslenska náttúru, og er ekki hægt
að þakka það nógsamlega; nema
kannski ef mér tekst að vekja hjá
bömunum mínum sömu hrifningu
og aðdáun á landinu og afi minn
vakti hjá mér.
Okkur afa minn greindi á, eins
og gengur og gerist með fullorðinn
sveitabónda og borgarbarn. Þegar
ég fór í menntaskóla fannst honum
að ég ætti að fara á loðnu; þegar
ég lærði markaðsfræði og hagfræði
vildi hann að ég færi til Sovétríkj-
anna og lærði skógrækt. Samt var
hann ekki spar á hrósið ef honum
þótti frammistaða verðskulda slíkt.
Eina skiptið sem ég minnist þess
að afi minn hafi verið sammála mér
án þess að nokkuð reyndi á, var
þegar ég fyrir ellefu árum kom með
konuefnið mitt í heimsókn í sveitina.
Minningarbrotin hrúgast upp:
Nokkurra ára gamall er ég með afa
og ömmu að taka á móti lambi sem
gekk illa að komast í heiminn og
ég var viss um að kindin myndi
springa; með afa á gamla Ferguson
ámoksturstraktornum og hann vildi
alls ekki að ég stigi á vökvaleiðsl-
urnar vegna þess að þær væru
næstum því lifandi; eitt sinn fékk
ég skammir þegar ég datt í lækinn
í þriðja skipti sama daginn, því
amma hefði jú annað að gera en
að þvo þvott; lítil hrifning þegar
borgarsnáðinn mætti með kúreka-
byssur og hatt í sveitina, og svo
mætti lengi telja.
Afi gamli gat verið erfiður í skap-
inu og býsna oft fljótur á sér ef
maður fór ekki alveg eftir bókstafn-
um sem hann hafði sett. Sömuleiðis
gerði stoltið það að verkum að hann
gat ekki bakkað með hlutina nema
löngu síðar og þá „óopinberlega"
ef svo má segja. Hann var húsbóndi
á sínu heimili og var oft grimmur
ef borgarbamið bar ekki næga virð-
ingu fyrir því hlutverki. Eg segi
hlutverk, vegna þess að eftir því sem
árin liðu fór mér að fínnast að þetta
húsbónda- og uppalendahlutverk
væri honum ekki eðlislægt, heldur
hefði honum verið kennt að svona
ættu karlar að vera og þess vegna
ætti hann að vera svona líka. Veru-
legur aldursmunur er á mér og öðr-
um barnabörnum og sýndist mér
önnur bamaböm ekki hljóta alveg
sama „uppeldið" og ég hlaut. Hann
hætti samt aldrei að taka af okkur
dagblöðin ef hann var ekki búinn
að lesa þau. Sá sem þetta skrifar
hefur að sumu leyti erft lundarfar
afa gamla, er fljótur til og fastur á
sínu. Annað uppeldi, aðrar aðstæður
og önnur menntun og reynsla hafa
þó slípað lundarfarið til á annan
hátt en varð hjá sveitabóndanum.
Það er okkur, sem fædd erum á
síðari hluta þessarar aldar, mikil-
vægt að átta okkur á þeim gríðar-
legu breytingum sem orðið hafa frá
því að fólk á aldur við afa minn var
að vaxa upp á fyrri hluta aldarinn-
ar. Okkur þykir sjálfsagt að eiga
hús og bíla ekki seinna en um þrít-
ugt, en sú kynslóð sem nú er að
hverfa þakkaði fyrir að hafa í sig
og á, og þurfa ekki að segja sig til
sveitar. Við getum lært margt af
þessu fólki, en til þess þurfum við
að gefa okkur tíma sem við virð-
umst aldrei hafa. Þó að við séum
alltaf á þessari hraðferð, þá má
mikið vera ef við getum áorkað jafn
miklu og hverfandi kynslóð, sem
færði ísland frá því að vera fátækt
bændasamfélag til þess velmegun-
arþjóðfélags sem hér er í dag.
Ég lærði margt af afa mínum, um
náttúruna, um mannfólkið og um
lífið og tilveruna almennt. Við áttum
að vera dugleg að vinna, en samræð-
ur, ferðalög og sérstaklega lestur
áttu samt vel rétt á sér. Því þó að
þessar athafnir komi ekki heyinu í
hús þá auðgar þetta jú sálina. Flest-
ar þær bækur sem afi minn hélt að
mér hef ég lesið svona gegnum árin,
nema hvað frammistaða mín í íslend-
ingasögunum er enn sem komið er
ekki til fyrirmyndar.
Afi var alger bindindismaður á
vín, en það er eins og mig minni
að ég hafi séð hann kveikja í vindli.
Ég get ekki látið hjá líða að minn-
ast þess þegar einhver sem ég man
ekki eftir gaf afa flösku af íslensku
brennivíni. Afi spurði hvort hann
mætti ekki ráðstafa flöskunni að
vild fyrst hann ætti hana, og að
fengnu jáyrði stóð hann upp frá eld-
húsborðinu, gekk að vaskinum og
hellti niður innihaldi flöskunnar.
Flaskan fór því næst í ruslið, en afi
hélt áfram samræðum við gefand-
ann eins og ekkert hefði í skorist.
í lok apríl kom afi gamli í bæinn
til að vera viðstaddur fermingu
barnabarns, og skoðaði um leið nýtt
hús undirritaðs. Margt í húsinu er
nokkuð nýtískulegt, og sérstaklega
stálstigi einn allmikill. Afí varð mjög
hrifinn af öllu saman, og stiganum
meira en öðru. Það skipti hann ekki
máli þó að útlit hlutanna félli ekki
að hans fegurðarsmekk. Það sem
skipti hann máli var að vandað er
til vinnubragða. Ég fann mjög sterkt
að nú var hann loksins ánægður
með freka barnabarnið með sjálf-
stæðu skoðanirnar; en þó var hann
enn ánægðari með barnabarnaböm-
in tvö.
Afi minn var náttúruunandi sem
elskaði landið sitt, bókhneigður
framsóknarmaður sem vildi kétið
vel salt og kunni að meta það sem
vel var gert, en hann var um fram
allt mannlegur hversu mjög sem
hann reyndi að fela það. Þannig vil
ég muna hann.
Ólafur H. Guðgeirsson.
ARNIBJORNSSON
+ Árni Björnsson tónskáld
fæddist í Lóni í Kelduhverfi
í Norður-Þingeyjarsýslu 23.
desember 1905. Hann lést í
Reykjavík 3. júlí síðastliðinn.
Útför Ama fór fram frá Dóm-
kirkjunni 14. júlí sl.
HANN Ámi var öðruvísi en aðrir
feður. Hann var glaðari og bjartari
en þeir. Hann átti alltaf til spaugs-
yrði og bros handa unglingsstúlku
sem kom í heimsókn, og kannski
litla skemmtilega sögu úr æsku
sinni eða tónlistarlífinu í gamla
daga. Stundum spilaði hann fyrir
okkur verk af plötu eða fór með
ljóð fyrir okkur og ef það var fag-
urt þá vöknaði honum um augu.
Oftast fór hann með sálminn sem
hann samdi sjálfur svo undurfagurt
lag við, “Mitt faðir vor“ og þá tárað-
ist hann ævinlega og Helga kom
og sagði, Árni minn viitu ekki fá
þér meira kaffi? Þá brosti hann
aftur. Hann var heima við vinnu
sína, glæsilegur maður í hvítri
skyrtu, með bindi og alltaf í vel
sniðnum jakkafötum úr góðu efni.
Hann samdi tónverk, skrifaði nótur
og spilaði á píanóið. Hann fór reglu-
lega í gönguferðir eða sund og sett-
ist svo aftur að verki. Svona eru
tónskáld og góðir listamenn, hugs-
aði ég með mér, og svona ættu fleiri
pabbar að vera. Árni var faðir
Bjargar vinkonu minnar, yndislegur
maður sem öllum þótti vænt um.
Við Björg vorum bekkjarsystur í
menntaskóla. Fyrsta háskólaárið
okkar lásum við saman fíluna undir
próf og bundumst þá vináttubönd-
um sem aldrei hefur borið skugga
á síðan. Leiðir okkar beggja lágu-
til Englands og þar treystust vin-
áttuböndin enn frekar. Björg varð
þar eftir. Hún hefur komið heim
flest sumur hin síðari ár ýmist ein
eða með fjölskyldu sína og ég þá
alltaf verið tíður gestur í Hörgshlíð-
inni.
Tíminn leið og við breyttumst öll
í lífsins prófum nema Ámi. Hann
var fram í andlátið sléttur á hör-
und, léttur í lund og dreifði um sig
gleði, óbeygður af áhyggjum ár-
anna enda hafði Helga borið þær
fyrir þau bæði í meira en fjörutíu
ár. Eftir að sonur minn fæddist
fatlaður skildi ég fyrst hvaða gæfa
mér hafði hlotnast að kynnast Áma,
Helgu og dætrum þeirra tveim.
Árni var fyrsti fatlaði maðurinn sem
ég kynntist og í þeirri viðkynningu
var listamaðurinn, fagurkerinn og
góðmennið Árni alítaf framlag, fötl-
un hans, afleiðing hörmulegs slyss,
var andlag. Þau hjón kenndu mér
líka, með fordæmi sínu að það skift-
ir ekki höfuðmáli hvað gerigt í lífí
okkar, heldur hitt, hvemig við tök-
umst á við lífsins próf.
Við sonur minn viljum votta
minningu Árna Björnssonar virð-
ingu, full þakklætis fyrir að hafa
fengið að vera samferða honum*
stutta stund. Tónverk hans og
minningin um glæsilegan og góðan
mann sem veitti öðram svo ríkulega
af náðargáfum sínum mun halda
nafni hans á lofti um ókominn tíma.
Helgu, Kötu og Björgu og fjölskyld-
um þeirra vottum við samúð full
þakklætis fyrir vináttu í meira en
þijátíu ár.
Dóra S. Bjarnason og sonur.
SIGURGEIR M.
OLSEN
+ Sigurgeir Mons Olsen var
fæddur í Reykjavík 2. jan-
úar 1926. Hann varð bráð-
kvaddur 1. júlí síðastliðinn.
Útför Sigurgeirs fór fram frá
Kópavogskirkju 13. júli sl.
Fyrir allt, sem að oss hann gaf
óverðskulduðum kærleik af,
honum sé þökk af hjarta skýrð.
Honum sé eilíft lof og dýrð.
Með nokkram orðum viljum við
minnast „bróður, mágs og móður-
bróður okkar“ Sigurgeirs M. Olsen,
sem varð bráðkvaddur í sumarbú-
stað sínum 1. júli.
Sigurgeir var yngstur 6 systkina.
Faðir hans, Mons Olsen, norskur
að ætt, dó er Sigurgeir var aðeins
2 ára. Móðir hans, Guðlaug Auðuns-
dóttir, stóð þá uppi með mörg böm
á ungaaldri.
Við systkinin munum fyrst eftir
Geira frænda þegar hann var að
koma í heimsókn í Skipasund og
spila með foreldrum okkar, „en þá
var oft glatt á hjalla".
Sigurgeir hélt alltaf tryggð við
móður okkar og öll sín systkin, og
sýndi það best hversu duglegur
hann var að heimsækja hana eftir
að hún varð sjúklingur, vora marg-'
ar ferðirnar með sælgæti og annað
gott til hennar.
Við vottum nánustu ættingjum
hans okkar samúð.
Sigríður, Haraldur og börn.
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
INGVI JÚLÍUSSON,
Ránargötu 27,
Akureyri,
verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju
mánudaginn 17. júlí kl. 10.30.
Guðrún Jónsdóttir,
María E. Ingvadóttir,
Herdís Ingvadóttir,
ión Grétar Ingvason,
Bjarni Rafn Ingvason,
Áslaug Nanna Ingvadóttir,
Ingvi Júlíus Ingvason,
Hjördís Arnardóttir,
Rósa Þorsteinsdóttir,
Oddur Sigurðsson,
Unnur Björnsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum ykkur öllum sem sýnduð okkur samúð og vinarhug vegna
andláts og útfarar
LAUFEYJAR K. BLÖNDAL
Sigríður Þorvaldsdóttir, Kristín Þorvaldsdóttir
og fjölskyldur.