Morgunblaðið - 16.07.1995, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ

MARGRÉT
'STEINGRÍMSDÓTTIR
+ Margrét Steingrímsdóttir
var fædd á Víðivöllum í
Fnjóskadal 27. mars 1912. Hún
lést á Hjúkrunarheimilinu Seli á
Akureyri 8. júlí síðastliðinn. For-
eldrar Margrétar voru Tómas-
ína Ingibjörg Tómasdóttir (f. 27.
apríl 1884, d. 25. janúar 1971)
og Steingrímur Þorsteinsson,
bóndi og kennari og síðar af-
greiðslumaður (f. 30. desember
1881, d. 27. nóvember 1962).
Systkini Margrétar voru Þór-
hildur (f. 1908), Tómas (f. 1909),
Ingibjörg (f. 1916, d. 1969),
Brynhildur (f. 1919) og Ragn-
hildur (f. 1927).
Sonur Margrétar er Tómas
Ingi Olrich alþingismaður (f.
1943), kvæntur Nínu Þórðardótt-
ur (f. 1946). Börn Tómasar af
fyrra hjónabandi eru Margp-ét (f.
1964), gift Richard White og
ÞEGAR ég heyri talað af lítilli virð-
ingu um lágreist torfhús liðinna kyn-
slóða og af enn minni virðingu um
það mannlíf sem þar þreifst, verður
mér oft hugsað til lítillar sögu, sem
amma mín sagði mér þegar ég var
á unglingsaldri. Gest bar að garði á
~ Végeirsstöðum, þar sem þau bjuggu,
afi minn og amma, sem leiguliðar.
Þetta mun hafa verið sumarið 1913,
þegar móðir mín var rúmlega
ársgömul. Gesturinn var enskur, átti
að venjast stærri húsakynnum en
torfhúsunum að Végeirsstöðum, og
mun hafa haft Fnjóská á leigu. Eng-
lendingurinn var lítillátur og þáði
kaffí og með því eins og gestum og
gangandi stóð þá til boða, háum sem
lág^um.
Ekki urðu samræður miklar.
v-»Amma kunni ekki ensku. Þó hafði
faðir hennar, Tómas Jónasson, setið
í öðru torfhúsi og lært ensku af
sjálfsdáðum, sennilega með stoð í
leikritum Shakespeares. En fulltingis
Tómasar á Hróarsstöðum naut amma
ekki í þessum efnum, hann hafði
raunar andast skömmu áður en hún
fæddist. Húsfreyja og Englendingur-
inn notuðust því við bendingar.
Að lokinni kaffídrykkju fylgdu
amma og bömin gestinum til dyra.
búsett á Englandi, og Helga (f.
1965) sem starfar sem flug-
freyja. Börn Nínu og fósturdæt-
ur Tómasar eru Sunna Guðrún
(f. 1972) og Vala Þóra (f. 1977).
Margrét var meistari í kjóla-
saumi og rak saumastofu frá
árinu 1930 til 1976. Fataversl-
unina Reginu rak hún ásamt
systur sinni Brynhildi frá 1966
til 1976. Margrét kenndi handa-
vinnu við Gagnfræðaskóla Ak-
ureyrar frá 1955 til 1966 og við
Miðskóladeild Menntaskólans á
Akureyri frá 1955 til 1961. Eftir
að hún lagði niður verslunar-
rekstur starfaði hún við Öldrun-
arþjónustu Akureyrarbæjar frá
1976 til 1989.
Útför Margrétar Steingríms-
dóttur fer fram frá Akureyrar-
kirkju á morgun, mánudaginn 17.
júlí, og hefst athöfnin kl. 13.30.
Hann fann hins vegar ekki svipu sína
og litaðist um eftir gripnum. Svo
gerðu og amma og bömin og leituðu
um hlaðið. Þegar svipan fannst ekki
benti gesturinn á bömin og gaf
ömmu í skyn að þau væru völd að
hvarfí svipunnar. Þar voru þá komin
í heiminn Þórhildur síðar íþrótta-
kennari við MA, Tómas síðar stór-
kaupmaður og móðir mín. Amma,
sem var ekki há í lofti, var afar stolt
kona. Var henni þungt niðri fyrir við
þöglar dylgjur gestsins, og leitaði
hún nú ákaft. Svipuna fann hún loks
undir hnakknefninu, þar sem Eng-
lendingnrinn hafði stungið henni.
Rétti hún eigandanum gripinn og
horfði fast í augu honum. Hygg ég
að það augnaráð hafi skilist. Fátt
varð um aðrar kveðjur. Aðalsmannin-
um enska má virða það til vorkunnar
að hann vissi augljóslega ekki við
hvem hann var að eiga.
Bömin á Végeirsstöðum lærðu
ýmislegt annað í föðurhúsum en að
virða eigur annarra. I baðstofunni á
Végeirsstöðum var orgel afa míns
og á hveiju kvöldi settist fjölskyidan
við hljóðfærið og söng við undirspil
afa. Bömin lærðu söng og orgelleik
mjög snemma, bjuggu að þeirri
menntun alla tíð síðan og tóku mik-
JÓRUNN
« ÞÓRÐARDÓTTIR
+ Jórunn Þórðar-
dóttir fæddist í
Reykjavík 18.
nóvember 1910,
dóttir hjónanna
Sesselju J. Jónsdótt-
ur, f. 6. júli 1875, d.
9. sept. 1971 og
Þórðar Gíslasonar
frá Stóra-Botni, f.
14. júlí 1875, d. 28.
júní 1958. Systkini
Jórunnar voru:
Krisiján f. 1902, Sig-
ríður f. 1906, Jórunn
f. 1907, Gísii f. 1909,
. i og Guðbjörg f. 1916,
en hún er núna ein
eftirlifandi þeirra systkina. Jór-
unn lést 5. júlí 1995 á Hjúkrunar-
heimilinu Skjóli, en þar hafði
hún dvalið síðan í nóvember
1990. Jórunn giftist 19. marz
1931 Einari Jónssyni, yfirprent-
ara í Ríkisprentsmiðjunni Guten-
berg, f. 16. nóv. 1903, d. ll.ágúst
1977. Börn þeirra
eru: 1) Þórður, f. 29.
júlí 1931, kvæntur
Kristínu Linnet.
Börn þeirra eru:
Einar, Rósa, Þórður,
Jórunn, Hafdís og
Gunnar. Þórður og
Kristín eiga 5 bama-
böm. 2) Sigurður
Öm, f. 6. ágúst 1935,
kvæntur Kristínu
Þórdísi Ágústsdótt-
ur.' Dætur þeirra
em: Jómnn Þóra og
Jóhanna Ágústa. 3)
Sesselja Edda, f. 10.
maí 1943. 4) Sigur-
veig Jóna, f. 10. maí 1943, gift
Óskari f. Sverrissyni. Böm
þeirra eru: Einar Sverrir, Hrönn
Ósk, Jómnn Edda og Jóhann
Helgi.
Utför Jórunnar fer fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík mánu-
daginn 17. júlí kl.13.30.
HÚN AMMA okkar er látin, komið
er að kveðjustund. Á þessum tíma-
mótum í lífí okkar barnabarnanna
viljum við minnast hennar með
iiokkrum orðum.
Við vitum að nú hefur amma
fengið hvíldina eftir erfið veikindi,
komin til afa og nýtur samvista við
hann, hamingjusöm og ánægð því
söknuður ömmu var mikill þegar afi
dó.
Við bamabömin erum orðin tólf á
mismunandi aldri og minningar
fnargar um ömmu og allar eru þær
góðar. Öll erum við sammála um að
amma hafði fegurð og góðvild að
leiðarljósi allt sitt líf en þrennt var
henni hugleiknara öðru fremur. Vel-
ferð afa, koma börnum sínum til
manns og síðast en ekki síst við
bamabömin.
Öllum okkar er það minnisstætt
er amma kom í heimsókn til okkar
eða við dvöldum yfír nótt á Bestó
(Bergstaðastræti 24), er gengið var
til náða fór amma alltaf með Heil-
ræðavísur séra Hallgríms Pétursson-
ar og bæn allra barna Faðir vorið.
Að morgni var farið með morgunbæn
M. Jochumssonar:
MINIMINGAR
inn þátt í tónlistarlífí Akureyrar um
áratuga skeið. Eftir að heilsu móður
minnar hrakaði síðustu árin og
minnið brást henni, stóð söngurinn
henni eftir óspilitur. Hún var lagviss
og svo tónnæm að skömmu fyrir
andlátið, þegar henni var orðið um
megn að tala, kippti hún sér upp við
að heyra lag sem henni var kært, í
útsetningu sem særði smekk hennar.
Á heimili okkar á Akureyri voru
ýmsar óskráðar reglur í heiðri hafð-
ar, og aldrei skýrðar út. Þar var jafn-
ræðisregla. Öllum var tekið jafnt,
enginn látinn líða fyrir stöðu sína
eða uppruna. Fjölskyldan var ekki
hneykslunargjörn og sýndi öfgum
mikið tómlæti. Átti ég um tíma sem
ungur, hneykslunargjam maður með
miklar skoðanir, nokkuð erfítt upp-
dráttar gagnvart þessu tómlæti.
Sjaldan var fundið að þegar menn
misstigu sig, en brotum svarað með
þungri þögn. Móðir mín var að því
leyti undantekning að hún sagði mér
skorinort til syndanna, þó ekki fyrr
en útséð væri að ég sæi ekki að mér
sjálfur. Hún mat hreinlyndi mest
mannkosta og vináttu meir en gáf-
ur. Hún lagði mikla áherslu á að ég
fengi alla þá möguleika til að mennta
mig sem ég óskaði eftir. En hún mat
mikils nægjusemi og hógværð.
Fjölskylda mín var samheld. Bryn-
hildur móðursystir mín stjórnaði
heimilinu auk verslunarstarfa en
móðir mín vann við kjólasaum,
kennslu, verslunarrekstur og að-
hlynningu aldraðra. Síðustu árin,
þegar heilsu móður minnar fór hrak-
andi, annaðist Brynhildur hana af
mikilli umhyggju og gerði henni lífíð
léttara í erfíðum sjúkdómi uns svo
var komið að það var henni um megn
að sinna henni. Móðir mín naut því
alla ævi sína þeirra tryggðar- og vin-
áttubanda, sem bundin voru frá upp-
hafi að Végeirsstöðum.
Dætur mínar áttu alla tíð annað
heimili hjá ömmu sinni og Brynhildi.
Reyndi oft á það heimili, sem í raun
var kjölfestan í lífí þeirra á uppvaxt-
arárunum.
Þegar upp er staðið, og ferlinum
er lokið, er mér mikill heiður að deila
með ömmu minni því stolti sem hún
fann til á hlaðinu á Végeirsstöðum
forðum gagnvart börnum sínum.
Tómas Ingi Olrich.
Þegar mér barst andlátsfregn
Margrétar Steingrímsdóttur varð
mér á að segja, Guði sé lof. Fari hún
í friði. Svo undarleg geta örlögin
orðið, að hugsanir okkar verða óskilj-
anlegar.
Mér koma í hug þau orð prédikar-
ans, að öllu sé afmörkuð stund, og
sérhver hlutur undir himninum hafí
sinn tíma. Að fæðast hafí sinn tíma
og að deyja hafí sinn tíma. Okkur
fínnst dauðinn alltaf vera svo fjar-
lægur, þótt hann sé jafnan á næsta
leiti, og raunar það einasta eina sem
við eigum alveg víst í þessum heimi.
Stundum finnst okkur hann vera
grimmur, jafnvel ósanngjam, en svo
getur hann einnig verið bæði réttlát-
ur og mildandi. Það er, þegar ævin-
týrið sem við köllum líf, hefur runn-
ið sitt skeið á enda. Þegar gleðin er
horfín og þrótturinn með. Þá verða
umskiptin sem við nefnum dauða
tæpast sorgaratburður lengur, held-
ur fyrst og fremst umbun fyrir heilla-
ríkt ævistarf. Því ber ekki að hafa
uppi kveinstafí og víl, heldur þakka
liðna tíð. Enda væru harmakvein
allra síst Margréti að skapi. Hún var
aldrei haldin óþarfa tilfínningasemi
og var vön að víkja tali að einhveiju
öðru, ef umræður nálguðust hana
sjálfa. Hins vegar var hún jafnan
boðin og búin, ef aðrir þörfnuðust
hjálpar.
Eg hitti Margréti fyrst, þegar ég
leigði einn vetur í húsinu þar sem
hún bjó. Við kynntumst ekkert þá.
Það var á þeim árum þegar nokk-
urra á_ra aldursmunur var óbrúanleg
gjá. Ég unglingur í fyrsta bekk
menntaskóla, en hún fullvaxta dama.
Löngu síðar lágu leiðir okkar saman
i leik, og kepptum við tveir félagar
oft við hana og vinkonur hennar í
badminton, þar sem þær fór löngum
með sigur af hólmi. Og árin liðu
hvert af öðru, og þar kom að örlögin
höguðu því svo, að sonur hennar
Tómas Ingi Olrich og Nína dóttir
okkar hjóna, felldu hugi saman og
giftust. Þá_ mættumst við Margrét á
enn einum vettvangi. Við nánari
kynni fékk ég fullvissu fyrir því sem
ég raunar áður vissi, að lífíð hefði
ekki alltaf verið henni dans á rósum.
En hún var sterk og sjálfstæð og
vildi ráða sínum málum sjálf. Hún
var með öðrum orðum raunsæ kona
með báða fætur á jörðinni. Hún var
ör í skapi, fasið fijálsmannlegt og
óþvingað, grannvaxin og stælt fram
á efri ár.
Margrét var alla tíð hamhleypa til
vinnu. Hún vildi vera sjálfstæð, og
var það einnig. Hún átti og rak
saumastofu og verslun um langt ára-
bil. Þótt hún aldrei eignaðist gilda
sjóði, átti hún því stærri hóp traustra
viðskiptavina.
Hún lét sér annt um fjölskylduna,
og reyndi að liðsinna og hlaupa und-
ir bagga þegar á reyndi. Hún og
Brynhildur systir hennar fórnuðu sér
fýrir aldurhnigna foreldra, þegar
þeir þurftu hjálpar með, og önnuðust
til hinstu stundar. Margrét bar óbil-
andi traust til sonar síns. Studdi
hann með ráðum og dáð á námsárum
hans, bæði hér heima og heiman.
Tók konu hans og dætur inn á heim-
ili sitt, þar sem þær bjuggu öll náms-
ár hans erlendis. Allt var þetta gert
af þeirri móðurást sem gefur allt en
krefst einskis. Og ekki vil ég gleyma
hvað þær Margrét og Brynhildur
veittu Tómasi ómetanlegan stuðning
þau ár sem hann bjó einn með dætr-
um sínum.
Þessi fáu orð mín eru alls engin
lofgjörð, heldur hef ég reynt að lýsa
Margréti Steingrímsdóttur eins og
hún var í raun og veru. Sívinnandi,
en ávallt reiðubúin að létta öðrum
róðurinn.
Vissulega er eftirsjá að góðri og
heilsteyptri manneskju. Því sakna
nú systkini, einkasonur, afkomendur
og fjölmargir vinir mikilhæfrar konu.
En dagurinn var liðinn og kvöldsett
orðið, og því var henni veitt verð-
skulduð hvíld. Þá víkur sorgin fyrir
þakklætinu, að hafa átt þess kost
að vera í fylgd hennar svo lengi. Því
nú hefur Margrét Steingrímsdóttir
kvatt þennan heim. Hún sem var
áður kvenna léttust í dansi og glöð-
ust allra í söng. Hún sem þótti sjálf-
sögð alls staðar þar sem ungt og
kátt fólk kom saman. Hún sem söng
með kórum, lék hjá leikfélaginu,
keppti í íþróttum og sýndi fimleika,
svo eitthvað sé nefnt. Nú er saga
hennar öll og Margrét Steingríms-
dóttir endurminning ein. Minning um
vinnusama, heiðarlega og sjálfstæða
konu, sem skilaði löngu dagsverki
með miklum sóma. Nú skal hún
kvödd og henni þökkuð heilindi og
hispursleysi. Hvað það er að deyja
vitum við ekki enn. Vitum ekki einu
sinni hvort það er nokkuð dapurlegt.
Ef til vill er það eins og skáldið sagði
- að deyja sé ekkert annað en standa
nakinn í blænum og hverfa inn í
sólskinið.
Þ. Gunnarsson.
„Nú er ég klæddur og kominn á ról,
Kristur Jesús veri mitt skjól.
í guðsóttanum gefðu mér
að ganga í dag svo líki þér.“
Flesta sunnudaga kom fjölskyldan
saman hjá ömmu og afa á „Bestó“.
Þegar þangað kom var amma í eld-
húsinu að undirbúa kaffi og heima-
bakað meðlæti en afí sat í stofu og
hlustaði á miðdegistónleikana í út-
varpinu og söng ætíð með. Eldhúsið
var alltaf spennandi vettvangur þó
lítið væri, þar var amma með öll sín
tól, ævintýraheimur okkar bamanna.
Hús ömmu og afa hafði sál, sál
ömmu og afa. Það var sérstök tilfínn-
ing fyrir okkur krakkana að koma á
„Bestó“.
Þegar ömmu er minnst er ekki
hægt að sleppa garðinum því garð-
urinn og blómin voru hennar áhuga-
mál. Yfir sumartímann var garðurinn
augnayndi allra, ekki bara fjölskyld-
unnar heldur líka vegfarenda er áttu
leið um Bergstaðastræti. Algengt var
að fólk stoppaði og dáðist að garði
ömmu, þetta var hennar garður,
hennar verk og alltaf gladdi það
hana að sjá aðra njóta fegurðar
garðsins. í garðinum kom fram hví-
lík listakona amma var, garðurinn
var sönnun þess.
Er sumri og garðvinnu lauk fékk
listin notið sín við sköpun fagurra
málverka og postulínsmynda. Það
sem amma skapaði fá nú aðrir fjöl-
skyldumeðlimir notið, já, hún var
listakona, garðurinn, málverkin og
postulínsmyndimar, allt lék þetta í
höndum hennar.
Á unga aldri lærði amma iðn, hún
gerðist hárgreiðslukona, en er afí
kom inn í líf hennar tóku við barn-
eignir og uppeldi þeirra. Amma fór
inn á heimilið eins og tíðkaðist á
þessum árum. Þótt amma ynni ekki
við iðn sína voru skærin og klippurn-
ar aldrei langt undan því bæði böm
og barnabörn fengu hársnyrtingu hjá
ömmu.
í upphafí var sagt að nú væri
amma hjá afa og það er huggun
harmi gegn að nú vitum við öll að
amma er hjá afa þar sem henni leið
alltaf best.
Nú kveðjumst við að sinni elsku
amma og biðjum Guð að geyma þig
og blessa minningu þína.
Barnabörn.
Minningin um hjónin að Berg-
staðastræti 24 er óijúfanlegur hluti
ljúfustu bemskuminninga minna.
Þar bjuggu Jórunn móðursystir mín
og maður hennar, Einar Jónsson,
yfirprentari. Að utan hefur ýmsum
eflaust fundist húsið lítið, jafnvel
þótt það væri á tveimur hæðum. Að
innan var þetta hins vegar stórt hús,
að minnsta kosti hafði það margan
fjársjóð að geyma.
Hjónin höfðu yndi af myndlist og
á lífsferli sínum höfðu þau eignast
töluvert safn málverka. Veggirnir
voru þaktir málverkum eftir Kjarval,
Gunnlaug Scheving, Jón Engilberts,
Svein Þórarinsson, Guðmund Guð-
mundsson (Erró) og fleiri. Þau höfðu
einnig yndi af bókum og áttu gott
safn merkra bóka. Fyrir mér voru
þó þessir munir ekki helstu gersemar
hússins, heldur hjónin sjálf.
Jórunn var mjög atorkusöm, en
hafði jafnframt einstaklega ljúft
skap. Hún hóf ung nám í hár-
greiðslu hjá Helene Kiimmer og vann
síðan hjá Kristólínu Kragh. í frí-
stundum sínum æfði hún meðal ann-
ars sund af kappi. En eftir að hún
giftist Einari 20 ára gömul helgaði
hún sig heimilinu, og bömunum þeg-
ar þau komu. Sköpunargleði hennar
naut sín þá vel í fallegum hannyrð-
um, fatasaumi og matargerð. Um
hver jól hélt hún fjölskyldunni veg-
legt jólaboð og betri smákökur en
hún bauð þá hef ég ekki fengið.
Þegar börnin voru uppkomin tók hún
að beina sköpunargáfu sinni inn á
nýjar brautir. Fuglarnir í garðinum
höfðu verið henni yndi og nú tóku
þeir að birtast ljóslifandi í málverkum
hennar og á postulíni. Enn þann dag
í dag fæ ég vart litið spörfugla án
þess að verða hugsað til Jórunnar
frænku minnar. Hún hafði einnig
yndi af blómum og málaði þau oft.
Eftir því sem aldurinn færðist yfir
fundu Jórunn og Einar meir fyrir
óþægindunum við að búa í gömlu
húsi á tveimur hæðum. Fyrir 19 árum
fluttu þau í þægilegri íbúð við Stóra-
gerði. Umgjörð heimilislífsins varð
gjörbreytt en hugurinn sá sami.
Afram voru hin árvissu fjölskylduboð
í ört stækkandi fjölskyldu. Ári eftir
að þau fluttu lést Einar.
Smátt og smátt tók áhrifa
alzheimer-sjúkdóms að gæta hjá Jór-
unni. Hún flutti í litla íbúð í húsi
Sigurveigar dóttur sinnar og Óskars,
tengdasonar. Þar bjó hún uns hún
krafðist meiri umönnunar en þau
gátu veitt og hún flutti í hjúkrunar-
heimilið Skjól. Þar var hlúð vel að
- henni síðustu árin. Börn hennar
heimsóttu hana einnig daglega.
Það var kært á milli Jórunnar og
Einars. Ef til vill voru ekki höfð svo
mörg orð um þennan kærleik, en þau
höfðu sín ráð til að sýna hann í verki
eða með táknrænum hætti. Skömmu
áður en Einar veiktist hinsta sinni
gaf hann Jórunni sinni blóm' sem
oftar. Einhverra hluta vegna málaði
hún mynd af þessum blómum.
Skömmu síðar lést Einar. Málverkið
hefur síðan verið afkomendum þeirra
og öðrum ættingjum tákn um þann
kærleik sem ríkti á milli þeirra uns
yfir lauk. Nú eru þau bæði horfín,
en minning þeirra lifír meðal okkar
sem þekktum þau og eigum þeim
þakklætisskuld að gjalda.
Sigurður Emil Pálsson.
«
i
«
«
(j
€
«
I
€
€
4
4
4
4