Morgunblaðið - 18.07.1995, Blaðsíða 14

14 C ÞRIÐJUDAGUR 18. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÚTLITSTEIKNING af fyrsta húsinu í vistavæna þorpinu, en það verður um 100 ferm. Húsið er á einni hæð með stórri stofu, eldhúsi,
baðherbergi og barnaherbergi. Þar við bætist lítið svefnloft, sem er yfir hluta af hæðinni og undir húsinu er ennfremur hálfur kjallari um
50 ferm. Á svefnloftinu eru tvö barnaherbergi og baðherbergi.
Framkvæmdir að hefjast
við fyrsta vistþorpið
í vistþorpinu að Helln-
um á Snæfellsnesi eiga
að rísa 11 kúluhús. Hér
ræðir Magnús Signrðs-
son við þá Einar Þor-
stein Ásgeirsson arki-
tekt, hönnuð vistþorps-
ins og Steinar Bene-
diktsson, sem byggir
fyrsta húsið.
BÚIÐ er að gera deiliskipulag
fyrir fyrsta vistvæna þorpið
hér á landi, en það á að rísa
í landi jarðarinnar Brekkubæjar á
Hellnum á Snæfellssnesi. Bygg-
ingayfirvöld í Snæfellsbæ hafa þeg-
ar samþykkt skipulagið fyrir sitt
leyti og kynningu þess er lokið, en
hönnuður þess er Einar Þorsteinn
Ásgeirsson arkitekt. Samkvæmt
skipulaginu verða 11 ný hús í þorp-
inu, sem öll eru kúluhús. Þau eru
einnig hönnuð af Einari Þorsteini,
en hann hefur áður hannað mörg
kúluhús hér á landi. Að auki er
gert ráð fyrir þjónustukjarna með
verzlunarbyggingu og samkomu-
húsi. Framkvæmdir við fyrsta íbúð-
arhúsið munu hefjast á næstunni
og væntanlega verður flutt inn í
það næsta vor.
Samtökin Snæfellsás eiga frum-
kvæðið að þessu vistvæna þorpi.
Félagar í þeim eru nær 50 og eiga
þeir jörðina Brekkubæ í samein-
ingu. Margir þeirra hyggjast byggja
sér hús á jörðinni á næstu árum.
Tvenn hjón eru í þann mund að
flytja vestur til þess að setjast þar
að og hafa þegar selt allt sitt fyrir
sunnan.
Óveryuleg byggð
— Þrjú meginskilyrði þurfa að
vera fyrir hendi í skipulagi, til þess
að hægt sé að kalla byggðina vist-
væna, sagði Einar Þorsteinn í við-
HORFT til norðurs til Brekkubæjar, sem er fyrir miðri mynd.
Byggingasvæðið verður í túninu fyrir neðan bæinn.
tali við Morgunblaðið. — í fyrsta
lagi þurfa húsin að vera þannig úr
garði gerð, að hægt sé að vinna
og spara orku í þeim. í öðru lagi
þarf að vera gengið frá neyzlu-
vatni, skolpi og úrgangi á sérstakan
hátt og þriðja lagi þarf fólkið, sem
býr á staðnum, að vera reiðubúið
til þess að lifa samkvæmt þeim
skilyrðum, sem fylgja því að búa á
vistvænan hátt.
Húsin eru hituð upp á sérstakan
hátt, þar sem heitt vatn er ekki til
staðar á svæðinu og rafmagn til
upphitunar er mjög dýrt, í hveiju
húsi verður settur upp brennsluofn
úr múrsteini, sem heldur mjög mikl-
um hita. Hann er með tveimur eld-
hólfum. í því neðra er brenndur
viður með lágu hitastigi og í því
efra er reykurinn brenndur við mjög
hátt hitastig. Þetta skýrist með
því, að í reyknum er mjög mikið
af óbrunnum efnum, sem hafa ekki
skilað þeirri hitaorku, sem í þeim
býr.
Enginn reykur kemur því út um
skorsteininn, heldur einungis hvítt
loft, sem inniheldur mjög lítið af
koltvísýringi. Þessi ofn er fínnsk
Einar Þorsteinn Ásgeirsson
arkitekt. Myndin er tekin á
byggingarsvæðinu og í bak-
sýn sést í Snæfellsjökul.
uppfinning, sem löng og góð reynsla
er fengin af og það þarf ekki nema
um 6 kg. af trjáviði til þess að
kynda upp hundrað fermetra hús
með þessum hætti í einn sólarhring.
Ofninn er jafnframt notaður til
upphitunar á vatni og auk þess má
hafa í honum bökunarhólf. Þetta
er langtum ódýrari upphitunarað-
ferð en með rafmagni.
í vistþorpinu verður skólpi og
úrgangi eytt á mjög óvenjulegan
hátt, því að holræsi í venjulegri
merkingu eru ekki lögð í vistvænni
byggð. — Þessu er skipt í grátt og
svart vatn, en það eru mjög mikil-
væg hugtök í vistfræðinni, segir
Einar. — Gráa vatnið er það vatn,
sem kemur úr vaskinum, þvottavél-
inni og sturtunni, það er að segja
allt það vatn, sem sápa er sett í.
Þetta vatn fer í sameiginlega skólp-
leiðslu og síðan í skilvindu, sem
safnar föstu efnunum í vatninu
saman. Þau fara síðan í Sorpu, en
það sem eftir er af vatninu, er ieitt
í sandbeð með plöntum og þær
vinna svo það sem eftir er af stein-
efnum í vatninu. Þá er vatnið orðið
gerlafrít að mestu rétt eins og ann-
að yfírborðsvatn og engin mengun
af því.
Svart vatn er hins vegar sam-
heiti yfir allan lífrænan úrgang,
hvort heldur úr mannskepnunni eða
úr eldhúsinu svo sem matarleifar.
Þessi úrgangur fer í þurrtank, þar
sem gerlar, bakteríur og sveppir
brjóta hann niður með sama hætti
og á sér stað úti í náttúrunni. Í
þeim efnaskiptum fara hvorki meira
né minna en 19/20 hlutar af öllum
úrgangsefnum út sem lofttegund,
en 1/20 hluti verður eftir í föstu
formi. Sá hluti er þá orðinn að skað-
lausum áburði, sem nota má til
þess að bera á garðinn heima hjá
sér.
Þessi þurrtankur er ekki ný upp-
finning heldur gömul, en farið var
að nota hann í Svíþjóð fyrir stríð.
Þurrtankurinn hefur verið notaður
mikið í Bandaríkjunum. Öll útisal-
emi í almenningsgörðum í New
York em af þessari gerð og ástæð-
an er einfaldlega sú, að þetta er
hagkvæmt. Allur þessi lífræni úr-
gangur er kallaður svart vatn eins
og áður segir og hann fer ekki
lengra. Það þarf ekki að skola þess-
um úrgangi langt út í sjó, enda er
slíkt óvistvænt, því að hringrásinni
er lokið.
í þriðja lagi er það skilyrði fyrir
búsetu í vistvænu þorpi, að íbúam-
ir þar vilji lifa samkvæmt þeim regl-
um, sem því fylgja. Fólk verður að
sundurgreina mslið á vissan hátt
og setja það lífræna í safnhaug í
garðinum. Virðing fyrir umhverfinu
er í heild miklu meiri en nútímafólk
á að venjast og daglegt líf í vist-
vænni byggð mótast mjög af því.
Dýrari í byggingu
en ódýrari í rekstri
Að sögn Einars em vistvæn hús
heldur dýrari en venjulega hús eða
um 10%, vegna þess hvað þau em
vönduð. Einangrunin er t. d. miklu
þykkari en venjulega. Á móti kem-
ur, að rekstur vistvænna húsa er
mun ódýrari. — í heild er vistvænn
hugsunarháttur ekki kosnaðarsam-
ur heldur þvert á móti ódýr, þegar
til lengri tíma er litið, segir Einar.
— Fyrir utan minni viðhaldskostnað
er orkuþörfin líka minni, sem hefur
auðvitað sparnað í för með sér.
Vellíðan fólksins er einnig meiri,
sem ætti að stuðla að betri heilsu
og það er líka eitthvað gefandi fyr-
ir það.
Óll húsin í vistþorpinu verða
kúluhús. — Það með er ekki sagt,
að öll hús þurfi nauðsynlega að
vera kúluhús, til þess að vera vist-
væn, segir Einar. — Þau geta verið
vistvæn án þess. Ástæðan fyrir
kúluhúsunum á þessum stað á rót
sína að tekja til þess orskuparnað-
ar, sem í því felst, en jafnframt er
það ætlunin að setja torf á þau.
Þannig falla þau betur að landslag-
inu og fá frekar á sig það vistvæna
yfirbragð, sem einkennir svo gjarn-
an byggð af þessu tagi annars stað-
ar.
Einar segir viðbrögð byggingar-
yfii-valda í Snæfellsbæ við þessum
byggingaráformum hafa verið afar
jákvæð og bætir við. — Hjá þeim
ríkir skilningur á þessum fram-
kvæmdum og þau hafa því veitt
okkur mikinn stuðning. Skipulagið
hefur verið kynnt vandlega í Snæ-
fellsbæ og m. a. hefur verið sent
dreifibréf um þessar framkvæmdir
á hvern einasta bóndabæ, alls um
60 bréf. Skipulagið hefur ennfrem-
ur verið kynnt í sjónvarpstöðinni í
Snæfellsbæ, auk þess sem það
hangir uppi á tveimur stöðum. Eng-
ar athugasemdir yið þessar fram-
kvæmdir hafa borizt til bæjarfé-
lagsins og allir reynzt mjög jákvæð-
ir í þeirra garð.
Húsin verða að mestu úr timbri,
en undirstöður úr steinsteypu. Gert
er ráð fyrir léttum bogalaga, frí-
standandi bílskýlum allt að 40 ferm.
að stærð. Einnig er hægt að hafa
bílskúr í kjallara undir húsunum
allt að 40 ferm.
Fyrsta húsið í þorpinu verður um
100 ferm. Það er á einni hæð með
stórri stofu, eldhúsi, baðherbergi
og barnaherbergi. Þar við bætist
lítið svefnloft, sem er yfir hluta af
hæðinni. Undir húsinu er ennfremur
hálfur kjallari um 50 ferm. Á svefn-
loftinu eru tvö barnaherbergi og
baðherbergi.
Að Einars mati er mikill rugling-
ur til staðar á því, hvað sé vis-
vænt. — Sumir telja, að plastið verði