Morgunblaðið - 20.07.1995, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 20. JÚLÍ 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Mál og menning
fær útgáfurétt-
inn á Tómasi
MÁL og menning hef-
ur fengið útgáfurétt-
inn á verkum Tómasar
Guðmundssonar
skálds. Að sögn Hall-
dórs Guðmundssonar
útgáfustjóra Máls og
menningar var það að
frumkvæði erfingja
Tómasar að forlagið
tæki að sér útgáfumál
skáldsins framvegis.
Almenna bókafélagið
hefur hingað til haft
útgáfuréttinn á verk-
um Tómasar.
Halldór segir að Mál
og menningu hafi þótt
Tómas
Guðmundsson
Full
ástæða til
að fagna
SHURA Tsjerkassíj, síðastur róm-
antísku píanósnillinganna, er ekki
síður þekktur fyrir það hversu hjá-
trúarfullur hann er en fyrir snilli
sína. Dæmi um það er að þegar
hann stígur upp á svið skiptir það
öllu máli að hægri fóturinn snerti
sviðið á undan þeim vinstri.
Tsjerkassíj heldur um 60 tónleika
á ári, sem getur ekki talist slæmt
fyrir mann á hans aldri en hann
er 83 ára að því fullyrt hefur verið.
Fyrir skömmu kom hins vegar
í ljós að Tsjerkassíj er líklega
tveimur árum eldri, að því er segir
í The Daily Telegraph. Ástæða
þess að rangt hefur verið farið
með aldur hans er sú að Tsjer-
kassíj var undrabarn á píanó á
unga aldri og foreldrar hans töldu
að því yngri sem hann væri, þeim
mun frægari yrði hann.
Tsjerkassíj hafði því lifað með
þessu leyndarmáli í tæpa átta ára-
tugi er hann glopraði sannleikan-
um út úr sér í spjalli við hljóm-
sveitarstjórann Hobart Earle í
næturklúbbi í Odessa fyrir
skömmu. Það hefði í sjálfu sér
ekki skipt máli ef ekki kæmi til
dálæti tónleikahaldara og plötuút-
gefenda á stórafmælum, sem gefa
tilefni til sérstakra afmælistón-
leika og útgáfu geislaplatna. Og
þrátt fyrir að aðeins séu þijú ár
liðin frá áttræðisafmæli píanóleik-
arans þykir mörgum full ástæða
til að leggja drög að hátíðahöldum
í tilefni 85 ára afmælisins.
♦ ♦ ♦
Nýjar bækur
ÁRBÓK Ferðafélags íslands 1995,
Á Hekluslóðum, er nýlega komin út.
Árbókin sem er sú 68. frá uphafi
ritraðarinnar, 1928 kemur út annað
árið í röð í stærra broti en áður.
Á Hekluslóðum fjallar um eldfjall-
ið Heklu óg nágrenni þess. Árbók-
in er 272 bls. að stærð, litprentuð,
prýdd 219 myndum, þar af eru 41
kort og teikningar úr jarðfræði og
gossögu og 34 myndir af málverkum
og myndverk _úr gömlum bókum.
Höfundur er Árni Hjartarson jarð-
fræðingur. Það er nýmæli í árbók
að birt eru níu frumort ljóð jafn-
margra höfunda er þeir hafa ort til
Heklu í tilefni þessarar árbókar.
Flestar myndanna í árbókinni eru
teknar af Birni Þorsteinssyni, Grét-
ari Eiríkssyni og höfundi. Ágúst
Guðmundsson jarðfræðingur gerði
staðfræðikort ogjarðfræðilega skýr-
ingauppdrætti. Ritstjóri er Hjaltr
Kristgeirsson.
mikill heiður af að vera
boðið að taka að sér
útgáfu á verkum Tóm-
asar og forlagið hafi
þegar gert samning við
erfíngja skáldsins um
það. „Fyrsta hlutverk
okkar verður að sjá til
þess að kvæðasafn
Tómasar verði fáan-
legt. Kvæðasafnið var
gefið út í heild sinni á
einni bók hjá Almenna
bókafélaginu og hefur
hún selst feikilega vel.
Sú útgáfa er ennþá til
í litlu upplagi að því
ég best veit. Við mun-'
um einnig skoða það vandlega
hvort ekki sé við hæfi að gefa út
einstakar ljóðabækur skáldsins.“
Óbirt efni
Aðspurður segir Halldór að
ýmsir aðrir möguleikar séu á út-
gáfu á verkum Tómasar. „Við
höfum auk þessa hugleitt að gefa
út sagnaþætti eftir Tómas en hann
gaf út nokkrar mjög vinsælar
bækur með þjóðlegum frásagnar-
þáttum í félagi við Sverri Krist-
jánsson á sjöunda áratugnum.
Einnig kann vel að vera að það
leynist eitthvert óbirt efni í fórum
erfingjanna sem við munum gefa
út en það á eftir að skoða nánar.“
Skammt er síðan gengið var frá
samningum og segir Halldór að
tíminn á næstunni verði notaður
til þess að fara ofan í saumana á
skáldskap Tómasar, birtu efni sem
óbirtu.
Borgarleikhúsið
íslenska mafían
ÍSLENSKA mafían
heitir nýtt leikrit eft-
jr Einar Kárason og
Kjartan Ragnarsson
sem byggt er á
tveimur síðustu
skáldsögum þess
fyrmefnda, Heim-
skra manna ráðum
og Kvikasilfri. Verk-
ið verður frumsýnt í
Borgarleikhúsinu
um næstu jól í leik-
stjórn Kjartans en
um 15 leikarar fara
með hlutverk í sýn-
ingunni.
Að sögn Kjartans
Einar
Kárason
hafa þeir Einar leyft sér að fara
allfijálslega með efni bókanna
þótt umíjöllunarefnið sé vitanlega
ennþá Kiljanfjölskyldan. „Við höf-
um getað farið mun fijálslegar
með efnið en ég gat gert þegar
ég skrifaði leikgerðina að Djöfla-
eyjunni um árið. Nú er höfundur-
inn sjálfur með í samningu verks-
ins og það gerir okkur kleift að
breyta sögunni meira en annars
hefði verið hægt. Breytingarnar
hafa þó einkum miðað að því að
gera söguna þannig úr garði að
hún hentaði betur fyrir leiksvið.“
Að sögn Kjartans verður mikil
tónlist í sýningunni en Valgeir
Skagfjörð mun hafa veg og vanda
af henni. Munu hún einkum
samanstanda af þekktum slögur-
um frá sjöunda og áttunda áratug-
inum.
Einar Kárason segir að þeir
Kjartan hafi fyrst í stað verið að
hugsa um að vinna leikgerð upp
úr sögunum tveim en þeir hafi
fljótlega ákveðið að semja sér-
stakt leikrit þar sem sömu persón-
urnar kæmu fyrir og í sögunum.
Kjartan
Ragnarsson
„Sum atriði eru fengin úr sögun-
um en flest samtöl eru hins vegar
ný, enda lítið um samtöl í bókun-
um.“
Einar segir að samstarfið við
Kjartan hafi í alla staði verið
ánægjulegt. „Að vissu leyti leit
ég á þetta samstarf sem eins
konar starfsnám í leikritagerð,
enda hef ég Íítið fengist við þetta
form. Þegar ég ákvað að ganga
til samstarfsins hugsaði ég með,
mér að það skipti ekki svo miklu
máli þótt ég kynni lítið fyrir mér
í leikhústækninni því það væri
sterka hliðin hans Kjartans. Hins
vegar þekkti ég manna best þess-
ar persónur sem bækurnar segðu
frá, hvernig þær höguðu sér og
töluðu."
Einar segir að þeir hafi fyrst í
stað sett saman grind að verkinu.
„Við sátum við það verk heima
hjá mér í um þijár vikur. Síðan
fluttum við okkur í vinnustofu
Kjartans og vorum að á hveijum
degi í tvo mánuði þar til verkið
var fullklárað. Þetta var mjög
skemmtileg vinna.“
Þjóðleikhúsið
Þrek
ogtár
ÞJOÐLEIKHU SIÐ frumsýnir nýtt
leikverk eftir Ólaf Hauk Símonar-
son í september. Verkið heitir Þrek
og tár og verður í leikstjórn Þór-
halls Sigurðssonar en tónlistar-
stjórn annast Egill Ólafsson sem
einnig fer með eitt hlutverkanna í
leiknum.
Ólafur Haukur
Símonarson
Með aðalhlutverk fara Edda
Heiðrún Bachman og Hilmir Snær
Guðnason en einnig fara Gunnar
Eyjólfsson, Bessi Bjarnason, Jó-
hann Sigurðarson, Sigurður Sigur-
jónsson, Örn Árnason o.fl. með stór
hlutverk í sýningunni.
Ólafur Haukur segir að leikritið
sé ekki samið sem söngleikur þótt
mikið sé um tónlist í því. „Verkið
gerist í Reykjavík á fimmta ára-
tugnum og byggir tónlistin á vin-
sælum lögum frá þessum tíma.
Sagan er sömuleiðis lýsing á fólki,
atburðum og andrúmslofti sem við
könnumst við frá þessum tíma en
meira vil ég ekki segja frá sögu-
þræðinum á þessu stigi.“
Héðan og þaðan
i\1 v n d I i s t
L' iii l> r a
LJÓSMYNDIR
PHILLIPPE PATAY
Opið virka daga frá 13-18. Sunnu-
daga frá 14-18. Lokað mánudaga.
Til 2 ágúst. Aðgangur ókeypis.
„UNDARLEGT ferðalag" er nafn
ljósmyndasýningar í listhúsinu
Umbru, sem fransk-ungverski
leiðsögumðurinn Phillippe Patay
stendur að. Hann hefur er svo er
komið hlotið íslenzkt ríkisfang og
gengst af lífi og sál upp í starfí
sínu sem leiðsögumaður. Hann
rekur fyrirtækið Islenzkar fjalla-
ferðir, sem hann stofnaði. Á átt-
unda áratugnum stundaði Filippus
Pétursson, eins og hann nú nefn-
ist, nám í ljósmyndun og vakti
athygli á alþjóðlegri ljósmynda-
sýningu í Arles, Suður-Frakk-
Iandi. Hann gaf út ljósmyndabók
um ísland 1981 og hyggst bæta
annarri við innan skamms.
Fillippus hefur gerst víðförull
og meðal annars heimsótt Afríku
og Asíu þar sem hann dvaldist
meðal hirðingja, sem hann telur
réttilega síðustu fijálsu mennina
á jörðinni. Hann álítur hvarf
þeirra nálgast óðfluga fyrir
skammsýni þeirra sem telja
ágengni í ómengaðri náttúrunni
framfarir. Að hans mati prýðir
einstök og undurfögur náttúra
ísland, sérstakar aðstæður, and-
stæður og frumkraftur. Ferða-
langurinn finnur fyrir óravíddum
alheimsins sem hafa fylgt mann-
inum, og um leið honum sjálfum,
frá fyrstu tíð. Þá finnur hann sitt-
hvað sameiginlegt með íslenzku
landslagi og Afríku og Asíu, en
það eru engin ný vísindi því við
búum á einni jörð og endurtekn-
ingar hljóta að eiga sér stað og
skerpast við vissar aðstæður.
Uppistaða sýningarinnar eru
ljósmyndir frá Islandi, en annars
eru þær teknar hér og þar á und-
angengnum árum í stöðugri leit
gerandans að því upprunalega og
hreina í manninum, sem mikið til
virðist hafa glatast. Tilgangsleys-
ið og smæðin, sem altekur mann-
inn með víðáttur óspilltrar náttúru
í sjónmáli, eru þeir meginásar sem
Filippus gengur út frá í ljósmynd-
um sínum, sem hafa að auki ljóð-
rænan streng. Einkunnarorð sýn-
ingarinnar sækir hann í orðspeki
hirðingja: „Guð skapaði græn og
fijósöm lönd til að fæða menn,
en eyðimörk til að þeir fyndu sál
sína.“
Einfaldleikinn, hrein og bein
sjónarhorn, ásamt næmu auga
fyrir formrænni heild eru þeir eig-
inleikar sem rýnirinn tók helst
eftir og kemur einna skýrast fram
í myndum eins og „E1 Molo strá-
kofi - Tukama vatn - Kenya“
(4), „Rósarunni frá Bordeux"
(11), „Undarleg tröll við Torfa-
hlaup“ (14), „Síðasta ferð sumar-
ins“ (20), íslenzk þokkadís í Baði“
(33) og Heyvinnuvél í vetrardvala
(34) .
Allt eru þetta myndir í háum
gæðaflokki, en mergð mynda á
veggjunum raskar að nokkru ein-
beitingu skoðandans.
Bragi Ásgeirsson
Jóhannes
Geir sýnir í
Núpsskóla
SÝNING á málverkum og lit-
krítarmyndum eftir Jóhannes Geir
Jónsson list-
málara stendur
yfir á Hótel-
Eddu, Núps-
skóla, Dýra-
firði, og verður
opin til ágúst-
loka.
Myndirnar
eru til sölu.
Jóhannes
Geir hefur sýnt
bæði heima og erlendis, síðast tók
hann þátt í Sturlungasýningu í
Safnhúsi Sauðárkróks sumarið
1994 og var efnið orrustur háðar
í Skagafirði frá 1208-1255.
Jóhannes Geir
■♦ ♦ ♦-
Gallerí
Greip
LAUGARDAGINN 22. júlí kl. 16
verður opnuð í Gallerí Greip sýning
á verkum eftir Snædísi Úlriksdótt-
ur húsgagnahönnuð. Á sýningunni
verða húsgögn sem Snædís hefur
unnið að á síðustu mánuðum.
Snædís lauk mastersnámi frá
Royal College of Art í London
1993 og hefur rekið „studio“ þar
í borg síðan. Þetta er fyrsta einka-
sýning Snædísar en hún hefur tek-
ið þátt í samsýningum í Bretlandi.
Sýningin stendur til 6. ágúst
og er opin alla daga frá 14-13
nema mánudaga.
i
i
i
i
I
i
ft
I
i
I
I
ft
ft
ft
ft
I
\