Morgunblaðið - 20.07.1995, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 20. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VfÐSKIPTI
Olís endumýjar bensínstöðvar og undirbýr sókn inn á neysluvörumarkaðinn
Kaupmaður-
inn á planinu
HEILDARMARKAÐSHLUTDEILD 0LÍUFÉLA6ANNA
1985-1994
35%
Olís vinnur nú að endumýjun bensínstöðva
og eftir breytingamar verður stóraukin
______áhersla lögð á bætta þjónustu og
sölu neysluvöru í þeim. Kjartan Magnús-
son ræddi við Thomas Möller, framkvæmda-
stjóra markaðssviðs, um stefnu fyrir-
tækisins og framtíðarsýn
Thomas Möller
olíufélag-
ÁRATUGUM satnan
lutu olíuviðskipti á Is-
landi forræði ríkisins
sem sá um gerð við-
skiptasamninga við
Sovétríkin. Með verð-
lagshöftum og ákvæð-
um um flutningsjöfn-
un voru olíufélögin
síðan skylduð til að
selja bensín á sama
verði um land allt.
Verð olíuvara réðst
þannig ekki af raun-
verulegum kostnaði
eða veittri þjónustu og
ýtti síður en svo undir
hagkvæmni í rekstri
anna.
Þetta hefur breyst á síðustu
misserum. Nú er olíufélögunum
ekki lengur gert að selja sömu
tegund eldsneytis á sama verði
hvar sem er á landinu og eru þau
sem óðast að laga sig að breyttum
aðstæðum og búa sig undir harða
samkeppni við erlenda og innlenda
aðila, sem hafa boðað komu sína
á markaðinn. Því má búast við því
í framtíðinni ráðist verð eldsneytis
af þremur þáttum sem hafa ekki
skipt miklu máli til þessa: Um-
fangi viðskipta, þjónustustigi og
fjarlægð frá helstu birgðastöðvum.
Olíuverzlun íslands hefur að
undanförnu mótað nýja stefnu fyr-
ir starfsemi sína og skil-
greint framtíðarmarkm-
ið. Þessi stefna, sem
kynnt verður opinberlega
í haust, verður vegar-
nesti Olísmanna á breytt-
um og harðnandi olíumarkaði
framtíðarinnar.
Olís er 67 ára og því elsta starf-
andi olíufélag landsins. Skin og
skúrir hafa skipst á í rekstri fyrir-
tækisins og lengi vel var það með
minnstu markaðshlutdeild af „hin-
um þremur stóru“ olíufélögum. Á
siðastliðnum árum hefur Olís hins
vegar sótt mjög í sig veðrið og er
Hagræðing
skili sér í
lægra verði
nú með svipaða mark-
aðshlutdeild og Skelj-
ungur. Heildarsala
Olís á fljótandi elds-
neyti nam 177 þúsund
tonnum á síðasta ári
samanborið við 170
þúsund tonn hjá Skelj-
ungi.
Stefnumótun
mikilvæg
Thomas Möller er
41 árs gamall hag-
verkfræðingur. Hann
réðst til Olís árið 1993
en var áður forstöðu-
maður rekstrardeildar Eimskips.
Thomas segir að góð reynsla
sé af stefnumótun hjá Olís. Á
þessu ári sjáist til dæmis árangur
af stefnumótunarvinnu síðustu
ára þar sem Olísmenn einsettu
sér að auka markaðshlutdeild sína
og lækka fastan kostnað fyrir-
tækisins. Hvort tveggja hafi tek-
ist með viðunandi hætti að hans
mati. „Á síðustu misserum höfum
við glímt við vissan fortíðarvanda
í rekstri félagsins sem mátti ekki
síst rekja til íþyngjandi ríkisaf-
skipta. Olís hefur aukið markaðs-
hlutdeild sína töluvert á undan-
förnum misserum og miðað við
hana er fyrirtækjð nú næst-
stærsta olíufélagið. Við höfum
einnig náð árangri í að
lækka kostnað og nú
þegar hefur komið í Ijós
að Olís mun spara sér
_________vel á annað hundrað
milljóna króna á ári
með Olíudreifingu hf., sameigin-
legu dreifingarfyrirtæki Olís og
Olíufélagsins, sem stofnað var í
mars síðastliðnum og tekur til
starfa um næstu áramót. Fyrir
stofnun Olíudreifingar ráku ol-
íufélögin þrjú sitt eigið dreifingar-
kerfi og birgðastöðvar hringinn í
kringum landið og kostnaðurinn
við það hjá hveiju þeirra var gíf-
urlegur og tvíverknaður og sóun
voru áberandi í þessum rekstri,"
segir Thomas.
-Hefði þá ekki verið hægt að
auka hagræðinguna enn frekar
með því að bjóða Skeljungi að
vera með í stofnun Olíudreifingar
hf?
„Við kjósum að líta svo á að þeir
hafi byijað á því að velja sér ann-
an samstarfsaðila. Eins og allir
muna var veturinn heitur í ís-
lenska olíuheiminum. í janúar
fréttist af áhuga Irving-olíufé-
lagsins kanadíska á að hasla sér
völl í eldsneytissölu hér á landi.
Þá hefði ef til vill verið eðlilegast
að íslensku olíufélögin þijú hefðu
þá komið sér saman um að stofna
sameiginlegt birgða- og dreifing-
arfyrirtæki. Skeljungur tilkynnti
hins vegar að hann ætlaði í sam-
starf við Hagkaup um bensínsölu.
Skeljungur tók þannig frumkvæð-
ið og valdi sér Hagkaup til að
vinna með hvað sem síðar verður.
Það lá því beinast við að Olís og
Olíufélagið tækju upp samstarf.
Hitt er svo annað mál að það
bendir margt til þess að Skeljung-
ur hafi gert mistök með þessu
samstarfi sínu. Það er ljóst að
bensínsala Hagkaups verður við
stórmarkaði þess og það vill svo
til að einhver af bensínstöðvum
Skeljungs er sjaldnast langt und-
an.“
Starfsemi Olís skiptist nú í
tvennt. Annars vegar er um að
ræða fyrirtækjaþjónustu og hins
vegar einstaklingsþjónustu eða
rekstur bensínstöðva. Thomas
segir að af tæplega 200 milljóna
lítra eldsneytissölu Olís á síðasta
ári séu um 150 milljón lítrar sala
til fyrirtækja en um fimmtíu millj-
ónir fari til einstaklinga. „Á síð-
ustu árum höfum við aukið fjöl-
breytileika fyrirtækjaþjónustunn-
ar og aukið vöruúrval hennar
þannig að í gegnum hana eiga
viðskiptavinir okkar að geta pant-
að flestar almennar rekstrarvör-
ur.“
Sveigjanleiki og
viðbragðsflýtir
Thomas segir að á næstunni
verði viðskiptavinir Olís varir við
umtalsverðar breytingar hjá fyrir-
tækinu sem miði að því að styrkja
stöðu þess og bæta þjónustu við
viðskiptavini. í fyrsta lagi verði
áfram leitast við að hagræða í
rekstri félagsins og stefnt sé að
því að slík hagræðing skili sér til
viðskiptavina með lægra bensíns-
3u%
25%
ENDURNÝJUÐ bensínstöð Olís við Álfheima, sem opnuð verður í haust, mun líta þannig út. Arkitekt
er Ingimundur Sveinsson en auk hans komu um þrjátíu starfsmenn Olís að hönnun hennar. Framveg-
is verður ytra útlit bensínstöðva fyrirtækisins samræmt.
verði. í annan stað verði hefð-
bundin þjónusta stóraukin og í
þriðja lagi muni fyrirtækið leita
sóknarfæra með því að víkka út
reksturinn og þegar frá líði megi
jafnvel búast við að Olís leiti hóf-
anna í óskyldum rekstri.
Frekari hagræðing
Olís rekur nú 65 bensínstöðvar
um land allt og vel á fjórða hund-
rað manns vinna beint eða óbeint
hjá fyrirtækinu. Thomas segir að
20% bensínstöðvanna eða þrettán
skili fyrirtækinu um 80% af velt-
unni í bensínsölu. Flestar þessar
stöðvar eru á höfuðborgarsvæð-
inu eða í næsta nágrenni þess.
Aðeins ein af þessum þrettán er
norðan Akraness og austan Sel-
foss en það er Olísstöðin á Akur-
eyri. Thomas neitar því ekki að
taprekstur sé á nokkrum af-
skekktum bensínstöðvum Olís og
að til greina komi hætta slíkum
rekstri eða veita rekstraraðilum
aukið sjálfstæði í þjónustu og
verðlagi. „Eftir stofnun Olíudreif-
ingar hf. má vel vera að grisjun
1 bensínstöðva á landsbyggðinni
verði næsta hagræðingarverkefni
olíufélaganna. Með flutningsjöfn-
unarkerfinu niðurgreiddi ríkið
alla olíuflutninga út á land og það
leiddi til þess að víða var offjár-
fest í birgðastöðvum, olíuaf-
greiðslum og bensín-
stöðvum. Eldsneytis-
kaupendur voru látnir
greiða með óhagkvæmu
kerfi sem rekstrar-
grundvöllur var í raun
aldrei fyrir. Olíufélögin eru strax
farin að stíga skref í þá átt að
hætta rekstri óhagkvæmra bens-
ínstöða og má benda á Neskaup-
stað í því sambandi. Allir sjá að
rekstur allt að þriggja bensín-
stöðva í smáum byggðarlögum
gengur ekki. Slíkar hagræðinga-
raðgerðir ættu að efla þær bensín-
stöðvar og olíuafgreiðslur sem
Bensínstöð
opin allan sól-
arhringinn
verða eftir og auka samkeppni í
bensín- og olíusölu á landinu öllu
þegar til lengri tíma er litið.“
Olís á neysluvörumarkað
Til skamms tíma var varla ann-
að selt á bensínstöðvum en bensín
og aðrar rekstrarvörur fýrir bíla.
Fyrir um tíu árum þóttu það stór-
tíðindi þegar farið var að selja
mjólk í bensínstöð nokkurri í Graf-
arvogi. en hverfið var þá í bygg-
ingu og án verslunar. Töldu jafn-
vel ýmsir að sala þessara óskyldu
vökva væri með öllu ósamrýman-
leg og heilbrigðisyfirvöldum bæri
að stöðva hana.
Á síðustu árum hafa öll olíufé-
lögin unnið markvisst að því að
auka vöruúrval á bensínstöðvum
sínum. Margar stöðvar selja nú
sælgæti, svaladrykki, og skyndi-
mat. Olís hefur tekið þátt í þess-
ari þróun en hingað til hefur ver-
ið litið á sölu neysluvarnings á
bensínstöðvum þess sem aukabú-
grein og þjónustu við viðskipta-
vini. Á næstunni mun Olís hefjast
handa við að endurnýja bensín-
stöðvar sínar og við hönnun þeirra
hefur verið stigið skrefi lengra
og beinlínis gert ráð fyrir sérstöku
rými og kælikistum til þessara
hluta. Að sögn Thomasar er fyrir-
myndin svokallaðar „conveni-
ence“ verslanir erlendis, sem eru
opnar lengur en aðrar
verslanir. „Við munum
sem sagt hafa í boði
þjónustu og almennar
______ rekstrarvörur fyrir bíla
og neysluvörur fyrir
heimili. Það má orða það þannig
að Olís verði kaupmaðurinn á
planinu sem selur bensín, mjólk,
brauð, nýlenduvörur, ferska
ávexti, frístundavöru, blöð og
20%