Morgunblaðið - 22.07.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 1995 B 3
„Ljósár“
MYNPOST
Mokka
EINÞRYKK / ÆTINGAR
Kristín Pálmadóttir
Opið á opnunartima List- & kaffí-
hússins til 30. júlí. Aðgangur ókeypis.
LÍKT OG um fleiri unga mynd-
listarmenn síðari ára, finnur Kristín
Pálmadóttir samsemd sína í hug-
hrifum frá náttúruformum og sjálfu
ljósinu, sem upphafspunkti lífsins.
Hún hefur þannig
valið líka ieið og Georg
Guðni, sem sýnir á
sama tima í Norræna
húsinu, en formsýn
þeirra er hins vegar
mjög frábrugðin. Krist-
ín leitar í hið grófa og
jarðræna, hinnar hráu
og safaríku moldar, og
form hennar byggjast
meira á boðspennu til-
finningaflæðisins, en
yfirvegaðri hugsun og
rósemi.
Kristín er útskrifuð
frá grafíkdeild MHÍ
(1994) og þessi einkasýning á opin-
berum vettvangi er frumraun henn-
ar en áður hefur hún tekið þátt í
þremur samsýningum, þar af einni
í Boston. Hún nefnir sýninguna
„Ljósár“ og á bakhlið snoturrar
sýningarskrár hefur hún tekið sam-
an hugleiðingar um ljósið og leiðina
að ljósinu. Þar stendur meðal ann-
ars: „Yfirborðið er hula sem hjúpar
hið óþekkta. Og allt er þarna í heild
sinni. Þú horfír á stein, tekur hann
upp og undir er annað og meira."
Hér er farið nærri að lýsa verkun-
um á veggjunum, því að í raun blasa
við dökkir jarðlitir og birtugjafinn
er frekar hulinn og skynjaður en
að hann skeri myndflötinn og skili
sér beint til skoðandans. Jafnframt
er í þeim einhver myrk dulúð, sem
síður telst í ætt við birtugjafann,
en einmitt í þeim myndum tjáir
listspíran sig með mestum krafti
svo sem sér stað í myndunum þrem-
ur á langvegg. Þær eru efniskennd-
astar og formsterkastar um leið og
frá þeim geislar eitthvað sem er
mjög í ætt við dulbúið ljós, en er í
raun kraftbirtingur sköpunarferlis-
ins.
Formið í öðrum stærri myndun-
um á sýningunni er mun lausara
og loftkenndara, þannig að það eins
og loðir vart við myndflötinn. Þess-
ar myndir eru allar einþrykk og
tæknin æting/kísilkol og er áber-
andi hreint gengið til verks.
A endavegg eru
nokkrar minni myndir
í ijölþrykki, þar sem
skilvirk æting kemur
meira við sögu og eru
þær sömuleiðis mjög
vel unnar tæknilega
séð.
Það er að verða í
meira lagi áberandi á
sýningum hve einþrykk
og tilraunir með tækni
og efni hafa rutt sér til
rúms á undanfömum
árum á grafíska svið-
inu, og virðist veiran
koma beint úr skólum
beggja vegna Atlantsála. Er þetta
farið að fá á sig svip „klisju og
akademisma“ og virkar sem endur-
tekning viðhorfa sem vom ríkjandi
fyrir aldarfjórðungi, er myndvæð-
ingin tröllreið grafíkinni. Ljósmyndir
úr dagblöðum, tímaritum og lista-
verkabókum vom óspart notaðar
sem myndefni, og hafí það þótt ein-
hver allsheijarlausn fýrmm orkar
tímabilið í dag í senn útjaskað og
lúið. Rýnirinn er mjög hallur að til-
raunastarfsemi eins og einhveijir
munu vita, en of mikið má þó af
öllu gera og einkum ef gjömingurinn
valtar yfír og kremur viðtekin gildi.
Minnir einungis á það hér, því að í
sjálfu sér er einþrykk marktækur
miðill, og hvað sem öðm líður er
fmmraun Kristínar Pálmadóttur
fullgild og vinnubrögðin -fersk og
upplifuð er best lætur.
Bragi Ásgeirsson
Kristín
Pálmadóttir
Morgunblaðið/Þorkell
INDRIÐI Gíslason: Þessi ætt var sískrifandi, bæði bréf og
dagbækur, ritgerðir, ljóð og sögur.
heldur einnig ritgerðir um ýmis efni,
ljóð og ýmsar frásagnir, jafnvel
smásögur. Og þessi árátta hefur
lifað með þessu fólki í gegnum ald-
irnar og gerir enn. Það varð því úr
að taka eitthvað af þessu efni inn
í bókina, láta fólkið sjálft tala. Og
til varð ekki bara þurr ættfræði
heldur lifandi saga, saga þessa
fólks, lýsing á háttum þeirra og
högurn."
Saga alþýdufólks
Aðspurður segir Indriði að bókin
endurspegli líklega ágætlega bæði
samfélag og hugsunarhátt fólks frá
því um og eftir aldamótin síðustu.
„Tímabilið frá 1890 til 1920 er í
brennidepli í bókinni. Á þessum tíma
verður aldamótakynslóðin margum-
talaða til, kynslóðin sem sagði skilið
við danskan konungdóm og lagði í
mörgu gmndvöll að efnalegri vel-
gengni þjóðarinnar. Þetta er kannski
fyrst og fremst saga þeirrar kynslóð-
ar og þess fólks sem ól hana upp,
barna 19. aldarinnar.“
Indriði segir að bókin sé saga al-
þýðufólks, lýsing á lífsháttum þeirra
og högum. í bókinni eru fjölmargir
sagnaþættir og huldufólkssögur,
gamanmál og kveðskapur frá átj-
ándu, nítjándu og tuttugustu öld sem
endurspegla líf og hugsun fólks frá
þessum tímum. Indriði segist hins
vegar ekki hafa unnið mikið úr þessu
efni. „Ég reyni ekki að draga neinar
ályktanir af þessu efni sem ég hef
dregið saman, hvorki samfélags-
fræðilegar né sagnfræðilegar, enda
væri það efni í aðra bók ef vel ætti
að vera. Ég hef auk þess aldrei ver-
ið neinn sagnfræðingur, hef bara
fengist eilítið við málfræði."
STÚLKA með bát eftir Picasso, er eitt þeirra verka sem þykir lýsa vel sjóntruflunum mígrenisjúklinga.
Þjáðist
Picasso af
mígreni?
Þýskur organ-
leikari 1 Hall-
grímskirkju
SUNNUDAGSKVÖLDIÐ 23. júlí
leikur þýski orgelleikarinn Hans
Uwe Hielscher á fjórðu orgeltón-
leikum tónleikaraðarinnar „Sumar-
kvöld við orgelið" í Hallgrímskirkju.
Tónleikarnir heflast kl. 20.30 og
verkin hafa ekki verið flutt áður í
Hallgrímskirkju.
Hans Uwe Hielscher er tónlistar-
stjóri við eina af þekktustu kirkjum
Þýskalands, Marktkirche í Wi-
esbaden, auk þess sem hann er
sérstaklega þekktur fyrir túlkun
sína á franskri orgeltónlist og orgel-
tónlist rómantíska tímabilsins eins
og efnisskrá tónleika hans hér ber
með sér. Þá er hann einnig þekktur
fyrir að skipuleggja orgelskoðunar-
ferðir víðs vegar um Evrópu og fjöl-
mörg rit um orgel, orgelleik og
franska orgeltónlist hafa komið út
eftir hann.
Öll verkin á efnisskránni, nema
það síðasta, eru frá síðari hluta
rómantíska tímabilsins. Gullmant
var franskur organisti í París fyrir
og um aldamótin 1900 og skrifaði
töluvert af orgeltónlist. Josef Rhein-
berger var frá furstadæminu Licht-
enstein og starfaði mest í Munchen,
þar sem hann var óperustjóri og
síðar kirkjutónlistarstjóri hirðarinn-
ar. Hann var mjög afkastamikið
tónskáld, skrifaði m.a. kirkjutónlist
og tuttugu sónötur fyrir orgel. Auk
þessara tveggja sónata má heyra
Passacaglíu eftir John E. West,
Tokkötu eftir Aloys Clausmann og
Tilbrigði um gamlan hollenskan
Hans Uwe Hielscher
sálm eftir Cor Kee, sem er hol-
lenskt tónskáld, fæddur árið 1900.
Verk þessara þriggja manna hafa
ekki verið leikin áður í Hallgríms-
kirkju.
Efnisskrá: Sónata nr. 4 í d-moll,
op. 61 eftir Alexandre Gullmant
(1873-1911). Passacaglía í h-moll
eftir John E. West (1863-1929).
Tokkata op. 64/3 eftir Aloys
Claussmann (1850-1926). Sónata
nr. 4 í a-moll op. 98 eftir Josef
Rheinberger (1839-1901). Til-
brigði um gamlan hollenskan sálm
eftir Cor Kee (f. 1900).
VERK meistarans Pablos Pic-
assos eru í sífelldri endurskoð
un þeirra sem telja að ekki
hafi allt verið dregið fram í
dagsyósið sem vert sé að vita
um málarann. Nú hefur hol-
lenskur
taugasér-
fræðingur,
Michel
Ferrari við
Leiden há-
skóla-
sjúkra-
húsið, lagt
fram þá
kenningpi
að Picasso
hafi þjáðst
af mígreni. Picasso
„Ákveðin
einkenni, svo sem andlit sem
vantar hluta í eða eru afmynd-
uð, endurspegla lýsingu
margra mígrenisjúklinga á
skyntruflunum sem þeir finna
fyrir skömmu áður en þeir fá
mígrenikast,“ segir Ferrari.
Um 15% þeirra sem þjást af
mígreni finna fyrir þessum
sjóntruflunum, sem lýsa sér
m.a. í blikkandi ljósum og
stjörnum. Segir Ferrari að lýs-
ingar sjúklinganna eigi sérstak-
lega vel við verk Picassos frá
því um miðbik ferils hans. Hins
vegar liggja ekki fyrir neinar
upplýsingai’ um hvort tilgáta
Ferraris eigi við rök að styðj-
ast.