Morgunblaðið - 25.07.1995, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 1995
MININIINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÓLAFUR
ÓLAFSSON
+ Ólafur Ólafsson
fæddist 15. febr-
úar 1913 á Hall-
steinsnesi í Gufu-
dalssveit, Austur-
Barðastrandar-
sýslu. Hann lést 14.
júlí síðastliðinn á
hjúkrunarheimiiinu
Sólvangi í Hafnar-
firði. Foreldrar
hans voru Ólafur
Þórarinsson, f.
18.11. 1878, d. 4.5.
1964,_ sonur Þórar-
ins Ólafssonar og
Þuríðar Gísladóttur
frá Múla í Kollafirði
í Gufudalssveit. Þórarinn Ólafs-
son faðir hans drukknaði í fiski-
róðri frá þremur ungum börn-
um, og ólust þau upp hjá vanda-
lausum. Móðir Ólafs Ólafssonar
var Guðrún Jónsdóttir, af Graf-
arætt, f. 19.10. 1877, d. 29.9.
1958, frá Gröf í Gufudalssveit,
næsta bæ við Hallsteinsnes, dótt-
ir hjónanna Jóns Jónssonar og
Þrúðar Ingibjargar Einarsdótt-
ur. Ólafur átti einn bróður, Þor-
berg, f. 22. ágúst 1915, kvæntan
*" Olgu Pálsdóttur, og eiga þau
þijú börn.
Útför Ólafs fer fram frá Foss-
vogskapellu í dag og hefst at-
höfnin kl. 13.30.
ÓLAFUR Ólafsson var röskur og
afar kjarkmikill unglingur, sem tók
snemma mikinn þátt í margvíslegum
störfum heimilisins svo sem skepnu-
hirðingu, smalamennsku og heyskap.
Áhugi hans og dugnaður við dagleg
störf komu að ómetanlegu gagni, þar
.sem fátt fólk var í heimili á stórri
jörð, ekkert vinnufólk eða húsfólk. í
heimilinu voru aðeins foreldrarnir og
tveir bræður, sá yngri, Þorbergur, fór
að heiman eftir fermingu, til að nema
skipasmíðar.
Þar sem túnið var stórt og mjög
þýft var mikið átak, bæði að vinna
á því, þ.e. að koma á það búfjár-
áburði og slá það með orfi og ljá,
eins og tíðkaðist í þá daga þegar
hann var að alast upp. Fljótlega eftir
fermingu fór hann að nota líkamsork-
una við torfristu, sem notuð var á
hús og hey og til þesS að rista ofan
af grýttum þúfum í tún-
inu og búa til sléttur á
allstórum svæðum, inn-
an um þúfnaklasann,
sem var mikið átak að
slétta, mest vegna þess
hvað oft var mikið og
stórt gijót í þúfunum,
sem hann flutti svo í
lægðir í túninu og jafn-
aði svo yfir með mold
úr gömlum hrundum
veggjum og húsatóft-
um, sem ástæða var til
að ijarlægja, og láta
hverfa. Þessu ók hann
með frumstæðum
tækjabúnaði í flögin,
þar sem hann var búinn að rista ofan
af, til þess að bæta jarðveginn og
jafna yfirborðið, því hann var dug-
mikill, áhugasamur og hiífði sér
hvergi, þótt vinnudagurinn væri oft
og mörgum sinnum býsna langur.
Nokkrar vertíðir á kreppuárunum
eftir 1930 fór pabbi hans til sjós og
þá varð Óli, eins og hann var jafnan
kallaður, að sjá um búskapinn og
vorið 1936 tók hann alveg við bú-
skapnum. Hann var ógiftur og for-
eldrar hans aðstoðuðu hann við bú-
skapinn. Þá girti hann allt túnið og
stóra hagagirðingu niður að sjó, sem
féð var haft í, á vorin um sauðburð-
inn. I hagagirðingu komu fram allar
þær tegundir af gróðri, sem fundust
í landareigninni. Girðingarstaurana
fékk hann alla leið norðan á Strönd-
um og voru þeir keyrðir út á Þóris-
hólmarif í Djúpafírði og sótti hann
þá svo á „Hallsteinsnesbátnum”
þangað. Þær voru margar ferðirnar
sem Óli fór á „Hallsteinsbátnum“,
er fólk nefndi svo, ýmist einsamall
eða með pabba sínum eftir því sem
á stóð. Þetta var tveggja manna far
með seglum, sem bróðir hans smíð-
aðyfáum árum eftir fermingu.
Áður en bílvegur kom um sveitina
var þetta aðal samgöngutækið um
þvera firðina, Þorskafjörð og Djúpa-
fjörð, og mjög oft uppskipunarbátur
í sambandi við flutninga- og verslun-
arferðir flóabátsins frá Flatey, sem
voru bæði stijálar og óábyggilegar
varðandi aðdrætti úr Flatey og voru
ísalög oft til hindrunar. Þá þurft.i
oft, á öllum tímum árs, að fara þver-
firðis vegna læknisvitjunar eða til að
t
TORFI BRYNGEIRSSOIM
frá Búastöðum,
Vestmannaeyjum;
til heimilis í Akurgerði 62,
Reykjavík,
sem lést 16. júlí, verður jarðsunginn frá
Hallgrímskirkju miðvikudaginn 26. júlí
kl. 13.30.
Erla Þorvarðardóttir,
Njáll Torfason, Kristin Arsælsdóttir,
Bryndis Torfadóttir, Hólmgrímur Þorsteinsson,
Bryngeir Torfason, SigrúnS. Hreiðarsdóttir,
Guðmundur H. Torfason, Björg Jakobína Þráinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
JENNÝ ÁGÚSTSDÓTTIR,
Hrafnistu,
áður til heimilis á Brunnstíg 4,
sem lést 17. júli sl., verður jarðsungin
frá Víðistaðakirkju í Hafnarfirði í dag,
þriðjudaginn 25. júlí kl. 13.30.
Þorsteinn Sigurðsson,
Steinvör Sigurðardóttir,
Ágúst G. Sigurðsson,
Garðar Sigurðsson,
Sigrún Sigurðardóttir,
Reimar Sigurðsson,
Hafsteinn Sigurðsson,
Bergur Sigurðsson,
Gestur Breiðfjörð Sigurðsson,
Sigurður Jens Sigurðsson,
Kolbrún Sigurðardóttir,
íris Kristjánsdóttir,
Einar Borg Þórðarson,
Guðrún Lórusdóttir,
Erla Jónatansdóttir,
Kristján Þórðarson,
Gi'slína Jónsdóttir,
Ágústa Hjálmtýsdóttir,
Eh'sabet Hauksdóttir,
Jóhanna Ósk Sigfúsdóttir,
Benedikt Steingrímsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
stytta fólki leið milli nesjanna, áður
en bílvegur kom. Þá þurfti stundum
að setja fram bát til að bjarga fé sem
flæddi út á skeijum, bæði heimafé
og aðkomufé. Þessar ferðir á bátnum
voru oft mikið álag, einkum ef hann
var einn. Á sumrin var báturinn oft
í Skipatangavogi á floti um flóð, en
um vetur uppi á þurru landi eða í
nausti og þurfti hann þá oft, ef hann
var einn, að stafnbera hann við setn-
ingu, öðruvísi var hann ekki settur
af einum manni, vegna þyngsla. Nú
er þessi bátur kominn á Sjóminja-
safnið í Hafnarfirði.
Af ýmsum ástæðum var erfitt að
búa þama, eins og annars staðar.
Þegar fólk fór að flytja úr sveitinni
og jarðir að tæmast af fólki, fór að
bera skugga á áframhaldandi búskap
á Hallsteinsnesi. Sú breyting varð á
búrekstrinum meðal annars að hætt
var að reka sláturfé að haustinu þá
löngu leið frá Hallsteinsnesi og suður
til Kaupfélags Króksfjarðar til slátr-
unar. Óli samdi við þekkt verslunarfé-
lag í Stykkishólmi að senda allstóran
dekkaðan vélbát til að sækja sláturf-
éð að Hallsteinsnesi og nutu fleiri í
sveitinni góðs af þessum flutningi,
sem Óli hafði umsjón með, er féð var
flutt á þilfari, stundum í misjöfnu
veðri, alla leiðina suður yfír Breiða-
§örð til Stykkishólms.
Þau ár sem Óli bjó á Hallsteins-
nesi lagði hann mikla vinnu í að end-
urbyggja skepnuhús á jörðinni og
átti þar þó nokkuð byggingarefni, svo
sem timbur og bárujám, þegar hann
flutti frá Hallsteinsnesi, er kom að
notum síðar. Árið 1956 flutti fjöl-
skyldan frá Hallsteinsnesi til Flateyj-
ar, í hús er Þorbergur hafði byggt
þar. Dvölin þar varð þó stutt þar sem
útgerð og fiskvinna dróst saman, og
varð það til þess að Óli réð sig í fisk-
vinnu, fyrst á Akranesi, svo í Hafnar-
firði. Hann vann um tíma í Bátalóni
hf. í Hafnarfirði og fór einnig til sjós.
Var á bát frá Rifi á Snæfellsnesi og
eitt sumar á bát sem gerður var út
frá Sauðárkróki og annað sumar á
síld; á Fiskakletti frá Hafnarfirði.
Á meðan Óli bjó á Hallsteinsnesi
kom í hans hlut að sinna fleiru en
bústörfunum. Hann var gjaldkeri í
slysavarnadeildinni Sigurvon, sem
vann að því að komið yrði upp flug-
velli í sveitinni, en með því var hægt
að ná skjótara sambandi við Reykja-
vík í veikinda- og slysatilfellum. Sá
árangur náðist að komið var upp flug-
velli og flugskýli á Melanesi, landi
Skálaness við Gufufjörð. Það var
ekkert farið að vinna að því að gera
akfæran veg út á Hallsteinsnes öll
LCGSTCINAR
Groníl s/f
HELLUHRAUN 14
220 HAFNARFJÖRÐUR
SÍMI: 565 2707 FAX: 565 2629
Blömastofa
fíiðfinns
Suðuriandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öil kvöld
til kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.

þau ár sem Óli bjó þar, þótt hann
legði sig allan fram um að svo gæti
orðið. Og þótt hann væri hættur
búskap þá gerði hann það sem hann
frekast gat til þess að fá veg út á
nesið. Það var ekki fyrr en þrem
áram eftir að Óli hætti að búa á
Hallsteinsnesi að jarðýta var tiltæk
til að jafna út og slétta út fyrir bíl-
veg hina ójöfnu og hijóstragu Barms-
hlíð.
Eftir að hann hætti í fiskvinnu fór
hann að vinna við framleiðslu á stein-
ull og svo við framleiðslu á einangr-
unarplasti í Steinullarverksmiðjunni
í Hafnarfírði og vann við það meðan
heilsan entist. íbúð keypti hann í
Fögrukinn 5, stutt frá verksmiðj-
unni. En hugur hans hefur alla tíð
verið bundinn tryggðarböndum við
æskustöðvarnar og æskuheimilið á
Hallsteinsnesi. Átthagaást hans á
þessum sumarfagra stað hefur ávallt
komið skýrt í ljós.
Sumarið 1960 hóf hann að gera
grann að sumarbústað á bæjarhóln-
um á Hallsteinsnesi, með aðstoð bróð-
ur síns. Kom nú afgangur af bygg-
ingarefni frá búskaparáranum og
efni úr húsum, sem tekin vora niður,
að góðum notum. Sumarið 1962 var
bústaðurinn orðinn útibyrgður, en
innrétting kom nokkra síðar. Girð-
ingu vann hann við að koma upp í
kringum bústaðinn, einnig hefur
hann viðhaldið Ijárhúsi með jámþaki
er stendur sem sögulegar minjar á
túninu.
Sumarið 1985 byijaði hann að
undirbúa byggingu á öðram sumar-
bústað á Hallsteinsnesi. Fékk hann
jarðýtu til þess að fjarlægja og jafna
út eina af þremur bæjartóftum, þ.e.
tóftina að þeim bæ sem hann og for-
eldrar hans bjuggu í og hóf þar að
byggja sumarbústað á bæjarstæðinu.
Þennan sumarbústað var hann búinn
að leggja mikla vinnu í. Á hveiju
sumri í 3 sumur hafði hann unnið
að því að koma bústaðnum upp eftir
því sem heilsan frekast leyfði.
Meðan hann átti heima í sveitinni
var hann manna fúsastur að veita
aðstoð þeim sem á aðstoð þurfti að
halda. Vil ég í því sambandi nefna
aðstoð við fjölskyldu, sem reisti ný-
býli á Hallsteinsneshlíðinni. Þá fór
hann þessa 8 km leið fram og til
baka gangandi, oft um hávetur, þótt
hlíðin væri erfið yfirferðar vegna
snjóþyngsla, því Hallsteinsneshlíðin
er skjólsæl og snjóþung í snjóavetram
og varð hann stundum, þegar þannig
stóð á, að sjá einn um allt skepnu-
hald heima, kýr, kindur og hesta.
Þetta var aðallega á kreppuárunum
milli 1930 og 1940. Sveitasíminn,
þ.e. sími á hvern bæ, kom ekki fyrr
en á seinustu búskaparárunum, en
símalína var lögð um sýsluna 1927
og var næsta símstöð á Brekku. Af
ýmsum ástæðum þurfti Óli að fara
í síma að Brekku að vetrinum. Fór
hann þessa leið, inn fyrir Djúpafjörð
og yfir Ódijúginsháls, gangandi, oft
í misjöfnu veðri. Tók það 3 til 4 tíma
hvora leið, eftir aðstæðum. Varð
hann stundum að ganga þessa erfiðu
leið í náttmyrkri, snjó og hálku,
snemma að morgni yfir háveturinn,
því að á símstöðina þurfti hann jafn-
an að vera mættur kl. 9 að morgni
til að fá símasamband. Þegar frost
vora, var stundum hægt að stytta
sér leið og fara Lómahnúkaspöng,
sem fyrst lagði, utan til yfír Djúpa-
fjörðinn milli Hallsteinsness og Gróu-
ness. Það óhapp varð einu sinni, þeg-
ar Óli fór þarna yfir, að ísinn brast
og fór hann þá allur niður um ísinn.
Hann barðist við að komast upp á
ísbrúnina, en ísbrúnin brotnaði og fór
hann tvisvar niður aftur. Þegar hann
loksins við illan leik komst upp í þriðja
sinn, var það sem ísbrúnin hélt, með
því að hann skreið á ísnum, þá alveg
uppgefínn, firmagna og gegnblautur
í frostinu. Þannig á sig kominn tókst
honum að ná landi og komast heim
til sín.
En nú eru gjörbreyttir tímar og
aðrar aðstæður en þegar hann var
við búskap á Hallsteinsnesi. Þessi
mikla vinna og líkamsálag sem Óli
hefur á sig lagt um ævina hefur
valdið því að hann hefur ekki alltaf
gengið heill til skógar. Hann var
árum saman þjáður af kviðsliti og
hefur hann þrisvar verið skorinn við
því og nú síðast út af miklu álagi
við sumarbústaðinn. Þar sem fram-
hald er á sveitabúskap, sem ört
dregst þó saman, era nú komnar
vélar til að slétta tún og til heyöflun-
ar og það mikla strit og erfiði, sem
var samfara sveitabúskap, heyrir til
fortíðinni og gleymist nú ört á tækni-
öld.
Eftir að Óli hætti að vinna fyrir
aidurs sakir og heilsubrests, hefur
hann nokkuð fengist við skriftir.
Hefur skrifað ömefnalýsingu, sem
talið er að hafi mjög vel tekist, af
Hallsteinsnesi og Barmslandi og til-
greint örnefni inn á kortið af þessu
landsvæði. Er þetta nú geymt á veg-
um Örnefnastofnunar. Þá var honum
falið að skrifa landslagslýsingu af
Gufudalssveit allri, og á þessi lands-
lagslýsing að koma út í bók sem til
stendur að gefa út og á að ná yfir
Barðastrandarsýslu 'og ísafjarðar-
sýslur báðar.
Nú er síðasti bóndinn á landnáms-
jörðinni Hallsteinsnesi lagstur til
hinstu hvílu. Er það óneitanlega
söknuður og merki um tímanna tákn,
en með kærkominni sumardvöl ætt-
ingja og vina á landareigninni verður
hans ætíð minnst sem dugmikiis
bónda sem unni jörðinni og lagði
vinnu við að auka vitneskju fólks um
þessa merku jörð um ókomna tíð.
Góður drengur er genginn. Við
þökkum honum samfylgdina og biðj-
um honum Guðs blessunar á ókunn-
um slóðum.
Þorbergur Olafsson.
I dag kveðjum við Óla frænda
okkar frá Hallsteinsnesi, en það var
hann jafnan kallaður á meðal okkar.
í hugum okkar var hann einn af
þeim aidamótabörnum sem ólust upp
við harðræði og mikinn dugnað og
allt var undir því komið hvort fólk
í þá daga hafði í sig og á.
Alvörugefinn og ósérhlífinn var
hann, en gat þó borið fyrir sig glettni
og gamansemi þegar minnst varði.
Minnumst við bróðurbörn hans eink-
um og sérstaklega samverustunda
sem við áttum með honum vestur á
Hallsteinsnesi. Þar naut Óli sín fuil-
komlega á sínum bernskuslóðum og
á meðan heilsa hans leyfði vann
hann þar hörðum höndum að upp-
byggingu og endurbótum við sumar-
bústað, æðarvarp, skógarupp-
græðslu og fleira mætti telja.
Afraksturs þessarar uppbygging-
ar nutum við bróðurbörn hans með
fjölskyldum okkar í ríkum mæli og
erum við í mikilli þakkarskuld fyrir
það. Er nú komið að okkur að taka
við og halda áfram þar sem frá var
horfið.
Óli var mikill náttúruunnandi.
Eitt af hans áhugamálum var lands-
lagsljósmyndun og hafði hann
glöggt auga fyrir náttúrulýsingu.
Þótt ÓIi hafi að mestu eytt sínum
frítíma vestur á Hallsteinsnesi, ferð-
aðist hann meðal annars þrívegis til
útlanda: Noregs, Færeyja og Græn-
lands. Ógrynni fallegra ljósmynda
hefur hann geymt frá þessurn ferð-
um sínum ásamt fjölda íslands-
mynda.
Óla auðnaðist ekki að eignast
konu eða börn en naut í þess stað
samvista við fjölskyldur okkar og
barnabörn og fylgdist með okkar
daglega lífi og brauðstriti til hinsta
dags.
I minningunni eru okkur eftir-
minnilegar þær stundir er fjölskyld-
an kom saman um hveija stórhátíð
og önnur tækifæri í stofunni heima
hjá foreldrum okkar. Var Óli ætíð
þar á meðal.
Verður hans eflaust saknað á slík-
um stundum.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Við kveðjum þig kæri frændi með
söknuði og þakklæti í huga.
Blessuð sé minning þín.
Brynja, Pálmi og Guðrún.