Morgunblaðið - 26.07.1995, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 26. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Með glampa
í augiini
Auður Gunnarsdóttir er ung söngkona sem
er í námi við óperu- og einsöngvaradeild
Tónlistarháskólans í Stuttgart í Þýskalandi.
-->-----------------------
I samtali við Þórodd Bjamason segir
hún frá lífínu í Stuttgart og því sem er á
döfínni hjá henni.
Morgunblaðið/Sverrir
AUÐUR Gunnarsdóttir söngkona.
AUÐUR hefur lokið tveimur
af þeim þremur árum sem
námið við háskólann tek-
ur og hefur á þeim tíma
sungið í sjö óperuuppfærslum í skól-
anum ásamt því að koma reglulega
fram á ljóðatónleikum. Blaðamaður
tók hús á henni á dögunum en hún
er nú stödd hér á landi. Hún ætlar
að syngja á femum ljóðatónleikum
hér á næstunni, í Stykkishólmi þann
26. júlí, Borgarnesi 27. júlí, í Lista-
safni Sigurjóns Ólafssonar í Reykja-
vík þann fyrsta ágúst, og að endingu
á Akureyri níunda ágúst.
„Ég sá þennan skóla og óperu-
heiminn í Þýskalandi með glampa í
augpim þegar ég kom út en komst
svo að því að þar er lífið allt annað
en leikur. Þama er maður staddur í
umhverfi þar sem fólk lifir og hrær-
ist í tónlist og talað er hispurslaust
um það sem vel er gert jafnt og það
sem miður fer. Það má segja að tal-
að sé um vandamál raddarinnar eins
og bilun í bíl sem þarf að laga. Það
er því betra að varpa frá sér allri
viðkvæmni og vera viðbúinn að taka
gagnrýni. Þetta er mjög gott og ólíkt
andrúmsloftinu hér heima á íslandi
þar sem fólk er gjarnan of viðkvæmt
fyrir gagnrýni kolleganna," sagði
Auður en henni hefur gengið vel að
fóta sig í Stuttgart og hefur fengið
góða dóma í blöðum þar fyrir
frammistöðu sína.
Skylmingar og leikfimi
Auður er fyrsti íslendingurinn sem
nemur við skólann en hann hefur
útskrifað marga ágæta tónlistar-
menn. „Möguleikamir eftir nám hér
eru dágóðir enda óperuhús mörg í
Þýskalandi. Þegar nemendur nálgast
námslok er umboðsmönnum gert við-
vart og koma þeir þá gjarnan á sýn-
ingar til að leita að efnilegum nýlið-
um. Þeir eru í samböndum við stjóm-
endur óperuhúsa sem eru að leita
að ákveðinni raddgerð, útliti og per-
sónuleika í hlutverk þeirra verka sem
á efnisskránni eru. Ef allt gengur
að óskum er nemendum stefnt á fund
forráðamanna hússins og þar fer
fram „fyrirsöngur" en á honum velt-
ur framhaldið. Það getur verið þó
verið erfitt að fá samning við ópem-
hús, ekki síst þar sem ekki er nóg
að syngja vel heldur er nauðsynlegt
að vera boðlegur leikari líka.“
Auður sagði skólann vera í takt
við þessar auknu kröfur og nemend-
ur þurfi að sækja tíma í leikfimi,
spuna og skylmingum mestallan
námstímann auk alls þess náms sem
snýr að söngnum sjálfum. „Ég skil
að mörgu leyti vel afhveiju þetta er
svona. Nútímafólk er mjög háð því
sem það sér og meira en áður þegar
sjónvarp og kvikmyndir voru engar.
í óperum heyrir maður ekki alltaf
orðaskil og oftar en ekki eru þær á
gömlu máli. Þá hjáipar leikræn tján-
ing til við að koma sögunni til
skila,“sagði Auður.
Engar skíðaferðir
Einnig segir hún mikið um það í
dag að gamiar sígildar óperu séu
settar í ný föt og gjarnan látnar
gerast á okkar tímum. Ungir leik-
stjórar eru sérstaklega hrifnir af
þessu og virðast vera að reyna að
koma til móts við sjónvarpskynslóð-
ina sem vill hraða og fjör, en vissu-
lega er það álitamál hvaða leiðir
henta við uppfærslu hverrar óperu.
Þegar talað er um óperuhús eru
þau kölluð A-,B- eða C-hús, eftir
hljómsveitarstærð og gæðum. Oft
byija nýútskrifaðir söngvarar í C-
húsi og vinna sig svo upp en það fer
að sjálfsögðu eftir því hve vel gengur
á framabrautinni. Blaðamaður var
forvitinn um þetta starf sem slíkt
og launin í „ bransanum". „Ungir
söngvarar í B-húsi eru með um 3200-
3600 mörk á mánuði í laun.(145
þúsund krónurtil 163 þúsund krónur
- innskot blm.) Vinnutíminn er yfir-
leitt um sex tímar á dag, sex daga
vikunnar auk æfinga með píanói og
algengt er að sýningar séu að meðal-
tali þrisvar í viku. “
Sópran er ekki bara sópran
Hún sagði það einnig algengt
að ekki mætti fara frá leikhúsinu út
fyrir 50 kílómetra radíus án sérstaks
leyfis og það þarf alltaf að vera hægt
að ná í söngvarana. Ekki má t.d.
fara á skíði útaf slysahættu, þannig
að ljóst er að ekki er það tekið út
með sældinni að vera ungur söngvari
á uppleið í Þýskalandi.
Sópranröddin er margskipt og því
segir það ekki alla söguna þó vitað
sé að Auður er sópransöngkona. „Ég
er lýrískur sópran," sagði Auður „en
til eru fjölmargir góðir slíkir söngvar-
ar í heiminum. „Supretto“-sópranar
syngja yfirleitt vinnukonur og
stúlknahlutverk í óperunum. „Leggi-
ero“-sópran er létt „lýrískur" og „iý-
rískur“ sópran er á milli „leggiero"
og dramatísks sóprans. Ég syng ekki
þessar dramatísku kvenhetjur eins
og Toscu í samnefndu verki eftir
Puccini. Ég er vaxandi lýrískur sópr-
an og er að auka raddsviðið á háa
sviðinu frekar en hitt,“sagði hún en
lofaði þó ekki að söngur næturdrottn-
ingarinnar eftir Mozart ætti eftir að
hljóma úr barka hennar þó svipur
hennar gæfi von um annað.
Draumalandið
áhrifaríkt
Ljóðasöngur er henni hugleikinn
og fer vel saman við óperusönginn
að hennar sögn þó stór munur sé á
að syngja þetta tvennt, „ég get mál-
að meira í ljóðunum," sagði hún. Hún
hefur sungið þrisvar á ljóðatónleikum
í Þýskalandi og er nú komin hingað
að syngja fyrir landa sína. Auður
leggur áherslu á að kynna Þjóðveij-
um íslensk sönglög og eru þau jafn-
an þriðjungur dagskrárinnar. Segir
hún að fólk falli í stafi yfir lögunum
og segist sjá íslensku nátturuna birt-
ast sér Ijóslifandi þegar það hlustar
á lög eins og Draumalandið eða Gígj-
una eftir Sigfús Einarsson.
Tólfta ágúst næstkomandi fer Auð-
ur utan á ný og verður meðal „elítunn-
ar“ í listheiminum á hinni alþjóðlegu
Wagnerhátíð í Bayeruth í Þýskalandi
sem sagt var frá á síðum blaðsins
hér á dögunum. Lokaárið í skólanum
tekur svo við í haust auk þess sem
hún syngur með Fílharmoníuhljóm-
sveitinni í Stuttgart nú á næstunni
sem verður að teljast eitt það mest
spennandi sem hún hefur fengið að
gera úti í hinum harða en jafnframt
heillandi heimi sönglistarinnar.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
HÉR ERU flestir þátttakenda samankomnir sem fram komu á alþjóðlegu gítarhátíðinni sem lauk
með síðustu tónleikum á Akureyri sl. sunnudagskvöld.
Höfundarréttur
lengdur í sjötíu ár
Á SUMARÞINGI var lagt fram til
kynningar frumvarp til breytingar
á höfundarlögum þar sem m.a. er
lagt til að höfundarréttur verði
lengdur um tuttugu ár, úr fimmtíu
árum í sjötíu. Þetta þýðir að ekki
má gefa út verk látins höfundar
fyrr en sjötíu árum eftir dauða hans
nema með leyfi erfingja.
Að sögn Þórunnar Hafstein í
menntamálaráðuneytinu er ástæð-
an fyrir þessari endurskoðun á höf-
undarlögunum sú að verið er að
samræma íslenska höfundarlöggjöf
ákvæðum tilskipana ESB á sviði
höfundarréttar. „Það varð niður-
staðan hjá ESB-ríkjunum eftir
miklar bollaleggingar að samræma
lög um höfundarrétt í sambandinu
til að hefta ekki flæði hugverka um
svæðið. Var tekin
ákvörðun um að vernd-
unartími hugverka
skyldi vera 70 ár eins
og hann hefur verið um
skeið bæði í Þýskalandi
og á Spáni.“
Upphafið að þessum
breytingum má raunar
rekja til málshöfðunar
popptónlistarmannsins
Phil Collins á hendur
þýskum aðilum sem
hljóðrituðu tónleika
hans og gáfu út á
geisladisk án hans
leyfis. Við umfjöllun
þýskra dómsstóla
fékkst sú niðurstaða
að þýsku höfundarrétt-
Guðmundur Kamban
lést árið 1945. Einka-
réttur á útgáfu
verka hans hefði að
óbreyttu átt að renna
út á næsta ári.
arlögin gætu ekki gilt
um þegna annarra
landa sambandsins en
Þýskalands nema, í
þessu tilviki, tónleik-
amir hefðu farið fram
í Þýskalandi. Collins
áfríaði niðurstöðunni
til Evrópudómstólsins
sem eins og áður sagði
komst að þeirri niður-
stöðu að innan ESB
skyldu vera ein lög um
höfundarrétt.
Menntamálanefnd
Alþingis hefur frum-
varpið nú til umsagnar
en það mun verða lagt
fram til laga á næsta
þingi.
„Grand finale“
fyrir norðan
TÓNLIST
Akurcyrarkirkja
Á GÍTARHÁTÍÐ ’95
GÍTARHÁTÍÐ á Akureyri lauk
um síðustu helgi með tvennum tón-
leikum. Á laugardag fluttu nemend-
ur á námskeiði, þar sem fínnski
gítarleikarinn Timo Korhonen leið-
beindi, verk frá ýmsum tímabilum
og virtust flestir hafa haft gott af
leiðsögn Korhonens. í stuttu þakk-
arávarpi sínu sagði Timo Korhonen
að það væri ótrúlegt að vera vitni
að slíkri gítarhátíð í svo litlum bæ
á hjara veraldar og hældi sérstak-
lega hinum ötula framkvæmda-
stjóra hátíðarinnar, Erni Viðari
Erlendssyni, og sagði að ísland
þyrfti að eiga fleiri „bijálæðinga"
eins og Örn. Þá tók hann einnig
fram að bæjarfélagið og fyrirtæki
mættu vera stolt af því að veita
fjármunum í svona menningarlega
hátíð þar sem tónleikar.væru í háum
gæðaflokki.
Á sunnudagskvöldið lék hollenski
flamenco-gítarleikarinn Eric Vaarz-
on Morel. Hann sótti námskeið hjá
Paco Pena og bjó um hríð á Spáni
og hefur leikið víða í Evrópu með
flamenco-söngvurum og hljómsveit-
um. Eric hefur sjálfur sagt að til
þess útlendingur sé viðurkenndur
af Spánveijum sem flamencoleikari
þurfí menn helst að vera þrisvar
sinnum betri en heimamenn og víst
er að hann hefur náð mjög langt í
sínum flamenco-leik. Lítið er vitað
um uppruna flamenco-tónlistar en
síðastliðin 150 ár hefur hún aðal-
lega verið iðkuð í Andalúsíu og á
seinni tímum breiðst út um Evrópu
og er nú flamenco-gítarleikur
kenndur víða á meginlandinu. Tón-
listin á uppruna sinn í söng og dansi
og framan af var gítarinn aðeins
notaður sem undirleikshljóðfæri
með söngvurum en þróaðist síðan
sem virtúósa-einleikshljóðfæri.
Meðal danstegunda má nefna Bul-
erias, Farruca, Alegrias og Rúmbu.
í þessu blandast hefðbundin takt-
form og hljómaraðir og hljóðfæra-
leikaranum gefst mikill kostur á
að spinna og leika sér innan forms-
ins. Gítarleikurinn byggist á mikl-
um andstæðum í hryn og skerpu
og allt þetta gerði Eric með miklum
glæsibrag og með tilheyrandi ofur-
hraða í skölum og rasguaedo, sem
er hraður gítarsláttur. Allar tón-
smíðarnar sem hann flutti voru eft-
ir hann sjálfan og sérstaka athygli
undirritaðs vöktu Farruca og Al-
legrias-dansarnir. Eric er ekki af
flamenco-puro skólanum sem er
gamla hefðbundna flamencoið held-
ur er hann meira undir áhrifum frá
mönnum eins og Paco de Lucia en
hann er nokkurs konar byltinga-
maður í flamenco-leik og var meðal
annars rneð þeim fyrstu til að nota
hrynsveit með rafhljóðfærum og
áslætti. Deiglan var þéttsetin þetta
kvöld og var Eric Vaarzon Morel
geysilega vel fagnað og mátti heyra
lokaða íslendingana hrópa „olé“
hvað eftir annað og að lokum risu
áhorfendur úr sætum til að sýna
hrifningu sína.
Því næst sleit Örn Viðar Erlends-
son Gítarhátíð ’95 og þakkaði hljóð-
færaleikurum, nemendum og
áheyrendum fyrir þátttöku og
stuðning. Eins og áður sagði er
gítarhátíðin stórmerkilegt fyrirbæri
og á Öm Viðar mikinn heiður og
þakkir skildar fyrir þetta framtak
sitt. Olé!
Einar Kristján Einarsson