Morgunblaðið - 01.08.1995, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 1995
VERIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
i
Kári Snorrason í Særúnu á Blönduósi óttast verðlækkun á rækju með haustinu
Lifií
voninni að
verðið haldist
Ég held við séum ekki að ganga á rækju-
stofninn núna, en komi grálúðan og þorskur-
inn upp að nýju mun rækjustofninn minnka,
segir Kárí Snorrason, framkvæmdastjórí
rælq uvinnslunnar Særúnar á Blönduósi, í
samtali við Hjört Gíslason. Segir hann að
þessar fískitegundir éti mikið af rækjunni
og þá verði að fara varlega. Ákveðið sam-
spil sé í þessu.
„ÞETTA hefur auðvitað verið góð-
ur tími að undanförnu, en ég ótt-
ast að verðið á mörkuðunum ytra
detti niður í haust. Það hafa alla
tíð verið miklar sveiflur í þessari
vinnslu. Að jafnaði hafa komið
þrjú til fjögur slæm
ár og svo rýkur verðið
upp á milli og því
verða menn bara að
taka eins og hveiju
öðru hundsbitir
Reyndar eru rækju-
framleiðendur við
Norður-Atlantshafið,
ísland, Grænland,
Noregur og Færeyjar,
með sameiginlegt
markaðsátak fyrir
kaldsjávarrækju,
einkum í Þýzkalandi,
og mér skilst að það
ætli að skila sér nokk-
uð vel. Viðtökur hafa
í það minnsta verið
góðar hingað til,“ segir Kári Snor-
rason, framkvæmdastjóri rækju-
vinnslunnar Særúnar á Blönduósi.
Erfitt að vinna tapaða
markaði að nýju
„Við verðum líka að passa okkur
á því að hækka verðið ekki um of.
Þá hrynur það bara ennþá dýpra
en ella. Það eru efni og aðstæður
neytenda úti sem ráða úrslitum.
Ef harðnar á dalnum hjá fólkinu,
neitar það sér um dýru vöruna,
eins og rækjuna, og kaupir eitt-
hvað annað. Þarna er veruleg
hætta ferðum og taka má síldina
sem dæmi. Fyrir hana voru miklir
markaðir, en svo hvarf hún af
mörkuðunum í svo langan tíma að
fólkið vandist af henni. Það er
heil kynslóð, sem ekki
þekkir síldina. Það er
afar erfitt að vinna
upp að nýju, markaði
sem hafa hrunið.“
Særún var stofnuð
1973, en undanfari
þess var fyrirtækið
Hafrún. Helztu eig-
endumir eru fjölskyld-
ur Kára Snorrasonar
og Óttars Yngvasonar
auk nokkurra ein-
staklinga. Særún á og
gerir út einn bát, Giss-
ur hvíta, fýrirtækið á
70% í öðrum, Ingi-
mundi gamla og meiri-
hlutann í frystiskipinu
Nökkva. Þá erum við með Nausta-
vík EA frá Árskógsströnd í föstum
viðskiptum og innfjarðarbátinn
Húna. Svo höfum við verið með
tvo báta úr Sandgerði, Dagfara
og Þór Péturs í föstum viðskiptum.
Þeirra leggja ekki upp hjá mér eins
og er, en koma aftur í viðskipti í
haust,“ segir Kári.
Stefnt að 3.000 tonnum í ár
Á síðasta ári tók Særún á móti
2.600 tonn af rækju til vinnslu,
en það er mesta magn, sem unnið
Kári Snorrason
RÆKJUVINNSLA hjá Særúnu á Blönduósi.
hefur verið hjá fyrirtækinu á einu
ári. „Við unnum þá á vöktum og
svo er einnig þetta árið og við
vonumst til að fara í 3.000 tonnin
í ár. Vaktirnar eru þannig, að við
byijum klukkan 12 á kvöldin og
vinnum til 8 að morgni, en næsta
vakt er frá 9 til 5. Með því móti
á fólkið alltaf kvöldin heima hjá
sér, enda óskaði það eftir þessu
fyrirkomulagi.
Reksturinn gengur vel núna, en
hann hefur verið erfiður lengi.
Bæði árin 1992 og 1993 var rekst-
urinn svakalega erfiður en staðan
fór svo að lagast í maí 1994. Við
framleiðum aðallega á Bretland,
en svolítið fer á Þýzkaland og
Danmörku. Við pökkum öllu í fimm
punda pakkningar og íslenska út-
flutningsmiðstöðin hf. selur allt.
Rækjan sem Nökkvi frystir um
borð fer svo ýmist til Japans eða
Bretlands, en smærri rækjuna frá
honum vinnum við.
Við höfum verið að borga 80
krónur fyrir kíló af rækju upp úr
sjó, en við útvegum einnig kvóta
á móti bátunum. Ég hef ekki borg-
að meira en 60 krónur fyrir kvót-
ann, en verðið er komið upp í 80
krónur núna. Verðið hefur hækkað
hratt að undanförnu, en snemma
á kvótaárinu keyptum við mikið á
28 krónur.
Kaupa Eldeyjarrækjuna
að sunnan
Áður fyrr var veiðum á inn-
fjarðarækju stjórnað þannig, að
kvótanum var í raun skipt niður á
stöðvarnar og var bátunum skylt
að landa hjá þeim. Við vorum til
dæmis með 10% úr Húnaflóanum.
Nú hefur þessu venð breytt, kvót-
inn er á bátunum og þeir mega
selja hveijum sem er afla sinn. Það
hefur reyndar engin breyting orðið
við þetta hér hjá okkur við Flóann,
en við höfum komist í að kaupa
Eldeyjarrækjuna, sem áður var
talin innfjarðarækja. Við kaupum
þá rækju í gegn um fiskmarkaðinn
í Sandgerði. Markaðurinn tekur
þá á móti rækjunni, ísar í kör og
sér um að senda hana norður. Það
er svo markaðurinn en ekki bátur-
inn, sem sendir okkur reikninginn.
Ánnars er mjög lítið um að
rækja fara á fiskmarkaði, það helzt
iðnaðarækja af frystiskipunum.
Líklega fer ferska rækjan ekki á
marka vegna þess að hún er oft
orðin 5 daga gömul þegar hún
kemur að landi og geymsluþolið
orðið lítið. Hérna fyrir norðan er
þetta í fremur föstum skorðum þar
sem við útvegum ílát og ís fyrir
bátana, sem eru í föstum viðskipt-
um við okkar. Það er ýmis háttur
á þessum viðskiptum og sumar
verksmiðjurnar lána bátunum troll,
víra eða hlera eða styrkja þá á
einhvern hátt.
Vil aukið svigrúm
viðúthlutun kvótans
Ég held við séum ekki að ganga
á rækjustofninn núna, en komi
grálúðan og þorskurinn upp að
nýju, mun rækjustofninn minnka.
Þessar fiskitegundir éta mikið af
rækjunni og þá verður að fara
varlega. Þetta er allt ákveðið sam-
spil.
Ég er að mestu sáttur við fisk-
veiðistjórnina, en vildi þó sjá eina
breytinga þar á. í upphafi hvers
kvótaárs yrði kannað hve mikið
hver bátur og skip ætlaði sér að
taka í hverri tegund. Ég er til
dæmis að fá kvóta í tegundum,
sem ég hef ekkert með að gera
eins og þorsk, ýsu, karfa og ufsa
og þarf svo að standa í því að
skipa því yfir í rækju eða koma í
verð. Á hinn bóginn er fullt af
bátum sem fá rækju, en eru ekk-
ert á rækjuveiðum og þá hefst það
sama hjá þeim. Því væri rétt að
rýmka þetta aðeins og ég gæti til
dæmis sagt að ég vildi hvorki ufsa,
né karfa en vildi gjarnan fá meiri
rækju í staðinn og aftur öfugt hjá
hinum, sem stunda bolfiskinn en
ekki rækjuna. Þá má kannski fara
ennþá lengra og bjóða kvótann
bara upp, en mér finnst það rangt
að vera að úthluta einstökum bát-
um tegundum sem þeir vilja ekki.
Gott starfsfólk
Eftir að skiljurnar eru komnar
í trollin kemur enginn fiskur með
rækjunni og því þurfa rækjubát-
amir ekki að eiga kvóta í öðrum
tegundum. Þetta kemur sér ágæt-
lega fyrir okkur, því við verkum
engan fisk. Við höfum til þessa
selt hann út á Skagaströnd, þar
sem menn verka ennþá fisk. Við
erum hins vegar með hreina rækju-
vinnslu. Reyndar vorum við í
hörpudiski áður, en hættum því
fyrir þremur árum. Það reyndist
ekki hagkvæmt að vera að skipta
úr rækjunni yfir í hörpudisk fyrir
tiltölulega lítið magn.
Við erum með gott starfsfólk
og sumt af J)ví hefur unnið hjá
mér í 20 ár. I fyrra hætti hjá mér
kona, sem hafði verið með frá því
í upphafi, í Hafrúnu 1969. Gott
starfsfólk er undirstaða velgengni
í þessari vinnslu eins og annarri.
Svipaða sögu má segja um áhafnir
bátanna okkar og ég hef átt stöðug
og farsæl viðskipti við aðra báta,“
segir Kári Snorrason.