Morgunblaðið - 01.08.1995, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Þitt viðhorf til jafnréttis
Opið bréf til
Davíðs Oddssonar
formanns Sjálf-
stæðisflokksins
AÐ SENDA þér bréf á þessum
vettvangi kann að orka tvímælis, ég
hefði líkleg tök á því að ná til þín
eftir öðrum leiðum, en vel samt þenn-
an kostinn. Ástæðan fyrir því að ég
vel þennan háttinn er að ég vænti
svars frá þér, hér í Morgunb'aðinu.
Svarið yrði ekki aðeins til mín, held-
ur þess fjölda flokkssystkina okkar
sem málið varðar og þeirra kjósenda
flokksins er hafa áhuga ájafnréttis-
málum.
í flokknum sem við störfum bæði
í eru margar raddir og ólík sjónar-
mið manna en þeir sem leiða hópinn
gefa gjaman tóninn. ígegnum tíðina
hef ég heyrt þín sjónarmið í flestum
málaflokkum þegar leitað hefur verið
eftir áliti þínu og pólitískri afstöðu
bæði sem forsætisráðherra og for-
manns stærsta stjórnmálaflokks
landsins. Viðhorf þitt vegur þungt í
umræðum um landbúnað, sjávarút-
veg, iðnað, íjármál, viðskipti og vel-
ferðamál almennt. Viðhorf þitt til
heimsviðburða og átaka milli manna
og þjóða, eða til bandalaga og samn-
ingaviðræðna við heimsborðið, er
metið og vegið.
Viðhorf þitt til jafnréttismála hef-
ur ekki farið hátt og þess sakna ég.
Því lýsi ég eftir þeim viðhorfum hér.
Undanfarin ár hef ég verið í for-
svari fyrir jafnréttis- og fjölskyldu-
nefnd flokksins, sem er m.a. vett-
vangur fiokksmanna til að viðra sín-
ar skoðanir á þessum málaflokkum
og sameinast um ályktanir. Fyrir
síðustu kosningar létum við til okkar
taka varðandi launamun og verka-
skiptingu kynjanna og
lögðum áherslu áað afl-
ið sem þarf til að stuðla
að viðhorfsbreytingum
- sé pólitískur vilji.
Við teljum rétt að
skilgreina jafnréttismál
sem sjálfsögð mann-
réttindi en ekki hluta
af félagslegum úrræð-
um. Því ræddum við um
hvort ekki væri eðli-
legra að forsætisráðu-
neytið færi með jafn-
réttismál í stað félags-
málaráðuneytisins,
sbr.skipan mála íDan-
mörku. í stefnuyfirlýs-
ingu ríkisstjórnar þinn-
ar er eitt markmiða:
- Að vinna gegn launamisrétti af
völdum kynferðis. Stuðlað verður að
jöfnum möguleikum kvenna og karla
til að njóta eigin atorku og þroska
hæfíleika sína,- Varla þarf að fara í
grafgötur varðandi þá staðreynd að
hér sé þitt viðhorf ríkjandi.
Um átta ára skeið var ég formað-
ur jafnréttisnefndar Reykjavíkur-
borgar (1986-1994). í málefnum
borgarinnar vannst þúmörg afrek á
þínum starfsferli þar en umræður
um jafnréttismál voru lágværar. I
jafnréttisnefndinni fóru fram um-
ræður um starfsmat innan borgar-
kerfísins, kynbundin launamun, jafn-
réttisáæltun var samþykkt og álykt-
un lögð fram um nauðsyn áráðningu
jafnréttisfulltrúa Reykjavíkurborgar.
í lok síðasta kjörtímabils náðist sam-
komulag um stöðuheimild jafnréttis-
fulltrúa Reykjvíkurborgar og ráðinn
starfsmaður í stöðuna. Mér þótti það
persónulega nokkuð afrek.
í Sjálfstæðisflokknum hef ég
starfað í bráðum tvo áratugi, verið
í stjóm hverfafélags, í stjóm Hvat-
ar, formaður Landssambands sjálf-
stæðiskvenna, setið í
miðstjóm, átti seturétt
áþingfiokksfundum,
verið varaborgarfull-
trúi, á sæti í flokksráði
auk þess sem áður er
talið. Ég hef víða setið
fundi og ráðstefnur,
innanlands og utan, þar
sem einstaklingar, kon-
ur og karla hafa skil-
greint og skoðað jafn-
réttismál frá flestum
sjónarhornum, lagaieg-
um, efnahagslegum,
félagslegum og sögu-
legum. Ég hef starfað
að ýmsum málaiíokk-
um s.s. umhverfismál-
um, ferðamálum og
æskulýðsmálum. Jafnréttismálin
hafa alltaf verið íforgrunni, þau eru
þráðurinn og grundvöllurinn til að
byggja á -og leiðarljósið hefur verið:
Einstaklingsfrelsi er jafnrétti íreynd.
Þessi forsaga er tíunduð til að und-
irbyggja ástæður fyrir bréfínu og
beiðni um svar á þessum vettvangi.
Viðhorfsbreytingar hafa orðið til
stöðu, menntunar, verka og launa
karla og kvenna, síðustu áratugi en
mörgu þarf enn að breyta svo viðun-
andi sé. Við hér á landi erum fijáls-
ir og ábyrgir einstaklingar og sam-
heijar í uppbyggingu og viðhaldi
samfélagsins. Sömu samkeppnisregl-
ur eiga að gilda fýrir bæði kynin,
ekki ofmat á öðru kyni og vanmat á
hinu. Jafnrétti á að leiða einstakling-
ana til jafnrar stöðu, lagalega, efna-
hagslega og félagslega. Hér á iandi
glímum við ekki við mannréttinda-
brot af sama toga og aldagamlar
hefðir milljónaþjóða boða sínum
þegnum. Hér eru aðstæður til að ná
fram settum markmiðum og við-
horfsbreytingum.
„Jafnrétti er grundvallaratriði í
Það gæti verið ráðlegt,
segir Þórunn
Gestsdóttir, að fá fleiri
konur til ábyrgðarstarfa
fyrir flokkinn. Og
flokksleg nauðsyn.
mínum huga og jafn eðlilegt og að
draga andann. Ég trúi á jafnrétti
kynjanna á öllum sviðum og tel sjálf-
sagt að vinna að úrbótum á því sviði
þar sem þess gerist þörf.“ Þessi orð
eru höfð eftir Kristjáni Pálssyni ný-
kjömum þingmanni Sjálfstæðis-
flokksins í Flokksfréttum
(2.tbl.l0.árg.júní 1995). Ég geri þau
að mínum og treysti því að þorri
flokksmanna geri slíkt hið sama.
Þyngst á metunum varðandi
breytingar er launamunur kynjanna,
allir eru sammála um að þar sé verk
af vinna á hinum pólitíska vettvangi
og víðar. Þátttaka kvenna í stjórn-
málum er annað atriði er vegur þungt
og tekur þyngst staða kvenna í Sjálf-
stæðisflokknum. Eftir myndun ríkis-
stjórnarinnar í vor spurði fréttamað-
ur þig hvort ekki hefði verið erfitt
að láta ekki undan þrýstingi eða
kröfu um að kona gera tillögu um
konu í ráðherralið Sjálfstæðisflokks-
ins. Svar þitt: “Það var enginn þrýst-
ingur" kom mér og fleirum á óvart.
í kjölfar þeirrar stöðu að engin
kona þótti öðrum einstaklingum
hæfari hefur víða í þjóðfélaginu ver-
ið spurt: “Hvað ætlið þið konur í
Sjálfstæðisflokknum nú að gera?“.
“Munu konur bjóða fram í embætti
formanns og/eða varaformanns
flokksins á Landsfundinum í nóv-
ember?“. Mikil umræða fer fram
þessi mál. Rúmlega þriðjungur kjós-
Þórunn
Gestsdóttir.
enda flokksins er kvenkyns, líkur eru
á að meira fylgi kæmi frá þessum
helmingi þjóðarinnar ef ásjóna Sjálf-
stæðisflokksins hefði breiðari skír-
skotun, bæði kynin væru sýnileg!
Að fá fleiri konur til ábyrgða-
starfa fyrir flokkinn gæti verið ráð-
legt og flokksleg nauðsyn. Það mætti
til dæmis benda á eitt atriði, breyt-
ingu á stjórn flokksins og fjölga
stjórnarmönnum um ritara og gjald-
kera. Þar hefðu konur möguleika í
samkeppninni, þar sem enginn er
fyrir á fleti. Oft þegar leitað hefur
verið skýringa á afleitri stöðu kvenna
í pólitík hefur því verið kastað á loft
að svo margir hæfír karlar væru
fyrir í stöðunum og stólunum. Sem
að mínu mati er ofmat á öðru kyninu
og vanmat áhinu; ég nefni ekki for-
réttindi eða færni. „Jafnrétti á
borði sem í orði kemur ekki aðeins
einstaklingum til góða heldur þjóðfé-
laginu í heild. Það er afar mikilvægt
að sérhver einstaklingur, hvort sem
er kona eða karl, sé metinn ísam-
ræmi við eigin getu og hæfileika, án
tillits til kynferðis. Þjóðfélag, sem
getur státað af jafnrétti kynjanna á
öllum sviðum, er þjóðfélag mannrétt-
inda!“ Þessi orð eru tekin úr kynning-
arriti Jafnréttisráðs um starfsmat og
iaunamál: Launajöfnun. Ný viðhorf
- nýjar leiðir (Des.1993). Þau eru
lokaorð ávarps Davíðs Oddssonar
forsætisráðherra.
Ég þykist viss um stuðning þinn
á vettvangi jafnréttismála en óljósar
eru leiðirnar. Það vegur ákaflega
þungt að heyra þín viðhorf og hvern-
ig við sjálfstæðismenn getum unnið
að viðhorfsbreytingum varðandi til
dæmis kynbundinn launamun og
stöðu kvenna í Sjálfstæðisflokknum.
Því lýsi ég eftir þínum viðhorfum á
þessum vettvangi. Þú ert í þeirri
stöðu sem forsætisráðherra að gefa
tóninn varðandi launamuninn og sem
formaður Sjálfstæðisflokksins með
tónsprotann í þínum höndum varð-
andi stöðu kvenna í flokknum.
Höfundur er formaður jafnréttis-
og fjölskyldunefndar Sjálfstæðis-
flokksins.
Á göngu um Kjalveg
hinn forna
ALLT frá upphafí íslandsbyggðar
hefur leiðin um Kjöl, milli Suður- og
Norðurlands verið fjölfarin. Hennar
er þegar getið með skemmtiiegum
hætti í Landnámabók og allt frá
þeim tíma eru til margar frásagnir
af ferðum manna um Kjöl á öllum
öldum, ekki síst ef þeir lentu í hrakn-
ingum eða urðu fyrir slysum. Á Sturl-
ungaöld fóru herflokkar um Kjöl
gráir fyrir jámum og þar voru haldn-
ir stjómmálafundir sem frægt er.
Á síðari öldum kemur Kjalvegur
við sögu m.a. í Ferðabók Sveins
Pálssonar, og Ævisögu Jóns Stein-
grímssonar en eftirminnilegust eru
þó örlög Reynisstaðarmanna, sem
urðu þar úti á haustmánuðum 1780.
Kjalvegur hefur því tengst sögu
lands og þjóðar með eftirminnilegri
hætti en aðrar öræfasióðir þessa
lands.
Með bættum samgöngum og auk-
inni bílaeign skipta fjarlægðir ekki
sama máli og fyrr. Nú er fljótlegra
að skjótast milli landshluta eftir
Hringvegi 1 en að fara gömlu leiðina
yfír Kjöl ef menn þurfa að sinna
daglegum erindum. Þess í stað hefur
Kjalarsvæðið orðið æ vinsælla meðal
frístundaferðalanga og þá ekki síst
Kjalvegur hinn fomi.
Eftir stofnun Ferðafélags íslands
árið 1927 var hafist handa við að
byggja sæluhús á Kjalarsvæðinu. í
Hvítárnesi var byggt árið 1930, á
Hveravöllum 1938, í Þjófadöium
1939 og undir Þverbrekknamúla
1980.
Á síðustu árum hafa gönguferðir
eftir hinum gamla Kjalvegi aukist
að miklum mun. Oftast leggja menn
upp frá Hvítámesi eða frá Hveravöll-
um og gista í Þjófadölum og við
Þverbrekknamúla. Þetta hefur gefist
mjög vel. Leiðin er mishæðalaus og
auðgengin. Að jafnaði er gömiu göt-
Hér fjallar Tómas Ein-
arsson um gönguleiðir
á Kjalarsvæðinu.
Á slóðum
Ferðafélags
íslands
__________________________/
unni fylgt en hún liggur frá Hvera-
völlum að Þjófadölum og síðan með-
fram Fúlukvísl að Hvítámesi. Ef
hóparnir eru litlir hafa menn ekki
þurft að bera með sér tjöld heldur
gist í húsunum og nesti til fjögurra
- sex daga hefur dugað.
Eftirfarandi fefðalýsing gæti kom-
ið að notum fyrir þann sem hefur
áhuga á gönguferð um Kjalarsvæðið.
1. áfangi: Hveraveliir - Þjófadalir.
Velja má um tvær leiðir. Fylgja bíla-
slóðinni um Tjarnardali, Sóleyjardali
og yfír Þröskuld í Þjófadali eða að
ganga fyrst á Strýtur (840 m y.s.)
sem era beint í suður frá Hveravöli-
um og síðan að Þröskuldi. Strýtur
eru leifar af eldgíg og frá honum
rann Kjalhraunið á sinni tíð. Af
Strýtunum er gott útsýni yfír. Kjöl.
Einnig af Rauðkolli (1060 m. y.s.).
Hann er fyrir botni Þjófadala. Eftir
að hafa búið um sig í náttstað er
hæfileg kvöldganga að rölta þangað
upp. Það margborgar sig.
2. áfangi. Þjófadalir - Þverbrekkn-
amúli. Gengið er eftir gömlu götunni
meðfram Fúlukvísl. Þetta er þægilegt
dagleið og áreynslulítil. Fúlakvísl er
erfíð yfirferðar og var til skamms
tíma farartálmi göngumanna. En
árið 1985 byggði Ferðafélag íslands
brú yfir ána gegnt sæluhúsinu við
Þverbrekknamúla og við það opnað-
ist svæðið vestan árinnar. Fúlakvísl
rennur í þröngu gljúfri austanvert
við Þverbrekknamúla. Á einum stað
er gljúfrið svo mjótt að menn geta
stokkið yfir. Fyrir tveimur áram var
á vegum Ferðafélagsins smíðuð lítil
brú þar á ána til aukinna þæginda
fyrir göngumenn.
Frá húsinu undir Þverbrekkna-
múla eru ýmsir áhugaverðir mögu-
leikar í boði. Ef tíminn er nægur og
veður gott ættu menn að hafa þar
bækistöð í einar til tvær til þijár
nætur og skoða umhverfið, sem er
í senn bæði fagurt og hrikalegt.
Þaðan er þægileg gönguferð í skála
Jöklarannsóknafélags íslands við
Fjallkirkju í Langjökli í um 1200 m
hæð. Leiðina má fara á einum degi
fram og til baka en ekki er verra
að gista í skálanum eina nótt. Hik-
laust má segja að útsýnið úr glugga
hússins er eitt það glæsilegasta sem
fyrirfínnst hér á landi. Hrútfellið
(1396 m y.s.) gnæfir yfir Þver-
brekknamúlann og ögrar til upp-
göngu. Verði lagt til atlögu við það
tekur sú ferð einn dag.
3. áfangi: Þverbrekknamúli - Hvít-
árnes. Eins og fyrr liggur leiðin eftir
gamla Kjalveginum, sem hestahófar
hafa markað á liðnum öldum. Brátt
breytist útsýnið, því framundan er
Hvítárvatn, Skriðufellið og skriðjö-
klarnir tveir, sem setja svo sterkan
svip á þetta öræfaland. Sæluhúsið í
Hvítámesi er elsta hús Ferðafélags
íslands. Það er enn með sama yfír-
bragði og fyrst, veggir hlaðnir úr
torfi en risið hátt og bratt. En innan
dyra er vistlegt og húsið er sveipað
dulúð, sem vekur forvitni gesta.
Flestir sem koma í Hvítárnes hafa
hug á að komast í Karlsdrátt, en svo
nefnist lítill vogur, sem gengur úr
vatninu fast við nyrðri skriðjökulinn.
Hann er í um 430 m hæð yfír sjávar-
máii. í hvamminum fyrir botni vogs-
ins er gróðurinn mjög óvenjulegur í
slíkri hæð. Hafa fundist þar 84 teg-
undir háplantna.
Með góðu móti er unnt að fara
beint frá skálanum við Þverbrekkna-
múla í-Karlsdrátt. Er þá farið norðan
við Baldheiði og um Fróðárdali. En
flestir ganga í Karlsdrátt frá Hvítár-
nesi. Verða menn þá að vaða Fúlu-
kvísl tvisvar. Tryggast er að finna
vað á henni þar sem hún slær sér
út vestan við Hrefnubúðir. Nær vatn-
inu er meiri hætta á sandbleytum.
I þessari stuttu grein er gerð til-
raun til að benda áhugamönnum um
gönguferðir á fróðlega, skemmtilega
og spennandi gönguleið, sem í senn
er auðveld og þægileg en höfðar jafn-
framt til sögu lands og þjóðar með
áhrifamiklum hætti. Ferðafélag ís-
lands hefur á undanfömum árum
skipulagt gönguferðir um Kjalveg
milli fyrrnefndra áfangastaða, sem
hafa notið sívaxandi vinsælda. Um
þær þarf ekki að hafa frekari orð.
Þær mæla sjálfar með sér.