Morgunblaðið - 03.08.1995, Síða 1
80 SÍÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
174. TBL. 83. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 1995 PRENTSMIÐJA MORGUNBLA.ÐSINS
Króatar vígreifir fyrir samningafund í Genf um framtíð Krajina-héraðs
Reuter
BOSNÍUMAÐUR hjólar fram hjá vegg af bílum í hverfinu Dobrinja í Sarajevó í gær. Veggurinn var reistur til þess að verja vegfar-
endur fyrir árásum leyniskyttna. Ibúar Sarajevó hafa verið án gass, rafmagns og rennandi vatns frá því í lok maí.
Hundrað þúsund manna
lið vígbúið gegn Serbum
Zagreb, Sar^jevo, Moskvu. Reuter.
KRÓATAR og Serbar í Bosníu og
Krajina-héraði í Króatíu safna nú
miklu liði til að ná aftur Krajina-hér-
aði. Að sögn fulltrúa Sameinuðu
þjóðanna bendir flest tii þess að
deiluaðilar stefni í stórstyijöld. „Við
teljum að nú séu um 100.000 full-
búnir hermenn í liði Króata, reiðu-
búnir til orrustu, og allt að 50.000
Serbar,“ sagði Chris Gunness, tais-
maður SÞ í Zagreb í gær. Fulltrúar
Króatíustjórnar og Krajina-Serba
munu hittast í Genf í dag til samn-
ingaviðræðna en lítil von er talin
vera um árangur.
Herir Króata gerðu sprengjuárás-
ir í gær á stöðvar Krajina-Serba
skammt austan við höfuðstað þeirra,
Knin. Að sögn Króata gerðu and-
stæðingarnir árásir á svæði á valdi
stjórnarhersins við bæinn Gospic
norðan við Knin en ekki var skýrt
frá manntjóni. Krajina-Serbar ráða
yfir nokkrum herflugvélum og vörp-
uðu þær sprengjum á sveitir Króata
fyrr í vikunni. Ein af vélunum flaug
inn í lofthelgi Bosníu í Bihac-héraði
í gær en hvarf á brott er eftirlitsflug-
vélar Atlantshafsbandalagsins urðu
varar við hana.
Tudjman setur úrslitakosti
Franjo Tudjman Króatíuforseti
hefur sett Krajina-Serbum úrslita-
kosti, þeir verði innan 24 stunda
frá því að viðræður í Genf hefjist
að opna á ný mikilvægar járn-
brautarleiðir um héraðið sem tengja
suðurhéruð Króatíu við norðurhluta
þess, einnig olíuleiðslur sem liggja
um héraðið. Króatía hefur boðið
Krajina-Serbum sjálfsstjórn í eigin
málum en þeir hafnað. Þeir ráða
nú yfir um fimmtungi landsvæðis
Króatíu og vilja ekki una yfirráðum
stjórnvalda i Zagreb sem þeir losn-
uðu við með aðstoð Serbíu í stríði
1991.
Króötum hefur þegar tekist að
skera á aðflutningsleiðir til Knin.
Króatíski herinn réðst inn í suðvest-
urhluta Bosníu í liðinni viku og náði
mikilvægum svæðum af Bosníu-
Serbum sem sótt hafa þar að músl-
imaborginni Bihac með aðstoð þjóð-
bræðranna í Krajina.
Slobodan Milosevic Serbíuforseti
hefur hvatt deiluaðila í Bosníu til
að semja um frið. Talið er ósennilegt
að hann verði við bænum leiðtoga
Serba í Bosníu og Krajina um hjálp,
efnahagur Serbíu er í rúst vegna
viðskiptabanns SÞ sem forsetinn vill
fyrir alla muni fá aflétt. Svo gæti
þó farið að hann yrði að láta undan
þrýstingi þjóðernissinna heima fyrir
ef Króatar virtust líklegir til að vinna
fullnaðarsigur á uppreisnarmönnum
í Krajina og þrengja jafnframt að
Bosníu-Serbum.
Rússar áhyggjufullir
Rússar lýstu í gær yfir áhyggjum
vegna liðssafnaðar Króata í Kraj-
ina. Þeir tóku einnig undir gagnrýni
margra Vestur-Evrópuþjóða á
bandaríska þingið fyrir að sam-
þykkja að vopnasölubanni á Bosníu
verði aflétt. Bosníu-múslimar fögn-
uðu samþykktinni, bannið kemur
mest niður á þeim þar sem þeir eiga
lítið af öflugum .og nýtískulegum
vopnabúnaði. Ekki er enn útilokað
að Bill Clinton Bandaríkjaforseti
geti hnekkt samþykktinni með neit-
unarvaldi, sem tvo þriðju hluta
þingheims þarf til að fella.
Fórnarlamba
orrustunnar um
Okinawa minnst
Heimsókn
keisarans
mótmælt
Naha. Reuter.
UM hundrað japanskir vinstrisinnar
og námsmenn mótmæltu í gær
heimsókn Akihitos keisara til Ok-
inawa, syðstu eyju Japans, til að
minnast á þriðja hundrað þúsunda
manna sem féllu í orrustu, sem
sagnfræðingar telja hina mann-
skæðustu í síðari heimsstyijöldinni.
Akihito heimsótti eyjuna í tilefni
50 ára afmælis stríðslokanna í
mánuðinum. Mikill öryggisviðbún-
aður var vegna heimsóknarinnar
og 2.500 lögreglumenn gættu keis-
arans og Michiko keisaraynju. Þau
sluppu naumlega þegar bensín-
sprengju var varpað að þeim þegar
þau heimsóttu eyjuna árið 1975.
„Keisarinn verður að íhuga alvar-
lega hvers konar tilfinningar heim-
sókn hans vekur meðal ættmenna
þeirra sem létu lífið í stríðinu,"
sagði einn mótmælendanna, sem
sökuðu keisarafjölskylduna um að
hafa dregið Japan inn í stríðið.
Fjórðungoir íbúanna lét lífið
Um 140.000 íbúa Okinawa biðu
bana í stríðinu, flestir á síðustu dög-
um þess þegar japanskir hermenn
háðu vonlausa baráttu gegn banda-
ríska hernum. Alls er talið að
234.183 hafi fallið í orrustunni um
Okinawa. Um fjórðungur íbúa Ok-
inawa lét lífíð, svo og bandarískir
og japanskir hermenn, auk Tævana
og Kóreumanna í japanska hernum.
Bandaríkjamenn hernámu eyjuna
eftir stríðið þar til hún varð aftur
hluti af Japan árið 1972. 28.000
af 58.000 bandarískum hermönnum
í Japan eru nú á eyjunni.
íbúarnir höfðu krafist þess árum
saman að Hirohito keisari, faðir
Akihitos, kæmi til eyjunnar til að
biðjast afsökunar á þjáningum
þeirra. Hann lést árið 1989 án þess
að hafa stigið þar fæti.
Úthafsveiðiráðstefna SÞ í New York
Telja Norðmenn fá
meira vald í Smugunni
Ósló. Morgunblaðið.
VAXANDI líkur eru nú taldar á að
samkomulag náist á úthafsveiðiráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna í New
York sem á að ljúka um næstu
helgi. Norskir ráðamenn lýsa
ánægju sinni með drög að reglum
sem eru til umræðu, segja að allt
bendi til að strandríki fái aukið
vald til að stjórna veiðum á umdeild-
um úthafssvæðum, þ. á m. í Smug-
unni.
Jan Henry T. Olsen, sjávarút-
vegsráðherra Noregs, hyggst taka
þátt í fundahöldunum síðustu dag-
ana og sama er að segja um Brian
Tobin, starfsbróður hans í Kanada.
Að sögn Ara Edwalds, aðstoðar-
manns Þorsteins Pálssonar sjávar-
útvegsráðherra, var ætlunin að ráð-
herrann héldi til New York í gær.
Ekki náðist samband við íslensku
samningamennina í gær vegna
fundahalda.
Væntanlegur samningur um út-
hafsveiðarnar er afar flókinn og
skiptist í 48 greinar. Verður reynt
að ganga frá öllum lausum endum
fyrir föstudag.
Fréttastofan NTB segir að Evr-
ópusambandið, ESB, muni sætta
sig við að strandríkin fái að stöðva
veiðar skipa sem ekki hlíti reglum
er settar verða til að koma í veg
fyrir rányrkju á úthöfunum.
„Viðbrögð Kanadamanna vegna
veiða spænsku togaranna við
strendur Nýfundnalands eru að
mörgu leyti lögfest í texta samn-
ingsins,“ sagði Ulf Svensson, for-
maður sænsku sendinefndarinnar.
Fulltrúi Greenpeace-samtakanna
fullyrti að ESB væri lítt hrifið af
reglunum um löggæslurétt strand-
ríkjanna og væri samningurinn að
þessu leyti sigur fyrir strandríkin.
Reuter
AKIHITO Japanskeisari og Michiko keisaraynja ræða
við nokkra Okinawa-búa.