Morgunblaðið - 03.08.1995, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 1995 41
LAUKUR
TIL SKRAUTS
í SÍÐUSTU grein
var ij'allað um lauk
til matar, en nú
verður fjallað um
skrautlauka. Ég
nefndi reyndar að
graslaukur sæmdi
sér vel í hvaða
blómabeði sem væri
og púrra blómstraði
fagurlega, en nú
ætla ég að einbeita
mér að viðurkennd-
um skrautlaukum.
Af nógu er að taka
því ættkvíslin All-
ium - laukættkvísl
- inniheldur fjöl-
margar tegundir,
menn greinir á hve margar, sum-
ir segja 200 en aðrir 600 en hvað
um það, þetta er stærðar hópur.
Ættkvíslin vex á norðurhveli jarð-
ar. Þó munu a.m.k. tvær tegudnir
vaxa sunnan mibaugs, en grasa-
fræðingar hafa velt vöngum yfir
hvort það sé e.t.v. um að ræða
stökkbreytingu frá einhverjum
lauk sem ræktaður hefur verið til
matar. Sagt er að allar tegundir
Allium-ættkvíslarinnar séu ætar,
bæði laukar og blöð, þótt þær séu
mismunandi bragðgóðar, þannig
að erfitt getur verið að skilgreina
hvað sé matarlaukur og hvað
skrautlaukur. í Evrópu vaxa villt-
ar um 90 tegundir, þar af 9 í
Danmörku en hérlendis vex aðeins
ein, Villilaukur, sem er mjög sjald-
gæfur. Helsti fundarstaður hans
er við Bæ í Borgarfirði, en þar
sem hann er friðaður, er eins
gott að láta hann vera kyrran á
sínum stað.
Blómskipan Allium er sveipur,
mismörg smáblóm sitja saman á
stöngulenda, sem er blaðlaus.
Stundum eru blómin örfá, en líka
stundum svo mörg að þau mynda
eins og kúlu. Smáblómin standa
á eigin blómlegg sem getur verið
mislangur. Krónublöðin eru sex
og mynda eins og blómstjörnu.
Hvert smáblóm hefur ekki reifa-
blöð, heldur eru utan um sveipinn
í heild reifar, pappírskennt hulst-
ur, sem opnast í fyllingu tímas.
Blómliturinn getur verið frá hvítu,
rauðtóna yfir í fjólu-
blátt og jafnvel hrein-
blátt. Eins eru til teg-
undir með gul blóm.
Sá skrautlaukur,
sem ég ætla að gera
að aðal umtalsefni
þessarar greinar, heit-
ir höfuðlaukur á ís-
lensku - Allium afl-
atuense. Höfuðlaukur
er stórvaxinn, bækur
segja að hann verði
allt að 100 sm, en
minn er a.m.k. 150 sm
hár. Hann er mjög
tignarlegur þar sem
hann gnæfir upp úr
beði með blómið, sem
er þétt kúla, 10-15 sm í þver-
mál. Hvert smáblóm er ekki mjög
stórt, en hann bætir það upp með
fjöldanum. Algengasti blómlitur
höfuðlauks er lillableikur en þó
eru til fleiri litbrigði, A. aflatu-
ense f. albiflorum hefur hvítgræn
blóm, en A. aflatuense Purple
Sensation er með dökkfjólubláan
lit og þannig er einmitt höfuð-
laukurinn minn. Blöðin eru 6-8
stór, flöt og langdregin. Þau visna
áður en blómgun er lokið og eru
þá til lítillar prýði en bæði má
kippa þeim burtu þegar þau eru
orðin öll gulgrá og eins má láta
aðrar jurtir skyggja á „ósómann“
en hæðarinnar vegna á höfuðlauk-
ur best heima aftarlega í beði.
Blómgunartími höfuðlauks er
auðvitað nokkuð háður staðsetn-
ingu. Minn laukur er í þurru beði
móti suðri og þar stendr hann í
blóma í a.m.k. 3 vikur, frá því
seint_í júní fram í a.m.k. miðjan
júlí. Ég hef átt þennan höfuðlauk
í nokkur ár og hann reynist fylli-
lega harðger og fjölgar sér smám
saman með því að mynda hliðar-
lauka, þannig að ég fæ fleiri blóm-
stöngla með hverju sumri. Það er
sagt að laukarnir safni frekar
næringu til blómgunar næsta
sumar, ef blómstönglarnir eru
klipptir af eftir blómgun svo fræ
nái ekki að þroskast. Allium blóm
eru mörg hver mjög skemmtileg
til afskurðar og standa mjög lengi
og er höfuðlaukurinn þar engin
BLOM
VIKUNNAR
314. þáttur
llmsjón Ágústa
Björnsdóttir
HÖFUÐLAUKUR - Allium aflatuense Purple sensation.
undantekning. Eins er freistandi
að láta hann þroska fræ (senda
þau í frædreifingu Garðyrkjufé-
lagsins) en nota hann síðan í þurr-
skreytingu. Einhverra hluta
vegna eru Alliumtegundir ekki
mjög algengar í ræktun hér, þótt
þær séu margar mjög harðgerðar
og auðveldar í ræktun. Þær eiga
það þó flestar sameiginlegt að
vilja ekki blotna í fæturnar og fá
„kvef“ ef þær standa á blautum
stað og una sér best í þurru eða
upphækkuðu beði. Á haustlauka-
lista Garðyrkjufélagsins er venju-
lega unnt að velja nokkrar Allium-
tegundir. Eins eru fræ þeirra oft
á frælista okkar, en þau spíra
oftast fljótt - á hálfum mánuði -
þótt einstakar tégundir þurfi
a.m.k. ár frá sáningu, a.m.k. fór
þannig með Tíbetlaukinn minn.
Auðvitað þarf að bíða lengur eftir
blómgun sé byijað með fræi en
lauk, en það getur verið erfiðisins
virði.
Blómgunartími Allium hérlend-
is er breytilegur eftir tegundum,
frá því í byijun maí fram í septem-
ber, þannig að unnt er að vera
með blómstrandi blóm af laukætt-
kvíslinni allt sumarið, þetta eru
hraustar plöntur og vinna á við
náin kynni.
BRIPS __________
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson
Sumarbrids
FIMMTUDAGINN 27. júlí mættu 29
pör til leiks í sumarbridge, Þöngia-
bakka 1. Spilaður var mitchell-tvímm- 4
eningur með forgefnum spilum og
fóru leikar þannig:
N-S riðill:
Ragnheiður Nielsen - Sigtryggur Sigurðsson 419
Gestur Pálsson - Guðmundur Sigurbjömsson 402
Aron Þorfinnsson - Valgarð M. Jakobsson 395
MagnúsTorfason-SævinBjamason 376
A-V riðill:
DanHansson-ErlendurJónsson 430
Guðbjörn Þórðarson - Jón ViðarJónmundsson 423
EggertBergsson-GuðlaugurNielsen 421
Ólöf H. Þorsteinsdóttir - Sveinn R. Eiríksson 417
Föstudaginn 28. júlí kom sami
fjöldi og þá urðu úrslit þannig:
N-S riðill:
Eysteinn Einarsson - Sigurleifur Guðjónsson 421
Eriendur Jónsson - Þórður Björnsson 420
Baldur Bjartmarsson - Halldór Þorvaldsson 417
Egill Darri Brynjólfsson - Snorri Karisson 406
A-V riðill:
Gunniaug Einarsdóttir - Anna ívarsdóttir 448
Rúnar Hauksson - Valdimar Sveinsson 433
BjömAmórsson-HannesG.Sigurðsson 426
FViðrik Jónsson - Sævar Jónsson 406
Miðlungur var 364 báða dagana.
Sunnudaginn 30. júlí var spilað í
tveimur 10 para riðlum í sumarbridge
og urðu úrslit þannig:
A riðill:
AlbertÞorsteinsson-KristóferMagnússon 134
Brynjar Jónsson - Sigurður Siguijónsson 123
GuðrúnJóhannesdóttir - SigtryggurSigurðssonll7 ^
B riðill:
Þorleifur Þórarinsson - Þorsteinn Erlingsson 131
Anna Guðlaug Nielsen - Guðlaugur Nielsen 130
ErlendurJónsson-JensJensson 127
Mánudaginn 31. júlí var svo spil-
aður mitchell-tvímenningur með 32
pörum og fóru leikar þannig:
N-S riðill:
Ljósbrá Baldursdóttir - Jakob Kristinsson 552
Gylfi Baldursson - Sigurður B. Þorsteinsson 478
Erla Siguijónsdóttir - Gróa Guðnadóttir 470
Hallgrímur Hallgrimsson - Sigmundur Stefsson 461
A-V riðill:
Erlendur Jónsson - Sveinn R. Þorvaldsson . 548
Aron Þorfinnsson - Esther J akobsdóttir 524
Annaívarsdóttir-BjömTheodórsson 455
Eysteinn Einarsson - Sigurleifur Guðjónsson 454
Nú hafa 440 einstaklingar tekið
þátt í sumarbridge það sem af er og
hafa 237 af þeim hlotið bronsstig, en
alls hefur verið úthlutað 12.656 stig-
um til þessa. Stigahæstir í júlímánuði
voru:
Gylfi B aldursson 214
Erlendur Jónsson 181
Halldór Þorvaldsson 153
Sveinn R. Þorvaldsson 152
Jakob Kristinsson 126
Erlendir blaðamenn
á Uxa ’95
ÁHUGI erlendra blaða- og sjón-
varpsmanna fyrir útitónleikunum
Uxi ’95 við Kirkjubæjarklaustur er
allmikill og hingað koma níu blaða-
menn og sex sjónvarpsmenn.
Uxa-tónleikarnir hafa verið
kynntir í breskum tónlistarblöðum
og einnig á MTV tónlistarsjónvarps-
stöðinni. Frá MTV kemur fjögurra
manna hópur til að kvikmynda tón-
leikana. Éinnig koma tveir menn
frá þýska sjónvarpinu vegna þýskra
hljómsveita sem þátt taka í tónleik-
unum. Frá breskum tónlistarblöð-
um koma níu blaðamenn og ljós-
myndarar, þar á meðal frá New
Musical Express, Loaded, Mix og
Icon.
Morgunblaðið/Lárus Bjamason
UNNIÐ að undirbúningi Uxa-tónleikanna við Kirkjubæjarklaustur.
SmO auglýsingar
FÉLAGSLÍF
Halla Sigurgeirsdóttir
andlegur læknir og miðill
Miðlun.
Komist aö rót sjúkdóma.
Sjálfsuppbygging:
Árukort, 2 gerðir.
Sími 554 3364.
Mt VEGURINN
'vsgl V Kristið samfélag
Smiðjuvegi 5, Kópavogi
Samkoma í kvöld kl. 20.00, Linda
Bergling frá Arken í Sviþjóð
predikar.
Samkomur um helgina falla nið-
ur vegna móts á Hvanneyri.
FERÐAFÉLAG
® ÍSIANDS
MÖRKINNI 6 - SlMI 568-2533
Fjölbreyttar ferðir um
verslunarmannahelgina:
4.-6. og 7. ág. kl. 20.00: Þórs-
mörk og Fimmvörðuháls, 3 og
4 d. Gist í Skagfjörösskála
Langadal eða i tjöldum. Göngu-
ferðir.
4.-7. ág. kl. 20.00: Landmanna-
laugar - Breiðbakur - Eldgjá.
Gist í Laugum. M.a. ekið á nýjar
spennandi slóðir (Breiðbak)
norðvestan við Langasjó, frábær
útsýnisstaður.
4. -7. ág. kl. 20.00: Svínárnes -
Kerlingargljúfur - Hveravellir.
Ekið/gengið um Hrunamannaaf-
rétt og Kjalarsvæðið. Gist í hús-
um i Svínárnesi og á Hveravöll-
um. Ný ferð.
5. -7. ág. kl. 08.00: Núpsstaðar-
skógar. Tjaldað við skógana.
Tilkomumikið svæði vestan
Skeiðarárjökuls.
Spennandi sumarleyfisferðir {
ágúst, m.a. eyðibyggðir á skag-
anum milli Eyjafjarðar og
Skjálfanda 11.-16. ágúst.
Nánari upplýsingar og farmiðar
á skrifst. Mörkinni 6, s.
568-2533, fax 568-2535.
Næg tjaldstæði í Þórsmörk,
bæði i Langadal, Litla- og
Stóraenda.
Ferðafélag Islands.
Dagsferð mánud. 7. ágúst.
Kl. 10.30 Kaupstaðarferð. Brott-
för frá BSI’, bensinsölu, miðar
við rútu. Einnig uppl. í textavarpi
bls. 616.
Helgarferðir um verslunar-
mannahelgina 4.-7. ágúst.
1. Núpsstaðarskógar.
Fararstjóri Ágúst Birgisson.
2. Sveinstindur - Skælingar -
Lakagígar.
Fararstjóri Anna Soffía Óskars-
dóttir.
3. Tröllaskagi - Heim að Hólum.
Fararstjóri Reynir Þór Sigurðsson.
4. Básar í Þórsmörk.
Fararstjóri Margrét Björnsdóttir.
Nánari uppl. og miðasala á skrif-
stofu Útivistar Hallveigarstíg 1.
Útivist.
Hvítasunnukirkjan
Ffladelfía
Landsmót Hvitasunnumanna
hefst í Kirkjulækjarkoti, Fljóts-
hlíö, í kvöld kl. 20.30. Mótið
stendur til mánudags 7. ágúst
og því falla allar samkomur helg-
arinnar niður. Við viljum hvetja
alla sem sjá sér fært að koma
austur og njóta helgarinnar með
okkur.
Guð gefi okkur öllum yndislega
og slysalaUsa helgi.
sv Hjálpræðis-
n herinn
Kirkjustræli 2
S«iS
Lofgjörðarsamkoma kl. 20.30.
Elísabet Danielsdóttir talar.
Allir velkomnir.