Morgunblaðið - 04.08.1995, Blaðsíða 18
18 FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Sýning á
pijónahönn-
un í húsi
Heimilisiðn-
aðarfélagsins
FINNSKI textílhönnuðurinn
Sirkka Könönen heldur kynn-
ingu og myndasýningu á prjóna-
hönnun sinni og peysufram-
leiðsiu þriðjudaginn 8. ágúst kl.
20 í húsi Heimilisiðnaðarfélagins,
Laufásvegi 2, Reykjavík. Kynn-
ingin verður þýdd jafnóðum á
íslensku.
Sirrka Könönen er víða þekkt
fyrir textílhönnun sína. Hún hef-
ur haldið fjölda sýninga viða um
heim og stendur nú yfir sýning
á peysum hennar í Gallerí Úmbru
í Reykjavík. Sirkka hefur rekið
eigið fyrirtæki og famleiðir aðal-
lega peysur, bæði hand- og vél-
pijónaðar.
Aðgangseyrir er 300 kr. Kaffi
innifalið.
TEXTÍLHÖNNUÐURINN
Sirkka Könönen sýnir
í Gallerí Úmbru.
Sex gömbur
saman í fyrsta
sinn á Islandi
í SUMARBÚÐUM Skálholts-
kirkju dvelja nú við æfingar, sex
gömbuleikarar sem munu leika
gömbuverk eftir Henry Purcell
og William Byrd á síðustu tónleik-
um Sumartónleika í Skálholts-
kirlqu 5. og 6. ágúst, en Sverrir
Guðjónsson kontratenór mun
einnig taka þátt í söngverkum
Williams Byrd, fyrir gömbusveit
og kontratenór.
Gömbusveitin sem hér er stödd
kallast Phantasm og er stjómandi
hennar Laurence Dreyfus, þekkt-
ur selló- og gömbuleikari og
fræðimaður, sem er Islendingum
að góðu kunnur, en hann hefur
sótt Sumartónleikana heim áður
við góðan orðstír. Aðrir meðlimir
sveitarinnar eru Wendy Gillespie
frá Bandaríkjunum, sem er einn
fremsti gömbuleikari heimsins í
dag og m.a. einn stofnenda
gömbuhópsins Fretwork, Jonat-
han Manson, upprennandi
gömbusnillingur frá Englandi,
Markku Luolajan-Mikkola frá
Finnlandi, Christine Kyprianides
frá Þýskalandi og Svava Bem-
harðsdóttir, sem býr í Slóveníu
og leikur í Fílharmoníunni þar.
Stutt er síðan Regnboginn
sýndi kvikmyndina „Allir heims-
ins morgnar", sem var um líf
gömbuleikarans Marin Marias,
við góðar undirtektir. Nú er þess
kostur í fyrsta sinn á íslandi að
sjá sex gömbur samankomnar,
en þær em mismunandi á stærð,
frá dirkant til bassa gamba, leika
fantasíur Henry Purcells í tilefni
300 ára ártíðar hans, og gömbu-
og söngverk Williams Byrd.
Óþarfí virðist að taka fram að
um frumflutning er að ræða á
íslandi á þessum rúmlega 300
ára gömlu verkum.
Efnisskrá helgarinanr er á
þessa leið:
Laugardaginn 5. ágúst, kl.
14. Anna Magnúsdóttir flytur
erindi í tilefni 300 ára ártíðar
Henry Purcell.
Kl. 15. Gömbusveitin Phant-
asm leikur Fantasíur og In Nom-
ine eftir Henry Purcell.
Kl. 17. Gömbusveitin Phant-
asm ásamt Sverri Guðjónssyni
kontratenór Ieika gömbu- og
söngverk eftir William Byrd.
Sunnudagur 6. ágúst, kl. 15.
Gömbusveitin Phantasm leikur
Fantasíur og In Nomine eftir
Henry Purcell.
Kl. 17. Messa þar sem leikin
verða gömbu- og söngverk eftir
William Byrd.
Aðgangur er ókeypis og boðið
er upp á barnapössun í Skálholts-
skóla meðan á tónleikunum
stendur. Áætlunarferðir em frá
Umferðarmiðstöðinni í Reykjavík
kl. 11.30 báða dagana og til baka
kl. 18.
Biðstaða
MYNPLIST
Listasafn Köpavog
MÁLVERK
Björg Örvar opið frá 12-18
alladaganema
mánudaga. Til 27. ágúst.
Aðgangur 200 krónur.
HVERT einstakt framtak á sýn-
ingarvettvangi er að sjálfsögðu inn-
setning í rými, það vita allir mynd-
listarmenn, sem á annað borð hafa
staðið í sýningahaldi. Hin einangr-
aða innsetning (installation), sem
er svo vinsæl á sýn-
ingavettvangi nú um
stundir, er þannig að
hluta til einföldun og
útvíkkun á vandamáli
sem blasir við hveijum
listamanni sem hyggst
setja upp sýningu. En
það einkennir listavett-
vang nútímans, að taka
annars vegar upp ýmis
smáatriði af starfsvett-
vangi genginna mynd-
listarmanna einangra
þau og margfalda, eða
hins vegar eitt atriði
fyrram hugmynda-
smiða á vettvanginum
og setja í yfirstærðir.
Sennilega er nafnkenndasta dæmið
innpökkuð saumavél Man Rays, sem
nú birtist afturgengin í innpökkun
risabygginga sbr. Christo.
Alveg ósjálfrátt fór rýnirinn að
hugleiða þessa hluti á sýningu
Bjargar Örvar í Listasafni Kópa-
vogs, þótt það komi sýningunni
sjálfri ekki alltof mikið við, sem lík-
ast til mun hvorki hugsuð sem inn-
setning né innpökkun. Hitt er svo
annað mál, að sjaldan hefur hann
komið á sýningu, þar sem rýmið er
eins ríkjandi atriði, en þó á öfugum
forsendum. í stað þess að vera hag-
nýtt hveiju einstöku verki til fram-
dráttar virkar hið mikla hvíta rými
eins og svarthol sem allt gleypir.
Listakonan kveðst vera upptekin
af sálfræði atburðanna og hegðan
mannanna og því að hver maður
virðist henni oft fjölmennur, og
stríðir við það stöðugt í efni og orði
að reynp að vera heill og einn í
samfélagi annarra hvort tveggja til
góð og ills. En það er sama hvað
að honum snýr, hvaðeina orkar tví-
mælis, ekkert er nokkum tíma alveg
satt eða rétt. Maðurinn er alltaf til
hliðar við leit sína og er næstum
ævinlega á villigötum. Hugsun hans
er afstrakt og fáar lausnir hans
reynast honum nokkuð betur en hið
endurtekna öngþveiti ráðaleysisins.
Markmiðið er alla jafna handan við
möguleikana. En óeirðin rýkur og
þótt hún geti ekki látið verk sín ljúka
neinu sönnu og réttu, reynir hún
af alvöm að ljúka verki, reynir að
breyta klukkustundum í ár og dög-
um í ósa þann tíma þegar allar skap-
andi tíðir skarast og hún leitar til
hinna eðlisljómandi, sem em hér og
þar meðal reykugra, eftir tilgerðar-
leysi og til blessunar vinnunnar.
— Rýninum gengur satt að segja
hálf báglega að skilja samhengið í
þessari röksemdafærslu, sem þó lýs-
ir kannski framkvæmdinni best.
Hinn almenni skoðandi virðist einnig
utangátta þegar þessi
einhæfa röð málverka
blasir við líkast vegg-
fóðurssýnum. En þó
mun frekar í sértækri
merkingu en algildri,
því enginn veit hvemig
þessi verk myndu taka
sig út við meiri nálgun,
virkt og yl frá um-
hverfi sínu. Listakonan
hefur meira og minna
búið í Toskana á und-
anförnum árum, en það
er eitt merkilegasta
hérað á Ítalíu, og þar
mun töluð fegurst mál-
lýska í öllu Iandinu,
enda er haft fyrir orð-
tæki: „Lingua Toscana in bocca
Romana“, sem útleggst „Mál To-
skanabúa í munni hins menntaða
Rómveija“ og er þá átt við fegurstu
ítölsku sem heyrist töluð. Hún hefur
haft himininn að húsi og ljósi yfír
vinnustofu sína og það höfðu vænt-
anlega allir hinir miklu meistarar
myndlistarinnar sem fyrmrn tróðu
þar völl. Kannski væri ráð að jarð-
tengjast þeim, í stað þess að horfa
upp í himininn og hugsa linnulaust
um rétt og rangt í öllum efnum,
rannsaka litbrigðin í Umbra og Si-
ena og allt það sem lagði meisturun-
um upp í hendur vopn í þeirra list-
ræna pataldur og sem við njótum
enn góðs af, sbr. litina Terra de
Umbra og Terra de Siena. Og af
sálfræði var líka nóg í myndum
þeirra.
Björg Örvar hefur fjarlægst sinn
fyrri myndheim, sem var mun jarð-
bundnari og markvissari og þó að
hún máli meira í þessar myndir sín-
ar, sem eru eins og endurtekið stef
í langri síbylju, er alls ekki ljóst
hvert hún er að fara. Þó má alveg
gera því skóna, að sýningin varpi
ským ljósi á þau sálrænu átök sem
fara fram í hugskoti hennar um
þeSsar mundir. Hin form- og litrænu
átök eru þó eins og í biðstöðu.
Bragi Ásgeirsson
Björg Örvar
Hetjurómantík
MYNPLIST
Lístasafn Kópavojjs
MÁLVERK
Gunnar Karlsson Opið frá 14-18
alla daga. Lokað mánudaga. Til 27.
ágúst. Aðgangur 200 kr. Sýningar-
skrá 200 kr.
ÞAÐ ER sitthvað sem stundum
kemur listrýninum í opna skjöldu í
sýningarsölum Stór-Reykjavíkur-
svæðisins og þá helst í þá vem að
hann bjóst síður við að þessir angar
heimslistarinnar næðu hingað.
Sumt er jafn langt frá íslenzkum
vettvangi og hugsast getur og þó
að rýnirinn sé mörgu vanur rekur
hann ósjálfrátt upp stór augu.
Sjaldan hefur rýnirinn þó verið jafn
afvopnaður og á sýningu Gunnars
Karlssonar á dögunum og eitt
augnablik fannst honum sem hann
væri staddur í Fomm Italiaco í Róm
eða á sýningu listar þriðja ríkisins.
Þessi harðneskjulegu norrænu and-
lit, gjaman í tvöfaldri útgáfu, horf-
andi vonbjörtum augum fram á við
geislandi af heilbrigði .og viljafestu
vom framtíðarhillingar tímanna og
prýddu myndverk jafnt og áróðurs-
spjöld af öllum stærðum og gerðum.
Rataði síðan úr goðum líkri tákn-
hyggju mikilleikans í samvirkan
framning þjóðreisnar eins og það
hét.
Trúlega er þetta þó fullgilt á
listamarkaði, eins og margt annað
í eftirgerð módemismans, postmod-
ernsimans, þótt síst skari fyrri tíma
áróðurslist núlistir í sjálfu sér, en
var frekar blanda hetjudýrkunnar
og rómantíkur með ívafi tákn-
hyggju. Listamenn postmódernism-
ans taka annars allt upp úr fort-
íðinni sem þeim dettur í hug og hví
þá ekki þennan anga fegurðar-
ímyndunar á tímum er hin full-
komna andstæða, afurðir holræsis-
ins, rata inn í sali virðulegra safna
í útlandinu. Rýnirinn hneigist til að
hafna engu í list samtímans, nema
klastri og náttúralausum vinnu-
brögðum, og þannig hafnar hann
ekki hinum vel máluðu myndum
Gunnars Karlssonar sem innleggi í
umræðurnar (díaloguna). Hann er
meira að segja mjög hrifinn af
ýmsum vel máluðum undarlegheit-
um og sjónhverfingum, eins og birt-
ast gjarnan í myndum Waino Vakk-
ari, þar sem vel málaðar mannvemr
í búningi drísildjöfla eins og fárast
um myndflötinn. En þá er um mjög
beinar og jarðrænar tilvísanir að
ræða og brodd af ádeilu á þjóðfé-
lagsgerðina og fáránleikann allt um
kring. Svo virðist sem Gunnar hafi
fest í Iistastefnu, sem leggur megin-
áherslu á yfírborðið og hið mikil-
fenglega, og kemur það greinileg-
ast fram í myndinni „Litróf" (1) ,
sem er einhvern veginn svo óraun-
vemleg og ójarðnesk, auk þess sem
Iiggjandi mannveran er við fyrstu
sýn beggja blands hvað kynferði
áhrærir og gæti verið klippt úr vís-
indaskáldsögu.
Allt annar handleggur em svo
myndimar „Þögult óp“ (4) og „Inn-
sæi“ (5) sem bera í sér tilvísanir
til súrrealisma og kyrralífsmálara
fortíðarinnar er tóku fyrir blóm,
ávexti og jurtir, og leiða hugann
eitt augnablik að myndveröldum
enska málarans John Alexanders,
sem á mikilli velgengni að fagna
vestra.
Maður getur lengi brotið heilann
fyrir framan myndina „Þögult óp“,
sem hefur sterkar tilvísanir til for-
tíðar og annarra málverka, en telst
þó raunhæft ákall til nútímans, er
mannveran virðist verá að fyrirgera
náðargjöfum himins og jarðar. Hún
á erindi til okkar og er að auk
frammúrskarandi vel máluð.
Bragi Ásgeirsson