Morgunblaðið - 04.08.1995, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1995 27
AÐSENDAR GREINAR
FÓLK hefur lengi
sýnt kraftaverkum og
kraftaverkamönnum
mikla athygli, en svo
virðist sem þessi áhugi
hafíst aukist til muna á
síðari árum. Ef til vill
er ástæðan sú að krafta-
verkamenn hafa sig
meira í frammi nú en
áður. Fjölmiðlar hafa að
undanfömu verið upp-
teknir af kraftaverka-
fyrirbærum sem hafa
vakið mikið umtal. Það
er skiljanlegt að þegar
sjúkir hafa ekki fengið
bót meina sinna eftir
hefðbundnum lækn-
ingaleiðum, þá leiti þeir hjálpar ann-
ars staðar. Tilkoma manna sem með
auglýsingum gefa fyrirheit um að
undursamleg kraftaverk og lækn-
ingar gerist á samkomum þeirra,
vekur vonir hjá þjáðum um þang-
þráðan bata.
Drottinn, Jesús Kristur, læknaði
marga. Lærisveinar hans gerðu
einnig merkileg kraftaverk, og
Drottinn hét því að fylgjendur hans
myndu framkvæma jafnvel enn
meiri kraftaverk. Og vissulega gerir
Guð kraftaverk enn í dag. Margir
sjúkir hafa læknast á yfimáttúru-
legan hátt þar sem máttur Guðs var
vissulega að verki.
En ekki er allt gull sem glóir,
enda varar Orð Guðs, Biblían, við
því að ekki verða öll kraftaverk
fyrir tilstilli Guðs. Á mjög afgerandi
hátt lýsti Jesús Kristur því yfír, að
hann muni ekki vilja kannast við
marga kraftaverka-
menn, jafnvel þótt
kraftaverk þeirra séu
sögð tilkomin í nafni
Jesús Krists. Með öðr-
um orðum, það er
mikið um kraftaverk
sem eiga sér aðra upp-
sprettu og bakhjarl en
Guð og himininn.
Þetta kann að hljóma
undarlega, en við
skulum athuga hvað
Drottinn sjálfur segir
um þetta.
Flestir landsmenn
játa kristna trú og þar
með gangast þeir við
trúaijátningu þeirri
sem kveður á um að Drottinn muni
koma aftur „að dæma lifendur og
dauða.“ Það er einmitt þessi fram-
tíðarsýn sem Kristur hafði í huga
þegar hann sagði: „Margir munu
segja við mig á þeim degi: Herra,
herra, höfum vér ekki kennt í þínu
nafni, rekið út illa anda í þínu nafni
og gjört í þínu nafni mörg krafta-
verk?“ Þá mun ég votta þetta:
„Aldrei þekkti ég yður. Farið frá
mér, illgjörðamenn.“ Matteusarguð-
spjall 7, 22-23.
Af þessum orðum Drottins er
augljóst, að hann vill ekki kannast
við „marga“ sem gera kraftaverk.
Hann gengur svo langt að kalla
marga þeirra sem standa fyrir
kraftaverkum illgjörðamenn. Hér
setur Jesús ekki alla kraftaverka-
menn undir einn hatt, en þó marga.
Eflaust verða lesendur undrandi á
slíkri yfírlýsingu frelsarans. Að
Eru þá ekki öll krafta-
verk frá Guði komin,
spyr Steinþór Þórðar-
son. Svörin er að finna
í Biblíunni.
sjálfsögðu hefur hann góða ástæðu
fyrir orðavali sínu. Eru þá ekki öll
kraftaverk frá Guði komin? Svo
virðist ekki vera. Yfirlýsing Krists
sýnir berlega að ekki eru öll krafta-
verk frá Guði komin, og heldur ekki
allir kraftaverkamenn.
Þeir sem lesa Biblíuna að ein-
hveiju ráði munu minnast þeirra
kraftaverka sem Móses og Aron
gerðu frammi fyrir Faraó forðum
(sjá 2. Mósebók 7. og 8. kafla).
Þegar Aron kastaði staf sínum varð
hann að höggormi. Það mætti ætla
að þeir hafí gert undursamlegt
kraftaverk. Vissulega var þetta
merkilegt fyrirbæri, en töframenn
Faraós gerðu slíkt hið sama með
sínum eigin stöfum, og voru þeir
þó andstæðingar Guðs. Þjónar Guðs
breyttu vatni í blóð og töframenn
konungsins léku það einnig eftir.
Þá kölluðu þeir Móse og Aron fram
froskaplágu, og töframenn Faraós
gátu gert hið sama.
Slík dæmi leiða í ljós þá stað-
reynd að tilkoma kraftaverka er
ekki endilega vísbending um það,
að Guð sé þar að verki. Einblíni
fólk á kraftaverkin sem staðfestingu
um verk Guðs, þá er mikil hætta á
að fólk láti blekkjast af klækjum
og vélabrögðum hins mikla óvinar
mannkynsins. Samkvæmt Orði
Guðs geta Satan og þjónar hans
líka gert kraftaverk. Ópinberunar-
bókin (13. kafli) segir frá „dýri“ sem
virðist tákna trúarlegt vald sem
koma mun fram á sjónarsviðið.
Þetta vald mun með miklum táknum
(kraftaverkum) afvegaleiða jarð-
arbúa. Páll postuli varar við því, að
Satan taki á sig „ljósengilsmynd".
Ennfremur skrifar hann um „fals-
postula, svikula verkamenn, er taka
á sig mynd postula Krists“. Sjá 2.
Korintubréf 11, 13-14.
Þessar yfirlýsingar Biblíunnar
merkja það ekki endilega, að 'menn
reyni vísvitandi að blekkja fólk með
kraftaverkum sínum. í sumum til-
fellum eru menn einlægir í störfum
sínum, en gera sér ekki alltaf grein
fyrir því hvaðan krafturinn kemur
sem vinnur í gegnum þá. En hvað
er þá til ráða fyrir fólk sem vill
komast að raun um hvaða kenning
eða kraftaverk sé frá Guði komin
og hvað það sé sem ekki hefur bless-
un himinsins? Einnig þessu svarar
Biblían og skulu hér tilnefnd fáein
dæmi.
Þegar Satan freistaði Jesú Krists
forðum, voru viðbrögð Drottins
ávallt þessi: „Ritað er,...“ (Sjá Matt-
eus 4. kafla). Hans eina vöm var
að halda sér við Orð Guðs. Okkar
besta aðferð er að fylgja fordæmi
Krists og láta Biblíuna um það að
dæma um verk og athafnir manna.
Þegar undursamleg kraftaverk ger-
ast fyrir augum okkar, er nauðsyn-
legt að fylgja leiðbeiningum Drott-
ins í Orði Hans. Sá sem leitar svara
þarf að lesa Orð Guðs. Þar er að
finna örugga leiðbeiningu og bestu
vörn gegn blekkingum.
Jesaja spámaður gaf samtíðar-
fólki sínu góð ráð þegar það glímdi
við yfímáttúrleg fyrirbæri. Hann
einfaldlega hvatti það til að leita
„til kenningarinnar og vitnisburðar-
ins! Ef menn tala ekki samkvæmt
þessu orði, hafa þeir engan morgun-
roða...“ Sjá Jesaja 8, 20. Hér vísar
hann til bókar Guðs, Biblíunnar.
Menn sem segjast kenna, spá, eða
gera kraftaverk í nafni Drottins, en » _
em samt í andstöðu við skýra kenn-
ingu Guðs Orðs, geta tæplega vænst
þess að Guð verðlauni þeim óhlýðn-
ina með kraftaverkum.
í Nýja testamentinu gefur Jesús
annan prófstein á hollustu manna
við sig. Hann sagði: „Ef þér elskið
mig, þá haldið boðorð mín.“ Jóhann-
esarguðspjall 14, 15. Með öðmm
orðum, gjörðir og athafnir manna
annars vegar og svo kenning þeirra
eða boðskapur hins vegar, þurfa að
fara saman. Það er því nauðsynlegt
að bera saman orð og athafnir svo-
kallaðra kraftaverkamanna. Sé boð- ^
skapur þeirra , athafnir og líferni í
samræmi við Orð Guðs, er líklegra
að viðkomandi sé boðberi Drottins.
Það er einkennandi fyrir krafta-
verkafólk að það talar mikið um
kærleika til Kxists. Þeim er tamt
að vitna í nafn Jesú Krists og einn-
ig tala þeir mikið um Heilagan anda.
Þannig orðaval manna er ekki held-
ur ömgg vísbending um að þeir séu
þjónar Drottins. Ekki einu sinni ■
þegar þeir virðast gefa Drottni heið-
urinn og dýrðina af kraftaverkun-
um, sem þeir líka segja að gerist í
nafni Jesú Krists. Minnumst orða
Krists: „Ekki mun hver sá, sem við
mig segir: „Herra, herra,“ ganga
inn í himnaríki, heldur sá einn, er
gjörir vilja föður míns, sem er á
himnum.“ Matteus 7, 21.
Á efsta degi munu „margir“
kraftaverkamenn verða mjög undr-
andi þegar það loksins rennur upp
fyrir þeim, að Drottinn vill ekki
kannast við þá og kraftaverk þeirra.
Af ofangreindum yfírlýsingum Guðs
Orðs er augljóst, að skynsamlegt
er fyrir alla að fara hægt í þessum
efnum.
Höfundur er prestur i söfnuði
aðventista.
Um kraftaverk og
kraftaverkamenn
Steinþór
Þórðarson
Afturför í mann-
réttindum kvenna?
i
í grein þessari, sem birtist hér í blaðinu í tvennu lagi, er fjallað um, fjórðu
kvennaráðstefnu Sameinuðu þjóðanna, sem haldin verður í Peking í septem-
ber nk. og skýrslu 11. Norrænu mannréttindaráðstefnunnar, sem fór fram
í Norræna skólasetrinu á Hvalfjarðarströnd dagana 1.-3. júní sl. Fastafull-
trúi íslands hjá Sameinuðu þjóðunum, Gunnar Pálsson, sendiherra, afhenti
undirbúningsnefnd Pekingráðstefnunnar skýrslu þessa og var hún lögð fram
á síðasta undirbúningsfundi Pekingráðstefnunnar sem hófst í New York
1. ágúst sl. í skýrslunni koma fram ýmis tilmæli til þeirra sem vinna að
gerð lokaskjals Pekingráðstefnunnar, en þau drög að því, sem þegar hafa
verið lögð fram, hafa verið talsverð umdeild.
FYRSTU tvær vikur september-
mánaðar verður haldin í Peking
Heimsráðstefna Sameinuðu þjóðanna
um málefni kvenna. Þetta er fjórða
heimsráðstefna samtakanna um þetta
efni. Hin fyrsta var haldin í Mexíkó
árið 1975, sú næsta í Kaupmanna-
höfn árið 1980 og sú þriðja í Nairobi
árið 1985. Yfírskrift ráðstefnunnar
nú er „Jafnrétti, þróun og friður“. Á
ráðstefnunni í Peking er ætlunin að
fylgja eftir þeim markmiðum, sem
sett voru á ráðstefnunni í Nairobi og
eiga að hafa náðst fyrir aldamótin.
Jafnframt er ráðstefnunni í Peking
ætlað að fylgja eftir þeim árangri sem
náðist á Heimsþingi Sameinuðu þjóð-
anna um mannréttindi, sem haldin
var í Vínarborg árið 1993, Fólksfjöld-
aráðstefnunni í Kairo í fyrra og Fé-
lagsmálaráðstefnu samtakanna, sem
haldin var í Kaupmannahöfn í mars
í ár.
Það sem stingur í augun í drögum
að framkvæmdaáætlun ráðstefnunn-
ar í Peking (Platform for Action) er,
að þar vantar ákvæði um „mannrétt-
indi“ kvenna. Danska Mannréttinda-
skrifstofan hefur ásamt mannréttind-
amiðstöðvunum í Finnlandi, Svíþjóð,
Noregi og fslandi staðið að gerð
skýrslu þar sem þetta er harðlega
gagnrýnt. (1) Þessi skýrsla er afrakst-
ur 11. Norrænu mannréttindaráð-
stefnunnar, sem haldin var á íslandi
í byijun júní og hefur verið dreift til
þeirra norrænu aðila, sem taka eiga
ákvarðanir um þessi mál, svo og til
fijálsra félagasamtaka á Norðurlönd-
unum öllum. í henni er sérstaklega
varað við þeirri tilhneigingu sem í
framkvæmdaáætluninni gætir til að
minnka vægi mannréttinda.
Menningarleg og trúarleg
sérstaða
Allt frá mannréttindaráðstefnunni
í Vín hefur hugtakinu „sérstaða" ver-
ið lætt í lokaniðurstöður heimsþinga
Sameinuðu þjóðanna. Með því er átt
við sögulegar, menningarlegar og trú-
ariegar kringumstæður, sem stjóm-
völd geta vísað til, er þau vísa því á
bug, að öll mannréttindi gildi fyrir
alla. Þegar mannréttindi kvenna eru
annars vegar eru þau oftar en ekki
talin stangast á við menningu þjóða
og þá sérstaklega í „Suðri“. Það er
hinsvegar mikilvægt að gera sér grein
fyrir hvemig hugtakið „menning“ er
notað í valdapólitískum leik til þess
að svipta ákveðna hópa möguleikum
til að krefjast réttinda sinna. Menning
hefur þannig verið (mis)notuð á ráð-
stefnum SÞ til að draga úr mikilvægi
og lögmæti mannréttinda kvenna
utan hins vestræna menningarheims.
Harðnandi átök „Norðurs“ og
„Suðurs" bitna fyrst og fremst á
konum, sem verða fyrir því að rétt-
indi eru á þeim brotin og velferð
þeirra skert. í Vín hófst tilhneiging,
sem hélt áfram í Kairó og síðast á
Félagsmálaráðstefnunni í Kaup-
mannahöfn, til að stíga afdrifaríkt
skref í átt til þess að draga úr al-
gildi mannréttinda. Það er áhyggju-
efni að óskinni um „þjóðlegt full-
veldi“ í mannréttindamálum hefur
Mannréttindi kvenna,
segir Karin Poulsen,
hafa orðið eins konar
gíslar í atlögunni að
mannréttindum.
verið lætt inn í texta lokaskjalsins.
Mannréttindi kvenna hafa orðið eins-
konar gíslar í atlögunni að mannrétt-
indunum. í drögum að fram-
kvæmdaáætluninni, 150 síðna loka-
skjali (Peking) ráðstefnunnar, er
reynt að gera til hæfis bæði þeim
ríkisstjórnum, sem styðja mannrétt-
indi kvenna og þeim, sem eru þeim
andvígar. Það er augljóst, að loka-
skjalið verður nokkuð veikur grund-
völlur baráttu fyrir mannréttindum
kvenna í framtíðinni og alls ekki
hrein og klár „framkvæmdaáætlun"
(platform for action) eins og heiti
skjalsins gefur til kynna. Enn er um
þriðjungur texta skjalsins innan
sviga, sem þýðir að aðildarríki SÞ
hafa ekki náð samkomulagi um þann
hluta. Lokatilraun til að komast að
samkomulagi fyrir Pekingráðstefn-
una verður gerð nú um mánaðamót-
in. Stór hluti textans í svigunum fjall-
ar einmitt um algildi mannréttinda.
Skýrsla
Hvalfjarðarráðstefnunnar
í skýrslu 11. Norrænu mannrétt-
indaráðstefnunnar eru m.a. eftirfar-
andi tilmæli til þeirra sem eiga að
ljúka gerð lokaskjalsins fyrir Pek-
ingráðstefnuna:
Almenn atriði
Girða verður fyrir frekari kröfur
um ákvæði um sérstöðu og fullveldi
þjóða því ekki má grafa undan al-
þjóðlegu gildi mannréttinda. Sé það
gert verður stoðunum kippt undan
því grundvallaratriði þjóðaréttar, að
ríki heims aðlagi landslög sín alþjóða-
samingnum. Virðing fyrir mannrétt-
indum kvenna er forsenda jafnréttis,
þróunar og friðar, sem er viðfangs-
efni Pekingráðstefnunnar.
Það er mikilvægt að Pekingráð-
stefnan virði ekki að vettugi þann
árangur, sem náðst hefur á fyrri
SÞ-ráðstefnum í að efla mannréttindi
kvenna. í drögunum að lokaskjalinu
eru furðu fáar tilvísanir að finna í
þau ákvæði um jafnfrétti kynjanna
og mannréttindi kvenna sem sam-
þykkt voru á ráðstefnunum í Vín,
Kairó og Kaupmannahöfn. Það hlýt-
ur að skipta meginmáli, að ekki verði
á ný hafnar umræður um breytt
orðalag ákvæða, sem þegar hafa
verið samþykkt á alþjóðavettvangi.
Þess verður að gæta sérstaklega, að
grundvöllur mannréttinda kvenna -
að öll mannréttindi eigi við um kon-
ur, hvort sem um er að ræða í einka-
lífi eða á opinberum vettvangi - og
viðurkenning Vínarráðstefnunnar á
algildi mannrétinda verði staðfest
með áberandi hætti í lokaskjali Pek-
ingráðstefnunnar.
Mannréttindi kvenna eru afmark-
aður þáttur í drögunum að lokaskjali
Pekingráðstefnunnar en ættu að vera
gegnumgangandi atriði í öllum tólf
aðalviðfangsefnum ráðstefpunnar.
Meðal þessara viðfangsefna eru staða
kvenna á átakasvæðum, konur og
fátækt, misskipting valda milli kynj-
anna, skortur á jafnræði þeirra til
aðgangs að menntun og heilbrigðis-
þjónustu og staða stúlkubamsins. Það
er einstakt við mannréttindi, að jaðar-
hópar og hópar, sem eiga undir högg
að sækja, svo sem konur, eru ekki
skilgreindir sem fómarlömb sem
þarfnast hjálpar, heldur sem einstakl-
ingar, sem geta með tilstyrk réttinda
sinna haft áhrif á kjör sín og framtíð.
Við undirbúninginn fyrir Pekingr-
áðstefnuna hefur hugtakið kyn
(gender) orðið að deilumáli. Kyn
undirstrikar samband karls og konu ■«
í stað þess að skoða konuna eina
sér. í ljósi mannréttinda er hugtakið
kyn mjög mikilvægt þar sem það
staðfestir, að konur verði ekki aðeins
fyrir mismunun vegna kynferðis
heldur einnig vegna stöðu sinnar svo
sem innan hjónabandsins, fjölskyld-
unnar eða í því hlutverki að fjölga
mannkyninu. Eitt af mikilvægustu
markmiðum lokaskjalsins verður að
vera viðurkenning á því, að völd og
skyldur eigi að deilast jafnt milli
kynjanna, bæði í einkalífi og á opin-
bemm vettvangi. Jafnrétti karla og
kvenna er forsenda sjálfbærrar þró-
unar í öllum samfélögum.
Annað deiluefni hefur verið hvort
skilgreina eigi réttindi kvenna sem
jafnrétti kynjanna eða réttlæti. Þar
sem hugtakið „réttlæti" er ekki að
fínna í orðaforða alþjóðlegra mann-
réttindaviðmiða verður ekki á því
byggt. Öðm máli gegnir um hugtak-
ið Jafnrétti" sem sýnir að sjálfsögðu
hversu mikilvægt það er frá sjónar-
miði mannréttinda.
Ríkisstjórnir Norðurlanda hafa á
liðnum ámm sýnt með jákvæðum
hætti hvemig stuðningur við mann-
réttindastarf getur tengst alþjóðlegri
þróunaraðstoð. Þennan stuðning ber
að auka og þá sérstaklega varðandi
mannréttindi kvenna.
I síðari hluta greinarinnar er
áfram fjallað um ýmis atriði úr
skýrslu 11. Norrænu Mannréttindar-
áðstefnunnar, sem sérstaklega er
mælst til að tekin verði til greina við
endanlega gerð lokaskjals Pekings-
ráðstefnunnar.
Höfundur er danskur
mannfræðingur.