Morgunblaðið - 05.08.1995, Blaðsíða 6
6 LAUGARDAGUR 5. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tryggingastofnun um fötlun barna með Perthes-sjúkdóm
Fá ekki upphækkun
RÖK þess að Tryggingastofnun
ríkisins tekur ekki þátt í kostnaði
vegna upphækkunar í skó þeirra
sem hafa mislanga fætur eru þau
að ekki sé talin þörf á henni -nema
lengdarmunurinn sé meiri en tveir
sentimetrar. Að sögn Svölu Jóns-
dóttur, deildarstjóra fræðslu- og
útgáfudeildar Tryggingastofnunar,
er reglan sett af tryggingaráði og
var það mat þeirra sem þar sátu
að þeim sem hafa mislanga fætur
ætti að duga að nota skóinnlegg ef
lengdarmunurinn væri innan
tveg-gja sentimetra.
I umfjöllun Morgunblaðsins um
Perthes-sjúkdóminn, sem getur
eyðilagt mjaðmarlið í börnum, kem-
ur fram að böm og unglingar
skammast sín fyrir bæklun þá sem
af sjúkdómnum hlýst og því sé mikil-
vægt að þeim sé gert kleift að fela
hana m.a. með sérstökum upphækk-
unum í skó. Gunnar Þór Jónsson,
prófessor og sérfræðingur í bæklun-
arlækningum, segir þar einnig að
nær væri að leggja þetta mat í hend-
ur sérfræðinga en að þurfa að fylgja
svona reglu út í hörgul.
Samkvæmt upplýsingum Svölu
eiga böm með Perthes-sjúkdóm og
framfærendur þeirra rétt til umönn-
•unarbóta allt upp í þriðja flokk af
fimm flokkum skilgreiningar á fötl-
unar- og sjúkdómsstigi sem Trygg-
ingastofnun miðar við úthlutun bót-
anna. Læknir viðkomandi barns
sendir tryggingayfirlækni umsókn
um bæturnar og metur hann hveijar
þær verða í hveiju tilviki fyrir sig.
Fari bætumar m.a. eftir aldri bárns-
ins, sjúkdómi þess eða fötlun og
hversu mikillar þjónustu það nýtur
utan heimilis. Böm sem njóti
umönnunarbóta greiði einnig lægra
gjald fyrir iæknisþjónustu og heilsu-
gæslu.
Eiga rétt á sjúkraþjálfun
Auk þessa eigi börnin rétt á
sjúkraþjálfun eftir aðgerð, á kostnað
Trýggingastofnunar, í átján skipti
að jafnaði á ári eins og aðrir sem
eigi við langvinna og alvarlega sjúk-
dóma að stríða.
Ef læknir telji að sjúklingur þurfi
á frekari þjálfun að halda geti hann
farið fram á það og er þá hvert til-
vik metið fyrir sig.
Þá segir Svala að þegar ungling-
ur nær sextán ára aldri falli bætum-
ar niður en þess í stað geti hann
farið í örorkumat og fengið örorku-
styrk ef örorka hans er metin
50-74% en örorkulifeyri ef hún er
metin til 75% eða meira.
BBCog
Guardian
áUxa
FJÖLMARGIR blaðamenn hafa
þegar boðað komu sína hingað
til lands vegna Uxa-tónleikanna
um verslunarmannahelgina. Þar
á meðal verður töku- og frétta-
mannalið frá breska ríkissjón-
varpinu, BBC, blaðamaður og
ljósmyndari frá Guardian og
tveir hópar frá MTV, þar á
meðal tökumaður og blaðamað-
ur frá Kanada, að sögn Kristins
Sæmundssonar hjá Uxa ehf.
Hann segir ólíklegt að fleiri eigi
eftir að bætast við, því öll sæti
séu upppöntuð frá Bretlandi.
Sérstakur gestur hátíðarinn-
ar er Björk Guðmundsdóttir,
sem hefur náð sér að fullu af
hálseymslum og söng fyrir fullu
húsi í Chicago aðfaranótt föstu-
dags.
Hættumat
fyrir Flat-
eyri og
Siglufjörð
ALMANNAVARNIR ríkisins eru
nú að láta vinna hættumat fýrir
Siglufjörð og verið er að endurskoða
hættumat Flateyrar. Guðjón Pet-
ersen, framkvæmdastjóri Almanna-
vama, segir að vinnan við hættu-
mat Flateyrar sé jafnframt forvinna
fyrir hættumat á Bolungavík.
Býst hann við að vinnu við hættu-
matið fyrir Siglufjörð og Flateyri
ljúki í ágúst en fyrir Bolungarvík í
september. Verður þá hafist handa
við að endurskoða hættumat Ólafs-
víkur, Patreksfjarðar, Súganda-
fjarðar, Seyðisfjarðar og Neskaup-
staðar. Búið er að klára hættumat
fyrir ísafjörð.
Morgunblaðið/Halldór
STARFSMENN Uxa '95 að setja upp tónleikasviðið sl. fimmtudag.
Filjar hf.
smiða tumana
FITJAR hf. í Njarðvík smíðuðu turn-
ana við loðnubræðsluna á Fáskrúðs-
firði og raunar strompinn stóra, sem
áður hefur verið getið, í Morgunblað-
inu. Turnamir, sem getið var í Morg-
unblaðinu í gær, eru hins vegar smíð-
aðir í samvinnu við Héðin hf., sem
mun setja færslukerfið í þá.
Þegar hafa risið tveir rúmlega 32
metra háir turnar, en fyrirhugað er
að þeir verði alls 4. Strompurinn, sem
smíðaður var fyrir nokkru vestur í
Héðni hf. af Fitjum í Njarðvík var
hins vegar fluttur í heilu lagi austur.
-----♦ » ♦
Opnunartími
verslana
VERSLUNARMIÐSTÖÐVARNAR
Kringlan og Borgarkringlan verða
lokaðar fram á þriðjudag, en ekki
fá þó allir verslunarmenn frí um
helgina. Verslanir 10-11 verða opnar
alla helgina, laugardag, sunnudag
og mánudag, frá kl. 10 til 23. Versl-
anir Nóatúns verða opnar til kl. 16
í dag, en verða lokaðar sunnudag
og mánudag. Allar verslanir Hag-
kaups, nema í Kringlunni og Kjör-
garði, verða opnar frá 10 til 18 í
dag. Opið verður í Skeifunni á sunnu-
dag frá 12 til 16, en allar verslanir
verða lokaðar á mánudaginn. Opið
verður í verslunum Bónuss frá 10
til 16 í dag, en fokað á sunnudag
og mánudag.
-----»■ ♦ ■♦--
Teknir ölvaðir
á vélhjólum
LÖGREGLUMENN á Hvolsvelli og
á Selfossi stöðvuðu tvo unga menn
á vélhjólum í gærmorgun, vegna
gruns um ölvunarakstur.
Mennirnir komu úr Árnessýslu og
voru á Ieið á Kirkjubæjarklaustur.
Þeir tóku bensín í sjálfsala á Hvols-
velli og vöknuðu grunsemdir manna,
sem til þeirra sáu, um að þeir væru
undir áhrifum áfengis. Lögreglan ók
á eftir mönnunum og stöðvaði þá.
Nýjar kenningar um siglingar norrænna manna vestur um haf
Var „Hóp“ höfnin í New York?
PÁLL Bergþórsson, fyrrverandi veður-
stofustjóri, er kunnur af áhuga sínum
á ýmsu öðru en veðurfræði. Undan-
farin misseri hefur hann rannsakað þær sög-
ur sem til eru af ferðum norrænna manna
til Vesturheims. Hann hefur nú komist að
athyglisverðum niðurstöðum, sem kollvarpað
gætu viðteknum kenningum um það, hvert
leiðir Leifs heppna, Þorfinns karlsefnis og
fleiri vesturfara þess tíma iágu.
Morgunblaðið fékk Pál til að skýra nánar
frá þessum hugmyndum sínum.
Fyrsta forsendan, sem Páll gengur út frá
við rannsóknir sínar er að sagnfræði ritunar-
tíma þeirra heimilda sem við höfum um þessa
atburði sé að miklu leyti áreiðanleg. „Mér
sýnist að með því að styðjast við þær sé
hægt að sanna ótrúlega margt.“
Hvaða skoðun sem menn annars hafa á
sannleiksgildi íslendingasagna eru fornmin-
jarnar sem fundizt hafa vestan hafs óvéfengj-
anleg sönnun fyrir viðdvöl norrænna manna
á þeim slóðum.
En Páll segir það reginmisskilning, að
minjamar við L’Anse aux Meadows séu Vín-
land eins og haldið hafi verið fram. Lofts-
Iagið þar sé svipað og á Raufarhöfn, þar
vaxi enginn vínviður og þar hafi heldur eng-
in ummerki um gripahús eða grafreit fund-
ist, en þeim mun meiri minjar eru um skipa-
viðgerðir og því um líkt. Þetta allt sanni að
þeir sem þar dvöldu hefðu aðeins haft
skamma viðdvöl.
„Rannsóknir mínar," segir Páll, „eru fyrst
og fremst athugun á staðháttum, náttúru-
og gróðurfari, loftslagi, það sem vitað er um
þjóðhætti indíána og inúíta á svæðinu, þá
þekkingu sem aflazt hefur um siglingatækni
víkinganna og fleira. Þetta ber ég allt saman
við það sem sögurnar hafa frá að greina.
Með þessu reyni ég að rekja slóðir vesturfar-
anna og finna dvalarstaði. Hvar Vínland hið
góða Leifs heppna var, hvar Hóp Þorfmns
karlsefnis var o.s.frv.,"
Páll segir ýinislegt nýtt hafa komið í ljós
um skip þess tíma og siglingatækni víking-
anna. „Ég held að menn hafi lengi haft rang-
ar hugmyndir um siglingahraða, ég tel hann
hafa verið mun meiri en sagnfræðingar hafa
reiknað með til þessa.“ Samkvæmt sögunum
fóru menn yfir sundið milli Grænlands og
Baffinslands - Hellulands - á tveimur dægr-
um, þ.e.a.s. á einum sólarhring.
í frásögninni af leiðangri Þorfínns karls-
efnis er getið um þijár tveggja dægra sigling-
ar, sem Páll hefur tengt þremur leiðum við
NV-strönd Ameríku, þar sem ekki er hægt
að sigla með ströndinni. Sú fyrsta var ofan-
greind, sú milli Grænlands og Hellulands
(Baffinslands). Þegar að strönd Heliulands
var komið fylgdu menn ströndinni suður eft-
ir unz þeir fara yfir Hudson-sund, sem var
annar áfanginn. Þá fylgja þeir strönd Labrad-
or - Marklands - unz komið er inn á Lawr-
ence-flóa. Þriðji áfanginn er yfír hann til
Nova Scotia.
Leifsbúðir
í Quebec
Samkvæmt kenningu Páls fór Leifur Ei-
ríksson vestur með suðurströnd Lawrence-
flóa og sem leið liggur inn til Quebec, þar
sem borgin er núna. Þar þrengist Lawrence-.
fljót mjög. Fyrir ofan borgina er það sem
stöðuvatn. Þar hyggur Páll að hann hafí
reist Leifsbúðir. í frásögninni af ferðum Leifs
segir að hann hafi snúið heim til Grænlands
með vínber, villivaxið kom og harðvið sem
kallaður var mösur. Þar sem Páll telur Leifs-
búðir hafa verið fínnast ennþá villt vínber,
smágerð tegund sem heitir vitis riparia. Á
sömu slóðum fínnst viss tegund af sjálfsánu
hveiti, sem nú ber latneska heitið zizania
aquatica. Indíánarnir notuðu þetta kom til
fæðu. Ennfremur vex þarna sykurhlynur,
sem er harðviðartré sem sýróp er unnið úr.
Þetta þrennt telur Páll vera þær tegundir
vínbeija, koms og viðar sem Leifur hafði
með sér heim til Grænlands. Allt þetta renni
stoðum undir það að þama hafi verið Vín-
land hið góða.
Leiðangri Þorfínns karlsefnis er mjög ítar-
lega lýst í Eiríks sögu, og að sögn Páls stand-
ast lýsingar allar í frásögninni nútímaathug-
un vel,
Það sem í sögunni er kallað Kjalarnes tel-
ur Páll vera það sem nú heitir Norðurhöfði,
Cape North, nyrst á Nova Scotia. Á Kjalar-
nesi braut Þorvaldur Eiríksson, bróðir Leifs,
kjöl á skipi sínu.
Eftir viðkomu á Kjalarnesi héldu Þorfinnur
og félagar siglingu sinni að norðan áfram
suður eftir „Furðuströndum", sem Páll telur
vera austan til á Nova Scotia. „Síðan gerist
vogskorið" segir í frásögninni, sem passar
vel við staðháttu þar. Samkvæmt frásögninni
stenzt vel að Straumsfjörður sé Fundy-flói.
Þar eru mestu sjávarföll í heimi. í sögunni
er líka nefnd eyja í fjarðarmynninu sem köll-
uð var Straumey. Hún var sennilega sú sem
nú heitir Grand Manan.
Páll telur leiðangursmenn Þorfínns hafa
haft vetursetu þar sem nú er Saint John.
Sumarið eftir sigldu þeir svo áfram suður
með ströndinni, sigla lengi og koma loks
þangað sem þeir kalla í Hópi. Það telur Páll
að sé sjávarlón það sem myndar aðalhöfn
New York-borgar nú. Lýsing sögunnar á
kennileitum koma heim og saman við aðstæð-
ur við New York, s.s. grynningar fyrir utan
lónið og eyrar miklar. Þar finna leiðangurs-
menn líka vínvið og villikorn.
Samkvæmt frásögninni höfðust þeir við í
„Hópi“ í einn vetur en héldu til baka eftir
að hafa lent í átökum við innfædda.
Niðurstöður rannsókna sinna hyggst Páll
birta á næstunni.