Morgunblaðið - 10.08.1995, Blaðsíða 6

6 -FIMMTUÐAGUR-10,--AGÖST 1995 - --- ........ - ---..... ..
FRÉTTIR
FÉLAG íslenskra bifreiðaeigenda
vísaði þeim skýringum tryggingafé-
laganna á bug í gær að iðgjöld af
ökutækjum væru 50-100 prósent
hærri á íslandi en á Norðurlöndum
vegna hærri slysatíðni og slysabóta
hér á landi.
„Við sættum okkur ekki við að
íslendingar þurfi að greiða svona
há iðgjöld. Engin haldbær rök hafa
verið færð fyrir því,“ sagði Ámi
Sigfússon formaður FÍB á blaða-
mannafundi sem félagið boðaði til
í gær.
Ámi segir að skýringar trygg-
ingafélaganna hafi mest verið á þá
leið að þessi mikli munur væri til
kominn vegna þrisvar sinnum fleiri
umferðarslysa hér á landi en í ná-
grannalöndunum og ef eitthvað
væri hægt að gera til að lækka ið-
gjöldin væri það að fækka slysum.
„Þær tölur sem við höfum fengið
og hafa verið til umíjöllunar að
undanförnu gefa ekki til kynna að
hér séu fleiri slys eða hærri tjóna-
greiðslur heldur en á öðmm Norður-
löndum," segir Árni. Hann segir
að samkvæmt upplýsingum Um-
ferðarráðs sé ekki hægt að bera
slysatölur og opinberar tölur um
slysatíðni saman á milli landa. Að-
eins dauðaslys séu samanburðar-
hæf.
„Ef við tökum þá tölu, vegna
þess að ætla má að ákveðið sam-
hengi sé á milli dauðaslysa og alvar-
legra slysa, er staðreyndin sú að
dauðaslys eru fæst á íslandi af
Norðurlöndum," segir Árni. „Það
er því ekki hægt að beita þeim rök-
um að slysatíðni sé þreföld hér á
landi á við annars staðar til að skýra
50-100 prósent hærri iðgjöld."
Árni tekur sem dæmi að opinber-
ar tölur um slysatíðni séu talsvert
hærri í Þýskalandi en hér á landi,
en samt séu iðgjöld þar 20-30 þús-
und krónum lægri. „Skýringar
tryggingafélaganna eru því ekki
fullnægjandi," segir Árni.
„Það mátti til dæmis fínna þá
skýringu á hagnaði tryggingafélag-
anna á siðasta ári í Morgunblaðinu
í mars að tjónum hefði fækkað. Ef
við berum saman þá fullyrðingu og
nýlegar upplýsingar þeirra um tíðni
slysa samkvæmt skráningu Um-
ferðarráðs og lögreglu, þá hefði
ekki átt að koma fram nein fækkun
tjóna í upplýsingum þeirra í mars,
heldur hefðu þær frekar átt að sýna
aukningu."
Deilt um iðgjöld
tryggingafélaganna
Lögboðnar ökutækjatryggingar
Samanburður á iðgjöldum, bókfærðum tjónum og bótasjóðum
Milljónir króna á verðlagi hvers árs
c=j= Iðgjöld
<=-= Bókfært tjón
Bótasjóé ir !

1989
1990
1991
1992
1993
1994
Fjöldi slasaðra í umferðarslysum
sem tryggðir voru hjá VÍS, 1978-1994
'78 '79 '80 '81 '82 '83 '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 ‘92 '93 '94
FÍB og tryggingafélög-
in deila hart um rétt-
mæti þeirra iðgjalda
sem bifreiðaeigendur
þurfa að greiða hér á
landi fyrir bifreiða-
tryggingar
Bótasjóður að þenjast út
„Annað sem við viljum fá frekari
skýringar á og bendir kannski til
þess að hægt sé að lækka iðgjöld
verulega er svokallaður bótasjóður
tryggingafélaganna," segir Árni.
„Tryggingafélögin þurfa eðlilega
að áætla ákveðna upphæð fyrir
slysabætur og gera það á hveiju
ári. Iðgjöldin taka mið af því sem
áætlað er að þurfi í þessar bætur.
Ef þessi áætlun er alltof há ætti
að vera svigrúm til þess að lækka
iðgjöld. Ef 50-60 prósent væri greitt
út og hitt væri ofáætlað hlyti mað-
ur að geta gert kröfu um að iðgjöld-
in lækkuðu sem því nemur.“
Árni segir að þegar bótasjóðurinn
sé skoðaður komi fram verulegur
mismunur á áætluðum og raunveru-
legum tjónum. „Bótasjóðurinn er
að þenjast verulega út og við höfum
upplýsingar frá Vátryggingaeftir-
litinu sem staðfesta það. Hann er
að vinda ofan á sig tveimur milljörð-
um á ári á meðan verið er að greiða
út bætur,“ segir Árni.
„Hann var kominn í tæpa tíu
milljarða árið 1993, sem er nærri
tíunda hluta af fjárlögum ríkisins,
og stefndi hærra. Þessi sterka staða
bótasjóðs gefur til kynna að hægt
sé að lækka iðgjöld. Því stendur
krafa okkar um 25-30 þúsund
króna lækkun á iðgjöldum og við
ætlumst til að hún gangi eftir.“
Árni segir að ef tryggingafélögin
séu ekki tilbúin til þess þurfi að
leita annarra leiða: „Þá er eðlilegt
að iðgjaldagreiðendur efli samstöðu
sína og geri athugun á því hvort
bílaeigendur á íslandi séu tilbúnir
til að tryggja hjá félagi sem gæti
mögulega boðið betri kjör með mun
lægri iðgjöldum. Hvort það verður
erlent eða innlent tryggingafélag
verður að koma í ljós.“
AF ÍSLENSKU EINKALÍFI
ATRIÐI úr Einkalifi, nýrri mynd Þráins Bertelssonar.
KVIKMYNDIR
Stjörnubíó
EINKALÍF ★ ★
Lcikstjóri o g handritshöfundur: Þráinn
Bertelsson. Framleiðendur: Þráinn Bertels-
con og Friðrik Þór Friðriksson. Hljóðupp-
íaka: Þorbjörn Erlingsson. Hyóðhönnun:
Kjartan Kjartansson. Búningar og förðun:
Guðrún Þorvarðardóttir. Leikmynd: Guðjón
Sigmundsson. Klippingr Steingrímur Karls-
son. Tónlist: Margrét Órnólfsdóttir. Lýsing:
Guðmundur Bjartmarsson. Kvikmyndataka:
Jón Karl Helgason. Aðstoðarleikstjóri: Krist-
ín Pálsdóttir. Framkvæmdastjóri: Vilhjálm-
ur Ragnarsson.
Aðalhlutverk: Gottskálk Dagur Sigurðar-
son, Dóra Takefusa, Ólafur Egilsson, Sig-
urður Sigurjónsson, Karl Ágúst Úlfsson,
Egill ólafsson, Randver Þorláksson, Krist-
björg Kjeld, Sigrún Edda Björnsdóttir,
Hanna María Karlsdóttir. Nýtt líf og ís-
lenska kvikmyndasamsteypan. 1995.
ÞRÁINN Bertelsson gerir at-
hyglisverða tilraun með frásagnar-
form kvikmyndarinnar í nýjustu
mynd sinni, Einkalífí, sem frum-
sýnd var í Stjörnubíói í gærkvöldi.
Hann fjallar um sjálfa kvikmyndina
andspænis raunveruleikanum og
spyr hvort nokkru sinni verði hægt
að fanga raunveruleikann. Margir
hafa orðið til að bijóta upp hina
hefðbundnu frásögn og tilraun Þrá-
ins er góðra gjalda verð en hún
reynist líka fjötur um fót. Hann
gefur oft spaugsama lýsingu á ís-
lensku samtímalífí og því sem fylg-
ir eins og kynslóðabili, hjónaskiln-
uðum, unglingavafstri, skólastarfi
o.fl, með fjölmörgum stuttum sög-
um og hoppar úr nútíð í fortíð og
til baka aftur með ýmsum innskot-
um, gömlum og nýjum. Það er fjör-
legur frásagnarmáti en heildarsvip-
urinn verður ruglingslegur og sund-
urlaus.
Þráinn virðist stefna á unglinga-
markaðinn með myndinni og mynd-
bandatækninni sem hann beitir og
það verður fróðlegt að vita hvort
hann hittir í mark hjá þeim. Stíllinn
minnir á tónlistarmyndböndin og
persónugerðimar eru líklegar til að
falla í kramið hjá ungu kynslóðinni
á misgóðum forsendum þó; í for-
grunni eru þijú ungmenni, leikin
af Dóru Takefúsa, Gottskálk Degi
Sigurðarsyni og Ólafi Egilssyni,
sem stela, reykja dóp og lifa á stór-
um peningagjöfum foreldra sinna.
Þau era haldin bíódellu og vilja
gera mynd um „raunveruleikann"
þ.e. fólkið í kringum sig og þau
einfaldlega elta skyldmenni sín með
myndbandsupptökuvél í höndunum
og kvikmynda daglegar at.hafnir
þeirra. Þannig er myndavélin á sí-
felldu og talsvert þreytandi hend-
ingskasti á milii einstakra persóna
upp og niður, til hægri og vinstri,
úr og í fókus, nærmyn.d og fjar-
mynd og sannast sagna verður það
leiðigjamt þegar það er notað eins
mikið og hér er gert. Myndatakan
á sjálfri myndinni er ekkert ósvipuð
nema sumstaðar er lýsingu ábóta-
vant. Vélinni er snúið og henni er
haliað og klippingar eru hraðar í
tilraun til að ná fram viðeigandi
fijálslegum taktslætti unglinga-
menningarinnar í bland við hæfi-
lega klúrt orðbragð og enskuslettur.
Inn á milli upptaka ræða ung-
mennin framvinduna, hvað sé gott
að hafa í mynd og hvað vont og
hvort yfirhöfuð sé eitthvað spenn-
andi við að kvikmynda raunveru-
leikann. Þau gagnrýna myndina
inni í myndinni, spyija um tilgang
þessa atriðis og hins og taka yfir-
leitt á málum sem menn hljóta að
spyija þegar þeir gera mynd. Á
þetta atriði rétt á sér eða ekki?
Þegar heillangt atriði með íslensku
stórfjölskyldunni að borða sunnu-
dagssteikina með freti og ropum
afans spyr Dóra eitthvað á þá leið
hvað sé merkilegt að sýna fólk éta,
ropa og freta og maður spyr sig
að því sjálfur. Utan um þessar upp-
tökur eru fjölmargar sögur í gangi
í einu og þær verða talsvert brota-
kenndar og endasleppar. Til að
flækja málið frekar notar Þráinn
gamlar svart/hvítar myndir úr
Kvikmyndasafninu og skýtur þeim
inná milli atriða oftast í óljósum
tilgangi en stundum til að leggja
áherslu á umræður eða kringum-
stæður í myndinni. Og heilt tónlist-
armyndband birtist uppúr þurru um
miðbik myndarinnar.
Margar einstaka senur Einkalífs
era skemmtilegar og fyndnar enda
hefur Þráinn auga fyrir hinu spaugi-
lega í fari íslenska meðaljónsins og
bardúsi hans. Húmorinn í Einkalífi
liggur einhverstaðar mitt á milli Nýs
MORGUNBLAÐIÐ
„Skilyrði fyrir því að iðgjöld
lækki era að meðaltjónagreiðslur á
hvern bil verði sambærilegar við
það sem tíðkast erlendis,“ segir
Sigmar Ármannsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands íslenskra
tryggingafélaga.
Slysum fer fjölgandi
„Dauðsföll hafa verið um 20 á
undanförnum árum, en það eru
ekki þau sem kosta tryggingafé-
lögin mesta fjármuni. Mestur
kostnaður felst í slysum, sem fer
fjölgandi ár frá ári. I því sambandi
má benda á tölur Vátrygginga-
félags íslands, sem er með um 40%
markaðshlutdeild, en aukningin
þar er sambærileg við tölur Um-
ferðarráðs. Þess vegna blásum við
á þá staðhæfingu að fjölgun slas-
aðra í tölum Umferðarráðs sé ein-
göngu vegna bættrar slysaskrán-
ingar. Skráning Umferðarráðs
byggir eingöngu á lögregluskýrsl-
um og gefur ákveðnar vísbending-
ar, en raunveraleg slysatíðni er þó
miklu meiri, eins og tölur félag-
anna sýna glöggt."
Sigmar segir dæmi FÍB um
hærri slysatíðni í Þýskalandi og
lægri iðgjöld en hér á landi ekki
sambærileg: „Ef bílar eru klessu-
keyrðir og tryggingafélögin þurfa
að bæta tjónið eru bílar allt að
helmingi dýrari hér á landi en í
Þýskalandi. Aðstæður eru misjafn-
ar frá einu landi til annars og það
endurspeglast í iðgjöldum. Til
dæmis eru iðgjöld lægri á Húsavík
heldur en í Reykjavík, vegna þess
að slysatíðni er lægri á Húsavík.“
Bótasjóður ekki eign
Hvað varðar gagnrýni á að pen-
ingar safnist fyrir í bótasjóðum
tryggingafélaganna segir Sigmar:
„Það helst í hendur við fjölgun á
örorkuslysum og fjölgun þeirra sem
fá metna varanlega örorku. Það er
eðlilegt að íjármunir séu teknir til
hliðar vegna þess að það tekur
a.m.k. þijú ár að fá varanlegt ör-
orkumat. Þann tíma þurfa trygg-
ingafélögin að varðveita fjármunina
og ávaxta þá í bótasjóði, til að geta
greitt fólki bætur með vöxtum. Ég
vil leggja álierslu á að bótasjóður
er ekki sjóður eða eign í þeim skiln-
ingi heldur skuld vátryggingafélags
við tjónþola vegna óuppgerðra
tjóna.“
lífs og Magnúsar; ærslafullur og
svartur. Þráinn velur líka góðan leik-
arahóp með sér í minni hlutverkin
og þekktan fyrir þjóðarspaug: Sig-
urður Siguijónsson er sögukennari
sem ti-yllist (mjög rólega þó) eftir
skilnað og sagar í sundur innbú fyrr-
verandi konu sinnar; Steinn Ármann
Magnússon er í nákvæmlega sama
hlutverki og í Veggfóðri; Karl Ágúst
Úlfsson er spaugilega linur sólbað-
stofueigandi; Egill Olafsson er frá-
skilinn geðlæknir, sem í ljós kemur
í einu af betri innskotum myndarinn-
ar, að þarf mest á geðlækni að lialda;
Valdimar Örn Flygenring er í þoku-
kenndu hlutverki ævisöguritara;
Kristbjörg Kjeld er glimrandi fín
húsmóðir með vald yfír sunnudags-
steikinni; Randver Þorláksson og
Tinna Gunnlaugsdóttir era áhyggju-
fullir foreldrar, Þórhallur Sigurðsson
er lögreglumaður sem lendir í abs-
úrd kringumstæðum og svo mætti
áfram telja. Hlutverkin era misjafn-
lega safarík og leikurinn er eftir því.
Ungu leikararnir þrír leika meira
af kappi en reynslu. Dóra gefur
ágæta lýsingu á lúmskfýndinni
stelpu sem veit sínu viti, Gottskálk
Dagur á sínar bestu stundir þegar
hann hefur áhyggjur af því að geta
aldrei, aldrei fullnægt vinkonu sinni
og Ólafur veit hvemig á að svara
foreldram sem ætla að lesa yfír
honum.
Einkalífi er ætlað að eiga erindi
við myndbandakynslóðina fýrst og
fremst með frásagnarstílnum og
innihaldinu en eldri kynslóðir hefðu
svo sem gott af því að vita hvað
hún er að fást við og tala um og
hún fær nasasjón af því í Einkalífi.
Arnaldur Indriðason