Morgunblaðið - 10.08.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 1995 45
_______BRÉF TIL BLAÐSINS_
Auðvitað voru kjarn-
orkuvopn á Islandi
Frá Magnúsi H. Skarphéðinssyni:
UNDARLEG en hefðbundin er
umræðan um hvort kjarnorkuvopn
hafi verið í fórum Bandaríkja-
manna á íslandi eða ekki. Allir
Islendingar vita undir niðri og
ræða sín á milli í einkasamtölum
að við sjálfir höfum alls engar for-
sendur til þess að hafna þessari
staðreynd eins Jóakims-frænda-
lega og íslenski utanríkisráðherran
gerir svo afdráttarlaust á baksíðu
Moggans hér um daginn. Og flest-
ir viðurkenna líka óopinberlega að
yfirgnæfandi líkur séu á að vopnin
ýmist séu hér, eða í það minnsta
hafi verið þegar þeim Bandaríkja-
mönnum hentaði margra hluta
vegna í kalda stríðinu sínu. Svipað
hefur komið í ljós hjá nágrönnum
pkkar Grænlendingum nýverið. A
íslandinu góða er öllu alltaf neit-
að. Og hvorki lögin, leikreglurnar,
stjórnarandstaðan eða fjölmiðlam-
ir hafa eirð eða dug í sér til að
leiða hið sanna í ljós örlítið betur
frekar en venjulega. Annað er að
sjálfsögðu uppi á teningnum í
gamla móðurlandinu okkar Dan-
mörku sem fyrr í svona málum.
Staðreyndin er hins vegar sú,
að sífellt þrengist hringurinn að
þeim vísbendingum sem við her-
stöðvaandstæðingar höfum alltaf
bent á: Kjarnorkuvopn hafa ýmist
verið eða eru geymd reglulega hér
á landi um lengri eða skemmri tíma
af bandaríska setuliðinu sem hér
hefur illu heilli dvalið í meira en
hálfa öld í dag. Um þetta geta
menn deilt í opinberum viðtölum,
en langflestir viðurkenna í einka-
samtölum að hið gagnstæða sé
langtum líklegra af ýmsum óopin-
berum upplýsingum að dæma.
Sem dæmi þá er það staðreynd
að reglulega koma ýmist í lengri
eða skemmri viðdvalar ákveðnar
herþotur Bandaríkjahers til Kefla-
víkurflugvallar sem örugglega
hafa þessi eða svipuð vopn innan-
borðs. Þetta sést m.a. best á því
að sumum þessara hervéla er gætt
af fádæma árvekni allan sólar-
hringinn af fjölda hermanna með
alvæpni, á sama tíma og öðrum
og stundum alveg eins vélum er
lítið sem ekkert gætt þegar þær
eiga hér lengri eða skemmri við-
dvöl. Og hvers vegna halda menn
að á því standi? Það er ekki nema
eitt svar við því, og það er það að
einhver búnaður í þessum vafa-
sömu hervélum Kanans er fádæma
hættulegur. Svo hættulegur sem
dæmi að nánast ógerningur er fyr-
ir fuglinn fijúgandi að koma ná-
lægt þessum vígtólum án þess að
verða skotinn niður í sömu andrá.
Þessi litla staðreynd ásamt
mörgum öðrum upplýsingum vest-
anhafs (s.s. handbókin fræga sem
lak út úr stjórnkerfinu vestra hér
um árið þar sem kjarnorkuvopn
Bandaríkjamanna erlendis voru
merkt inn á - með að sjálfsögðu
stórum hring utan um Keflavíkur-
stöðina sem dæmi) segja það með
öllu mögulegu móti að hér séu eða
í það minnsta hafi reglulega verið
kjarnorkuvopn um lengri eða
skemmri tíma. Um þetta á ekki
að þurfa að deila lengur.
Við eigum að hætta þessum
kalda stríðsleik síðastir allra strax
og horfast í augu við staðreyndir.
Opinberar yfirlýsingar embættis-
manna setuliðsins eða bandaríska
varnarmálaráðuneytisins, að ekki
sé nú minnst á hinn hlægilega
kattaþvott íslenska utanríkisráðu-
neytisins í málinu, eru nákvæm-
lega jafn hjáróma og allar yfirlýs-
ingar þeirra Bandaríkjamanna um
Thulestöðina í Grænlandi voru -
allar götur þar til upplýsingarnar
merkilegu sluppu út úr kerfínu
þar, mest fyrir algera slysni.
Því er tillaga Ólafs Ragnars
Grímssonar í Utanríkismálanefnd
Alþingis þess efnis að við íslend-
ingar setjum á fót okkar eigin sér-
fræðinganefnd sem kalli til alla þá
fræðinga heimsins sem til þarf, til
að vita hið sanna í málinu - svo
sannarlega tímabær tillaga. Og þó
fyrr hefði yerið.
Við verðum að fara að hætta
að lifa í kalda stríðsleiknum áfram.
Annað er ekki sæmandi neinni
hugsandi þjóð.
MAGNÚS H. SKARPHÉÐINSSON,
Grettisgötu 40b, Reykjavík.
V erum j ákvæðari
Frá Hallgrími Sveinssyni:
ÞEGAR verslunarmenn halda há-
tíð og reyndar öll íslenska þjóðin
er vert að rifja upp að Jón Sigurðs-
son var helsti baráttumaður frálsr-
ar verslunar á íslandi. Var hann
um tima verslunarþjónn í Reykja-
vík og kynntist þá glöggt af eigin
reynd, hvílíkt álag var á verslun-
inni. Að loknu stúdentsprófi réðst
hann til starfa hjá Knudtzonsversl-
un, sem var staðsett í Hafnar-
stræti, þar sem síðar reis Edin-
borg. Föðurbróðir hans og síðar
tengdafaðir, Einar Jónsson borg-
ari, var þar verslunarstjóri. Hann
var einn helsti athafnamaður í
Reykjavík um skeið, en kaupsýsla
og búhyggindi voru áberandi í ætt
Jóns Sigurðssonar. Þorlákur Ó.
Johnson, einn sérstæðasti frum-
herji íslenskrar verslunar, var
einnig náskyldur Jóni, svo annað
dæmi sé nefnt. Þorlákur kynntist
enskum verslunarmönnum fyrir
forgöngu Jóns frænda síns og átti
síðar verslun í Hafnarstræti, sem
í þá daga nefndist Strandgata.
Hann tók upp á að auglýsa vörur
sínar. Þar gátu menn meðal ann-
ars keypt „bijóstsysturinn ljúfa“
og „eldspýturnar þægilegu“ og
„vöruprufur“ og vörulistar voru
nýjungar sem þessi eldhugi ís-
lenskra verslunarmanna fitjaði
manna fyrstur upp á.
Fyrstu ádeiluritgerðina skrifaði
Jón Sigurðsson 1840 og var það
svargrein gegn Knudtzon kaup-
manni, fyrrum húsbónda hans,
sem hafði farið með staðlausa stafi
um verslun á íslandi í grein í
danska blaðinu Köbenhavnspost-
en, en Jón hafði rannsakað versl-
unarsögu íslands ofan í kjölinn í
skjalasöfnum dönsku stjórnarinn-
ar og beitti nú í fyrsta skipti þekk-
ingu sinni um verslunarhagi ís-
lands. Jón Sigurðsson benti ítrek-
að á, að verslunarfrelsi væri undir-
staða þjóðfrelsis og sagði í bréfí:
„Þú heldur að einhver svelgi
okkur. Látum þá alla svelgja okk-
ur í þeim skilningi, að þeir eigi
við okkur kaup og viðskipti. Frels-
ið er ekki í því að lifa einn sér og
eiga ekki viðskipti við neinn. Frels-
ið kemur að vísu mest hjá manni
sjálfum, en ekkert frelsi sem snert-
ir mannfélagið kemur fram nema
í viðskiptum og þau eru því nauð-
synleg til frelsis."
Hinn 1. apríl 1855 var algert
verslunarfrelsi lögtekið á íslandi
og eru því liðin 140 ár frá þeim
atburði. Þessi áfangi í sjálfstæðis-
baráttu landsins hafði kostað lát-
lausa baráttu Jóns Sigurðssonar
og samheija hans, en margir af
hans traustustu stuðningsmönn-
um voru einmitt verslunarmenn.
HALLGRÍMUR SVEINSSON,
Hrafnseyri.
Frá Gunnari Ólafssyni:
ÉG HEFI stundum skrifað smá-
pistla í Morgunblaðið þegar mér
hefur ofboðið nánasarháttur og
umkvörtunartónn landans. Að
sumu leyti má um kenna ágengni
svokallaðra „fréttamanna“ sem
sumir hveijir reyna að ná svörtustu
svartsýni út úr viðmælendum sín-
um, og halda að þeir séu með því
að sýna okkur hinum í raun hvað
um er að ræða.
Mér er minnisstætt, að eitt sinn
þgear Hekla gaus sögðu bændur á
ofanverðu landi að afrétturinn væri
gjörsamlega ónýtur, hvorki meira
né minna. Hvað hefðu þeir sagt
hefðu þeir verið uppi þegar allur
Þjórsárdalurinn lagðist í eyði og ég
segi og skrifa lagðist í eyði?
Við lifum í harðbýlu landi, það
vitum við öll. Hvað svo nú þessa
viku? Skaftá hljóp og þá er allt í
fári, leir yfir allt, í framhaldi fýkur
sandur yfir allt, tún skemmast og
ónýtast, brýr og vegir skemmast;
sem sagt allt ónýtt og ómögulegt.
Auðvitað er ekki gaman að verða
fyrir búsifjum á nokkurn hátt.
íslendingar eru sem betur fer
varkárir og, meira að segja, mér
liggur við að segja hræddir við nátt-
úru(hamfarir) þessa lands. Það er
e.t.v. það eina góða við þetta. Þeir
búast alltaf við hinu versta, þá er
það að skaðinn sem skeður er ekki
svo slæmur eftir allt, hann gæti
hafa verið verri.
Ég legg til að breyta öllu þessu
alfarið. I stað þess að „fréttamenn“
spyiji „Er ekki allur afrétturinn
alfarið ónýtur um ókomin ár“ segi
þeir að þetta séu jú slæmar búsifjar
en hvenær haldi maðurinn að þeir
geti farið að nýta afréttinn til beit-
ar aftur. (Hvaða vit hafa „frétta-
menn“ svo sem á því hvort eða
hvenær afréttur er beitarfær - oft-
ar en ekki hafa þeir ekki komið nær
honum en svo sem einhver hundruð
kílómetra.)
Þetta væri miklu jákvæðari af-
staða til vandans.
Ég man einnig eftir mynd frá
Heklugosi 1947 þegar a.m.k. fet
af ösku var á jörðu -í Múlakoti. Allt-
af jafnar jörðin sig. Minnumst einn-
ig Skaftárelda en jörðin jafnaði sig
samt. Tíminn hefur ólíklegustu
áhrif á allt líf á jörðinni.
Gosið í Vestmannaeyjum er sér-
mál. Hver annar en Ólafur Jóhann-
esson sagði með þunga í sjónvarp-
inu „Vestmannaeyjar skulu byggj-
ast á ný“ og hverjir nema Vest-
mannaeyingar og allra bjartsýnustu
aðrir menn lögðu trúnað á hans orð?
Einn góðan veðurdag gýs á
Reykjanesi. Dettur nokkrum manni
í hug að þar sé allt kulnað og dautt?
Síðasta hraungos er u.þ.b. 1.000
ára gamalt; og hve mörg eru hraun-
in þar?
Hvað með Bláfjöll og Hengils-
svæðið? Hvað með Heklugos fyrir
árið 1000? Hvað með „Veiðivatna-
gosið“? Hvað með svo sem eitt ann-
að hamfarahlaup niður í Axarfjörð?
Ef menn eru eilíflega kvartandi
undan einhveijum pusum úr fjöllum
eða úr ám ættu þeir að hugsa betur
um hvað hefur áður hér á landi
skeð og hvers menn máttu vænta.
Formóðir mín ásamt manni sín-
um mátti flytja bæinn sinn þrisvar
sinnum vegna sandfoks. Ekki hefur
það verið lítið verk fyrir þau hjónin.
Þau áttu mergð bama en mörg
þeirra dóu, frá því að vera
dagsgömul til nokkurra missera.
Tekið var til þess að móðir manns
hennar var nær sextugu þegar þau
fluttu fyrst í bæinn og var þó talin
nokkuð ern.
Tökum upp bjartara hjal. Látum
ekki kaffærast í bölsýnishugsunum.
Nógu erfítt er nú brauðstritið samt.
GUNNAR ÓLAFSSON,
Traðarlandi 14, Reykjavík.
evKO
rslun BYKO og Byggt og Búi
ðast stór og smá heimilistaek
hagstæðu verði.
Ariston kæliskápur
E DF 240
Rúmmá! 230 litrar.
Kaalir185 lítrar.
Frystir 45 lítrar.
Tvær hurðir, trystir að ofan.
Kr. 45.200

jp|| pfp w
Ariston kæliskápur
E RF 275
Rúmmál 270 litrar.
Kælir 190 lltrar.
Frystir 80 lltrar.
Tvær hurðir, frystir að neðan.
Kr. 54.900
Ariston kæliskápur
E ME 140
Rúmmál 140 lítrar.
Kælir 131 litri.
Frystir 9 lítrar
Ein hurð,
innbyggður frystir.
-------------•MHT.n.f.MV
Kr. 29.800
lŒSŒÞ:
»

Skiptiborð 515 4000
mmmmmmimmmÞ
Skiptiborð 515 4000
Hólf og gólf, afgreiðsla 515 4030
Almenn atgreiðsla 555 441 1
Almenn afgreiðsla 562 9400
Almenn afgreiðsla 568 9400
Grænt númer 800 4000
ARISTON
Falleg, sterk og vönduð
ítölsk heimillstækl
BYGGTOBUlÐ
K R
DV
DUai
N G L U N N
Jón Sigurðsson
o g frjáls verslun
X