Morgunblaðið - 11.08.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 1995 B 3
DAGLEGT LIF
SVEINBJORG María
Pálsdóttir
ÚRKLIPPA úr Los Angeles
Times sem birtist eftir loka-
sýningu nemenda við skólann.
Það er Anna Rakel sem sýnir
kvöldkjól.
námi þá á það allan hug minn. Þær
eru orðnar margar vökunæturnar
sem ég hef verið að teikna, sníða
eða sauma og þá er ég ekki að hugsa
um neitt annað, er bara í minni vinnu
í mínum hugarheimi." ■
Guðbjörg R. Guðmundsdóttir
F römdu afbr ot
og sættu ofbeldi áður
en þau fóru í meðferð vegna vímuefnavanda
.. UNGLINGAR, sem fóru í
2S áfengis- og vímefnameðferð á
JJj Tindum náðu allgóðum tökum
á vandamáli sínu, samkvæmt
J könnun sem Páll Biering að-
stoðardeildarstjóri gerði á ár-
“g? angri af meðferð þar. Nær
allir, sem fóru í meðferð á
Tinda, höfðu neytt kannabis-efna,
eða 93% og hver einasti hafði neytt
áfengis áður en hann fór í meðferð.
Rúmlega helmingur hafði einnig
neytt róandi lyfja, amfetamíns eða
lífrænna leysiefna, sem oft eru köll-
uð sniff, en árið eftir meðferð neytti
rúmur helmingur þeirra engra
vímuefna.
Sem kunnugt er af fréttum, verð-
ur meðferðarheimilinu
lokað 1. september n.k.,
þar sem rekstrarkostnað-
ur hefur verið hár og
nýting ekki sem skyldi. I
fréttum hefur komið fram
að leiða til úrræða er nú
leitað og hefur m.a. verið
rætt um að setja á fót dagdeild eða
taka upp samstarf við geðdeild
Landspítalans.
Könnun Páls er nokkuð viðamik-
42% HOFÐU
sætt kynferð-
islegu ofbeldi.
il og var meginmarkmið að auka
þekkingu á þeim þáttum í reynslu
og umhverfi unglinga sem' hafa
áhrif á árangur þeirra í vímuefna-
meðferð. Einnig að afla upplýsinga
sem auðveldað gætu starfsfólki að
meta styrkleika og veikleika með-
ferðarstarfs á Tindum, auk þess
að kanna árangur af starfinu.
Könnunin náði til 123 unglinga
sem allir höfðu lokið meðferð meira
en hálfu ári áður en könnunin var
gerð. Einnig var rætt við 92 for-
eldra.
Afbrot og fíknief ni
Líf þeirra ungmenna sem farið
hafa í vímuefnameðferð á Tindum
hefur í mörgum tilvikum
verið býsna viðburðaríkt,
sérstaklega þegar tekið
er tillit til ungs aldurs
þeirra. Flestir þeirra sem
hafa komið þangað í með-
ferð voru 15-17 ára og
var meðalaldur 16 ár. 42%
þeirra höfðu sætt kynferðislegum
misþyrmingum af einhverju tagi og
voru stúlkur í miklum meirihluta.
Rúmur helmingur, eða 56%, hafði
Brennumenn
og kraftakarlar
ÚTSÝNI af Höfðabrekkuheiði yfir Mýrdalssand, Múlakvísl og
Hjörleifshöfða.
EKIÐ inn úr Þakgiii. Til hægri sést steinninn sem Bárður
Jónsson bar tvisvar í hleðsluna.
•TÓMAS G. Ingólfsson er lærður
húsasmiður og dvaldi meðal annars
í þijú ár í Bandaríkjunum og starf-
aði við þá iðn. Nú er hann kominn
aftur á heimaslóðirnar í Vestur-
Skaftafellssýslu og stundar áfram
iðn sína en einnig er hann farinn
að standa fyrir jeppaferðum frá
Vík í Mýrdal upp um fjöll og firn-
indi.
„Heiðarnar hér fyrir ofan og
jöklamir em mikið til ókannað land
hvað varðar svona ferðir. Þar er
mikil náttúrufegurð sem fáir hafa
séð.“ Sums staðar er leiðin hrika-
leg, þverhníptir klettar eða djúp
gil á báðar hliðar. En ferðamenn
í jeppaferðunum geta valið um leið-
ir og hversu miklar mannraunir
þeir vilja rata í. Einn möguleikinn
er að fara í Kárhólma, þar sem
sumir segja að Kári hafi drepið
brennumenn í Njálssögu. Byggð
lagðist niður í Kárhólmum 1896
en þar er fallegt og gróðursælt.
Önnur leið liggur eftir Þakgili allt
upp að Höfðabrekkujökli. Á leiðinni
er gamall gangnamannakofi. Hann
Úr myndasafni/Kristinn
ÆVI fíkniefnaneytenda hefur
oft verið býsna viðburðarík.
stundað afbrot í hálft ár eða lengur
áður en Tindadvöl hófst. 61% hafði
einhvem tímann falsað ávísun og
59% brotist inn. Rúmur þriðjungur
hafði stolið bifreið og 10% höfðu
beitt ofbeldi við rán.
Svartnætti virðist ekki vera langt
undan hjá ungum fíkniefnaneytend-
um og staðfesta tölur um sjálfs-
vigstilraunir það. í könnuninni kom
fram að yfir 43% höfðu gert tilraun
til að svipta sig lífi. Tæplega 36%
höfðu hugleitt og/eða gert áform
um sjálfsvíg án þess þó að gera
tilraun til þess. Margir þeirra sem
leiðst höfðu út í misnotkun á fíkni-
efnum höfðu kynnst henni á æsku-
heimili sínu, enda kom í ljós að
tæplega helmingur hafði alist upp
á heimili þar sem annar eða báðir
foreldrar höfðu átt við vímuefna-
vanda að stríða. Athyglisvert er þó
að hjá helmingi þessara unglinga
voru foreldrar hættir vímuefna-
neyslu.
Fyrir foreidra
Talsverð áhersla var lögð á for-
eldrameðferð á Tindum og var for-
eldrum hjálpað að gera sér grein
fyrir eigin ábyrgð og ábyrgð ungl-
ingsins. Könnun Páls leiddi í ljós
að margir foreldrar töldu íjöl-
skyldudagskrá hafa haft beina þýð-
ingu fyrir sig og aðra í fjölskyld-
unni.
Alls tóku 75% foreldra þátt í
könnuninni og urðu mæður fyrir
svömm í langflestum tilvikum. í
niðurstöðum segir Páll að sterk
fylgni sé milli árangurs unglings
og bættrar líðan foreldris. „Foreldr-
ar voru flestir ánægðir með fjöl-
skyldudagskrá Tinda og 90% þeirra
sem tóku þátt í fullri fjölskyldudag-
skrá telja að hún hafi haft þau
áhrif að þeim liði betur eða mun
betur eftir að henni lauk. Það kem-
ur einnig í ljós að oft gagnast hún
fjölskyldum unglinganna burtséð
frá þeim árangri sem þeir ná sjálfir
í vímuefnameðferðinni." ■
Brynja Tomer
var sennilega hlaðinn 1918 en er
ekki notaður lengur.
Einn steinanna í hleðslunni er
áberandi stærstur og erfitt að
ímynda sér að nokkur maður gæti
lyft honum. í hann eru letraðir upp-
hafsstafimir B.J. og sagan segir að
Bárður Jónsson, sem var kunnur
af kröftum sínum, hafi valið steininn
í hleðsluna og lyft honum þangað.
Öðrum nafhtoguðum kraftakarli
sem vann við hleðsluna fannst
steinninn ekki passa og fjarlægði
hann. Bárður var ósáttur við það
og tók bjargið aftur upp og setti á
sinn stað þar sem það er enn og
varla á færi
nokkurs núlifandi
manns að bifa
því.
Um Bárð
þennan er einnig
sögð sú saga að
á stríðsárunum
hafi hann stöðvað
heijeppa fullan
af enskum dátum
og lyft honum
upp og snúið við
á veginum að
gamni sínu. Her-
mennimir voru
stjarfir af ótta og
gátu hvorki
hreyft legg né lið, segir sagan.
Auk Tómasar hefur Gísli Daníel
Reynisson, skipstjóri hjólabátsins í
Vík í Mýrdal reynt fyrir sér með
torfæruferðir um þessar slóðir. í
þeim tilgangi keypti hann meðal
annars tvo austur-þýska hertrukka
sem hann hefur undanfárið unnið
við að breyta. Jóhannes Kristjáns-
son í Höfðabrekku sem rekur
bændagistingu og krá hefur einnig
farið með fólk á bíl upp á heiðamar.
■
HÞ
/

Hreinar
v hreingerningar!!!
\.

1. Gamalt húsráð segir: Haldlð hreinu
i stað þess að gera hreint. Ætli þetta sé
ekki bara umhverfisvænasta heimilisráð
sem til er, því ef haldið er í horfinu verður
ástandið aldrei svo slæmt að gripa þurfi
til þeirra sterku hreinsiefna sem eru
umhverfinu hættuleg.
2. Svo er að skera niður skammtinn af
hreinsiefni, i þvotta, uppvask og
hreingerningar. Islenskt vatn er mjúkt
svo við þurfum alls ekki eins mikið af
þvottaefnum, sem miðast oftast vlð
harðara vatn og innihalda fosfat fyrst og
fremst til mýkingar. Það er um að gera
að prófa sig áfram en ég hef heyrt að ein
matskeið af þvottaefni geti dugað.
3. Siðan er að velja umhverfisvæn efni
helst án fostfata, tensiða og klórs.l
stórmörkuðunum er erfitt að átta sig á
því sem þar fæst, þar sem innhalds-
lýsingum er mjög ábótavant. I
heilsubúðum eins og til dæmis I
Yggdrasil á Kárastíg er gott úrval. Slik
efni geta reynst dýrari en hin en þau eru
án fylliefna og miðað við endingu kemur
verðið nokkurn veginn i sama stað niður.
Fyrir lengra komna!!
Ef þú ert tilbúinn (stærra átak, skaltu fá
þér úðabrúsa fyrir uppþvottalöginn þinn
þannig að hann notist alltaf útþynntur.
Kíkja svo undir vaskinn á
hreinsiefnalagerinn og byrja að gera
tilraunir með hvaða efni þú getur notað
minna af og hvaða efna þú kemst af án.
Fyrir utan hvað mörg þessara efna eru
rándýr, hættuleg bömum og mengandi
fyrir umhverfið, eru þau þegar vel er að
gáð, kannski alls ekki ómissandi. Gerðu
tilraunir með að nota:
Uppþvottalög i allar hreingerningar, á
baði, klósettum, speglum, gluggum,
gólfum og bílum.
Edik sem sótthreinsilög til dæmis í
klósettskál.
Bökunarsódi dugar vel til að þrífa
ofninn og vinna á olíu og feiti, halda
isskápnum lyktarlausum. í
Bandarikjunum er eitt vinsælasta
tannkremið úr bökunarsóda.
Ólifuoliu má nota til að pússa húsgögn
(blandaða örlitlu ediki), til að bera á gólf
og á leður.
María Ellingsen