Morgunblaðið - 12.08.1995, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Sj álfstæðisflokkur-
inn og ESB-aðild
„KOMIÐ hafa upp í
landinu ýmsar skoðan-
ir og kenningar á þjóð-
málasviðinu hin síðari
ár, sem eru beinlínis
hættulegar fyrir vel-
megun þjóðarinnar.
Skoðanir þessar eru
byggðar jöfnum hönd-
um á vanþekkingu eða
misskilningi ... og á
löngun til þess að „slá
sér upp“ með því að
boða eitthvað nýtt,
sem auðveldlega fær
nokkra fylgismenn
meðan reynslan er enn
ófengin og gallarnir
því ekki komnir í ljós.“
Ég minntist þessara orða Jóns
Þorlákssonar, forsætisráðherra og
formanns Sjálfstæðisflokksins, er
ég las grein Ragnars Garðarssonar
„Islenskir hægrimenn á villigötum
í Evrópumálunum" í Morgunblað-
inu fyrir skömmu. Greinin byggist
á alvarlegum misskilningi um eðli
og stefnu Sjálfstæðisflokksins, sér-
staklega varðandi hugmyndir
flokksins um alþjóðlega samvinnu
og hugsanlega aðild íslands að
Evrópusambandinu.
Sjálfstæðisflokkurinn
gegn samvinnnu?
Af grein Ragnars má draga þá
ályktun að Sjálfstæðisflokkurinn
sé mótfallinn alþjóðlegri samvinnu
og þar af leiðandi samvinr.u við
önnur Evrópuríki. Þessi skoðun á
auðvitað ekki við rök að styðjast.
Þvert á móti hefur flokkurinn átt
ríkan þátt í að stuðla að slíkum
samskiptum og oftast gegnt lykil-
hlutverki. Nægir þar að nefna þátt-
tökuna í Marshall-áætluninni eftir
lok seinna stríðs, aðildina að Efna-
hagssamvinnustofnuninni (OEEC)
og Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, inn-
gönguna í Atlants-
hafsbandalagið árið
1949, viðræður Við-
reisnarstjómarinnar
við Efnahagsbandalag
Evrópu og EFTA í
byrjun sjöunda ára-
tugarins og aðild að
GATT árið 1964. Við-
reisnarstjórninni er að
þakka þær breytingar
sem urðu á íslensku
efnahagskerfi á þeim
tólf árum sem hún var
við völd. Þær gerðu
landinu loks kieift að
taka raunverulegan
þátt í alþjóðlegu við-
skiptasamstarfi eftir
rúman áratug verslunarfjötra og
fjölgengisstefnu. Breytingarnar
mörkuðu þáttaskil í viðskiptum
þjóðarinnar við önnur ríki og erlend
stórfyrirtæki, lögðu gmnninn að
aðildinni að EFTA árið 1970 og
tvíhliða fríverslunarsamningum við
Evrópubandalagið árið 1972. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur alla tíð bar-
ist fyrir auknu viðskiptafrelsi og
alþjóðlegri samvinnu að því marki
sem þessir þættir samrýmast hags-
munum þjóðarinnar.
Aðild ekki tímabær
Sjálfstæðiflokkurinn telur aðild
að Evrópusambandinu ekki tíma-
bæra, enda engan veginn skýrt
hvort ísland muni hagnast á henni.
Hið sama á við um stóran hluta
íslensku þjóðarinnar. Það er alvar-
leg villa hjá Ragnari að leggja að
jöfnu varkárni í Evrópusamstarfinu
og einangrunarstefnu. Hið síðara
leiðir einfaldlega ekki af hinu fyrra.
Fólk getur vitaskuld verið hlynnt
alþjóðlegri samvinnu þó að því finn-
ist ekki nauðsynlegt að ísland ger-
ist aðili að ESB. Forsætisráðherra
virðist þeirrar Skoðunar að vert sé
Sjálfstæðisflokkurinn er
ekki á villigötum í Evr-
ópumálunum, segir
Jónmundur Guðmar-
son. Ákvörðun um aðild
að ESB krefst þolin-
mæði, ígrundunar,
rannsókna og umræðu.
að doka við og gaumgæfa hvort,
og þá með hvaða hætti, aðild ís-
lands gæti orðið þjóðinni til fram-
dráttar. Þessi afstaða er skynsam-
leg og í samræmi við mikiívægan
þátt sjálfstæðisstefnunnar — að
sporna gegn tilhneigingum til
gönuhlaupa. Varkárni er mikilvæg-
ur þáttur þess að lenda ekki á
„villigötum í Evrópumálunum".
Það er síður en svo ljóst hvort að-
ild að sambandinu sé álitlegur kost-
ur eða verði það í framtíðinni og
því er eðlilegt að feta sig áfram
af varúð og yfirvegun.
Hugsjónaeldur og
yfirvofandi ógn
Grein Ragnars ber keim af þeim
trúarhita sem er einlægum Evrópu-
sinnum sameiginlegur. Þessi trú er
oft og tíðum studd veikum rökum
eða byggð á misskilningi, sérstak-
lega á sögu og eðli EBE (ESB).
Hugsjónaeldur er ekki traust hald-
reipi í alþjóðastjórnmálum. Á síðari
hluta nítjándu aldar og allt fram
til 1914 trúðu margir að stórstyij-
aldir í Evrópu væru úr sögunni
vegna aukinna samskipta og við-
skipta stórveldanna í álfunni. Eftir
hörmungar heimsstytjaldarinnar
fyrri og stofnun Þjóðabandalagsins
Jónmundur
Guðmarsson
sannfærðust margir um að runnið
væri upp nýtt skeið í samskiptum
ríkja og unnt væri að koma í veg
fyrir ófrið á grundvelli sameigin-
legra hagsmuna og háleitra sjónar-
miða. Svo reyndist ekki vera. Mark-
mið ríkjanna í Evrópusambandinu
er fremur að hlúa að eigin hags-
munum en að keppa að markmiðum
um frið og mannkærleika. Þeir
hagsmunir fara stundum saman en
oft ekki. Þess vegna hafa ríkin
þurft að vega og meta hvaða kost-
ir og gallar fylgja aðildinni. Eftir
slíka yfirvegun hafa sumar þjóðir
hafnað þátttöku í ESB. Þegar þetta
er haft í huga verður spurningin
um aðild íslands að flóknu úrlausn-
arefni sem krefst þolinmæði,
ígrundunar, rannsókna og umræðu.
A máli Ragnars er að skilja að ein-
hver ógn steðji að íslensku þjóðinni
ef „fjöreggi" hennar verður ekki
komið strax til varðveislu í Bruss-
el. Slík geðshræring er óviðeig-
andi, sérstaklega í ljósi langrar
sögu íslendinga og þeirrar stað-
reyndar að þjóðin bjó áður við svo
bág kjör „að þess eru naumast
dæmi, að hvítur þjóðflokkur hafi
sokkið svo djúpt í fátækt og líkam-
legan vesældóm og þó lifað af,“ svo
aftur sé vitnað í orð Jóns. Þessi
ótti við óþekktar hörmungar er ill-
skiljanlegur en minnir á ýmsar
kreddur fyrri tíma, eins og þá er
menn trúðu á miðöldum, að upp-
fínning lásbogans og notkun hans
í hernaði myndi útrýma mannkyn-
inu!
Flokkurinn ekki á „villigötum"
Að Sjálfstæðiflokkurinn sé and-
snúinn tafarlausri aðild að ESB en
„aðrir“ hægriflokkar á Norðurlönd-
um fylgjandi aðild merkir ekki að
flokkurinn sé á „villigötum í Evr-
ópumálunum'VÞað er vafasamt að
skilja hugtakið „hægriflokkur“ of
bókstaflegum skilningi. í stjórn-
málafræði er það einungis potað,
eins og svo mörg önnur, til grófrar
viðmiðunar en ekki sem nákvæmur
mælikvarði á stefnu eða eðli stjórn-
málaflokka. Reyndar gætir einnig
nokkurrar ónákvæmni hjá Ragnari
varðandi hugtök eins og „fijáls-
hyggja", „íhaldsstefna" og „hægri-
maður“, sem hann virðist leggja
að jöfnu þótt á þeim sé mikilvægur
greinarmunur. Til skýringar mætti
segja að Páll Pétursson, félags-
málaráðherra, sé íhaldsmaður.
Hins vegar er hann hvorki hægri-
maður né fijálshyggjumaður svo
vitað sé. Vandi samanburðarstjórn-
mála er sá að flokkar og flokka-
kerfí eru ekki fyllilega sambærileg
og stundum alls ekki. Þess vegna
er áríðandi að treysta ekki um of
á almennar skilgreiningar. Þannig
er því varið með Sjálfstæðisflokk-
inn og „hægriflokkana" á Norður-
löndum. Mikill munur er á sögu,
eðli, stærð og uppbyggingu flokk-
anna, sem síðan endurspeglast í
stefnu þeirra. Sjálfstæðisflokkur-
inn er fjöldaflokkur með breiðan
hóp kjósenda og hefur gegnt lykil-
hlutverki í íslenskum stjórnmálum
frá stofnun árið 1929. Hægriflokk-
arnir á hinum Norðurlöndunum eru
smærri, kjósendur þeirra einsleitari
og flokkarnir hafa ekki verið nærri
jafn áhrifamiklir í stjórnmálum
sinna landa og Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur verið á Islandi. Þeir eru
því um margt ólíkir Sjálfstæðis-
flokknum og samanburður á þeim
því ekki auðveldur. Það er engin
þversögn á milli hugsjóna Sjálf-
stæðisflokksins um einstaklings-
frelsi og fijálst hagskipulag annars
vegar og varfærni í Evrópumálum
hins vegar. Uppbygging og starf-
semi Evrópusambandsins samrým-
ist að hluta til þeim markmiðum
en alls ekki að fullu. „Uppruni ESB
á sér rætur í hagsmunum auðvald-
ins til þess að styrkja kapítalíska
þróun í kjölfar seinni heimsstyijald-
arinnar," skrifar Ragnar. Þetta er
heldur ekki rétt. Áhrifaríkari þætti
í stofnun sambandsins er að fínna
í stjórmálum eftirstríðsáranna, ör-
yggis- og varnarmálum og söguleg-
um aðstæðum aðildarríkjanna sem
yrði of langt mál að skýra hér. Þó
má nefna að eigendur og stjórnend-
ur stórfyrirtækja í Evrópu lögðust
gegn stofnun Evrópubandalagsins
árið 1957 og voru því andsnúnir
um langt skeið, allt þar til efnhags-
öngþveiti á áttunda áratugnum og
aukin samkepppni frá stórfyrir-
tækjum í Asíu og í Bandaríkjunum
leiddu til stefnubreytingar.
Höfundur situr í sijórn Heimdall-
ar, FUS.
DEMANTAHUSIÐ
Borgarkringlunni, s. 588-9944
Leggjum niður menn-
ingarsjóð útvarpsstöðva
RÍKISSTJÓRNIN
hefur fengið áskorun
um að leggja menn-
ingarsjóð útvarps-
stöðva niður. Hún er
frá einum af forsvars-
mönnum ungra Sjálf-
stæðismanna, Guð-
laugi Þór Þórðarsyni,
sem er stjórnarmaður
í sjóðnum.
Þetta er ekki í fyrsta
skipti sem komið hafa
fram óskir um að
menningarsjóðurinn
verði lagður niður. For-
svarsmenn ljósvaka-
miðlanna hafa lýst
þeirri skoðun sinni oft
opinberlegá.
Á Alþingi var einnig lagt fram
frumvarp í mars 1992, þess efnis
að sjóðurinn yrði lagður niður.
Fyrsti flutningsmaður var undirrit-
Ásta R.
Jóhannesdóttir
uð, og meðflutnings-
menn að frumvarpinu
voru Kristín Ástgeirs-
dóttir og Ossur
Skarphéðinsson.
Sjóður til trafala
Tekjur sjóðsins eru
sérstakt gjald sem
lagt er á allar auglýs-
ingar í útvarpi. Það
er 10% álag á allar
auglýsingar ljósvak-
amiðlanna. Þar af leið-
andi standa þeir verr
að vígi í samkeppni
við aðra fjölmiðla á
auglýsingamarkaðin-
um, þar sem þeir bera
ekki þennan skatt. Þar sem auglýs-
ingatekjur eru stór þáttur í rekstr-
arfé þessara fjölmiðla er spurning
hvort þessi sérstaka skattlagning á
ljósvakamiðlana er ekki brot á sam-
Þann
- PERV
nóvember nk. veröur lagt í Súður-Ameríkuferð.
Um 3 ferðamöguleika er að ræða:
* 1.2ja vikna för um Brasilíu (Sao Paolo, Iguacú fossarnir, Manau/Amasónas, Brasilía, Salvador,
Ríó de Janeiro).
*2. 2ja vikna för um Brasilíu og þriðju vikuna í Ríó de Janeiro.
*3. 2ja vikna för um Brasilíu og þriðju vikuna í Perú (Líma, Cuzco, Machu - Picchu)
UnnurGuðjónsdóttir, ballettm., er fararstjóri oggefurallar upplýsingar.
Kínaklúbbur Unnar, Reykjahlíð 12, 105 Reykjavík, Sími 551 2596.
Frumvarpið skal ég með
ánægju leggja fram aft-
ur í haust, segir Ásta
R. Jóhannesdóttir.
Verði stuðningur Sjálf-
stæðismanna við það í
þinginu tryggður, er
sjóðurinn úr sögunni.
keppnislögum.
Tilgangur sjóðsins var í upphafi
að greiða 25% af rekstarkostnaði
Sinfóníuhljómsveitar íslands um-
fram tekjur og í öðru lagi að veita
fjárframlög til eflingar innlendri
dagskrárgerð, sem verða mætti til
menningarauka og fræðslu, eins
og segir í lögunum.
Árið 1991 var gefin út ný reglu-
gerð um sjóðinn og hlutverk hans
sk'ilgreint að nýju og eftir það
gátu mun fleiri en útvarpsstöðvar
sótt um framlög úr sjóðnum.
Sinfóníuhljómsveit - íslands
eða útvarpsstöðva?
Ég ætla ekki að rekja hörmung-
arsögu sjóðsins hér. En það er í
hæsta máta óeðlilegt að ljósavaka-
miðlarnir standi undir rekstri Sin-
fóníuhljómsveitarinnar. Það er
mun eðlilegra að þeir hafi frjálsan
samningsrétt við hljómsveitina.
Komið hefur fram í máli for-
svarsmanna Ríkisútvarpsins að
þeir séu tilbúnir til að gera slíkan
samning, verði um breytta skipan
mála að ræða. Með slíkum samn-
ingi fengist dijúgur hluti þess
kostnaðar sem menningarsjóður-
inn greiðir nú. Kæmi til samninga
við aðrar stöðvar yrði hlutur ríkis-
sjóðs í rekstri hljómsveitarinnar
væntanlega lítill.
Dagskr ár stj órn
úti í bæ
Það er einnig mjög óeðlilegt
fyrir útvarps- og sjónvarpsstöðvar
að einhver sjóðstjóm úti í bæ ráð-
stafí hluta auglýsingatekna þeirra
til ákveðinnar dagskrárgerðar.
Á stöðvunum er fólk sem er
fullfært um að framkvæma dag-
skrárstefnu hvers miðils og leggja
á ráðin um dagskrárgerð í sam-
ræmi við hana. Þar þarf enga
þriggja manna sjóðstjórn til.
Reyndar hefur ekki verið úthlutað
úr sjóðnum til dagskrárgerðar í 2
ár og segir það e.t.v. sína sögu.
Árið 1988 taldi Ríkisendurskoð-
un að réttast væri að leggja sjóð-
inn niður þar sem markmiðin með
stofnun hans hefðu ekki náðst.
Hafi það verið rétt þá er það ekki
síður nú.
Ég fagna því að ungir Sjálf-
stæðismenn skuli taka undir vilja
okkar flutningsmanna frumvarps-
ins frá 1992, um að menningar-
sjóður útvarpsstöðva verði lagður
niður, þótt seint sé. Frumvarpið
skal ég með ánægju leggja fram
aftur í haust. Verði stuðningur
Sjálfstæðismanna við það í þing-
inu tryggður, er sjóðurinn úr sög-
unni.
Höfundur er þingmaður Þjóðvaka.