Morgunblaðið - 13.08.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 13. ÁGÚST 1995 B 7
Landinn við fyrstu sýn
Kaupmannahafnarbréf
Landinn hefur lengi haft orð á sér fyrir lítt
fágaða framkomu og fyrir að vera laus við
alúð. Sigrún Davíðsdóttir lýsir hér hvemig
íslendingar koma fyrir sjónir í samanburði
við aðrar þjóðir og getur alls ekki tekið
undir fyrrgreindar fullyrðingar.
möguleikanna og á okkar eigin
valdi. Stríðin verða þegar menn
mikla möguleika sína og vald.
Friðsemdin kemur þegar menn
gera sér grein fyrir ábyrgð sinni
og hinni siðferðilegu skyldu að
rannsaka fyrst sjálfan sig og síðan
aðra. Stríðið kemur þegar menn
kenna öðrum um sína eigin galla
og vansæld. Friðsemdin þegar
menn rækta skilninginn. Þá hopa
fordómarnir og lygin á hæl og
falla til jarðar. Friðsamur maður
eflir og bætir eigin persónu og
sýnir hana öðrum til hvatningar
en ekki ásteytingar.
Friðsemdin er einföld. Margir
hafa komið í hennar nafni og haft
önnur og dulin markmið, en hún
er öll þar sem hún er séð. Áfrom
hennar eru hræsnislaus, stefnan
er skýr en röddin ekki hávær. Ráð
hennar er ekki flókin kennisetning
og illskiljanleg hugtök. Hún er
ekki viskubrunnur heldur óbrotin
upplifun. Ef það er eitthvað sem
þjakar hana, er það skyldan til að
láta gott af sér leiða. Yfirleitt er
hún hrakin burt eða spottuð fyrir
heimsku, því fegurðin er hennar
hjartans mál.
Friðargyðjan í __ grískru goða-
fræðinn nefndist íreana. Það er
eftirtektarvert að hún stendur
ávallt í skugga hins fyrirferðarm-
ikla stríðsguðs Aresar. Þannig er
það líka í mannkynssögunni. Stríð-
ið er skráð í þykkar bækur en frið-
urinn er tíðindalaus. Stríðið er hratt
og spennandi, friðurinn hægur og
bragðdaufur. En hver getur dýpsta
þrá íjölskyldna í landi, eins og fyrr-
verandi Júgósalvíu, verið önnur en
friður við náungann, friður á jörð?
í áþreifanlegum friði þurfum við
ekki að klæðast hermannafötum
og fara út á blóðugan vígvöllinn
og börnin ekki að óttast um líf sitt.
Speki: Friðsemd er vissa
hjartans um árangur ást-
ar og vináttu.
umfangsmiklar og pláss fyrir þenn-
an pistil ekki ótarkmarkað hér í
blaðinu ætla ég að svindla aðeins
og fá ykkur til þess e.t.v. með
mér. Þið skuluð bara halda ykkur
við ykkar pönnukökuuppskriftir, en
sleppa sykri og nota bókhveiti þeg-
ar þið notið ósæta fyllingu og eins
hafa þá kökurnar í þykkara lagi
„a la galette". Þegar þið notið sæta
fyllingu skuluð þið nota venjulega
pönnukökuuppskrift með smásykri
og dropum „a la crépe“.
Hér koma hins vegar tvær „ekta“
uppskriftir að fyllingum, einni
ósætri og einni sætri.
Pönnukaka með reyktum laxi
1 pönnukaka, (ósæt, í þykkara lagi)
1 sneið af reyktum laxi,
2 msk sýrður ijómi,
1 tsk grásleppuhrogn,
'/< sítróna,
Steikið pönnuköku í smjörklípu,
þegar þið hafið snúið henni við legg-
ið þá laxsneiðina á miðja kökuna.
Setjið sýrða rjómann ofan á laxinn.
Bijótið síðan jaðra pönnukökunnar
inn að miðju, en skiljið miðjuna
eftir opna þannig að laxinn sjáist.
Setjið því næst grásleppuhrognin
ofan á laxinn. Berist strax fram
með sítrónunni. Tilvalið sem for-
réttur (1 pönnukaka á mann).
Ananas- og karamellufylling
1 heit pönnukaka,
1 ^neið af ananas í sírópi,
1 msk sýrður ijómi,
2 msk af karamellusósu (heimatil-
búin eða heit úr ísbúð).
Hitið ananassneiðina á vægum
hita í smásírópi. Leggið ananasinn
á kökuna, setjið slettu af sýrðum
ijóma út á ásamt karamellusós-
unni. Brjótið pönnukökuna í tvennt.
Hellið smá karamellusósu yfir hana
og skreytið e.t.v. með kirsuberi og
mintublöðum á tannstöngli sem
hægt er að stinga í gegnum pönnu-
kökuna og fyllinguna. Bon appétit!
AÐ BYRJAR strax í Flug-
leiðavélinni, þegar hún
Iendir á Keflavíkurflug-
velli. „Velkomin heim“,
segir flugfreyjan þýðri röddu. Það
næsta er svo kumpánlegt „gott
kvöld“ eða „góðan dag“ hjá starfs-
fólki Fríhafnarinnar. Hvorttveggja
dæmi um það sem sagt er að Is-
lendingar hafi annars ekki til
brunns að bera í ríkum mæli, nefni-
lega hlýlegt og glaðlegt viðmót.
Álíta ekki flestir að íslendingar séu
þurrpumpulegir og lausir við
mannasiði? Erlendir íslandsfarar
á síðustu öld sögðu að íslendingar
væru þjóð, sem brosti með lokaðan
munn og kynni ekki að hlæja.
Aðrir segja okkur ókurteisa. Sitt
sýnist hveijum og ég hef svo sem
líka lent í að tröllaukinn karlmað-
ur keyrði á mig í kjörbúðarröð,
svo ég stakkst næstum á kaf í
vörubinginn, meðan hann lét ekki
svo lítið að umla einhverja afsök-
un, þótt hann fylgdist með mér
rambandi á barmi körfunnar.
Samt finnst mér landar mínir
bæði kurteisir og hlýlegir á nátt-
úrulegan hátt. Þá á ég við að
þeir eru lausir við fágaða kurteisi
og innantóman hlýleika, sem
margar aðrar þjóðir hafa og liggur
á yfirborðinu, en snertir ekki
hjartað hið minnsta.
„Velkomin heim“
Þegar Flugleiðavélin er að lenda
og „velkomin heim“-kveðjan
hljómar hugsa víst fæstir íslensku
farþeganna út í að sennilega er
þetta eina flugfélagið í heimi, sem
heilsar farþegum sínum á þennan
hátt. Sjálf tók ég kveðjunni alltaf
sem sjálfsögðum hlut þar til að
ágætur Dani vakti máls á þessu
og benti mér á hve einstakt þetta
væri. Daninn tók þetta sem dæmi
um hve einstaklega sterka tilfinn-
ingu íslendingar hefðu fyrir föður-
landinu, sem drægi þá alltaf heim
aftur, sama hvar þeir færu. Það
má rétt vera, en fyrir mér er þetta
dæmi um hvað Islendingar geta
verið alúðlegir á yfirlætislausan
hátt.
Þegar í Fríhöfnina kemur verð
ég alltaf jafnklumsa við, þegar
boðið er hressilega góðan dag eða
kvöld, eftir því hvað við á. í þeim
löndum, sem ég þekki best til á
meginlandinu tíðkast ekki slík
„óþarfa“ slit á raddböndum starfs-
fólks. Og kveðjan þarna er heldur
ekkert vélræn, heldur er alltaf eins
og maður sé eini viðskiptavinurinn,
sem þarna sjáist vikum saman.
Bara hjartanleg kveðja, eða þannig
finnst mér hún vera.
Sama er uppi á teningnum í
búðunum, þegar í bæinn kemur. Á
kössunum í stórmörkuðunum virð-
ist starfsfólkið ólíkt hressilegra og
betur á sig komið, en liðið sem
situr á dönsku kössunum. Og svo
horfir íslenska afgreiðslufólkið í
augun á manni, en heilsar ekki
bara út í loftið til málamynda, tók
ég eftir. Þegar ég nefndi þetta við
landa minn, sem einnig býr erlend-
is, tók hann alveg undir þetta, en
var ðkki jafnsannfærður og ég um
að þetta stafaði af elskulegheitum
innfæddra. Hann kunni þá sögu
að fyrir nokkrum árum hefði kunn-
ur íslenskur verslunarmaður farið
til Bandaríkjanna og komið þaðan
með fagnaðarboðskap um hvernig
fara ætti að viðskiptavinum. Liður
í því væri einmitt að bjóða bros-
andi góðan dag og horfa á fólk.
Hvort að hér er aðeins um sölu-
trikk að ræða, sem ég fell kylliflöt
fyrir, skal ósagt látið, en þá eru
íslendingarnir líka góðir í að leika
alúðlegt yfirbragð . . .
Að horfa á eða í gegnum fólk
Fyrir nokkrum árum sá ég haft
eftir einhveijum vísum manni að.
íslendinga mætti þekkja á götu
erlendis, því þeir horfðu alltaf
framan í fólk, hvort sem þeir
gengju eftir Austurstrætinu eða
East Avenue. Þetta hafði ég ekki
hugsað út í áður, en sá strax í
hpndi mér að þetta er alveg rétt.
En einnig að dvöl erlendis gerir
það að verkum að maður dregur
smám saman dám af hinum er-
lendu, fer að gera eins og þeir og
hættir að horfa framan í fólk, læt-
ur það fljóta fram hjá sér án þess
að taka sérlega eftir því. Þetta er
liður í tómlæti stórborganna. Fyrst
hætta menn að horfa hver á ann-
an, síðan að bregðast við ef ein-
hver þarf á hjálp að halda, eða
þannig ímynda ég mér að ferlið sé.
Þetta með að Islendingar horfa
hver á annan hangir svo saman
við annað einkenni landans, sem
ýmsir útlendingar hafa bent mér
á og það er hve fólk er yfirleitt
vel til fara á almannafæri. Hvort
það er smekklega klætt er komið
undir smekk hvers og eins, en fólk
á ferli í bænum, í Kringlunni eða
annars staðar er yfirleitt bæði
snyrtilega til fara og almennt vel
hirt. Fyrir fjörutíu árum var ekki
óalgengt að húsmæður, sem þá
voru fjölmennur flokkur, brygðu
sér út í búð berfættar í skónum,
jafnvel á hagkaupssloppnum eða
með kápunni lauslega brugðið yfir
hann og kannski rúllur, sem gægð-
ust undan skuplunni. Vísast hefðu
þær aldrei farið svona í bæinn, en
út í fískbúð og mjólkurbúð var það
í lagi, kannski af því þá sá þær
enginn nema börn og aðrar hús-
mæður.
Slíkur klæðnaður sést ekki leng-
ur. Qg allir sýnast fara í sínu besta
hvunndagspússi í Kringluna, sem
er auðvitað líka meiri háttar sam-
komustaður. Helsta frávikið frá
því er á löggiltum afslöppunardög-
um eins og laugardögum þegar
æfingagallar virðast viðurkenndir.
Þar sem ég tengi slíkan klæðnað
við feitlagnar danskar og þýskar
fjölskyldur í fríi á tjald- og hús-
vagnastæðum og í sumarleyfisný-
lendum, þar sem bjórsvækjan um-
lykur glansgallana, þá er ég með
algjört ofnæmi fyrir þessum fatn-
aði og sé fátt ósmekklegra. Það
eru líka til þægileg föt, án þess
um glansgalla sé að ræða.
Nætur- og helgarvinna
Það fyrsta sem blasti við augum
á áfangastað mínum í Reykjavík
undir miðnætti á sumarnóttu voru
menn að vinnu við nýbyggingu.
Mér skilst að það sé unnið nokk-
urn veginn allan sðlarhringinn við
stórframkvæmd eins og dönsku
Stórabeltisbrúna, en annars sjást
varla verkamenn eða iðnaðarmenn
í vinnu í Danmörku eftir kl. 16.
Og mikið kunni ég þessari vinnu-
semi vel, því eitt af því sem ég
get saknað bijálæðislega er að sjá
fólk taka á og sýna dugnað, eins
og mér finnst ég sjá hjá löndum
mínum. í Danmörku eru helstu
fréttir af vinnumarkaðnum hve
hin og þessi tegund vinnu sé óholl
fyrir mannslíkamann og lýsing-
arnar eru skelfilegar.
Ein allra hættulegasta vinnan
er að slátra kjúklingum, en vinna
í sláturhúsum og tölvuvinna er
líka háskaleg heilsunni, ef marka
má danskar fréttir. Á stundum
mætti ætla að vinna væri sjúklegt
fyrirbæri og það rignir yfir dóm-
stólana kærumálum vegna sjúk-
dóma, sem hinir þjáðu álíta at-
vinnusjúkdóma, enda eru góð for-
dæmi fyrir bótum á því sviði. Það
er kannski ekkert eðlilegt við það
að sjá fólk að vinnu síðla kvölds
eða um helgar, en það er þá eng-
inn efi á hvar maður er kominn.
En sinn er siður í landi hveiju.
Danir hafa lifað við borgarskipu-
lag um aldir og það er fyrir löngu
búið að skipuleggja út í æsar
hvernig leyst er úr hinum og þess-
um málum og ekkert svigrúm fyr-
ir skyndilausnir, hvursu innblásn-
ar sem þær kunna að vera. í bönk-
um, búðum og öðrum afgreiðslu-
stöðum er ekki við því að búast
að reynt sé að leysa úr málunum
á hlýlegan og manneskjulegan
hátt, heldur er venjum og reglum
fylgt út í æsar. Og þannig er það
í flestum nágrannalöndum okkar
og fólk þaðan saknar oft skipu-
lagsins og reglufestunnar á ís-
landi. Þegar landinn stendur
frammi fyrir öllu þessu skipulagi
erlendis, sem oftast er skilvirkt,
þá gerist það á stundum að það
læðist að honum löngun eftir að
sjá eins og eitt alúðlegt bros og
kumpánlega kveðju, þar sem aug-
un fylgja líka með og tilhliðrunar-
semi, sem kostar ekkert . . . þótt
ekki væri nema stöku sinnum.