Morgunblaðið - 15.08.1995, Blaðsíða 40

40 ÞRIÐJUDAGUR lí. ÁGÚST 1995
I DAG
MORGUNBLAÐIÐ
ÞURRKUÐ BLÓM
SUMARIÐ er tími
gróðurs og grósku.
Flestum finnst stór-
kostlegt að fylgjast
með hvernig gróð-
urinn smám saman
vaknar til lífsins uns
hann stendur í full-
um blóma. Garðeig-
andinn getur meira
að segja oft látið eft-
ir sér þann munað
að taka hluta blóm-
skrúðsins í garðinum
inn og njóta þess í
krús eða vasa inni í
stofu. Það þarf ekki
fagmann til að setja
saman skemmtilega
blómaskreytingu, en eins og með
margt annað skapar æfíngin
meistarann. Spumingin er þó oft-
ast hvaða garðblóm henta best til
afskurðar, hversu lengi geta þau
staðið inni í vatni án þess að missa
lit sinn og ljóma, hvenær fara þau
að hengja haus og visna. Þama
er reynslan besti kennarinn og
réttast að prófa sig áfram. Svo eru
líka margir sem ekki hafa hjarta
í sér að klippa garðblómin til þess
eins að njóta þeirra í
stuttan tíma inni. Hvað
um það, senn líður að
hausti og þá er ekki
lengur neitt val, þau
blóm sem eiga að setja
líf og lit á tilveruna,
verðum við eingöngu
að kaupa í blómabúð-
um. En til er leið að
framlengja sumarið í
eigin garði því unnt er
að þurrka mörg garð-
blóm og nota þannig í
skreytingar, sem geta
bæði verið skemmtileg-
ar og fjölbreyttar. Þá
kemur upp spurningin
með H-in þijú, hvenær,
hvemig, hvaða? Svörin
við þessum spumingum
em alls ekki einhlít.
Svo ég leitist við að
byija á fyrsta H-inu,
hvenær, þá er því til
að svara að fræhirslum
er eðli málsins vegna
safnað síðla sumars og
fram eftir hausti, en
blóm er best að skera um það leyti
sem þau springa út, þá er blómið
venjulegast þéttast og litirnir skæ-
rastir. Samkvæmt þessu er unnt
að safna blómum til þurrkunar
allt sumarið. Mér hefur þó reynst
ágústmánuður drýgstur til söfnun-
ar, sennilega vegna þess að þá er
blómafjöldinn venjuiega það mikill
að ekki sér á þótt tekið sé eitt og
eitt blóm og svo hitt að þegar
ágústhúmið færist yfír, fer maður
ósjálfrátt að hugsa til vetrarins og
gerð skreytinga úr þurrkuðum
blómum er í mínum huga eitthvað
sem heyrir vetrinum til. Þá er
næsta spurning - hvemig. Því er
til að svara að einfaldasta aðferðin
er oftast best. Það er sérstaklega
fljótlegt og þægilegt að hreinsa
fyrst laufíð af blómleggjunum,
raða blómunum í lítii knippi, binda
fast utan um þau og hengja síðan
upp með blómhnappinn niður og
bíða. Gæta þarf þess að raða ekki
mörgum blómum saman í hvert
búnt svo leggir þeirra haldist bein-
ir meðan á þurrkun stendur. Ág-
ætt er að nota teygju til að binda
utan um þurrkbúntin, því leggimir
skreppa saman og þá er hætt við
að blómin detti niður. Best er að
hengja blómin upp fjarri sólu, en
þó er ekki nauðsynlegt að þau
þomi í myrkri. Eftir því sem þau
þoma við meiri hita varðveita þau
betur lit sinn og lögun og því get-
ur verið gott að hengja þau upp
yfír miðstöðvarofni, þar sem líka
er hreyfíng á loftinu. Leggir
ýmissa blóma verða oft mjög
stökkir við þurrkunina og því vilja
þau oft afhausast, þegar á að nota
þau til skreytinga. Við því er unnt
að sjá með því að skilja aðeins
eftir um tveggja sm stubb af bló-
maleggnum, stinga inn í hann stíf-
um vír og hengja svo blómið til
þerris. Þetta er oft gert við rósir
og t.d. eilífðarblóm. Engin hætta
er á að blómið detti
af vímum meðan á
þurrkun stendur, því
vírinn ryðgar strax
fastur. Unnt er að
þurrka blóm í sér-
stöku þurrkefni, svo
sem blágeli, sem þeir
þekkja sem vinna á
rannsóknarstofum,
en líka má nota efni,
sem allir eiga gott
með að nálgast. Bæði
fínn sandur, matar-
salt og þvottaduft
eru ágæt þurrkefni,
blómin sem þurrka á
eru þá lögð í bakka,
t.d. úr áli eða pappa,
og þurrkefninu hellt varlega yfír
og þess gætt að það smjúgi vel inn
á milli og þeki blómin alveg. Þurrk-
tíminn er auðvitað háður stærð
blómanna, en hálfur mánuður til
þijár vikur er venjulega feikinóg-
ur. Sumir stytta þó þurrktímann
með því að bregða öskjunum inn
í örbylgjuofn við vægan hita (ekki
álöskjum), en það hef ég ekki próf-
að sjálf. Rósir halda mjög vel bæði
lit og lögun við þurrkun í sandi,
meira að segja stórar dahlíur má
þurrka á þennan hátt. Þegar þurrk-
efnið er fjarlægt, þarf það að ger-
ast mjög hægt og gætilega, t.d. er
unnt að stinga göt á botninn á ílát-
inu og láta þurrkefnið renna út.
Síðustu leifamar innan úr blómun-
um má fjarlægja t.d. með oddlausri
nál. Laufgaðar greinar, jafnvel með
aldrinum, er oft gaman að nota í
skreytingar, en laufíð vill detta af
við þurrkun. Unnt er að láta grein-
amar standa fyrst í heitu vatni en
setja þær svo í kældan lög úr 1
hl. glyseról og 2. hl. sjóðandi vatn.
Lögurinn þarf að ná um 10 sm upp
á leggina. Breytilegt er hve lengi
blöðin eru að stífna, en þá erugrein-
amar tilbúnar til notkunar í þ'urr-
skreytingar.
Þá er síðasta spumingin eftir -
hvaða. Ótrúlega margar jurtir má
þurrka. Af íslenskum blómum má
t.d. nefna vallhumal, brennisóley,
holurt, bumirót, beitilyng, blóðkoll,
fífu, njóla, maríustakk, mjaðurt og
hvers kyns grastegundir. Fræhirsl-
ur em oft augnayndi og læt ég
mér nægja að benda á peninga-
gras, gulmöðru og krossmöðru og
melasól. Hér gildir að prófa sig
áfram, en gæta þess að ganga ekki
nærri villigróðrinum okkar dýr-
mæta. Ótrúlega margar garðjurtir
er gaman að nota í þurrskreyting-
ar. Rósir nefndi ég áður, hvers
kyns hnoðra, musterisjurt, kúluþist-
il, alpaþymi, alpafífíl (Edelweiss),
sveipstjömu, rammfang, graslauk
(Alliumættkvíslin almennt), silfur-
sóley og aðrar fylltar sóleyjar, kom-
blóm og meira að segja riddara-
spora. Aldinin eru óteljandi, en þau
er best að klippa áður en fræhirslan
opnast. Það gerir hún oftast við
þurrkun og þá er upplagt að hirða
fræið. Sem sagt, prófa sem flest,
þannig verður árangurinn stöðugt
betri. Góða skemmtun.
S.Hj.
BLOM
VIKUNNAR
315. þáttur
Umsjón Ágústa
Björnsdóttir
BLÓM í þurrkun - ýmsir hnoðrar, s.s.
sumarhnoðri, klappahnoðri, steina-
hnoðri, rósir, vallhumall, alpaþyrnir o.fl.
VELVAKANDI
Svarað í síraa 569 1100 frá 10-12 og 14-16 frá mánudegi til föstudags
íslenskt eða
norskt?
EFTIRFARANDI bréf
barst Velvakanda:
„Sennilega kannast þú
við hvatninguna Kaupið ís-
lenska vöru. Ég, gamall
karl, geri mitt besta til
þess. Sardínur finnast mér
góðar og hef talið mig
kaupa íslenska framleiðslu,
en annað er nú. Þær em
merktar ORA, en Product
of Norway. Geta viðkom-
andi aðilar gefið upplýs-
ingar um hvemig á þessu
stendur?
Sardínukarlinn.“
Tapað/fundið
Hringur tapaðist
GULLHRINGUR með
stóram, bláum safírstein
tapaðist, sennilega í ná-
grenni vesturbæjarins.
Finnandi vinsamlegast
hringi í síma 551 3106.
Silfurhálsmen
fannst
SILFURHÁLSMEN, tákn
jarðfræðinga, fannst við
kofa nálægt Sveinstindi 8.
ágúst sl. Uppl. í síma 566
8786.
Silfurhringur
týndist
SILFURHRINGUR með
perlu týndist á Egilsstöð-
um, á tjaldstæðinu rétt hjá
Kaupfélaginu. Finnandi
vinsamlegast hringi í síma
562 9078.
Lýst eftir
hjóli
TREK 820, blátt fjallahjól,
hvarf úr Granaskjóli
12.-13. júlí sl. Finnandi
vinsamlegast hringi í síma
552 8247.
Karlmannsúr
tapaðist
KARLMANNSFERMING-
ARÚR (teg. Pierpoint)
með svartri skífu tapaðist
mánudagskvöldið 7. ágúst
í nágrenni Frostaskjóls.
Finnandi hafí samband í
síma 551 2487.
Svefnpoki
týndur
MIG sárvantar svefnpok-
ann minn. Hann var tekinn
úr tjaldi á þjóðhátíðinni í
Eyjum 6. ágúst sl. Þetta
er blár Caravan-svefnpoki
með rauðu fóðri merktur
nafni og símanúmer. Vin-
samlegast sendið mér pok-
ann eða sendið hann til
lögreglunnar á Selfossi.
Gæludýr
Kettlingur í
óskilum
ÞRIGGJA til fjögurra mán-
aða kettlingur í óskilum í
Vesturbergi. Þetta er
grábröndótt læða. Uppl. í
síma 557 5290.
Svartur köttur
tapaðist
SVÖRT ómerkt læða með
nokkur hvít hár á hálsinum
tapaðist frá Flyðrugranda
20, miðvikudaginn 9. ág-
úst sl. Finnandi er vinsam-
lega beðinn um að hafa
samband við Jónínu í síma
552 8002 eða 552 1919.
Farsi
HÖGNIHREKKVÍSI
Víkveiji skrifar...
SVONEFNDAR einbreiðar brýr
virðast skyndilega vera orðn-
ar eitt helzta vandamálið í umferð-
inni á þjóðvegum landsins. Hvað
veldur? Einbreiðar brýr hafa verið
hér áratugum saman. Þær hafa
ekki verið meira vandamál en
margt annað í umferðinni. Hvað
hefur breytzt?
Hér áður fyrr, þegar malarvegir
voru algengir um land allt, hægðu
ökumenn yfirleitt á sér, þegar
þeir komu að brú. Er hugsanlegt
að varanlegt slitlag á flestum veg-
um hafí leitt til þess að nú sé
keyrt á fullri ferð yfír brýr með
þessum afleiðingum?
Að minnsta kosti er hætt við,
að skattgreiðendum lítist ekki á
blikuna, ef nýjasta „þörfin“ er sú
að breikka allar brýr á landinu um
helming. Þá er skynsamlegra að
veija einhverjum fjármunum í
upplýsingaherferð til þess að
kenna ökumönnum á nýjan leik
að hægja á ferðinni, þegar ekið
er yfir brýr.
xxx
VESTFIRÐIR hafa lengi verið
taldir vanþróað ferðamanna-
svæði. Flestar ferðaskrifstofur
fara fram hjá Vestfjörðum með
þá fjölmennu hópa erlendra ferð-
manng, sem hingað koma. Þó má
telja fullvíst, að Vestfirðir eigi eft-
ir að verða sannkölluð paradís er-
lendra ferðamanna sökum fegurð-
ar og stórbrotinnar náttúru og
gildir þá einu hvar komið er á
Vestfjarðakjálkanum.
Á margan hátt má segja hið
sama um annan landshluta, sem
er Reykjanesið. Líklega hefur lítið
verið gert af því að byggja Reykja-
nesið upp sem ferðamannasvæði.
Þó býr sá landshluti yfír sérstæðri
fegurð; hafið, fjörurnar, fuglalífíð,
auðn, lítil sjávarþorp. Er ekki kom-
inn tími til að „markaðssetja“
Reykjanesið fyrir þá hópa ferða-
manna, sem treysta sér ekki í lang-
ar ferðir um landið, að ekki sé tal-
að um óbyggðaferðir?
xxx
VÍKVERJA þykir nokkuð hart
að trygginjgafélögunum geng-
ið í baráttu FIB fyrir lækkun ið-
gjalda af bílatryggingum. Allir
þeir, sem ekið hafa í öðrum lönd-
um, og þeir eru orðnir margir,
vita að agi í umferð á Norðurlönd-
um og raunar í flestum löndum
Norður-Evrópu og í Bandaríkjun-
um er margfalt meiri en hér. Sá
mikli agi á áreiðanlega þátt í því,
að tjón eru minni í þessum löndum
en hér.
í annan stað er ástæða til að
íhuga verð á varahlutum í bifreið-
ar, sem er auðvitað stór þáttur í
kostnaði við tjón á bílum. Þeir sem
keypt hafa varahluti í öðrum lönd-
um hafa komizt að því, að víða
a.m.k. eru þeir mun ódýrari en
hér. í þriðja lagi væri ástæða til
að kanna kostnað við viðgerðar-
þjónustu í samanburðarlöndunum.
Hvað kostar útseldur vinnutími
eða einingarverð á ákveðnum við-
gerðum.
Allt þetta þarf að draga fram
í dagsljósið til þess að samanburð-
ur á tryggingaiðgjöldum verði
raunhæfur. Síðast en ekki sízt
væri fróðlegt að sjá, hvernig hagað
er bótagreiðslum til fólks, sem
slasast í bílslysum í þeim löndum,
sem tekin hafa verið til saman-
burðar. Bótagreiðslur hér vegna
hálshnykkja t.d. hafa verið umtal-
aðar síðustu árin eins og allir vita.
Ef niðurstöður allra þessara
þátta eru neikvæðar fyrir trygg-
ingafélögin er tímabært að herða
gagnrýnina gagnvart þeim en tæp-
ast fyrr. Svo er líka spurning, hvort
hægt er að lækka iðgjöldin með því
að taka á þessum þáttum öllum.