Morgunblaðið - 17.08.1995, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 17. ÁGÚST 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ

VERK Sigurðar Guðmundsson-
ar í garðinum heitir Hafsauga.
Skúlptúr-
garður í
N-Noregi
í NORÐUR-NOREGI er verið að
koma upp gríðarstórum skúlptúr-
garði sem nær yfir 40.000 ferkm
svæði. Það er Norlands Fylkes-
kommune, sem samanstendur af
45 fylkjum, sem stendur að gerð
garðsins en áætlað er að komið
verði upp 36 skúlptúrum eftir 35
listamenn vítt og breitt um svæð-
ið. Áætlað er að uppsetningu
garðsins ljúki á þessu ári.
í garðinum eru íslenskir lista-
menn vel kynntir, Sigurður Guð-
mundsson á verk í Sortland,
Hreinn Friðfinnsson í Hattfjelldal,
Kristján Guðmundsson í Skjerstad
og nú er unnið að uppsetningu á
verki eftir Huldu Hákon í Vefsn.
Listamennimir velja verkum sín-
um stað sjálfir.
íslensk glerlist í Bodö
Bodö er miðpunktur skúlptúr-
garðsins en þar héldu glerlista-
mennimir Sigrún Ó. Einarsdóttir
og Sören S. Larsen sýningu á dög-
unum ásamt ungri norskri mynd-
listakonu frá Osló, Anne Britt
Strömnes. Sigrún og Sören reka
glerblástursverkstæðið Gler I
Bergvík á Kjalamesi.
-----» ♦-■»---
Kammertón-
leikar á
Klaustri
ÁRLEG kammertónleikahelgi hefst
á morgun á Kirkjubæjarklaustri kl.
21 með því að fluttur verður Kvart-
ett fyrir fagott og strengi eftir Devi-
enne en það flytja Georg Kliitsch á
fagott, Guðný Guðmundsdóttir, fiðlu,
Gunnar Kvaran, selló, og Unnur
Sveinbjamardóttir á víólu. Þá verður
Pfanótríó í d moll eftir Mendelssohn
í flutningi Gunnars, Guðnýjar og
Eddu Erlensdóttur, píanó. Því næst
syngur Sigrún Hjálmtýsdóttir
(Diddú) Vöggukvæði eftir Emil Thor-
oddsen, Vögguvísu eftir Jón Leifs
og Ljóð fyrir böm eftir Atla Heimi
Sveinsson við undirleik Önnu
Guðnýjar Guðmunsdóttur, píanó.
Georg og Unnur flytja Dúó fyrir ví-
ólu og fagott eftir Spizak og loks
syngur Sigrún Ljóð fyrir sópran,
flautu og píanó eftir Adam við undir-
leik Önnu Guðnýjar og Áshildar
Haraldsdóttur, flautu.
Laugardaginn 19. ágúst hefjast
tónleikamir kl. 17. Sömu tónlistar-
menn flytja verk eftir Mozart, Doniz-
etti, Glúck, Schubert. Sigrún syngur
sex ljóð eftir Rossini og Strauss.
Kl. 15 á sunnudeginum verða flutt
verk eftir C.P.E. Bach, Mozart og
Reger. Sungin verða Ijóð eftir nokkra
íslenska höfunéa m.a. Sigvalda
Kaldalóns, Þórarin Guðmundsson og
Sigfús Einarsson. Þá verður Andante
fyrir píanótríó eftir Grieg og tónleik-
unum lýkur á því að Sigrún syngur
5 ljóð op. 11 eftir Britten við undir-
Ieik Önnu Guðnýjar.
Fjölbreytt dagskrá á fimm ára afmæli RúRek djasshátíðarinnar
DAGSKRÁ Rúrek djasshátíðarinnar sem haldin
er árlega í samvinnu Ríkisútvarpsins, Reykjavíkur-
borgar og Djassdeildar FÍH var kynnt á blaða-
mannafundi nú í vikunni.
Hátíðin, sem hefst þann 3. september næstkom-
andi, er nú haldin í fímmta skiptið og hefur mark-
ið verið sett hærra en áður af því tilefni. Boðið
verður upp á víðfeðma dagskrá og þá glæsileg-
ustu til þessa að sögn aðstandenda. Auk 5 ára
afmælis hátíðarinnar á Djassvakning 20 ára af-
mæli í ár.
Undirtitill hátíðarinnar er Djass frá renesans
til rapps og vísar til þeirrar breiddar sem boðið
verður upp á í tónlistarflutningi. Tónleikar verða
28 talsins á 11 stöðum í bænum. 88 íslenskir tón-
listarmenn og 22 erlendir leika á hátíðinni og
koma þeir nú í meira mæli en áður frá Mið-Evrópu.
Flestir helstu djassieikarar íslands koma fram
á hátíðinni. Af erlendum gestum ber helst að nefna
belgíska gítarleikarann Philip Catherine, danska
trommuleikarann og lagasmiðinn Blackman
Thomas sem flytur tónlist sína ásamt tríói sínu
og bandaríska rappdúettnum Álways in Action
og Richard Boone básúnuleikara’og söngvara sem
kemur og tekur lagið ásamt danska saxófónleikar-
anum Bent Jædig sem einnig leikur á öðrum tón-
Endurreisn
og rabb
JESPER Thilo saxó- WALLACE Rooney
fónleikari. trompetleikari.
leikum með landa sínum, saxófónleikaranum Je-
sper Thilo.
Wallace Rooney og Hillard Ensamble
Hápunktur hátíðarinnar er án efa koma banda-
ríska trompetleikarans Wallace Rooney og hljóm-
sveitar hans sem spilar á tónleikum föstudaginn
8. september á Hótel Sögu.
Rooney er rísandi nafn í djassheiminum. Hann
lék um tíma með Art Blakey en varð frægur er
Miles Davis fékk hann til að blása með sér og
stórsveit undir stjórn Quincey Jones á Montreux
djasshátíðinni árið 1991 rétt fyrir dauða Davis.
Hann hefur gefið út plötur með leik sínum sem
hafa fengið afbragðs dóma.
Sérstakir afmælistónleikar RúRek verða haldnir
utan ramma hátíðarinnar sjálfrar í Hallgríms-
kirlq'u, laugardaginn 23.september. Þar eru á ferð-
inni norski saxófónleikarinn Jan Garbarek og
breski sönghópurinn The Hillard Ensamble. Að-
standendur RúReks segja Hallgrímskirkju sérstak-
lega vel fallna undir þessa tónlist sem er samruni
miðaldasöngtónlistar og nútíma djasssaxófónleiks.
Listamennimir hafa gefíð út plötu saman sem
hefur náð metsölu hér á landi og erlendis og vak-
ið gríðarlega athygli um allan heim.
Djasstríó lýkur tónleikaferð sinni um landið í Reykjavík í kvöld
Mannlegar
tilfinningar
Morgunblaðið/Kristinn
JIM Black, Chris Speed og Hilrnar Jensson.
DJASSTRÍÓ Hilmars Jensson-
ar gítarleikara, Chris Speed
saxófónleikara og Jim Black
trommuleikara lýkur tónleikaröð
sinni hér á íslandi með tónleikum á
Jazzbamum við Lækjargötu í kvöld
og á öðrum tónleikum á sunnudags-
kvöldið á sama stað. Á för sinni um
landið spiluðu þeir á Akureyri, Seyð-
isfírði og Höfn í Homafírði.
Jim og Chris em frá Seattle í
Bandaríkjunum. Þeir stunduðu nám
í djasstónlist í Boston. Chris í New
England Conservatory of Music og
Jim í Berklee College of Musie, þar
sem þeir kynntust Hilmari •Qgjjfóra
að spila saman. Þeir búa nú og ||arfa
í New York en Hilmar býr hér áíís-
landi. Þetta er í fjórða skiptiiYsem
þeir koma hingað til tónleikahlpds.
„Við spilum í nokkrum hljómsVeit-
um hvor um sig úti í New York en
ekki öllum á sama tíma. Við leikum
m.a. mikið með Andrew D’Angelo
sem væntanlegur er hingað til lands
að spila á RúRek djasshátíðinni. Við
reynum þó að einbeita okkur að okk-
ar eigin hljómsveit, sem heitir Hum-
an Feel, það er okkar tónlist (Mann-
legar tilfínningar, innsk. blm.), sögðu
þeir í samtali við Morgunblaðið. Tón-
listin sem þeir spila hér á íslandi er
aðallega samtímadjasstónlist eftir
Hilmar en tónlistin sem þeir leika í
þeim sveitum sem þeir starfa í úti
er af ýmsum toga þó aldrei sé neinn
róttækur munur, oft bara mismun-
andi tilfínning í hljómnum og mis-
munandi áherslur. Þó erfítt sé að
kalla tónlistina sem þeir leika
TÓNUST
Listasafn Sigurjóns
Ólafssonar
KAMMERTÓNLEIKAR
Laufey Sigurðardóttir fiðluleikari
og Elísabet Waage hörpuleikari
fluttu tónverk eftir Mist
Þorkelsdóttur, Willem de Vries
Robbé, Rachmaninov og Jórunni
Viðar. Þriðjudagur 15. ágúst 1995.
TRÚLEGA er ekki um auðugan
garð að gresja, hvað varðar tónverk
fyrir fíðlu og hörpu. Helsta ástæðan
er að harpan, sem er að framgerð
til eitt af elstu hljóðfærum sögunn-
ar, nær ekki fótfestu í klassískri tón-
list fyrr en Érard kemur fram með
pedal-aðferð sína, rétt fyrir aldamót-
in 1800. Fyrir þann tíma var harpan
stillt í einni tóntegund en með til-
komu pedal-tækninnar urðu tón-
breytingar mögulegar samtímis því
sem leikið var á hljóðfærið. Sagt er
að Krumpholz, sem var einn af fyrstu
ákveðnu nafni, er hún gjarnan kölluð
„free jazz“ eða frjáls djass.
Þeir segja að djasstónlistarmenn
í dag séu ekki mikið að semja smelli
í stíl gömlu „standardanna“, frekar
séu menn að bylta sér innan tónlist-
arsögunnar og vinna tónlist undir
áhrifum frá rokki, heimstónlist og
sígiidri tónlist í síauknum mæli. „I
dag era það einstaklingamir sem
skipta mestu máli en ekki hljóðfærin
sem þeir leika á. Það myndi ekki
skipta máli þó að Chris spilaði á
píanó, það væri samt Chris að spila
með sínum hljómi, hann er svo afger-
andi,“ segir Hilmar.
Tónleikaferð
um Landið
„Tónlistin hans Hilmars hefur sinn
sérstaka hljóm. Það er yndislegt að
geta ferðast um og spilað nýja tón-
list fyrir fólk. “ segir Jim Black.
Þeir segja að viðtökur á Akureyri
hafí verið framar vonum og fólk
hafi mætt á tónleikana reiðubúið að
hlýða á hvað það sem þeir hefðu upp
á að bjóða. „Þetta vora frábærir tón-
leikar," sagði Hiimar, sem var fyrir-
fram hræddur um að vera borinn út
ataður tjöra og fíðri.
Þeir sögðust hafa spilað í kirkju á
Seyðisfírði, sem var ánægjulegt, en
Höfn í Homafirði var eini staðurinn
þar sem einhveijir snera upp á sig.
„Það vora tveir menn sem komu til
mín í miðju lagi og heimtuðu endur-
greiðslu og sögðu að þeir gætu spilað
betur á hljóðfærin en við þó að þeir
kynnu ekki neitt, tónlistin var þess
hörpusnillingum seinni tima, hafi
upphaflega Iært hjá Matthias Haydn,
föður Haydn- bræðra, en Matthias
var vagnhjólasmiður og söng og lék
á hörpu eftir eyranu. Margar tilraun-
ir voru gerðar varðandi krómatíska
tónskipan hörpunnar og var „króma
tíska harpan“, sem Lyon og Pleyel
smíðuðu 1894, merkasta tilraunin
en fyrir þessa hörpu sömdu Debussy
og Énesco eitt verk hvor. Nú er það
„þrívirka" harpan sem er notuð og
hefur hún um margt svipaða stöðu
og píanóið og er eitt af fastahljóðfær-
um sinfóníuhljómsveitarinnar.
Það var gott styrkleikajafnvægi á
milli fíðlunnar og hörpunnar en má
vera að Laufey hafí um of haldið
aftur af leik sínum varðandi tón-
styrk. Tónleikamir hófust á verki
eftir Mist Þorkelsdóttur, sem hún
nefnir Haustlauf (1994). Verkið er
eðlis að þeim fannst,“ sagði Chris
og brosti og sagði að það væri bara
hluti af lífínu að það líkaði ekki öllum
allt sem gert er.
Hljóðfæraskipanin telst varla
hefðbundin frekar en tónlistin. „Það
þótti róttækt síðastliðið haust þegar
við spiluðum í Tunglinu án bassaleik-
ara með tvo saxófónleikara. Núna
eram við gítar, trommur, sax og
klarinett," segir Hilmar og Jim bæt-
ir við: „Það myndi ekki þykja skrýtið
ef óbó, fagott og fíðla myndu leika
á kammertónleikum saman eða
hvað? Fólk er of fast í formum og
hefðum."
Chris og Jim hafa báðir leikið inn
á fjölda hljómplatna og þar á meðal
mjög gegnsætt og þar reynir Mist
sig við þjóðleg tónbrot, sérstaklega
í miðhluta verksins, og má vera að
margt hefði mátt taka öðrum tökum,
t.d. í hraða og þar með gefa þessu
einfalda verki meiri spennu.
Annað verkið á efnisskránni var
stuttaraleg sónata, eftir Willem de
Vries Robbé, sem þó er á köflum
skemmtilega unnin en ákaflega laus
í formi. Besti kaflinn var sá þriðji,
Adagio, og einnig best leikinn. „Vók-
alísan" eftir Rachmanínov er fallegt
verk og hljómaði skemmtilega í sam-
leik fíðlunnar og hörpunnar, þó nokk-
uð gætti þess á lágsviðinu, hversu
tónstaða hörpunnar getur verið óviss.
Síðasta verkið var íslensk svíta
eftir Jórunni Viðar en frumgerðin
er fyrir fiðlu og píanó. Elísabet hefur
að nokkru umritað píanóröddina fyr-
ir hörpu og var ekki annað að heyra
eru þijár plötur sveitar þeirra „Hum-
an Feel“. í haust er svo væntanleg
plata Hilmars Jenssonar sem Jazzís
gefur út þar sem þeir félagar leika
með Hilmari ásamt Tim Berne, Skúla
Sverrissyni bassaleikara og Andrew
D’Angelo saxófónleikara.
Þremenningamir notuðu tækifær-
ið á ferð sinni um landið og skoðuðu
markverða staði. „Við erum heillaðir
af landinu og náttúrafegurðinni. Við
höfum slappað vel af og komum
endumýjaðir heim í hina ólíku nátt-
úru stórborgarinnar," sögðu þeir að
lokum.
Tónleikar þeirra á Jazzbarnum í
kvöld og á sunnudaginn hefjast kl.
21.30.
en að vel hafí til tekist. Fyrsti þáttur
svítunnar heitir Ávarp, reisulegur
kafli, en síðan tekur við Óttusöngur,
fallega spunninn, og þriðji þátturinn
eru tilbrigi yfir þjóðlagið, Hættu að
gráta, Mangi minn, sem eru.frjáls-
lega en vel unninn. Tveir síðustu
kaflamir nefnast Fiðlulag og Viki-
vaki. Þetta skemmtilega verk Jór-
unnar var að mörgu leyti vel flutt,
sérstaklega tilbrigðaþátturinn og
sömuleiðis óttusöngurinn.
Samskipan fíðlu og hörpu þarf
ekki síður en aðra kammertónlist,
að byggja á langri samvinnu og þrátt
fyrir ágætt og öraggt samspil, vant-
aði nokkuð á samvirkni í inntónun
og meiri hljóðfallsleg tilþrif en hér
gat að heyra, því hljóðfallið (hrynur-
inn) er einn af fímm meginþáttum
tónflutnings, sem vel má nefna inn-
tónun, hrynskerpu, hendingamótun,
leiktækni og túlkun. Innan hvers
þáttar er að finna mörg undiratriði
og hefur fáum tekist að hafa fullt
vald á öllu því sem þar má til tína.
Jón Ásgeirsson
Fiðla o g harpa