Morgunblaðið - 17.08.1995, Blaðsíða 32

MORGUNBLAÐIÐ
32 FIMMTUDAGUR 17. ÁGÚST 1995
AÐSENDAR GREINAR
Nám og starfsvett-
vangur þroskaþjálfa
Signrbjörg Vera
Dan Snæhólm
Þroskaþjálfi!
Hvað er nú það?
Hvað gera
þroskaþjálfar?
SPURNINGAR sem þessar, heyr-
_&■ um við, starfandi þroskaþjálfar býsna
oft. Okkur fannst því tímabært, þar
sem félag þroskaþjálfa átti 30 ára
afmæli þann 20. maí sl., að kynna
störf þroskaþjálfa svo og það nám
sem til grundvallar því starfi liggur.
Námið fer fram í Þroskaþjálfa-
skóla íslands, sem er þriggja ára
framhaldsskóli og eins og segir í
námsvísi skólans; „starfar sam-
kvæmt lögum sem tóku gildi 1. sept.
1985. Yfirstjóm skólans er hjá
Menntamálaráðuneytinu. Hlutverk
skólans er að veita nemendum fræði-
lega þekkingu og starfsþjálfun til
þess að stunda þroskaþjálfun hvar
sem hennar er þörf. Ennfremur skal
skólinn annast símenntun þroska-
þjálfa". Fullt nám við skólann er 15
einingar á önn eða 90 einingar alls.
Námið er umfangsmikið og tekur
mið af þörfum hins fjölfatlaða, allt
frá vöggu til grafar. Meðal námsefn-
is sem kennt er í skólanum:
Á 1. ári: Heilbrigðisfræði. Hreyfi-
þroski og hreyfihömhin. Líffæra- og
lífeðlisfræði. Ritgerðasmíð og bóka-
safnsvinna. Tónmennt. Uppeldi;
(m.a., lög um málefni fatlaðra, við-
horf til fatlaðra og aðstæður hins
fatjaða). Þroskaleikur. ■
Á 2. ári: Boðskipti; (helstu tjá-
skiptaleiðir sem notaðar eru með
fötluðum). Fatlanir; (eðlileg þróun
andlegs og líkamlegs þroska og af-
leiðingar ýmissa sjúkdóma). Hagnýt
stjómun. Smitsjúkdómar. Öldrun.
Órvun ofurfatlaðra.
Að auki er á 1. og 2. ári kennd:
Næringarfræði. Sál-
fræði; (m.a., félags-
fræði og hópferli). Þró-
unarsálfræði.
Á 3. ári: Fjölskyldan;
(samskipti í fjölskyldum
og við ijölskyldur). Sið-
fræði. Sjúkdómar;
(færni í að meta geðræn
einkenni og truflanir
svo og þekkingu á
helstu meðferðarform-
um, þar með talin geð-
lyf). Stjórnun og fjár-
sýsla.
Á 2. og 3. ári er einn-
ig kennd: Líkamsþjálf-
un; (æfingakerfið
L.T.B., líkamsvitund,
tengsl, boðskipti). Leikræn tjáning.
Skapandi starf; sem veitir nemendum
uppeldis- og kennslufræðilega undir-
stöðu og gerir þeim kleift að vinna
á skipulegan hátt að skapandi starfí.
Á 3. ári fá nemendur tækifæri til
að dýpka þekkingu sína og reynslu
á þessu sviði með gerð og fram-
kvæmd þjálfunaráætlunar. Skipu-
lögð vinnubrögð; þar sem markmiðið
er að veita nemendum tækifæri til
að tileinka sér þekkingu og fæmi sem
þarf til að geta sinnt markvissri þjálf-
un einstaklinga með sérþarfir. Nem-
endur öðlast auk þess fæmi til að
setja upp heildaráætlun og verða að
raungera hluta hennar. Táknmál
heymarlausra.
Störf og starfsvettvangur
Eins og sjá má á því er að framan
greinir er nám þroskaþjálfa afar víð-
tækt og spannar ævinámskeið
mannsins frá getnaði til grafar. Þetta
leiðir til þess að störf þroskaþjálfa
sem og starfsvettvangur þeirra er
fjölbreytilegur. Þeir starfa m.a., á
dagvistár- og sólarhringsstofnunum,
Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkis-
ins, elliheimilum, geðdeildum, barna-
deildum sjúkrahúsa, Endurhæfíngar-
deild Lsp., í Kópavogi, leikfangasöfn-
um, skólum og svæðisskrifstofum
svo eitthvað sé nefnt. Þroskaþjálfar
starfa skv., lögum og reglugerðum
Nám þroskaþjálfa er
afar víðtækt, segja
þær Sigurbjörg Dan
og Vera Snæhólm,
og spannar æviskeið
mannsins frá getnaði
til grafar.
um málefni fatlaðra. Starfsleyfí veit-
ir heilbrigðisráðuneytið. Þroskaþjálf-
ar hafa samið eigin siðareglur sem
að mati lögfróðra em strangar og
tekur starfandi siðanefnd, í félagi
þroskaþjálfa, fyrir mál ef og þegar
þörf krefur. Vegna þess hve víðtæk-
ur starfsvettvangur þroskaþjálfa er,
eru starfslýsingar ekki alls staðar
þær sömu, en flestir eiga þó eftirfar-
andi starfsþætti sameiginlega:
Skipulag og stjórnun; skipulag og
framkvæmd þroskaþjálfunar er í
höndum þroskaþjálfa og á ábyrgð
þeirra.
Þverfagleg teymisvinna; samskipti
við aðra fagaðila s.s., lækna, sjúkra-
þjálfa, hjúkrunarfræðinga, iðju-
þjálfa, leikskólakennara, sérkennara,
kennara, talmeinafræðinga ofl.
Skipulögð þjálfun/örvun alhliða
þroska; þroskaþjálfun tekur m.a.,
yfir eftirfarandi þætti: A.D.L. þjálfun
(atferii daglegs lífs). Félagslega
þjálfun. Hreyfíþjálfun. Málþjálfun.
Skynþjálfun. Vitræna starf-
semi/hugsanamiðlun. Fundi og við-
töl; skýrslugerðir. Gerð áhersluþátta
fyrir þjálfunaráætlanir. Samvinna og
ráðgjöf við foreldra/aðstandendur.
Verkstjórn; sem m.a., felur í sér:
Starfsmannahald. Starfsskipulag.
Vakta- og vinnuskýrslugerð. Upplýs-
ingamiðlun og ráðgjöf. Skipulagningu
funda. Lyfjatiltekt og lyfjagjöf. Fjár-
mál. Starfsþjálfun þroskaþjálfanema.
Hér hefur verið stikað á stóru
bæði er varðar nám og starfsvett-
vang þroskaþjálfa. Til þessa hafa
störf okkar að mestu einskorðast við
þjónustu við fjölfatlaða en við sjáum
fyrir okkur óplægðan akur, fyrir stétt
okkar, í forvörnum og í auknum
mæli varðandi málefni aldraðra.
Væntanlega svarar þessi grein ein-
hveijum af þeim spurningum, sem
vakna þegar þroskaþjálfí er spurður
hvað starfsheitið þroskaþjálfí merki.
Höfundar eru deildarsijórar við
endurhæfingar- og hæfingardeild
Landspítalans í Kópavogi.
„Opin og lýðræðisleg“
vinnubrögð hjá stjórn SVR?
í KOSNINGABARÁTTUNNI fyrir
borgarstjómarkosningamar í
Reykjavík í fyrra vom málefni SVR
mikið í sviðsljósinu, en eitt af kosn-
ingaloforðum R-listans var að breyta
SVR aftur í borgarfyrirtæki. Því
miður bar oddvita sjálfstæðismanna
ekki sú gæfa að lýsa því afdráttar-
laust yfír, að SVR yrði breytt aftur
í borgarfyrirtæki héldi Sjálfstæðis-
flokkurinn meirihlutanum. Því var
það skiljanlegt að margir vagnstjórar
hjá SVR, sem fram að þessu höfðu
stutt Sjálfstæðisflokkinn, kysu nú
R-listann.
I öllum málflutningi fulltrúa R-
listans var mikil áhersla lögð á að
næðu þeir völdum yrði tekin upp
opnari, lýðræðislegri og jafnframt
manneskjulegri vinnubrögð hjá borg-
inni. í ljósi þessa er rétt að fara
aðeins yfír hvaða vinnubrögðum
stjórnendur SVR hafa beitt á þessu
eina og hálfa ári síðan þeir komust
til valda.
Eitt að því fyrsta sem nýr meiri-
hluti gerði var að .komast að sam-
komulagi" við þáverandi forstjóra
fyrirtækisins að hann léti af störfum.
Þegar staðan var auglýst sótti einn
af vagnstjórum fyrirtækisins um
hana, en hann er menntaður við-
skiptafræðingur og hefur jafnframt
Nú virðast stjórnendur
SVR farnir að taka út
einstaklinga, segir Jens
Ólafsson, og neyða þá
til að segja upp störfum.
unnið á Skólaskrifstofu Reykjavíkur.
Naut hann stuðnings meirihluta
vagnstjóra hjá SVR sem vonuðust
til að nú fengi þeirra maður tæki-
færi til að stýra fyrirtækinu. Svo fór
þó ekki því utanaðkomandi einstakl-
ingur var ráðinn sem forstjóri og var
vilji starfmanna þvi hundsaður alger-
lega við afgreiðslu þessa máls.
Uppsagnir vagnstjóra
Nú bar svo við fyrr í sumar að
áðumefndur starfsmaður, sem starf-
að hefur óaðfinnanlega hjá SVR í
um 25 ár, var kallaður á fund for-
stjóra fyrirtækisins og tjáð að starfs-
krafta hans væri ekki lengur óskað.
Lítið fór fyrir skýringum á þessari
uppsögn öðrum en þeim að hann
væri í fullu starfi annars staðar. I
vor hafði öðrum starfsmanni fyrir-
tækisins, sem einnig hafði starfað
hjá því með sóma í ára-
tugi, verið sagt upp
störfum á sömu for-
sendum. Þeim manni
var gefinn kostur á að
velja hvorri vinnunni
hann héldi en í þessu
tilfelli var ekki einu
sinni um það að ræða.
Nú hefur það ætíð
verið viðurkennd stað-
reynd að vagnstjórar
SVR lifa ekki á föstum
launum. Því hefur það
lengi tíðkast að menn
hafí stundað önnur
aukastörf jafnhliða
akstri hjá SVR. Margir
hafa verið í leigubíla-
eða sendibílaakstri, verið iðnaðar-
menn, gluggaþvottamenn og fleira.
I reynd hefur verið þegjandi sam-
komulag innan fyrirtækisins um að
amast ekki við þessu svo lengi sem
menn hafa sinnt sínu starfí. Þetta
hefur einnig þýtt að þeir vagnstjór-
ar, sem ekki hafa aðra vinnu, hafa
haft meiri möguleika á að bæta sér
upp launin með aukavinnu. Því hefur
þetta fyrirkomulag komið öllum til
góða og ekki haft teljandi áhrif á
rekstur fyrirtækisins. Nú virðist sem
stjórnendur SVR séu farnir að taka
út einstaklinga og
neyða þá til að segja
upp störfum. Því hlýtur
spurning að vakna hver
verði næstur.
Hj ólaflutningar
Enn eitt dæmið um
sinnuleysi fulltrúa R-
listans gagnvart vilja
starfsmanna er nýleg
ákvörðun stjómar SVR
um að leyfa flutning á
hjólum á ákveðnum
leiðum. Þessi ákvörðun
var tekin þrátt fyrir
eindregna andstöðu
vagnstjóra sem lögðu
fram greinargerð á
stjómarfundi með rökstuðningi fyrir
andstöðu sinni. Meirihluti stjórnar-
innar þótti hins vegar lítið til þessa
álits koma og kaus að hundsa alger-
lega afstöðu vagnstjóranna.
Skipulagsbreytingar
Nú á vordögum voru gerðar
nokkrar breytingar á skipulagi SVR.
Einn liður í þessum breytingum var
ráðning sérstaks ,þjónustustjóra“
sem m.a. hefur með ráðningar vagn-
stjóra að gera og afgreiðslu kvartana
yfir vagnstjórum. Fram að þessu
Jens
Ólafsson
hefur sá aðili, sem sinnt hefur þess-
um málum hveiju sinni, starfað til
fjölda ára sem vagnstjóri og síðar
varðstjóri hjá fyrirtækinu og unnið
sig upp í þessa stöðu. Hann hefur
því þekkt starfið af eigin raun og
átt auðvelt með að átta sig á hvenær
ástæða hefur verið til aðgerða og
hvenær ekki. Þrátt fyrir að hinn nýi
þjónustustjóri sé sjálfsagt hinn
vænsti maður, og sjálfur hef ég ekki
annað en gott eitt um hann að segja,
fer ekki hjá því að maður spyrji sig
hvað það er sem gerir hann sérstak-
lega hæfan tii að sinna málefnum
v.agnstjóra SVR. Ekki er mér kunn-
ugt um að hann hafi gert mikið af
því að aka strætisvögnum eða hafí
annað það að bera sem veiti honum
sérstaka innsýn í starf vagnstjóra. í
þessu sambandi vaknar einnig upp sú
spuming af hveiju þessar stöður hafí
ekki verið auglýstar, en ef ég man
rétt var það eitt af kosningaloforðum
R-listans að auglýsa allar stöður.
Niðurstaða
Af því sem hér hefur komið fram
er ljóst að því fer fjarri að R-listanum
hafí fylgt opnari og lýðræðislegri
vinnubrögð í málefnum SVR heldur
hafa þau sjaldan einkennst meir af
hroka og yfirgangi. Það hefur því
sannast að ekkert var að marka hin
stóru orð R-listafólksins og þeir
vagnstjórar, sem kusu R-listann í
síðustu kosningum, hljóta að hugsa
sig vandlega um áður en þeir kjósa
hann næst.
Höfundur er stjómmáiafræðingur
og fyrrverandi vagnsljóri lijá SVR.
r

Hárnæring Sturtusápa Bodylotion
kr. 229 kr-228 kr'229
Olíusápur
Montagne Jeunesse
Sjampó ^
kr. 229
plp:p.
'0.

f‘|f) gllÍlfl:

kr. 98
FST" %
Freyðibað Baðolia
kr. 329 kr. 398
Andlitsvatn Hreinsimjólk Næturkrem
kr. 298 kr. 298 kr. 454
Dagkrem
kr. 398
Augngel
kr, 398
..
Gjafakörfur að eigin vali
P I gmngpi g j j