Morgunblaðið - 20.08.1995, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
f
Skálmöld ríkir í Kól-
umbíu og forseti lands-
ins er vændur um að
hafa þegið stórfé frá
eiturlyfjasölum. Vonir
landsmanna hafa
brugðist og margir ótt-
ast allsheijar upplausn
með tilheyrandi blóðsút-
hellingum, Asgeir
Sverrisson segir frá
forseta landsins, Er-
nesto Samper, og
myrkraöflunum sem
eitra stjórnmálalífið í
Kólumbíu.
*
OLGA á stjórnmálasviðinu,
manndráp, upplausn og stór-
felld glæpastarfsemi eitur-
sala hafa einkennt stjómmálalífið í
Kólumbíu á undanfömum áratugum.
Og enn á ný hefur forseti þessa Suð-
ur-Ameríkurikis, að þessu sinni Er-
nesto Samper Pizano, lýst yfir neyða-
rástandi í landinu í því yfírlýsta
augnamiði að binda enda á öldu of-
beldis- og óhæfuverka sem riðið hafa
yfir að undanfömu. Reynslan hræðir.
Allsheijar upplausn ríkti í Kólumbíu
á sjötta áratugnum er ýmsir einræðis-
herrar voru við völd og er talið að
allt að 280.000 manns hafí týnt lífí
á þessu tímabili sem innfæddir nefna
„ofbeldisskeiðið" (La Violencía). Kól-
umbía hefur verið úthrópuð sem ríki
eiturlyfjasala, sem einskis svífast, og
notið takmarkaðrar virðingar á al-
þjóðavettvangi. Afskipti Bandaríkja-
manna í krafti vopnavalds af starf-
semi þeirra hefur skapað ólgu innan-
lands og tilraunir helstu stjómmála-
flokka að tryggja stöðugleika hafa
flestar reynst heldur haldlitlar. Og
nú hriktir enn í stoðum valdakerfisins
í Kólumbíujgrunsemdir þær sem
vöknuðu í fýrra um að hinn nýkjömi
forseti landsins væri í raun aðeins
málaliði eiturbaróna hafa breyst í
vissu í hugum margra og vandséð er
að Emesto Samper haldi velli.
Emesto Samper var kjörinn for-
seti Kólumbíu í júní í fyrra. Stefnu
sína boðaði hann á grundvelli „um-
bótastefnu" sem þótti um margt
minna á Bill Clinton, forseta Banda-
ríkjanna. Lina átti þjáningar þær sem
óheft markaðshyggja hefði lagt á
landsmenn. Jafnframt lýsti forsetinn
yfir því að enn yrði hert baráttan
gegn skipulögðum glæpahringjum í
landinu, sem svo mjög hafa svert
ímynd þess á alþjóðavettvangi.
Umdeild íhlutun
Forveri hans, Cesar Gavria Trujillo,
sem kjörinn var í maímánuði 1990,
hafði gripið til þess úrræðis að fá
aðstoð frá Bandaríkjunum i þeirri von
að unnt reyndist að uppræta eitur-
hringina. I desember 1993 voru
/ /
FORSETI KOLUMBIU LYSIR YFIR NEYÐARASTANDI
::
NÁMSMENN í höfuðborg Kólumbíu, Bogotá, í mótmælagöngu gegn „mafíunni“.
h valdi eiturs
og spillingar
bandarískir hermenn sendir til Valle
del Cauea-héraðsins og fordæmdu
andstæðingar forsetans þessa ákvörð-
un hans. Þótt liðsauka þessum hefði
verið ætlað að sinna ýmsum mannúð-
armálum töldu andskotar Gavria að
með þessu hefði hann orðið við kröfu
Bandaríkjamanna um að hervaldi
skyldi beitt til að uppræta Cali-eit-
urlyflahringinn, sem er einn sá ill-
ræmdasti í landinu. Svo fór að lokum
að hermennimir voru kallaðir heim
og sérstakt ráð úrskurðaði að Gavria
forseti hefði brotið gegn ákvæðum
stjómarskrárinnar með þessari ósk
sinni um liðveislu Bandaríkjamanna.
Ekki bætti það samskipti Kólumbíu
og Bandaríkjanna þegar yfírvöld í
fyrmefnda ríkinu hvöttu Cali-hópinn
til að gefast gegn því að tekið yrði
með siikihönskum á helstu glæpa-
mönnum samtakanna.
Uppgjöf og flótti Escobar
Gavria hafði mistekist ætlunar-
verk sitt. Hann hafði í upphafi for-
setaferils síns boðað að eiturbarón-
arnir myndu hvergi fá að þrífast og
í fyrstu virtust stjórnvöld ætla að
ná nokkrum árangri. Mikill sigur
vannst er þekktasti leiðtogi Medellín-
hringsins, Pablo Escobar, gafst upp
og fram voru bornar á hendur hon-
um 14 alvarlegar ákærur m.a. um
morð, hryðjuverkastarfsemi og
mannrán.
En þetta reyndist skammgóð-
ERNESTO Samper boðaði
svipaða stefnu og Bill Clinton
Bandaríkjaforseti er hann var
kjörinn forseti Kólumbíu í
fyrrasumnar.
ur vermir og niðurlæging stjórnvalda
átti eftir að reynast algjör. Escobar
hélt áfram að stjóma Medeilín-
hringnum úr klefa sínum í sérbyggðu
öryggisfangelsinu í Evigado og annar
hópur, Cali-hringurinn, varð umsvifa-
mikill og tryggði jafnt streymi eitur-
lyfja úr landi og til innanlandsneyslu.
Heimsathygii vakti er Escobar slapp
úr haldi þegar verið var að flytja
hann úr öryggisfangelsinu í júlí 1992.
_ Pepe
Escobar hóf þegar að krefjast
samningaviðræðna við stjórnvöld og
stofnaði í því augnamiði sérstök sam-
tök, Antioquia Rebelde. Á sama tíma
komu hatursmenn Escobar, saman
og stofnuðu samtök til höfuðs honum
og fjölskyldu hans. Þau nefndust
Pepe (Perseguidos par Pablo Esco-
bar), samtök þeirra sem sætt hafa
ofsóknum af hálfu Pablo Escobar,
og var þar m.a. að finna ýmsa haturs-
menn eiturbarónsins innan Medellín-
hringsins. Svo fór að lokum að Pepe
lét til skarar skríða gegn Escobar,
undirsátum hans og ættmennum á
sama tíma og sérsveitir Iögreglu.
Margir þekktustu leiðtogar Medellín
voru drepnir, aðrir handteknir en
jarðvist Pablo Escobar lauk í miklu
kúlnaregni í desember 1993.
Óþægilegar upptökur
Þrír forsetaframbjóðendur höfðu
fallið fyrir morðingjahendi í kosning-
unum 1990 og landsmenn kipptu sér
í fyrstu ekki svo mjög upp við það
er fullyrt var strax að loknum kosn-
ingunum sumarið 1994 að Emesto
Samper hefði fengið fjárstuðning frá
Cali-hópnum. Ríkissaksóknari Kól-
umbíu hafnaði því að segulbandsupp-
tökur sem dregnar voru fram í dags-
ljósið sönnuðu að Samper hefði þegið
fé frá eiturlyfjahringnum þótt einhver
samskipti hefðu átt sér stað. Sjálfur
sagði Samper að það eina sem hann
hefði þegið frá eiturlyfjabarónunum
væri „fjórar kúlur í belginn" er reynt
var að ráða hann af dögum.
í júlí í fyrra komu síðan fram
aðrar upptökur sem gáfu til kynna
að yfirmaður lögreglu Kólumbíu
hefði þegið mútur frá Cali-hringn-
um. Þetta þóttu Bandaríkjamönnum
slík tíðindi að ákveðið var að skil-
yrða alla efnahagsaðstoð við Kólumb-
íu því að hafín yrði rannsókn á sam-
starfsvilja stjómvalda þar í því skyni
að hefta eiturlyflastreymið.
Ameríkanar á hleri
Því var almennt haldið fram að
Bandaríkjamenn hefðu staðið að baki
hlerunum þessum og upptökunum
og vændu fjölmiðlar í Kólumbíu
bandarísk stjórnvöld um niðurrifs-
starfsemi. Áðgangur bandarískra
sérsveita að upplýsingum um kól-
umbíska eiturhringi var takmarkað-
ur og skorður settar við umsvifum
MIGUEL Rodriguez Orejuela, leiðtogi Cali-
hópsins, undir merki lögreglu Kólumbíu, sem
kveðst starfa í nafni guðs og föðurlandsins.
Rodriguez lýsti yfir því að Samper forseti
væri maður dáindis heiðarlegur og að hann
hefði aldrei þegið peninga frá eiturlyfja-
hringnum.
Bandaríkjamanna í landinu.
En hremmingum Emesto Sampers
var ekki lokið, öðru nær. Nýverið
voru birtar segulbandsupptökur af
samtali hans við eiginkonu eiturlyfja-
baróns eins og fjölmiðlar gengu af
göflunum. Á upptökum þessum reyn-
ir konan að fá forsetann til fundar
og býðst einnig til að sjá til þess að
eiginkona hans fái sendan glæsilegan
demantshring. Samper hefur ekki
neitað því að samtal þetta hafí farið
fram en kveðst þá ekki hafa vitað
að kona þessi væri í tygjum við eitur-
sala. Hann segist ekki hafa farið til
fundar við hana og hringurinn hafí
aldrei borist. Glæpamennimir hafí
með þessu viljað koma höggi á for-
seta landsins.
Samper varð fyrir enn einu áfallinu
á dögunum þegar varnarmálaráð-
herra landsins og fyrrum kosninga-
stjóri forsetans sagði af sér. Verið
er að rannsaka hvort hann hafí tekið
við peningum þeim sem Cali-hringur-
inn hafí boðið til að styrkja kosninga-
baráttu forsetans í fýrra. Fullyrt er
að rúmar 420 miljónir króna hafí
rannið í kosningasjóðinn með þessum
hætti.
Samper breytti eftir þetta nokkuð
framburði sínum og sagði að hefði
einhver af samstarfsmönnum hans
tekið við peningum frá eiturlyfja-
hringnum hefði hann ekki vitað af
því. Engu breytti þótt fyrram gjald-
keri kosningasjóðs hans hefði þá lýst
yfír því að Samper hefði verið full-
kunnugt um greiðslur þessar.
Hamingjuóskir frá
Washington
Samper kveðst sæta ofsóknum af
hálfu eiturlyfjabaróna og fjölmiðla.
Og því er ekki að neita að baráttan
gegn hringjunum virðist hafa verið
hert til mikilla muna. Frá því í maí-
mánuði hafa sex þekktir leiðtogar
Cali-hringsins verið handteknir og
stjórnvöld í Bandaríkjunum hafa séð
sérstaka ástæðu til að senda Samper
hamingjuóskir í nafni Bills Clintons
forseta og A1 Gore, varamanns hans.
„Herra Samper er heiðarlegt úrvals-
menni,“ sagði Miguel Rodriquez
Orejuela, leiðtogi Cali, er lögreglu-
menn leiddu hann út af heimili sínu
á nærbrókinni fyrir skemmstu og
færðu í fangelsi. Síðar lýsti hann yfír
því að hann hefði aldrei styrkt Sam-
per fjárhagslega.
Þessi sérkennilega yfirlýsing um
persónu og upplag forsetans hefur
komið að takmörkuðu gagni. Stjóm-
arandstaðan krefst þess að forsetinn
segi af sér og það gera fjölmiðlar
einnig. Ríkissaksóknari vinnur að
rannsókn málsins og þing landsins
hefur skipað sérstaka rannsóknar-
nefnd, sem raunar er einkum skipuð
fulltrúum flokks forsetans, Fijáls-
lynda flokksins, Partido Liberal.
Ogæfan ríður sjaldnast við einteym-
ing; verið er að rannsaka hvort eigin-
kona forsetans hafí gerst sek um fjár-
málamisferli.
Nýtt „ofbeldisskeið“?
Rannsókn ríkissaksóknara mun
vega þyngst. Vinsældir for-
setans hafa farið ört dvín-
andi og vaxandi heift ein-
kennir þá kröfu margra að
forsetanum verði vikið frá.
Leiði saksóknaramebættið
fram sannanir um að Sam-
per hafí verið fullkunnugt
um fjárstuðning Cali-hóps-
ins era dagar hans á valda-
stóli taldir. Ýmsir óttast þá
að sagan endurtaki sig og
að við taki allsheijar upp-
lausnarástand með tilheyr-
andi ofbeldisverkum. Það
er með tilvísun til þessa
sem túlka ber þá yfirlýs-
ingu Sampers forseta frá
því á miðvikudag að neyð-
arlög skuli gilda í landinu,
mikill fjöldi fólks hefur fall-
ið fyrir morðingjahendi í
ár og mannrán hafa verið
tíð. Forsetinn vísar til þess
að nýtt „ofbeldisskeið",
svipað La Violencía, bíði
landsmanna verði fram-
kvæmdavaldið veikt enn
frekar.
Skömmu fyrir valdatöku
sína í fyrra sagði Emesto
Samper í viðtali við viku-
ritið Time;„Við ætlum að
vinna þetta stríð.“ Herför
þessari lýsti hann sem „úr-
slitaorastunni", lands-
menn hefðu fengið sig
fullsadda af glæpasamtökum og
starfsemi þeirra. Nú er ljóst að til-
raunin til að „hreinsa" þjóðlífið og
samfélagið hefur mistekist i Kólumb-
íu og enn eru myrkraöflin ráðandi í
stjómmálum landsins.
I
l
I
»
»
I
»

í
í
I
t
<
<
I
<
i
f
€
f
H