Morgunblaðið - 22.08.1995, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐID
FRÉTTIR
Tuttugu og sjö manns lentu í hrakningum í Kverkfjöllum á sunnudagskvöld
Skriðu eftir jöklimim í ofsaroki
TUTTUGU og sex erlendir ferða-
menn frá ísrael, Þýskalandi, Frakk-
landi og Bretlandi og íslenskur farar-
stjóri þeirra, Benedikt Kristinsson,
lentu í hrakningum á Vatnajökli, í
Kverkfjöllum, á sunnudag, þegar
skall á mikið hvassvirði. Rúmlega
eitt hundrað manns úr ellefu björg-
unarsveitum héldu á vettvang og
fannst fótkið fljótlega. Átta ferða-
langanna, sex konur og tveir karlar,
voru illa haldnir þegar þyrla Land-
helgisgæslunnar komst loks til að
sækja þá. Fimm þeirra voru lagðir
inn á Fjórðungssjúkrahúsið á Akur-
eyri í gærmorgun, þar af einn á gjör-
gæsludeild, vegna ofkælingar.
Landhelgisgæslunni barst beiðni
um aðstoð frá Jöklaferðum á Höfn
kl. 20.39, þar sem hópur á vegum
ferðaskrifstofunnar átti í erfiðleik-
um. Hann var á milli Hveradala og
íshellis í Kverkíjöllum, á leið í Sigurð-
arskála. Ekki var veður til flugs og
ákveðið að þyrlan biði átekta.
Lögreglunni á Húsavík var gert
viðvart kl. 20.46 og kl. 21.12 fékk
hún þær fréttir að litlar líkur væru
á að þyrlan kæmist á staðinn. Þá
voru 10-11 vindstig þar sem ferða-
langarnir voru og af samtölum við
fararstjórann var Ijóst að ekki var
stætt. Fólkið skreið eftir jöklinum,
gegndrepa og þrekað.
Þröstur Brynjólfsson, yfirlögreglu-
þjónn á Húsavík, segir að kl. 22.17
hafi verið ljóst að þyrlan færi ekki
í loftið fyrr en í fyrsta lagi kl. 5 um
morguninn. Lögreglan á Húsavík
ræsti þá út björgunarsveitir. Að norð-
an fóru slysavamasveitimar á Húsa-
vík og í Mývatnssveit og hjálparsveit
skáta í Aðaldal og að austan slysa-
varnasveitimar á Jökuldal, Egils-
stöðum, Reyðarfirði, Eskifirði, Nes-
kaupstað og Vopnafirði og hjálpar-
sveitir skáta á FjöllUm og Egilsstöð-
um. Norðanmenn voru 30-40 talsins
og Austfirðingar tæplega 70.
Um kl. 23.40 bárust þær fréttir
að vélsleðamenn frá Jöklaferðum
væru að koma að ferðalöngunum á
jöklinum með teppi og heita drykki
og myndu hlúa að fólkinu á meðan
beðið væri hjálpar.
Nítján gengu niður af jökli
Fyrstu björgunarsveitir komu að
jökulröndinni upp úr kl. 2. Þá var
19 manna hópur, 18 erlendir ferða-
menn og fararstjóri þeirra, Benedikt
Kristinssyni, á leið niður jökul, en
sá hópur ákvað að ganga niður í
rútu, sem beið til að flytja þá í Sig-
urðarskála. í þessum hópi voru þeir
sem best voru á sig komnir, en átta
voru enn á jöklinum, ásamt vélsleða-
rnönnum frá Jöklaferðum.
25 manna hópur, undir forystu
Daníels Guðjónssonar, lögreglumanns
á Húsavík, hélt upp jökuljnn til að ná
í áttmenningana og komst til þeirra
um kl. 4 um nóttina. Þá var ljóst, að
• Raufarhöfn
Kópasker<
Bakkafjöröur
Húsavík
11 björgunarsveitir
sendu menn til hjálpar
Borgarfjörður
\ Möðrgdalur
g Fjöllúm...
„ ^jrSeýðisfjörður
staður
'WHSiMsíörSur
... tTStöívartiöfður
ABreiödatsvfk
bera þyrfti fólkið niður af jöklinum.
Björgunarmönnum bárust fregnir af
því að þyrla Landhelgisgæslunnar,
TF-LÍF, væri klár til flugs. Baldur
Pálsson, slökkviliðsstjóri á Egilsstöð-
um og einn þriggja manna í stjóm-
stöð við jökulinn, segir að björgunar-
sveitarmönnum hafí þótt mun fýsi-
legri kostur að bíða þyrlunnar í eina
klukkustund en að bera ferðamennina
niður jökulinn. „Veðrið var orðið
þokkalegt undir jökli, en enn- var
strekkingsvindur hjá áttmenningun-
um,“ sagði Baldur. „Kvöldið áður var
hins vegar aftakaveður og ef það
hefði haldist hefði það gert björgunar-
sveitum mjög erfítt fyrir og ástandið
orðið mjög alvarlegt."
TF-LÍF tafðist vegna veðurs
TF-LÍF fór af stað frá Reykjavík
kl. 4.54. Yfír Sprengisandi var reynt
að lækka flugið, til að fljúga sjónflug
inn að Kverkfjöllum, en þyrlan varð
frá að hverfa vegna veðurs. Þá var
haldið norður í land og flugið lækkað
yfír Eyjafírði, flogið yfír Mývatn og
sjónflug inn að Kverkfjöllum. Þessi
lykkja á leið þyrlunnar tafði björgun
um 40 mínútur, en samkvæmt upplýs-
ingum Gæslunnar kom í Ijós að full
þörf var á afísingarbúnaði þyrlunnar.
Þyrlan kom á áfangastað kl. 6.45.
Áttmenningarnir, sex konur og tveir
karlar, voru fluttir um borð í þyrl-
una. Fjórir ferðamannanna fóru í
börum um borð í þyrluna, aðfram-
komnir vegna ofkælingar, en fjórir
fóru í sæti. Kl. 6.59 fór þyrlan í loft-
ið og til Akureyrar, þar sem hún
lenti við Fjórðungssjúkrahúsið um
kl. 7.30. Þrír ferðalanganna fengu
að fara af sjúkrahúsinu eftir skoðun,
en fímm, allir Israelsmenn, voru
lagðir inn.
Magnús Stefánsson, yfirlæknir og
formaður hópslysanefndar FSA,
sagði að enginn ferðalanganna væri
í lífshættu en ein kona á gjörgæslu-
deild vegna ofkælingar. Ástand kon-
unnar var sýnu verst þar sem líkams-
hiti hennar var orðinn mjög lágur.
Fjórir voru lagðir inn á almenna deild
til aðhlynningar en vosbúð og þreyta
var helsta mein þeirra. Magnús sagði
líðan fólksins eftir atvikum.
Fötin fuku utan af fólkinu
Baldur Pálsson sagði að hann vildi
ekki setjast í dómarasæti varðandi'
búnað ferðalanganna. „Þeir hrepptu
aftakaveður, eins og þau gerast verst
um vetur og hvassviðrið var svo mik-
ið að hlífðarföt fuku utan af þeim.
Við fundum þessi hlífðarföt í sprung-
um við jökulinn."
Grimsey
19 gengu niður af
jöklinum og komust
í Sigurðarskála
8 biðu þyrlu XV
Landhelgis-
gæsiunnar
a joklmum
1 I Hvcradalffr
Kverkfjöli
27 manna hopur frá
Samvinnuferðum-Landsýn
fór yfir Vatnajökul með
Jöklaferðum og lenti í
hrakningum á leið niður
af Kverkfjöllum
I 1
Höln
M ' \ \
\ r VATNAJÖ&ULL
50 km
Blindhríð skall
á eins og hendi
væri veifað
TRYGGVI Árnason hjá Jökla-
ferðum hf. á Höfn í Hornafirði
segir það rangt að útlendingarn-
ir sem lentu í hrakningum á
Vatnajökli um helgina hafi verið
illa búnir.
Ferðafólkið gisti aðfaranótt
laugardagsins í Jöklaseli í
Skálafellsjökli. Ráðgert var að
það gisti eina nótt í Sigurðar-
skála í Kverkfjöllum og héldi
síðan áfram ferðinni um Norð-
urland næstu daga. Haldið var
á jökulinn frá Jöklaseli um kl.
8 á sunnudagsmorgunn. 17
ferðamenn fóru með snjóbíl og
auk þess voru 12 á vélsleðum.
Síðan var ráðgert að ganga nið-
ur jökulinn Kverkfjallamegin og
átti gangan að taka þrjár
klukkustundir.
Fólkið lá marflatt
Tryggvi sagði að starfsmenn
Jöklaferða hefðu tekið á móti
hópi Íslendinga norðanmegin á
jöklinum og skilið við hópinn
sem lagði upp sunnanmegin um
kl. 14. Kl. 15 skall á snarvitlaust
veður eins og hendi hefði verið
veifað, hríð og 10-12 vindstig.
„Fólkið lá meira eða minna
marflatt og stóð ekki í fæturna.
Færðin og veðrið var slíkt að
við urðum að skilja alla vélsleð-
ana eftir en tókum hópinn sem
kom að norðan í snjóbilinn. Eg
lét bílinn bíða þar og athuga
hvernig hópnum sem kom að
sunnan gengi. Þegar hópurinn
skilaði sér ekki á réttum tíma í
Sigurðarskála fékk ég skála-
vörðinn og annan mann til að
fara inn að jökli og svipast um
eftir hópnum. Þeir urðu hans
ekki varir. Við náðum síðan
simasambandi við leiðsögumann
hópsins.
Fólkið var þarna uppi á jökli
í snarvitlausu veðri og það farið
að blotna því það fennti inn um
hálsmál og skálmar. Ein konan
var orðin mjög köld og hrædd.
Þá var ákveðið að doka við og
búa um fólkið í svefnpokum á
skriðjöklinum Kverkfjallameg-
in. Menn frá okkur lögðu af stað
sunnan að með búnað og vistir
til hópsins um kl. 20.
Þá ákváðum við að kalla á
þyrlu Landhelgisgæslunnar því
þá var ljóst að þrír ferðalang-
anna voru ekki í ástandi til að
ganga niður af jöklinum. Veðrið
var farið að ganga mjög niður
upp úr kl. 21, orðið lygnara og
mun bjartara. Kl. 22.30 fór leið-
sögumaðurinn með átján manns
gangandi niður jökulinn í rútu
sem beið fyrir neðan. Fólkið var
komið í rútuna kl. 4.15 um nótt-
ina,“ sagði Tryggvi.
Lakur búnaður
orðum aukinn
Þyrlan komst svo ekki vegna
veðurs fyrr en í gærmorgun og
tók þá sem eftir voru á jöklinum.
Tryggvi sagði að ferðamenn-
irnir hefðu haft lista yfir liverju
þeir ættu að klæðast í svona
ferðum. Flestir hefðu verið í
skjólfatnaði og þokkalegum föt-
um innan undir en þrír ferða-
mannanna voru illa búnir, þ.á m.
konan sem var verst haldin.
Þeir fengu vélsleðagalla frá
Jöklaferðum og fóru niður af
jökli í þeim.
„Það er orðum aukið að fólkið
hafi verið illa búið. Reyndar
voru menn þarna í gallabuxum
en þeir voru í hlífðarfötum yf-
ir,“ sagði Tryggvi.
Samvinnuferðir-Landsýn
hafa boðið upp á þessar ferðir
í samstarfi við Jöklaferðir sl. 4
ár. Á hverju sumri hafa 14-18
hópar farið þessar ferðir og
sagði Tryggvi að ekkert í lík-
ingu við þetta hefði áður komið
fyrir. Veðrið hefði verið prýði-
legt þar til rokið skall á. „Við
heyrðum enga veðurspá sem
spáði slíku ofsaveðri," sagði
Tryggvi.
Spáð hvassviðri
Einar Sveinbjörnsson, veður-
fræðingur, segir að spáð hafi
verið 7-8 vindstigum á hálendi
og vanir fjallamenn vissu að
óhætt væri að bæta 1-2 vindstig-
um við, þegar farið væri á jök-
ul. „Það á að gera kröfu til að
menn kynni sér spár. Spá í
byggð kvað á um 4-6 vindstig,
hálendisspáin 7-8 vindstig, en á
sléttum hájöklinum verður enn
hvassara,“ sagði Einar.
DAGINN áður en hið hrikalega veður skók
ferðalangana á leið norður yfír Vatnajökul höfðu
Orna Goldman og samferðafólk hennar frá ísra-
el ákveðið að framlengja Islandsdvöl sína um
tvær vikur vegna þess hve þeim fannst landið
fallegt og stórbrotið. Þau höfðu flúið 35 stiga
hita í Tel Aviv en á örskammri stundu breyttist
hin draumfagra jöklasýn í grimmúðlega mar-
tröð, sem hafði næstum kostað mannslíf. Fimm-
menningamir frá ísrael, sem voru lagðir inn á
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri í gær, voru
mjög hætt komnir, en eru nú á batavegi.
Orna Goldman var búin að jafna sig að
mestu eftir hryllinginn síðdegis í gær, en hún
ætlar aldrei upp á jökul framar. Hins vegar
er hún staðráðin í því að koma aftur til ís-
lands, því landið sé ólýsanlega fagurt og fjöl-
breytilegt.
Snjórinn þyrlaðist upp
„Við lögðum af stað klukkan átta á sunnu-
dagsmorgun þaðan sem við gistum á sunnan-
verðum Vatnajökli. Það hafði rignt um nóttina
og það var þoka og kuldi. Við vorum á snjósleð-
um og eltum leiðsögumanninn í lélegu skyggni,
þangað til við sáum ekkert lengur. Þá var
ákveðið að sumir færu áfram í snjóbíl, en þeir
sem urðu eftir skýldu sér við sleðana, því nú
fór að hvessa og snjórinn þyrlaðist upp,“ sagði
Orna Goldman frá ísrael
Hélt að við myndum
deyja á jöklinum
Oma Goldman um upphaf ferðar-
innar.
Þetta var aðeins byrjunin og á
leiðinni gafst stund milli stríða.
Ákveðið var að halda áfram fót-
gangandi. Á leiðinni mættu þau
ferðalöngum á suðurleið, sem létu
þau fá stafi og mannbrodda sem
reyndar komu að litlu gagni. Enn
hvessti. Þegar komið var að því
að halda niður af jöklinum brast á
fárviðri.
„Það buldi á okkur sandur og
ís. Við sáum ekkert og gátum
ekki staðið lengur, fukum bara
til og frá. Við lögðumst niður og
reyndum að skríða. Leiðsögumað-
Orna Goldman
urinn reyndi að láta okkur öll
halda í taum. Veðrið var svo slæmt
að enginn réði neitt við neitt. Eg
snerist illa um hnéð þegar við
ætluðum að snúa við og leita
skjóls. Þá hélt ég að ég myndi
deyja þarna á jöklinum. Allir voru
orðnir kaldir og örvæntingarfullir.
Fólk gat ekkert hjálpast að jiví
það var svo hvasst. Við skriðum
undan vindi og það var ekki einu
sinni hægt að líta við. Þróttur
okkar þvarr. Við vorum sár og
aðframkomin," sagði Orna.
Ein konan missti meðvitund.
Maður hennar og dóttir reyndu
að koma henni til aðstoðar en
gátu það vart fyrir veðrinu. Orna segist hafa
gjörsamlega misst móðinn þegar hún skynjaði
uppgjöf í reyndu fjallafólki í hópnum. Nú reyndi
hver að bjarga sér sem best hann gat.
Leiðsögumaðurinn taldi kjark í fólkið
„Leiðsögumaðurinn missti ekki kjarkinn.
Hann reyndi að sannfæra okkur um að þetta
væri ekki búið. Einhvern veginn komumst við
í þokkalegt skjól við gíg. Leiðsögumaðurinn
kom meðvitundariausu konunni í svefnpoka
og læknar í hópnum reyndu að hlúa að þeim
sem voru sárir,“ sagði Orna.
Fyrstu björgunarsveitir komu á vettvang um
kl. 3. Liðsmenn þeirra gáfu fólkinu súkkulaði,
slógu á létta strengi og tókst þannig að telja
kjark í annars vondaufa ferðalangana. Þyrlan
kom um kl. 6.30 og flutti átta manns til Ákur-
eyrar.
„Mig langar að þakka öllu björgunarfólkinu
og starfsfólkinu hér á sjúkrahúsinu. Það hefur
verið alveg frábært. Við vorum tíu manna
hópur frá Israel í fjölskylduferð og erum nátt-
úrlega ekki vön svona veðri. Þrátt fyrir þessa
hrikalegu lífsreynslu langar mig að koma hing-
að aftur. Eg upplifði sólarlag og sólarupprás,
himinninn var stórkostlegur, eins og gluggi til
guðs. Hann hlýtur að hafa horft niður til okk-
ar þéssa nótt,“ sagði Orna Goldman.