Morgunblaðið - 25.08.1995, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1995 31
ÓLAFÍA
JÓNSDÓTTIR
+ Ólafía Jónsdótt-
ir fæddist í
Reynisholti í Mýrad-
al 3. júlí 1902. Hún
lést á Hrafnistu í
Reykjavík 18. ágúst
sl. Foreldrar hennar
voru Oddný Ólafs-
dóttir, f. 1862 í
Reynisholti, d. 1950
í Reykjavík, og Jón
Pálsson Scheving, f.
1858 á Hellum, d.
1951 í Reykjavík.
Systkini Olafíu
voru: Sigurbjört
Sigríður, f. 1894, d.
1979; Ragnhildur, f.
1895, d. 1977; Guðný, f. 1897,
d. sama ár; Pálína, f. 1899, d.
1975; Vigfús Scheving, f. 1904,
d. 1992, og Guðný, f. 1905, sem
ein er eftir á lífi.
Útför hennar fer fram í dag frá
Áskjrku og hefst athöfnin kl.
15.00. Jarðsett verður í Foss-
vogskirlqugarði.
HÚN ER óðum að týnast yfir móð-
una miklu aldamótakynslóðin. Fólkið
sem ruddi brautina og bjó í haginn
fyrir okkur sem nú erum komin um
og yfir miðjan aldur. Fólkið sem sá
ævintýrin gerast og upplifði þá mestu
byltingu sem gerst hefur í landinu á
einum mannsaldri.
Móðursystir mín, Ólafía Jónsdótt-
ir, var ein í þessum hópi. Jafnan
kennd við Vatnskarðshóla þótt fædd
væri í Reynisholti og þar uppalin til
6 ára aldurs en þá fluttist fjölskyldan
að Vatnskarðshólum. í þá daga var
hver jarðarskiki nytjaður og má telj-
ast ótrúlegt hvernig fólk gat dregið
fram lífið á litlu jarðnæði. í Reynis-
holti var t.d. tvíbýli. Á móti Jóni
Pálssyni bjó þar Hallvarður Ketilsson
ásamt konu sinni Þórunni Sigurðar-
dóttur með stóran barnahóp. Þar
komust ábúendur upp í fjóra þegar
flest var auk þess var búið um tíma
í Holtsendanum í landi Reynisholts,
nefndist það Gunnarsholt (gæti hafa
verið nefnt eftir ábúandanum Gunn-
ari Einarssyni frá Breiðuhlíð, en
hann bjó þar 1861-1883).
Á Vatnskarðshólum ólst Ólafía
upp og þar var hennar starfsvett-
vangur hátt í hálfa öld. Fljótiega
komu í ljós þeir eiginleikar hennar
sem síðar áttu eftir að verða hennar
aðalsmerki í gegnum lífíð, þ.e. dugn-
aður, áræði, trúmennska og ráðagóð
var hún með afbrigðum og fljót að
finna lausn á hveijum vanda. Þegar
systir hennar, Ragnhildur, hóf bú-
skap á Ketilsstöðum
ásamt eiginmanni sín-
um, Einari J. Eyjólfs-
syni, fluttist Óla (en svo
var hún oftast nefnd af
vinum og venslafólki)
fljótlega til þeirra og
vann að búinu með
þeim. Fluttist síðan með
þeim aftur að Vatn-
skarðshólum þegar þau
tóku þar við búi af for-
eldrum hennar. Hvíldu
bústörfin fljótlega að
mestu á henni og Sche-
ving bróður hennar en
þau Einar og Ragnhild-
ur áttu lengi við van-
heilsu að stríða. Segja má, að sama
var hvort um úti eða inniverk var
að ræða; allt lék þetta í höndum
hennar. I þá daga tíðkaðist ekki að
konur færu á sjúkrahús til barns-
burðar en áttu börn sín heima, var
því oft leitað aðstoðar ungra stúlkna
sem gátu misst sig að heiman til
þess að sjá um heimilisstörfin á
meðan sængurlegan stóð yfír. Þær
voru ófáar konurnar sem nutu að-
stoðar Ólu í þessu og allar báru henni
jafnvel söguna. í saumaskap var hún
liðtæk og lærði til þeirra verka á
námskeiðum. Færni hennar í bakstri
var viðbrugðið og var hún oft fengin
til að baka fyrir veislur og aðrar
samkomur. Minnist ég þess enn í dag
hversu mér fannst kökurnar hennar
góðar, að vísu hafði ég nokkuð góða
aðstöðu til að kanna ágæti þeirra
því hún bakaði ætíð alla stærri
bakstra hér á Skeiðflöt eftir að heim-
ilisrafstöð var sett hér upp.
Sumardvalarböm voru mörg á
Vatnskarðshólum á þessum árum og
eins heilsárs börn. Öllum þeim reynd-
ist Óla sem besta móðir og hlynnti
að þeim eftir bestu getu. Eftir að
foreldrar hennar öldruðust annaðist
hún þau af stakri alúð fyrst á Vatn-
skarðshólum og síðan í Reykjavík.
Þá hjúkraði hún móðursystur sinni,
Guðrúnu, sem um skeið var rúmliggj-
andi á Vatnskarðshólum.
Óla tók þátt í félagslífi ungs fólks
í Mýrdalnum og hún söng um fjölda
ára í kirkjukór Skeiðflatarkirkju,
enda hafði hún yndi af söng.
Árið 1948 fluttist fjölskyldan á
Vatnskarðshólum til Reykjavíkur,
fyrstu árin með búsetu í Réttarholti
hjá Eiríki bróður Einars, en hann rak
þar búskap. Var m.a. með stórt
hænsnabú sem þau Scheving og Óla
unnu við auk þess sem hún hjúkraði
. foreldrum þeirra en þau létust bæði
í Réttarholti, hún 1950, en hann 1951.
Eftir þriggja ára dvöl i Réttarholti
ÞÓREY
MA GNÚSDÓTTIR
+ Þórey Magnús-
dóttir fæddist á
Orustustöðum á
Brunasandi V.-Skaft.
13.janúar 1918. Hún
lést á sjúkrahúsi
Suðurlands 20. ágúst
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Katrín
Sigurlaug Pálsdóttir
og Magnús Jón Sig-
urðsson bændur á Or-
ustustöðum og var
Þórey fimmta í röð 12
barna þeirra. Eftirlifandi systk-
ini hennar eru: Sigurður, Ingi-
gerður, Sigmundur Bergur, Pál-
hanna, Sigurrós og Ásdís. Látin
eru Páll Jóhann, Sólveig, Sól-
gerður, Guðjón og Einar. Tvö
þeirra létust fyrr á þessu ári,
Guðjón í apríl og Sólgerður í
júní. Sex ára gömul fór hún í
fóstur til hjónanna Elínar Ein-
arsdóttur og Eiríks Jónssonar
að Hruna í sömu sveit, þar ólst
hún upp til fullorðins ára. Dóttir
þeirra hjóna og uppeldissystir
hennar er Sigrún Eiríksdóttir.
Þann 8. janúar 1944 giftist hún
eftirlifandi eigin-
manni sínum Jak-
obi Þorvarðssyni,
f. 15.12. 1913, frá
Dalshöfða í F(jóts-
hverfi, V.-Skaft.
Þau hófu búskap
að Hunkubökkum
á Síðu og bjuggu
þar allt til ársins
1951 að þau flutt-
ust að Loftstöðum
í Flóa. Árið 1959
flytjast þau á Sel-
foss og hafa búið þar síðan, fyrst
að Austurvegi 30 en sl. fjögur
ár að Grænumörk 1. Þau eignuð-
ust 3 börn: Esther, f. 21.3. 1944.
Maki: Karl Zóphaníasson. Pála,
f. 25.4. 1948. Maki: Valdimar
Þórðarson, og Magnús, f. 5.8.
1954. Maki: lngunn Guðmunds-
dóttir.
Þórey verður jarðsungin frá
Selfosskirkju dag og hefst at-
höfnin kl. 13.30.
Við skulum vera góð
hvort við annað
ólirædd
/
guðsþjónustur í Háteigskirkju hjá sr.
Jóni Þorvarðssyni, einnig í Hall-
grímskirkju sem var sóknarkirkja
þeirra.
Óla var traustur vinur vina sinn
en nokkuð seintekin og ekki fyrir
að blanda geði við ókunnuga. Því
vildi hún einangrast nokkuð, einkum
hin síðari ár. Nú þegar þessi kæra
frænka mín er horfín sjónum er efst
í huga þakklæti. Stuðningur hennar
við héraðsblaðið okkar, Fréttabúa,
var okkur mikils virði og má ef til
vil segja að hann hafi orðið örlaga-
valdur í útgáfunni þegar öll sund
virtust lokuð.
Við öll hér á Seiðflöt sendum henni
hinstu kveðju og biðjum henni Guðs-
blessunar á nýju tilverustigi. Blessuð
sé minning hennar.
Eyþór Ólafsson.
Fullorðin kona hefur iokið ævi-
göngu. Farin heilsu, södd lífdaga.
Kærkominni hvíld náð eftir strit
langrar ævi, hrumleika og einsemd
sem ellinni fylgir. Við samferða-
mennirnir stöndum eftir, vitandi að
okkar stund nálgast, í óvissu en von
um endurfundi. Á slíkri stund sækir
að tregi — við hefðum átt að nota
tímann betur — koma oftar, hlusta,
fræðast, gleðjast yfir því að eiga
hvert annað að. í önn dagsins, hraða
og stressi vilja oft gleymast þau verð-
mæti sem raunverulega skipta máli.
Óla, eins og hún var jafnan kölluð
af vinum og venslafólki, bjó nær
hálfan hluta ævinnar austur á Vatns-
skarðshólum í Mýrdal. Þar tók hún
þátt í bústörfum, orðlagður dugnað-
arforkur til allra verka utanhúss sem
innan, sem gerði m.a. systur hennar
og mági fært að búa áfram.
Óla söng um árabil í kirkjukór
Skeiðflatarkirkju. Þar kynntust þær
vel, móðir mín og hún, og skapaðist
vinátta sem entist meðan þær báðar
lifðu.
Árið 1948 flyst hún með sínu fólki
til Reykjavíkur og þar hófst nýr kap-
ítuli í hennar lífi. Þau störf er hún
tók að sér voru unnin af þeirri trú-
mennsku er henni var í blóð borin.
Hún vann um árabil í þvottahúsi
Landspítalans. Heiðarleiki og trú-
mennska einkenndu lífshlaup henn-
ar. Óla var ekki allra, en þeim sem
hún tók tryggð við var hún sannur
vinur. Það voru mikil forréttindi að
flytja í bæinn hennar, Vatnsskarðs-
hóla, sem er með fallegri bæjarstæð-
um. Suðurströndin, Dyrhólaey og
drangarnir, Reynisfjall, gróin tún,
svartur sandur og hvítur jökullinn
blasa við af bæjarhlaðinu. Enda var
hún mjög tengd sínum heimahögum.
Henni þótti vænt um bæinn sinn og
jörðina — hún gladdist með okkur
yfir bættum húsa og jarðarkosti for-
eldra minna og bað þess að okkur
mætti allt vel farnast.
Við systkinin frá Vatnsskarðshól-
um nutum einstakrar tryggðar henn-
ar alla tíð. Við minnumst þakklátum
huga jólasendinga, sem komu jafnan
snemma i desember — stór kassi sem
geymdur var á háaloftinu fram á
aðfangadag. Þá vissum við að jólun-
um væri borgið — innihald kassans
góða brást hvergi eftirvæntingarfull-
um viðtakendum, allir fengu jóla-
pakka og jólakort með hiýjum ósk-
um, alúð var lögð í allt, skrift og
frásgang, hvergi kastað til hendi.
Hratt flýgur stund. Við stöndum eft-
ir. Þökkum samfylgd sem hvergi bar
skugga á.
Margrét S. Gunnarsdóttir.
Þegar kynslóðir hverfa verður til-
vist þeirra hluti sögunnar. Það er
eitt af lögmálum hins lifandi lífs og
óumflýjanlega dauða.
Mjög er mismunandi hversu mikl-
um breytingum sögusviðið tekur í
tímans rás, stundum ríkir kyrrstaða
en á móti koma örar breytingar, sem
oftast eru kallaðar framfarir.
Ólafía Jónsdóttir átti rætur sínar
í þeim jarðvegi íslenskrar menningar
sem hafði lítið breyst í langan tíma.
Hún var af bændafólki komin og
framan af ævi stundaði hún þau störf
sem til féllu við búskap á stóru heimili.
Hún undi glöð við sitt og þótt hún
hefði lifað örustu tækniframfarir
marinkynsins, mestu lífskjarabót ís-
lendinga og breytta lifnaðarhætti á
flestum sviðum, gleymdi hún aldrei
upprunanum. w
Hún var hógvær og þakklát.
Einn mesta velgjörðarmann sinn
taldi hún hafa verið Georg Lúðvíks-
son, forstjðra Ríkisspítalanna, en
hann hafði ráðlagt henni að ganga
í lífeyrissjóð rikisstarfsmanna og
þess naut hún svo sannarlega síðar
á ævinni.
Hún fór með bænimar sínar á
hveiju kvöldi og gæti hún gert ná-
unganum greiða var gott til hennar
að leita.
„Ég set svolítið kaffi í deigið“,
sagði hún kankvís þegar ég hrósaði
pönnukökunum hennar, „þær verða
fallegri á litinn." Enda var hún leið
yfir að geta ekki bakað fyrir gesti
sína þegar hún var orðin vistmaður
á Hrafnistu.
Nýlega spurði ég hana um ferðalög.
„Ég fór einu sinni í Borgarfjörðinn,
og austur að Klaustri hef ég komið,“
sagði hún. „Og einu sinni til Vest-
mannaeyja. Þá flaug ég aðra leiðina."
Utanlandsferða hafði hún ekki
saknað eða annars lífsgæðakapp-
hlaups.
Ég vona að okkur, samferðarfólki
hennar,_gleymist ekki lífsviðhorf kyn-
slóðar Ólafíu Jónsdóttur. Ég vona að
okkur gleymist heldur aldrei uppruni
okkar eða erfið kjör forfeðranna. Þá .
getum við verið þakklát fyrir það sem
við höfum og unað glöð við okkar.
Leó E. Löve.
MINNINGAR
fluttist flölskyldan upp í Selás, þar
sem þau ráku smábúskap í nokkur
ár, þaðan fór Óla að sækja vinnu í
þvottahús Landspítalans, byijaði að
vinna þar í júní 1952 þar vann hún
svo til ársins 1977, en flutti í nýja
þvottahúsið upp á Tunguhálsi 1972.
Lengst af starfaði hún þar sem vaktr-
áðskona, enda munu ráðamenn þar
fljótt hafa fundið að þama var starfs-
maður sem hægt var að treysta þar
sem saman fór stundvísi, heiðarleiki,
dugnaður og samviskusemi. Eigin-
leikar sem því miður em ekki allsstað-
ar metnir að verðleikum í dag.
Úr Selásnum fluttu þau niður í
Eskihlíð 14a, og þaðan aftur eftir
nokkur ár í Mjóuhlíð 10. Þar bjuggu
þau í 22 ár eða þar til að Ragnhildur
og Einar voru bæði látin. Þá fluttust
systkinin inn á Hrafnistu, í þjónustu-
íbúð við Jökulgrunn. Þessi vista-
skipti urðu Ólu þung raun þótt hún
tæki þar vel heima. Þaðan varð hún
svo að flytjast inn á vistina þegar
Scheving lést 1992. Aldrei náði hún
að festa þar rætur og saknaði fyrri
dvalarstaðar.
Þann sjötta ágúst sl. varð Ólafía
fyrir því óhappi að lærbrotna. Eftir
aðgerð var hún aftur flutt inn á
Hrafnistu þar sem hún lést eftir að-
eins tíu daga legu, búin lengi að þrá
hvíldina. Að mestu hélt hún sér and-.
lega fram á það síðasta og á köflum
gat minnið verið ótrúlega gott og
þá hafði hún yndi af að rifja upp liðna
tíð.
Með Ólafíu Jónsdóttur er gengin
mikil sæmdarkona. Hún var karl-
mannsígildi að hveiju sem hún gekk,
bæði til úti og inniverka. Trúmennska
og samviskusemi voru hennar aðals-
merki eins og svo margra af hennar
kynslóð. Hún var listræn í sér eins
og verk hennar báru með sér. Rósa-
vettlignarnir útpijónuðu voru heil
gersemi, enda komust þeir á sýningar
bæði heima og erlendis og fengu
færri en vildu. Og til þess að þetta
væri nú sem náttúrulegast vildi hún
helst velja ullina sjálf, kemba hana
og spinna. Ýmislegt fleira hafði Óla
að tómstundagamni, stundaði m.a.
ljósmyndun, náði ótrúlega góðum ár-
angii í þeirri list. Hún hafði gaman
af að setja saman vísu. Hefur senni-
lega byijað á ljóðagerð á starfsárum
sínum í þvottahúsinu, kasktaði þá
gjarnan fram vísum á starfsfélaga
sína.
Sveitin hennar kæra, Mýrdalurinn,
heillaði hana ætíð og austur kom hún
á hveiju ári meðan heilsan leyfði til
að líta hana augum og endurnýja
kynnin. Það var ætíð tilhlökkunar-
efni að fá Ólu frænku í heimsókn,
það fylgdi henni alltaf einhver hress-
andi andblær.
Óla var trúuð kona og í seinni tíð
las hún í sálmabókinni sinni á hveij-
um degi sér til hugarhægðar. Á
meðan heilsan leyfði sótti hún ásamt
Ragnhildi sytur sinni, reglulega
Ekki endilega
til þess að búa til framtíð
það er hægt að ræna okkur framtíðinni
Við skulum vera góð
hvort við annað
vegna þess
að lífið er fortíð
(Sveinbjorn I. Baldvinsson)
í Selfossrútunni situr lítil dökk-
hærð stúlka. Hún horfir óþreyjufull
út um gluggann og brosir þegr Ölf-
usárbrúin kemur í ljós. Nokkrum
mínútum síðar stekkur hún blað-
skellandi inn í eldhús á Austurveg-
inum. „Amma, amma, áttu kæfu
handa mér?“ Amman snýr sér við
og brosir hlýlega, faðmar hana og
kyssir. „Ertu komin, vænan mín.“
Töfrar svo fram smurt brauð með
kæfu, kleinur, mjólkurglas og bros
í hjarta.
Fáar minningar úr bernsku minni
eru mér eins minnisstæðar og þær
sem ég á um hana ömmu mína.
Minningar um okkur tvær að leiðast
út í Siggabúð eða kaupfélag að
kaupa í matinn. Við í bomsum að
gefa litlu fuglunum í snæviþöktum
garðinum. Amma að lesa Bjössa
bollu úr Æskunni fyrir sí-suðandi
mig. Við á leið út á sjúkrahús (amma
til að heimsækja gamla fólkið, ég í
bijóstsykursleit). Við að baka
pönnukökur úr kaffi. Amma að spila
á munnhörpu og ég að syngja. Við
að biðja saman bænirnar á kvöldin.
Það er svo erfitt að njóta augnabliks-
ins í sömu andrá og það líður, að
oft er ákveðin fjarlægð nauðsynleg
til þess að meta gildi hluta og at-
burða. Þegar ég lít til baka sé ég
að það var ekki bara hvað hún amma
gerði fyrir mig og með mér, heldur
öllu fremur hvernig hún gerði það.
Um ömmu á ég margar hlýjar minn-
ingar, minningar sem brosa, minn-
ingar sem snerta, minningar sem
vaxa í ylnum frá sjálfum sér.
Elsku amma mín. Mig langar að
leiðarlokum að þakka þér fyrir allt
sem þú kenndir mér, alla þá ást sem
þú sýndir mér og allarþær minning-
ar sem þú gafst mér. Ég mun aldrei
gleyma þér.
Anna Þóra.
Við systkinin viljum í fáum orðum
minnast elskulegrar Eyju ömmu
okkar sem andaðist að morgni 20.
ágúst sl.
Á tímamótum sem þessum er
margs að minnast, á fyrstu árum
okkar bræðra áttum við heimili hjá
ykkur afa á Austurveginum, þar sem
þú varst ávallt vakin og sofin yfir
velferð okkar.
Það eru ekki ófáar vísurnar og
bænirnar sem þú kenndir okkur,
sagan þín um Búkollu er okkur enn
í fersku minni. Ferðirnar með ykkur
afa í sveitina voru margar og eftir-
minnilegar þar sem þú fræddir okk-
ur um hvernig lífið gengur fyrir sig
í sveitinni.
Eftir að við fluttum til Reykjavík-
ur voru ekki ófáar ferðir sem við
fórum á Selfoss til ykkar afa með
rútunni og vorum við hjá ykkur í
vellystingum, ömmu kleinum, kæfu-
brauði, pönnukökum, heitu súkkul-
aði og öðru góðgæti. Eftir því sem
árin liðu urðu ferðir okkar systkin-
anna færri á Selfoss en ávallt voru
þið afi til staðar og tókuð okkur
opnum örmum.
Kærleiki þinn og ástúð til okkar
systkinanna eru okkur ómetanleg
og eigum við þér mikið að þakka.
Við kveðjum þig nú elsku Eyja
amma í þeirri trú að þú hafir það
gott þar sem þú ert núna og þökkum
þér fyrir öll góðu árin sem við áttum
með þér.
Elsku afi, mamma, Esther og
Maggi megi algóður Guð styrkja
ykkur á þessari erfiðu stundu.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst. þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Skúli, Kristinn og íris Mjöll.