Morgunblaðið - 25.08.1995, Blaðsíða 42

42 FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1995
I DAG
MORGUNBLAÐIÐ
AFMÆLI
ÞAÐ AÐ verða sjötug-
ur er nánast að koma
að leiðarsteini, þar sem
talin eru gengin ár, og
því eins konar viðmið-
un á lífsleiðinni. Björg
Einarsdóttir, rithöf-
undur og bókaútgef-
andi, er sjötug í dag,
25. ágúst 1995. Hún
er fjórða í röðinni okkar
systkinanna, bama
Einars Þorkelssonar,
skrifstofustjóra Al-
þingis og konu hans
Ólafíu Guðmundsdótt-
ir. Björg ber nafn konu,
sem var í bamæskudögum sam-
vista móður okkar í Hörgsholti.
Milli þessarar konu, Bjargar Jóns-
dóttur og móður okkar vom miklir
kærleikar. Til marks um það fór
Ólafía móðir okkar með dóttur sína
austur í Hreppa, til að Björg fóstra
hennar gæti sjálf gefið stúlkunni
nafn sitt og veitt henni blessun
sína.
Svo atvikaðist, að Ólafía móðir
okkar kynntist Maríu Jónsdóttur
við störf í ungmennafélaginu í
Reykjavík. Þær stöllur vom saman
í kvennafélaginu Iðunni, sem var
innan ungmennafélagsskaparins.
Til þessa tímabils lágu djúpar ræt-
ur, sem síðar áttu eftir að koma í
ljós. Þær vinkonur vom samhuga
um margt á meðan þær áttu þess
kost að vera samvistum. í eirini
heimsókn Maríu til Ólafíu, skömmu
eftir fæðingu Bjargar, vildi svo til
að móðir okkar varpaði hinni ungu
dóttur sinni í fang vinkonu sinnar.
Síðan varð unga stúlkan Maríu
hugstæð. Engan grúnaði á þeirri
stundu, að hér væm að spinnast
örlagaþræðir í lífi þeirra beggja.
Eftir fráfall móður okkar á haust-
dögum 1929, varð María fyrst allra
til að bjóða föður okkar aðstoð. Það
varð úr að þau hjónin, María Jóns-
dóttir og Siguijón Oddsson, verk-
taki, tóku Björgu til fósturs. Þau
hjón höfðu verið barnlaus, en höfðu
áður tekið dreng í fóstur. Fóstur-
móðirin og fósturdóttirin urðu mjög
samhentar, sem kom einkum í ljós
eftir að Siguijón féll frá. Þetta er
rakið hér til að vekja til vitundar
um rætur til þeirra örlagaþráða
sem hafa ofið lífsvef Bjargar öðm
fremur.
Það er því engin tilviljun að sí-
gild kvennahyggja, um jafnræði um
stöðu kvenna, um að standa jafn-
fætis í þjóðfélaginu, ætti hug hinn-
ar ungu konu. Ekki fer á milli
mála, að móðir hennar og fóstur-
móðir vom framarlega í kvennabar-
áttu á sínum tíma. Af kynnum mín-
um frá Sigríði Guðnadóttur, fóstur-
móður minni, en hún var dóttir
Bjargar Jónsdóttur, mun Björg eldri
hafa verið baráttukona um kvenna-
hyggju þeirra tíma. Með réttu er
því sagt um Björgu systur mína,
að sjaldan falli eplið langt frá eik-
inni.
Kynni okkar Bjargar hófust ekki
verulega fyrr en á fullorðinsárum.
Við systkinin ólumst upp dreift og
áttum iítil samskipti á bemskuárum
okkar. Það var ekki fyrr en ég flutti
til Húsavíkur, að ég í Reykjavíkur-
ferðum mínum heimsótti iðulega
heimili þeirra Bjargar og Haralds á
Bámgötunni. í því húsi ríkti mikil
samhygð, eins og Björg sjálf lýsir
best í viðtali við Guðrúnu Egilson,
blaðamann, sem birtist í Lesbók
Morgunblaðsins 25. október 1980.
Á heimili þeirra var ætíð gott að
koma. Þessar heimsóknir tendu mig
betur við uppmna minn og við þær
rætur, sem ég og mér skyldir em
vaxnir af. Björg hefur af mikilli
alúð haldið til haga ýmissi vitneskju
og gögnum um ættmenn okkar, þó
sérstaklega er varðar foreldra okk-
ar og sérstaklega það sem snertir
starfssögu þeirra í Alþingishúsinu.
Hún hefur ritað eina eða fleiri grein-
ar um þessar minningar í starfs-
mannablað Alþingis.
Oftar en margur
hyggur skera örlaga-
þræðimir beinu braut-
imar, sem farnar hafa
verið áður í farsælu
lifshlaupi. Allt í einu
gerðist Björg fremst
baráttukvenna í ný-
hyggju feminismans
og stendur að bylting-
arkenndum frídegi
kvenna, svo að fátt
eitt sé nefnt þegar hún
stóð fremst í nýstár-
legri kvennabaráttu á
íslandi.
Samhliða snýr hún
sér að ritun svonefndra kvennabók-
mennta, sem nánast er nýlunda í
sagnaritum hér á landi og verður
meðal fremstu og afkastamestu
höfunda á þessu sviði. Skerfur
hennar er mikill að allri gerð, enda
eitt mikilvægasta framlag höfund-
ar á þessu sviði á íslenska vísu.
Við þetta bætist mikil útgáfu-
starfsemi á kvennabókmenntum
kunnra erlendra kvenhöfunda. Það
vekur athygli okkar sem stöndum
utangarðs, að ekki ber á viðurkenn-
ingu þeirrar æðri menntastofnunar,
sem telur kvennabókmenntir í hópi
viðfangsefna sinna.
Ég hefi ekki gert mér ljóst, hvers
vegna Björg systir mín ákvað að
ryðja sér til rúms á vettvangi
stjórnmálanna. Mig grunar að
grundvallarskoðanir hennar í þjóð-
málum byggist á víðsýnni mannúð-
ar- og réttlætishyggju. Með jafn-
ræði allra til að nýta hæfileika sína.
Svo og með samlyndi í þjóðfélag-
inu, jafnt þeirra sem þurfa stuðning
til sjálfsbjargar, og hinna sem þeg-
ar hafa sannað sig, en eru reiðu-
búnir til liðveislu við aðra. Þessi
sameinandi kraftur, þar sem þeir
betur megandi og hinir verr settu
snúa saman bökum, til að ná fram
sameiginlegu markmiði mannúðar-
þjóðfélags, er sá rauði þráður er
lýsir stjómmálaviðhorfi Bjargar
systur minnar. Markmiðið er mann-
úðarsamfélag til sjálfsbjargar, þar
sem enginn sé skilinn eftir á köld-
um klaka.
Það er fjarri að Björg eigi sam-
leið með þeim feminisma, sem gerir
kvennabaráttuna að stjómmála-
hreyfingu í trúarbragðastíl, sér-
greinda eftir kynjum, þar sem mála-
fylgjan mótast af hvítu eða svörtu.
Nú eins og á fyrri dögum kvenn-
anna, sem höfðu hugsjónaeld ung-
mennafélaganna að leiðarljósi, er
réttindabarátta kvenna mannrétt-
indabaráttan um rétt kvenna, hvar
sem er í þjóðfélaginu og hver sem á
í hlut. Sígild kvennabarátta byggist
í raun á jafnræði hverrar konu til
að sanna sig og verða jafnoki jafnt
karla sem kvenna, miðað við hlut-
skipti sitt í lífinu. Þetta hafa konur
eins og Björg systir mín sýnt og
sannað á sinni lífsbraut. Sama hafa
margar konur gert á undan Björgu
og enn fleiri munu á sinn hátt verða
sporgöngukonur þeirra.
Blákalt raunsæi og ódrepandi
seigla hefur einkennt öðru fremur
baráttuaðferðir Bjargar. Hún sýndi
það mikla afrek að hverfa í einu
vetfangi úr húsmóðurhlutverki sínu
í vesturbænum og komast í fremstu
röð kvennabaráttu samtímans.
Björg átti einnig dijúgan þátt í því
að innan stærsta stjómmálaflokks
landsins myndaðist virk kvenna-
hreyfing, sem nú virðist halla undan
hjá, eftir að gamla baráttugengi
Bjargar og samtíðarkvenna hennar
hefur gengið fyrir róða.
Um leið og við Áslaug og fjöl-
skyldan hér fyrir norðan færum
afmælisbaminu bestu ámaðaróskir,
viljum við áma Haraldi eiginmanni
Bjargar allra heilla á þessum tíma-
mótum. Börnum þeirra, Guðmundi
Inga, Maríu, Einari Hrafnkeli,
tengdabörnum og barnabömum
Bjargar og Haralds óskum við ám-
aðar á þessum tímamótum.
Áskell Einarsson.
BJÖRG
EINARSDÓTTIR
SKAK
Umsjön Margeir
Pétursson
Vasilios Kotronias
(2.590), fremsti skákmaður
Grikkja, átti gott mót í
Gausdal í Noregi um daginn.
Þessi staða kom upp í skák
hans í næstsíðustu umferð.
Kotronias hafði hvítt og átti
leik gegn norska alþjóðlega
meistaranum Rune Djurhu-
us (2.515)
18. Bd3! - Bxd4 19. Bxh7+
- Kxh7 20. Hxd4 - Kg8
21. Hh4 - fxe6 22. Dh3 -
Hf5 23. Hh8+ - Kf7 24.
Hgl - Dc4 25. Hxg7+! -
Kf6 (Svartur má alls ekki
þiggja hróksfómina. Eftir
25. - Kxg7? 26. Dh6+ -
Kf7 27. Hf8+ - Ke7 28.
Dg7+ blasir mátið við) 26.
Hgl - Df4 27. Hf8+ -
Ke5 28. Hel— Kxd5 29.
Dg2+ - Kc5 30. Hxf5 -
Dxf5 31. Dxa8 og með
skiptamun yfir vann hvítur
auðveldlega. Glæsileg sókn-
arlota og Kotronias hækkar
verulega í stigum í Gausdal.
Hann verður væntanlega
fyrstur Grikkja til að komast
upp yfir 2.600 skákstig.
VELVAKANDI
Svarar í síma 569 1100 frá 10-12 og 14-16
frá mánudegi til föstudags
Hvar fæ ég
sveppinn?
ANNA Magnúsdóttir
hringdi og vildi fá upplýs-
ingar um hvar hægt væri
að nálgast „mansjúríu-
sveppinn" margumtalaða.
Ef einhver getur veitt
henni þessar upplýsingar
þá er síminn 554 6992.
Tapað/fundið
Úr týndist
INEX dömuúr með dagat-
ali og brúnni leðuról týnd-
ist líklega í Laugarnes-
hverfi eða á leiðinni frá
Síðumúla niður í Laugar-
neshverfi sl. mánudag.
Skilvís finnandi vinsam-
lega hringi í síma
553-9814.
Yfirbreiðsla
fannst
BARNAVAGNS- eða
kerruyfirbreiðsla fannst
við gijótgarðinn v/Norð-
urströnd á Seltjarnamesi
sl. þriðjudag. Sá sem hef-
ur tapað henni er beðinn
að hringja í síma
551-6413.
Hjól
tapaðist
16 TOMMU svart Arrow
hjól hvarf aðfaranótt
sunnudags úr Bogahlíð.
Þeir sem einhveijar upp-
lýsingar geta gefíð um
hvarf hjólsins vinsamleg-
ast hringi í síma 588 9147.
Gæludýr
Læðu vantar
heimili
BRÖNDÓTT læða þarf að
eignast gott heimili sem
fyrst þar sem ofnæmi kom
upp á heimili hennar.
Dýravinir em beðnir að
hafa samband í síma
581-2875.
Lubbi
er týndur
LUBBI sem heitir fullu
nafni Loðmundur ljúfi, yf-
irgaf heimili sitt, Skú-
lagötu 56, að morgni 13.
ágúst og hefur ekki sést
síðan. Hann er mjög loð-
inn, grá- og hvítflekkóttur
með gráan depil undir
nefi, og er auðþekktur á
því. Hann er eymamerkt-
ur (R3H 221), með bláa
ól. Þeir sem geta gefið
upplýsingar um ferðir
hans vinsamlega hringi í
síma 562-6447.
Snoppa
ertýnd
ÞÉSSI fímm ára gamla
læða hvarf að heiman frá
sér, Gnoðarvogi 60, að
kvöldi 21. ágúst sl. Hún
er eyrnamerkt R-1217.
Þeir sem geta gefíð upp-
lýsingar um hana eru vin-
samlega beðnir að hringja
í heimasíma 581-2142 eða
vinnusíma 587-8422.
ÞESSAR tvær glaðlegu stúlkur söfnuðu fé á dögun-
um, 1.200 krónum, sem þær gáfu Styrktarfélagi
krabbameinssjúkra barna. Stúlkumar em f.v. Svava
Birgisdóttir og Þómnn Ámadóttir.
Hlutavelta
COSPER
BRÁÐUM fer svo að maður hættir að hafa efni á
að fá sér kaffi með koníakinu.
Víkveiji skrifar...
SUMARIÐ, sem senn er liðið,
hefur ekki verið sólríkt á höf-
uðborgarsvæðinu. Og synd væri að
tala um koppalogn í landnámi Ing-
ólfs. Hvass- og votviðri oftar en
ekki. Sanníslenzk veðrátta. Hliðholl
þeim sem selja sól og suðurstrend-
ur. En fleiri yggla brúnir en veður-
guðir.
„Konur eiga að hvessa klærnar."
Þetta er yfirskrift fréttar hér í blaði
allra landsmanna í vikunni. Þar seg-
ir af ræðu formanns Varðar, FUS
á Akureyri, á þingi ungra sjálfstæð-
ismanna norður þar. Dálagleg veð-
urspá atama fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn eða hitt þó heldur.
Sama dag er fimm dálka frétta-
fyrrirsögn á forsíðu Alþýðublaðsins
(fyrr má nú rota en dauðrota): „/
mínum flokki eru það mestu karl-
remburnar sem mest hafa talað um
kvenfrelsi!“ Það er valkyijan Guðrún
Helgadóttur úr Alþýðbandlagi sem
hvessir röddina. Og slettir enn úr
klaufum: „Ég tek nú ekki mikið
mark á kvenfrelsinu og jafnréttinu
hjá mínum mönnum...“. Talar trú-
lega reynsurík.
XXX
AFNRÉTTISBARÁTTAN hefur
aðeins farið fetið hér á ísa köldu
landi. Skýring Guðrúnar Helgadótt-
ur, þingmanns í sextán ár, er þessi:
„Jafnréttisbaráttan hefur verið
háð af nokkurs konar lúxusklúbbi,
miðstéttarklúbbi. Konunum, sem
eru að vinna í fiski út á landi, kem-
ur þessi barátta ekkert við. Þær
vinna bara vinnuna sína og hugsa
um heimilin eins og þær hafa alltaf
gert.“ Það er ekki að spyija að
„sveitavarginum“!
Máski kvenfrelsiskonur sæki nýj-
ar og nýtilegri baráttuaðferðir til
Kína, sem nú er fyrirheitna landið
í þessum efnum? Mín upphefð kem-
ur að utan, eins og þar segir. Ef
til vill kemur evrópskt og íslenzkt
kynjajafnrétti frá „torgi hins himn-
eska friðar" í sjálfri Pekingborg,
hvar skriðdrekar óku yfir stúdenta,
sem töldu sig fijálsa að eigin mein-
ingum í lífinu og tilverunni, ekki
nema það þó!
xxx
TALANDI um Kína þá vitnar
ung og veiskrifandi skjaldmær
í Alþýðublaðinu í þarlent spakmæli:
„Hundrað karlar geta myndað her-
búðir en það þarf konu til að skapa
heimili“! Eins og konurnar í fískin-
um fyrir vestan, norðan og austan,
sem skrópuðu úr jafnréttisbaráttu
lúxusklúbba.
Ungmærin er að svara ungling-
spilti í sameiginlegu málgagni
beggja, Alþýðublaðinu, og segir m.a.:
„Lítið er tilhugalífið í Alþýðu-
flokknum. Við Magnús Árni vorum
rétt að hefja forleikinn og nokkur
hiti hlaupinn í okkur bæði þegar
ungherranum þótti ég harðhent og
vældi undan mér...“!
Það er er aldeilis stand á Godda-
stöðum ungra Evrópukrata. Og sú,
sem hér um ræðir, hefur heldur
betur hvesst klærnar, eins og þær
eru að tala um að gera hægra meg-
in línunnar. Vonandi að hvesstu
klærnar þar á bæ, hitti ekki fyrir
tóma vælukjóa!
xxx
ONUR hafa ekki látið deigan
síga í atvinnuleysi síðustu
ára. Þannig segir í Vísbendingu, að
störfum, sem konur sinna hér á
landi, hafi fjölgað um 1.800 á tíma-
bilinu 1991 - 1994, en á þeim tíma
fækkaði störfum karla um 900.
Ólíkt hafast kynin að!
Islenzkar konur standa fyrir sínu,
hvort heldur er í fiski eða hefðarsöl-
um lúxuskúbba. Vonandi hvessa
þær klæmar framan í skáeygða
Kínakomma á „torgi hins himneska
friðar", þar sem kvenfrelsismál eru
snöggtum ver á vegi stödd en hjá
svartasta auðvaldinu. Að fara eða
fara ekki er spurning - en að fara
án þess að láta þá fá til tvevatnsins
sem það eiga skilið er út í hafsauga!