Morgunblaðið - 26.08.1995, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ
___________________________________LAUGARDAGUR 26. ÁGÚST 1995 29
AÐSENDAR GREINAR
Um sparnað í heil-
brigðiskerfinu
NOKKUR umræða
hefur verið upp á síðk-
astið um kostnað við
heilbrigðisþjónustuna,
m.a. í kjölfar viðtals við
landlækni, frétta af að-
gerðum til lækkunar
lyfjakostnaðar, sumar-
lokana sjúkrahúsa,
fækkunar starfsmanna
hjá Ríkisspítölunum
auk annarra aðgerða.
Lítið hefur farið fyrir
tillögum um hvernig
hægt væri að ná ár-
angri í að lækka rekstr-
arkostnað heilbrigði-
skerfisins. í Evrópu-
sambandinu og í bandaríska heil-
brigðiskerfinu er stefnt að verulegri
lækkun kostnaðar með pappírslaus-
um samskiptum innan heilbrigði-
skerfisins og í innkaupum og birgða-
haldi.
Eftirspurn eftir heilbrigðisþjón-
ustu mun sennilega aukast frekar
en minnka með hækkandi lífaldri.
Ekki er raunhæft að ætla að hægt
sé að minnka þjónustustigið sem
neinu nemur frá því sem nú er. Þetta
rekst á við ósk um lægri kostnað
hins opinbera við heilbrigðisþjón-
ustuna. Meðal kosta sem hægt er
að velja um eru að leggja niður eitt-
hvað af núverandi heilbrigðisþjón-
ustu, lækka þjónustustigið, auka
kostnaðarþátttöku sjúklinga og hag-
ræða betur í heilbrigðiskerfínu.
Af og frá að fækka
lyúkrunarfólki
í viðtali við Ólaf Ólafson land-
lækni í Ríkisútvarpinu þann
06.08.95 kom fram, að það væri af
og frá að fækka starfsfólki á bráða-
deildum Ríkisspítalanna eins og
áform eru um, frekar komi til greina
að fækka starfsfólki á skrifstofum
og öðrum deildum. Ólafur segir að
afköst séu mikil á íslenskum sjúkra-
húsum og meiri en í nágrannalöndum.
Sjúklingum sem þurfa mikla umönn-
un hafí fjölgað mikið síðustu ár.
Skrifstofu- og
rekstrarkostnaður
Heildarkostnaður við heilbrigðis-
kerfið er áætlaður á þessu ári um
28 miljarðar kr. Af því eru (hjá
Ríkisspítölum) laun rúm 65% af
heildarrekstrarkostnaði, þar af eru
laun hjúkrunarfólks 24%, lækna
13,5%, ófaglærðs starfsfólks 11%,
önnur störf 7%, rannsóknarmenn
5,2%, lækna- og hjúkr. ritarar 2,4%
og skrifstofufólk 2%. Önnur aðföng
s.s. lækningavörur og rannsókna-
stofuefni 8,0%, ýmis
rekstrarvara 5,9%, al-
mennt viðhald og orka
5,8%, lyf 5,7%, matvæli
3,3%, auk ýmis annars,
samtals gera því aðföng
tæp 35%. Þetta sam-
svarar því að beinn
kostnaður við aðföng
sé tæplega 10 miljarðar
kr. hjá heilbrigðisþjón-
ustinni í heild.
Ríkisspítalar eru
stærsta heilbrigðis-
stofnun landsins með
um 7 miljarða veltu,
auk þess eru um 400
aðrar rekstrareiningar
sem veita heilbrigðisþjónustu s.s.
læknaskrifstofur, læknamiðstöðvar,
hjúkrunarheimili, heilsugæslustöðv-
ar o.s.frv, samtals um 28 miljarða.
Hér er um sömu starfsemi að ræða
og hjá svipuðum stofnunum á Norð-
urlöndum en hér er færra starfsfólk
á aðalskrifstofu og sá rekstrarkostn-
aður er því lægri sem því nemur.
Ef borinn er saman rekstrar-
kostnaður íslenska heilbrigðiskerf-
isins í stjórnunarkostnaði og skrif-
stofuhaldi, þá er hann á íslandi t.d.
hjá Ríkisspítölum um 3-4% af veltu,
meðan hann er á sama tíma 5-10%
á Norðurlöndum og í Bandaríkjun-
um yfír 15%. Hjá minni rekstrarein-
ingum hér á landi er þessi kostnað-
ur yfirleitt allnokkuð hærri en hjá
Ríkisspítölum. Það kemur fram í
endurskoðun ríkisreiknings fyrir
1993, að Ríkisendurskoðun telur
skrifstofuhaldið í nokkuð góðu horfí
hjá Ríkisspítölum, en gerir athuga-
semdir við ýmsar minni stofnanir.
Þróunin í Bandaríkjunum
í Bandaríkjunum hefur athyglin
á síðustu tveimur árum, beinst að
tveimur þáttum sem ríkisstjórn
Clintons Bandaríkjaforseta væntir
að megi beita til að lækka tilkostn-
að í heilbrigðiskerfinu. Uppgjör
vegna sjúkratrygginga eru mjög
flókin, þ.e.a.s. hjá þeim sem hafa
slíka tryggingu, og er talið að með
því að lækka tilkostnað vegna ein-
földunar þeirra, aðfanga og beitingu
vörustjórnunar, megi lækka veru-
lega kostnað bandaríska heilbrigðis-
kerfisins.
Er það krafa bandarískra yfir-
valda að samskipti altra í heilbrigð-
iskerfinu við hið opinbera vegna
reikninga fyrir þjónustu og uppgjörs
á þeim verði í formi staðlara pappírs-
lausa skeyta í gegnum tölvunet og
það verði eina formið í samskiptum
við hið opinbera innan tveggja ára.
Með fjárfestingu í nýj-
um vinnubrögðum, og
tækni á sviði vörustjórn-
unar er að mati Hol-
bergs Mássonar, hægt
að ná fram sparnaði í
heilbrigðiskerfínu.
t--------------------------
Stefnumótun
Evrópusambandsins
Síðasta sumar voru samþykkt af
leiðtogum Evrópusambandsins á
fundi á Corfu, tillögur um stefnu-
mótun í atvinnu-, upplýsinga- og
fjarskiptamálum, samkvæmt svo-
kallaðri „Bangeman skýrslu" sem
fjallar um atvinnu-, upplýsinga- og
ijarskiptamarkaðinn, en Bangeman
er framkvæmdastjóri stjómamefnd-
ar Evrópusambandsins sem fer með
fjarskipta- og tölvumál. Þar kom
m.a. fram:
Heilbrigðisnet - ódýrari og hag-
kvæmari heilbrigðisþjónustu fyrir
íbúa Evrópu. Tillaga er um að koma
á beinum samskiptum með „víðfemu
tölvuneti um Evrópu“, byggðu á
samþykktum stöðlum, sem tengi
saman lækna, spítala og heilsu-
gæslustöðvar um alla Evrópu."
Pappírslaus útboð - hagkvæmari
stjórnun með lægri tilkostnaði. Til-
laga er um að koma á betra verk-
lagi í viðskiptum með hagnýtingu
pappírslausra viðskipta við útboð
hins opinbera frá birgjum sinum í
Evrópu. Að þessu verði fylgt eftir
með stofunun „tölvunets fyrir papp-
írslaus útboð“.
Hver er staðan?
Laun á íslandi og í heilbrigðiskerf-
inu, eru ekki það há að gera megi
ráð fyrir miklum ávinningi þar við
lækkun kostnaðar. Landlæknir telur
að ekki sé hægt að ganga lengra í
að fækka hjúkrunarfólki í bráða-
deildum spítalanna. Skorið hefur
verið af yfirvinnu hjá flestum þeim
sem vinna í heilbrigðiskerfinu einnig
hefur vinnufyrirkomulag verið end-
urskipulagt með það að markmiði
að lækka kostnað.
Stjórnunar- og skrifstofukostnaður
í íslenska heilbrigðiskerfinu (þ.e.a.s.
3-4% af veltu) er því sennilega nú
þegar í sögulegu lágmarki. Gera
má ráð fyrir m.a. að með aðild okk-
ar að Evrópska efnahagssvæðinu
Holberg Másson
megi búast við aukinni upplýsinga-
skyldu, flóknari uppgjörsmálum
heldur en áður og mun sú vinna
lenda á Tryggingastofnun ríkisins,
á spítölunum og öðnim aðilum heil-
brigðiskerfisins.
Hvað má gera?
Erlendis hefur náðst verulegur
árangur, á síðustu árum, við að
lækka kostnað í heilbrigðiskerfinu
með aukinni hagræðingu og altækri
gæðastjórnun. Er það gert m.a. með
því að beita markvissri vörustjóm-
un, samtengingu tölvukerfa innan
spítala og utan við aðra aðila í heil-
brigðiskerfinu og utan þess. Hafa
betri vinnubrögð og ný verkfæri á
þessu sviði skilað nú þegar lækkun
tilkostnaðar í „skrifstofu og að-
fangakostnaði" erlendra heilbrigði-
skerfa. Má þar á meðal annars nefna
danska „MEDCOM" verkefnið og
verkefni á vegum bresku heilbrigð-
isþjónustunnar, NHS sem beinast
að upplýsingaflutningi innan heil-
brigðiskerfisins og samevrópska
EUROHCS verkefnið sem beinist
að aðföngum og vörastjórnun.
Nú þegar er verið að vinna að
þessum málum hérlendis og ýmis
dæmi eru um vel heppnaða út-
færslu, þ.á m. aukin útboð, bæði í
gegnum Ríkiskaup og beint af hendi
heilbrigðiskerfisins, s.s. hjá ríkisspí-
tölum. Hjá þessum aðilum er til
þekking og afl stærðarinar til að
ná árangri. Halda þarf áfram á
þessari braut, að stærri aðilamir
reyni nýjar leiðir í hagræðingu og
uppbyggingu á upplýsinga- og fjar-
skiptakerfum og að öðram aðilum
heilbrigðiskerfisins verði gert kleift
að hagnýta sér þessa þekkingu,
vinnubrögð og búnað.
Hjá Tryggingastofun ríkisins er
verið að vinna að gangsetningu á
víðtæku upplýsinga- og fjarskipta-
neti við öll apótek landsins, en gert
er ráð fyrir veralegu hagræði í að
flytja yfír í pappírslaust form, með-
höndlun á þeim um 2 miljóna papp-
írsgagna á ári, sem hafa verið flutn-
ingsmáti upplýsinga á milli þessara
aðila. í kjölfarið á þessu verkefni
væri eðlilegt að tengja saman á v
sama hátt alla aðra aðila heilbrigðis-
kerfísins.
Fjárfesting
í spamaði
Rétt er að byggja á því sem vel
hefur verið gert og læra af því sem
aðrir eru að gera hérlendis og er-
lendis, stefnumótun þeirra, og hag-
nýta það til árangurs. Aðalatrið er
það, að til að ná þeim árangri sem
stefnt er að erlendis þarf að líta á
heildarþarfir heilbrigðiskerfisins <
fyrir upplýsinga- og fjarskiptakerfi,
ekki er nægilegt að líta einungis á
eina staka stofnun eða einstak kerfi
eða rekstrarliði.
Með fjárfestingu í nýjum vinnu-
brögðum og tækni á sviði vöra-
stjómunar aðfanga í heilbrigðiskerf-
inu er hægt að sýna fram á áþreyf-
anlegan sparnað á 1 - 2 áram á
þessum sviðum heilbrigðiskerfisins.
Ekki er þýðingarminna að auðveld-
ara verður að sporna við áframhald-
andi hækkunum í rekstrarkostnaði.
Aðföng heilbrigðiskerfisins kosta
beint um 10 miljarða á ári fyrir
utan laun þeirra starfsmanna sem
sinna þessum þætti. Algengt er að
birgða- og innkaupakostnaður nemi
um 25-35% af kostnaðarverðmæti
birgða. Ekki sé ólíklegt að lækka
megi nokkuð heildarrekstrarkostn-
að heilbrigðiskerfisins með átaki á
þessu sviði.
Höfundur starfar m.a. við ráðgjöf
við hugnýtingu á upplýsingatækni
og fjarskiptum.
Sigrúnu minnir og minnir
ENN einu sinni ber
Sigrún Magnúsdóttir
borgarfulltrúi fyrir sig
ósannsögli um aukafj-
árveitingar sem borgar-
ráð samþykkti í borgar-
stjóratíð minni. Þær
149,6 milljónir króna
sem þá voru samþykkt-
ar í aukafjárveitingar
eru nú, að hana minnir,
orðnar að 700 milljón-
um króna Þrátt fyrir að
ósannindi Sigrúnar hafi
verið leiðrétt í borgar-
stjórn hefur hún nú orð-
ið uppvís að því að bera
út þessar rangfærslur,
m.a. í Helgarpóstinn.
Því var strax svarað og sendi ég
Helgarpóstinum ljósrit af aukafjár-
veitingum borgarráðs allt árið 1994
- svo samanburðurinn væri augljós.
Einhverra hluta vegna hirti blaðið
ekki um að koma þessum leiðrétting-
um á framfæri. í Morgunblaðinu
þann 19. ágúst sl. ber Sigrún sömu
ósannindi fyrir sig. Þar segir Sigrún
m.a.: „Ámi eyddi að
mig minnir um 10 millj-
ónum króna á dag um-
fram heimildir eða um
700 milljónum króna
þessa örlagaríku valda-
daga.“ Þó Sigrúnu
minni og minni að „ég
hafi eytt“ hundruðum
milljóna er það rangt,
hversu oft sem hún fær
þó ósannindin birt.
149,6 milljónir urðu
að 700 milljónum
Staðreyndimar eru
þær að á öllu síðasta
ári námu aukafjárveit-
ingar borgarráðs 953,5
milljónum króna, eða að meðaltali
um 238 milljónum króna á hveijum
ársfjórðungi. Þær aukafjárveitingar
sem samþykktar voru undir minni
stjórn á öðrum ársfjórðungi 1994,
námu 149,6 milljónum króna. Þessar
staðreyndir sýna að skrif Sigrúnar
Magnúsdóttur um aukafjárveitingar
borgarráðs hafa einhvern annan til-
Ósannindi duga ekki
Sigrúnu Magnúsdóttur,
-------3»---------------
segir Arni Sigfússon
sem hér fjallar um auk-
afjárveitingar Reykja-
víkurborgar.
gang en að segja borgarbúum sann-
leikann.
Allar aukafjárveitingar
samkvæmt samkomulagi
Þess vil ég einnig geta að „eyðsla
mín“ var framkvæmd samkvæmt
samkomulagi á milli meirihluta og
minnihluta um að aðeins skyldu sam-
þykktar þær aukafjárveitingar sem
ekki væri andmælt af minnihlutanum
- þar sem svo nærri væri kosningum.
Sá borgarfulltrúi sem lagði hvað
mesta áherslu á að þessi vinnubrögð
yrðu viðhöfð var Sigrún Magnúsdótt-
Árni Sigfússon.
Millj.kr
Sumarnám við Iðnskólann................................................28,9
2. hæð Rimaskóla..................................................... 37,0
Sumarstörf fyrir skólanema hjá ÍTR.....................................25,0
Fyrirframgr. á leigu Árbæjarskóla vegna leikfimiaðstöðu hjá Fylki......12,5
Tilraunaverkefnið„íbúðáefrihæð“....................................... 9,9
Samnýting bílastæða hjá KFUM & K v/ Holtaveg vegna Laugardalsins.......7,6
Styrkur til Þróunarf. Rvk. v.br. á 1. hæð Tollhússins fyrir Kolaportið..6,0
StyrkurtilheimaþjónustualdraðraávegumRKI................................5,2
íþróttafélagiðFjölnirv/framkvæmdaviðholræsi.............................4,0
ÞjóðdansafélagReykjavíkur...............................................1,5
TónlistarskólinníGrafarvogi(fyrirframgreiðslav/launa)...................5,0
Biðskýli í Lækjargötu...................................................1,2
MengunarrannsóknirviðKlettagarða.......................................0,4
LeigusamningurÍTRvegnahúsnæðisíJafnaseli...............................1,4
Iþróttafélagfatlaðra - rekstur ’95.....................................0,5
Tilleikfangasafnsdagmæðraoglagfæringaráhúsnæði..............-...........0,5
Landsmót í skólaskák...................................................0,05
Hala-leikhópurinn - tæknibúnaður.......................................0,05
Lúðrasveit Reykjavíkur - fasteignaskattur..............................0,06
Skáksamband Reykjavíkur - fasteignaskattur.............................0,986
LúðrasveitVerkalýðsins-rekstur.........................................0,260
ir. Aukafjái-veitingar þessa timabils
rannu til eftirtalda aðila ( sjá töflu).
Sigrún Magnúsdóttir verður sjálf
að eiga það við sig hvernig hún fjall-
ar um borgarmál og þá sem sitja
með henni í borgarstjórn. Ég efast
um að þær aðferðir hennar að fara
með ósannindi gagnist borgarbúum.
Verkefni borgarfulltrúa er að gæta
hagsmuna borgarbúa. Vissulega get-
ur okkur greint á um hvaða leiðir
eru bestar til að ná því markmiði,
en við ættum að geta forðast per-
sónulegar ávirðingar.
Höfundur er oddviti sjálfstæðis- V
manna í borgarstjórn Reykjavíkur.