Morgunblaðið - 27.08.1995, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Uppljóstranir um
stríðsg’læpi Israela
HOSNI Mubarak, forseti
Egyptalands, vill að
fram fari rannsókn á
fullyrðingum um að
ísraelar hafi myrt egypska stríðs-
fanga meðan á Súezdeilunni stóð
1956 og í sex daga stríðinu 1967.
ísraelar hyggjast hins vegar láta
málið kyrrt liggja.
„Við förum fram á rannsókn
og greinargerð þess fólks, sem
er ábyrgt,“ var haft eftir Mubarak
í egypskum blöðum á miðvikudag.
„Glæpur, sem fyrnist ekki“
„Við viljum ekki valda vanda-
máli milli ríkjanna tveggja, en við
viljum láta rannsaka mál sona
okkar, sem voru drepnir,“ sagði
Mubarak þegar hann ávarpaði
námsmenn í Alexandríu á þriðju-
dag. „Við verðum að fá að vita
sannleikann. Þetta er glæpur, sem
fyrnist ekki í tímans rás.“
Yitzhak Rabin, forsætisráð-
herra ísraels, svaraði kröfu Mu-
baraks á miðvikudag og viður-
kenndi að „einangruð" atvik
hefðu átt sér stað. Hins vegar
væri hann þeirrar hyggju að til-
gangslaust væri að velta sér upp
úr fortíðinni vegna þess að
grimmdarverk hefðu verið framin
á báða bóga.
ísraelar hafa boðist til þess að
afhenda Egyptum þau skjöl, sem
íjalla um málið. Aftur á móti er
talið að runnar séu á þá tvær
grímur um það hvort biðjast eigi
afsökunar opinberlega.
Að sögn lögfræðinga eru ísra-
elsk lög þannig úr garði gerí að
ekki er hægt að gera undantekn-
ingu frá reglunni um fyrningu
glæpa nema um stríðsglæpi nas-
ista sé að ræða.
Tildrög málsins voru þau að
Arieh Biro, fyrrum liðsforingi í
ísraelska hernum, sagði í viðtölum
við blöð í Israel fyrr í þessum
mánuði að hann hefði myrt
egypska stríðsfanga, sem teknir
voru eftir að ísraelar réðust inn
á Sínaí-skaga í Súez-deilunni.
Egyptar fóru fram á að þessi
framburður yrði kannaður.
Því næst gekk ísraelskur sagn-
fræðingur, Arieh Yitzhaki, fram
fyrir skjöldu og hélt því fram að
ísraelskir hermenn hefðu myrt um
300 egypska stríðsfanga í átökum
ísraela og araba árið 1967.
' Kröfur um stríðs-
glæparéttarhöld
ísraelar sögðu í síðustu viku
að þeir væru að kanna þessi mál.
Mikil reiði ríkir í Egyptalandi
vegna þessara fullyrðinga og hafa
komið fram kröfur um stríðs-
glæparéttarhöld.
„Þögn ísraelskra yfirvalda
staðfestir [ásakanirnar] og gerir
að verkum að þessir yfirmenn
Upp er komin deila milli ísraela og Egypta
um það hvemig faríð skuli með ásakanir
um að ísraelski herínn hafi myrt egypska
stríðsfanga. Egyptar vilja rannsókn,
______
en Israelar útiloka slíkt.
UPPLJÓSTRANIR um að ísraelski herinn hafi myrt egypska
stríðsfanga hafa neytt ísraela til að horfast í augu við fortíð sína.
ísraelska hersins árin 1956 og
1967 ... falla undir alþjóðalög,
sem kveða á um að þeir skuli
sóttir til saka fyrir stríðsglæpi,"
sagði í yfirlýsingu egypsku mann-
réttindasamtakanna (EOHR).
I yfirlýsingunni sagði að þetta
væru „svívirðilegustu“ grimmdar-
verk, sem hefðu verið framin síð-
an í heimsstyijöldinni síðari.
Arabísku mannréttindasamtökin
hvöttu til þess á miðvikudag að
stofnuð yrði alþjóðleg nefnd til
að kanna rannsóknirnar.
Dagblaðið Al-Alhali, sem er
málgagn Framfarasinnaða verka-
mannaflokksins, flokks vinstri
manna í Egyptalandi, sagði að
halda ætti opinber réttarhöld yfir
„hinum ísraelsku stríðsglæpa-
mönnum“ í Egyptalandi.
Þetta mál hefur einnig valdið
miklum deilum í ísrael og talið
er að það gæti haft afleiðingar
fyrir háttsetta stjórnmála- og
embættismenn. Mannréttinda-
frömuður einn í ísrael sagði að j
þessar frásagnir minntu á lýsing-
ar á óhæfuverkum nasista.
Frásögn Biros kom fram í kjöl-
far þess að herinn svipti leyndar-
hulinni af greinargerð um verkn-
aðinn á Sínaí-skaga. Herforinginn
fyrrverandi lýsti á hendur sér
ábyrgð á að hafatekið 49 egypska
hermenn af lífi. Þeim hefði verið
skipað að leggjast á magann og
því næst hefðu Biro og liðsforingi
hans skotið þá með hríðskota- "
byssum.
Biro var í 890. herdeild fall-
hlífarhermanna. Hann sagði að
sveit sinni hefði verið skipað að
halda suður á bóginn og hún hefði
ekki getað tekið fangana með
sér. Þeir hafi haft áhyggjur af
því að fangarnir myndu leiða
egypska herinn á slóð herdeildar-
inar ef þeim yrði sleppt og því
hafi verið ákveðið að skjóta þá.
Oðru sinni hefði hann gengið
fram á egypska hermenn, sem
Fulltrúi stjórnar rússneska sjálfstjórnariýðveidisins Karelíu
„Karelískir
dagar“ í
undirbúningi
Stjómarerindreki rússneska sjálfstjómarlýð-
veldisins Karelíu var hér í opinberum erinda-
gjörðum í liðinni viku. Auðunn Arnórsson
fékk hann til að skýra frá þeim.
Júrí Trounov, aðstoðarmaður
varaforseta sjálfstjórnarlýð-
veldisins Karelíu, var í viku-
heimsókn hér á Iandi í þeim er-
indagjörðum m.a. að kynna sér
fyrirkomulag og starfsemi Happ-
drættis Háskóla íslands og
Lottósins, þar sem Karelíumenn
sjá í þeim fyrirmyndir að nýjum
lausnum á fjármögnunarvanda
háskólans í Karelíu og á vanda
félagslega kerfisins þar.
Heimsókn Trounovs er liður í
undirbúningi heimsóknar Andreis
Stepanovs, forseta sjálfstjórnar-
lýðveldisins hingað til lands, en
hann er væntanlegur á „Karelíska
daga“ sem halda á í nóvember nk.
Fyrirmynda að nýjum
fjármögnunarleiðum Ieitað
Verðbólgan sem geysað hefur
í Rússlandi hefur gert það að
verkum, að kaupmáttur eftirlauna
hefur skroppið ískyggilega sam-
an. Aldraðir, fatlaðir og fleiri
þjóðfélagsþegnar sem minna
mega sín eru illa staddir þegar
hið opinbera félagslega kerfi
stendur ekki lengur undir því fjár-
hagslega að sinna hlutverki sínu.
„Við vonumst til að geta gert
félagslega kerfið í lýðveldinu fjár-
hagslega sjálfstæðara með hjálp
lotterís að íslenzkri fyrirmynd,"
sagði Trounov í samtali við
Morgunblaðið.
Háskóli Karelíu í höfuðborginni
Petrozavodsk er gömul stofnun.
Byggingar hennar hafa ekki notið
mikillar umnirðu á Iiðnum áratug-
um sovétstjórnar og þarfnast víð-
tækrar standsetningar. Auk þess
vanhagar stofnanir háskólans um
tæki og gögn. Fjárþörfin er því
mjög aðkallandi. Því eru stjórn-
völd Karelíu í leit að nýjum leiðum
til að styrkja stoðir hinna félags-
legu stofnana landsins.
Trounov átti hér fundi með
Morgunblaðið/Kristinn
JÚRÍ Trounov
framkvæmdastjórum bæði Happ-
drættis Háskólans og íslenzkrar
getspár. „Það fyrirkomulag sem
er á Happdrætti Háskóla Islands
og íslenzka Lottóinu er mjög at-
hyglisvert. Ég mun leggja til að
það verði tekið til fyrirmyndar í
Karelíu og vonast til að hægt
verði að taka upp svipað kerfi
þar,“ sagði Trounov. íslenzkir
sérfræðingar í happdrættismálum
munu að líkindum vera kallaðir
til ráðgjafar Karelíumönnum ef
af þessu verður.
Éina happdrættið sem núna er
til í Karelíu er rússneska ríkis-
lottóið, sem stjórnað er frá
Moskvu.
Finnar fjárfesta
Frá því járntjaldið féll hafa
tengsl Karelíu við nágrannann í
vestri, Finnland, aukizt til muna.
Trounov ságði aðspurður, að
Finnar fjárfestu nú í timbur- og
pappírsvinnslu í Karelíu. Finnsk-
karelísk samstarfsverkefni á því
sviði eru einn helzti vaxtarbrodd-
urinn í iðnaði Karelíu um þessar
mundir.
Námuvinnslan í héraðinu er
mjög umfangsmikil. Nýjar námur
hafa fundizt, sem innihalda mikið
magn af vanadíumi, og töluvert
magn af úraníumi, gulli og pallad-
íumi, en fyrir eru stórar járn-,
Staðreyndir
um Karelíu
SJÁLFSTJÓRNARLÝÐ-
VELDIÐ Karelía er um
172.400 ferkm stórt hérað,
sem er hluti af rússneska
ríkjasambandinu og af-
markast af 800 km löngum
landamærum við Finnland í
vestri, Hvíta haf í austri og
Kólaskaga í norðri. Þar búa
um 800.000 manns, þar af
um 200.000 í höfuðborginni
Petrozavodsk.
Kirov-járnbrautin, sem
liggur frá Murmansk til
Pétursborgar, er mikilvæg-
asta samgönguæð lýðveldis-
ins og liggja allir helztu
bæir að henni. Hinn 227km
Iangi skipaskurður milli
Hvíta hafs og Finnlandsflóa
ér ekki síður mikilvæg sam-
gönguæð.
Sögulega skiptist héraðið
í tvennt, Austur- og Vest-
urkarelíu. Austurkarelía
hefur tilheyrt Rússlandi síð-
an 1323, en stærstur hluti
Vesturkarelíu var hluti af
Finnlandi fram að lokum
Seinni heimsstyrjaldar.
Hátt í 70 af hundraði íbú-
anna eru Rússar, en í hérað-
inu búa einnig stórir hópar
Hvítrússa, Úkraínumanna,
Finna og Karelíumanna,
sem eru náskyldir Finnum.
I Karelíu er miklar auð-
lindir að finna; stórir nytja-
skógar og ríkar námur í
jörðu eru grundvöllur at-
vinnulífsins. Námu- og
málmvinnsla, timbur- og
pappírsframleiðsla eru aðal-
stoðir þess. Karelía á jafn-
framt töluverðan hluta fisk-
veiðikvótans í Barentshafi.
\
I
I
1