Morgunblaðið - 29.08.1995, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 1995 23
AÐSENDAR GREINAR
Frjáls áskrift -
betri dagskrá
væri fróðlegt að heyra eð_a sjá
niðurstöðu könnunnar sem RÚV lét
gera, þar sem hlustendur voru
spurðir á hvað þeir væru að horfa.
Þessi könnun var gerð, Heimir,
hver var niðurstaðan? Við í samtök-
unum fréttum af því að nýlega
hafi einhver aðili látið Gallup gera
könnun á því á hvað fólk væri að
horfa.
Góða ferð
tilKína
SAMTÖKIN Fijálst
val, áhugahópur um
valfrelsi í fjölmiðlum,
voru stofnuð til að
þrýsta á mjög eðlilega
kröfu og einfalda, að
fá að velja frjálst það
efni sem það kaupir
en sleppa öðru. Þessi
krafa var lögð fram
því margir eru þeirrar
skoðunar að skyldu-
áskrift að RÚV væri
brot á þeim grunda-
vallarrétti sem nú-
tímamenn krefjast í
lýðræðisþjóðfélagi.
Það var einkennilegt
að þegar við töluðum
fyrst um þessa kröfu okkar þá
héldu margir að við værum að
leggja til að RÚV væri lagt niður.
Útvarpsstjóri var einn þeirra. Við
höfum svarað þessu í sífellu en þá
vorum við spurð í kjölfarið hvernig
viljið þið þá að RÚV sé rekið.
Tækni og innihald
Heimir Steinsson útvarpsstjóri
sagði á fundi hjá okkur að sann-
gjarnt væri að spyija fyrst við vilj-
um annað form á rekstri RÚV; þá
hvernig? Nú þegar við höfum svar-
að því að nokkru þá vill Heimir að
við tölum um innihald. Heimir, það
er einmitt innihaldið sem við erum
óánægð með og þar með erum við
komin í hring í umræðunni. Það
má hugsa sér að skipta allri þess-
ari umræðu í nokkra hluta:
1. Rekstrarformið, s.s. hvaðan
koma tekjurnar, áskrift, auglýsing-
ar, kostendur.
2. Tæknin, hvernig útsendingum
er komið á framfæri með hvaða
tækjabúnaði og tækni.
3 Innhaldið, hveiju á að útvarpa?
Ég er hjartanlega sammála
Heimi að efnisinnihaldið er það sem
mestu skiptir, um það snýst þetta
allt. Spjótsoddur í menningarbar-
áttu? Að 17.000 óánægðir áskrif-
endur skrifuðu sig á lista samtak-
anna var ekki síst vegna innihalds-
ins, þó trúlega hafi komið til önnur
sjónarmið sem réðu undirskrift við-
komandi. Dagskrá ríkissjónvarps-
ins er einfaldlega ekki það
skemmtileg að áliti margra eða
hefur ekki það til að bera, að menn
séu fúsir til að greiða áskriftar-
gjald. Hvað varðar menningarhlut-
verk og þá fullyrðingu útvarps-
stjóra að íslensk sjónvarpsleikrit
séu spjótsoddur í menningarbar-
áttu landsmanna þá er ég alveg
tilbúinn að ræða það frekar. Menn-
ingarhlutverk og skyldur RÚV eru
stóriega ofmetnar, hver er raunin
hvað varðar sjónvarpsleikritin, það
þarf ekki annað en að lesa dag-
skrána. Þetta eilífa tal um menn-
ingar- og fræðsluhlutverk RÚV og
íslenska dagskrágerð er eins og
annað sem gert er á þessari stofn-
un, að potast þar sem
óháðir og fijálsir aðilar
gera mun betur. Ef
myndlist er það sem
rætt er um þá fara
menn á myndlistarsýn-
ingu, ef leiklist er það
sem horfa skal á þá
fara menn í leikhús.
RÚV er hvað varðar
þessar listgreinar, sem
og flestar aðrar, ein-
ungis kynningarmiðill.
Þetta gerir RUV ákaf-
lega vel, enda í góðri
æfingu eftir að kynna
eigin dagsskrá. Hvað
hlustum við ekki oft á
kynningu útvarps- eða
sjónvarpsefnis yfir daginn sem á
að sýna um kvöldið, svo við tölum
nú ekki um blessuðu dagskráþul-
urnar, þær einu í öllum heiminum.
Reyndar var það Rósa Ingólfs sem
gerði þennan lið að sérstöku
skemmtiatriði og sló við sjálfu
skaupinu.
Menningarhlutverk og
skyldur RÚV, segir
~
Arni Svavarsson, eru
stórlega ofmetnar.
Sannsögli og trúverðugleiki
Heimir segir í grein sinni í Morg-
unblaðinu 16. ágúst sl. „Frétta-
flutningur er eitt af höfuðverkefn-
um ljósvakamiðla. Þar veltur mest
á sannsögli og trúverðugri fram-
setningu. Kannanir á viðhorfum
íslenskra hlustenda og áhorfenda
leiða í ljós hve eindregið menn reiða
sig á fréttastofur Útvarpsins og
Sjónvarpsins." Við í samtökunum
höfum oftar en einu sinni bent á
að fullyrðingar RÚV um að stofn-
unin sé svo mikilvæg, hvað varðar
öryggi landsmanna, standist ekki
þegar náttúruhamfarir eiga sér
stað. Það sýndi sig í snjóflóðunum
í vetur að RÚV hvorki heyrðist né
sást þegar á þetta reyndi. Þrátt
fyrir þessa staðreynd heyri ég enn
ýmsa fréttamenn og aðra dags-
skrárgerðarmenn RUV fullyrða að
svo sé. Hér fer ekki mikið fyrir
sannsögli og trúverðugri framsetn-
ingu. Þegar talað er um kannanir
Aðhald með áskrift
Það er einkennilegt að stjórnend-
ur og ráðamenn skuli ekki skilja
að skylduáskriftin að RÚV veldur
því að innihaldið er ekki betra en
raun ber vitni hjá RÚV sem og
öðrum ljósvakamiðlum. Það er nán-
ast alveg sama hvað boðið er uppá
hjá RÚV, það getur haldið áfram
útsendingum eins og ekkert hafi
ískorist. Á sama tíma yfirgnæfa
þeir markaðinn hvað varðar auglýs-
ingatekjur, vegna stærðar sinnar,
sem aðrar stöðvar þurfa að reiða
sig svo verulega á. Með öðrum orð-
um, RÚV þarf ekki að hafa áhygg-
ur af tekjumissi en fijálsu stöðvarn-
ar þurfa að draga saman og ein-
falda útsendinguna, m.ö.o. lakari
dagsskrá. Þetta atriði á einkum við
útvarpsstöðvarnar. Hvað varðar
sjónvarpið þá veldur skylduáskrift-
in því að sumt fólk neyðist til að
sleppa Stöð 2 þrátt fyrir að það
kysi frekar að horfa á þá stöð held-
ur en RÚV.
Innheimtuaðgerðir
Að lokum þetta, hér að ofan
flokkaði ég umræðuna og þar á
meðal kallaði ég einn þáttinn
rekstur. Hluti af þessum rekstri
er innheimta afnotagjalda og þær
aðferðir sem notaðar ery til að
finna sjónvarpsnotendur. Á fundi
okkar á Hótel Loftleiðum í fyrra
var þetta örlitið rætt og komu þá
fullyrðingar bæði frá útvarpsstjóra
sem og fjármálastjóra RÚV, að
lýsingar af innheimtuaðgerðum
væru ekki á þeim vinnubrögðum
sem stofnunin tíðkar. Fólk út um
allt land hefur haft samband við
okkur og gefið okkur lýsingu á
þeim hroka og yfirgangi sem það
mætir af hálfu starfsmanna inn-
heimtudeildar og verktaka sem
m.a. sjá um vörslusviptingu. Lýs-
ing á þeim vinnubrögðum líkjast
einna helst því sem maður sér
kvikmyndum. Þessi þáttur í um-
ræðunni um RÚV verður tekinn
fyrir á næstunni. Það er ástæða
til að minna menn á, að til eru lög
í landinu um það með hvaða hætti
má innheimta afnotagjöld RÚV.
Svo eru einnig til lög í landinu um
friðhelgi heimilanna.
Höfundur er ritari félagsins
„Frjálst val frjáls áskrift - betri
dagskrá".
HUGMYNDIR um
mannréttindi eru afar
ólíkar sem skýrist m.a.
af því að fólk elst upp
við ólíkar aðstæður.
Sú umræða sem fram
hefur farið um Kína og
þá ráðstefnu er þar er
fyrirhuguð hefur að
hluta til fjallað um skoð-
un manna á því að það
sé brot á mannréttindum
að hjón í Kína fái aðeins
að eignast eitt bam. Eins
og oft vill brenna við
vantar sjálfstæða um-
ræðu um orsök ástands-
ins.
Menn eru sammála
um það að mannréttindi
séu réttindi sem hveijum manni séu
áskilin. Umræðan snýst á hinn bóginn
um foreldrana en ekki, þótt undarlegt
sé, um hin ófæddu börn.
Mannréttindi líðandi stundar geta
vissulega einungis átt við um fædda
einstaklinga því sá sem ekki er til er
ekki orðinn að manni og þarf því á
Ábyrgðarleysi fólks
byggir á því, segir Olaf-
ur Reynir Guðmunds-
son, að ekki er borin
virðing fyrir réttindum
framtíðarinnartil að lifa
mannsæmandi lífi.
litlum réttindum að halda sem kennd
eru við menn. Spumingin ætti hins
vegar að vera sú hvort hin ófæddu
böm Kína myndu fá notið sinna
mannréttinda ef þau fæddust í þenn-
an heim. Hlutskipti foreldranna, sem
þó fá að eignast eitt bam, er hér al-
gert aukaatriði. Til þess að svara
þessari lykilspumingu þarf einfald-
lega að kanna ástandið í heiminum í
dag.
Mannfjölgun í heiminum er að tor-
tíma möguleikum framtíðarinnar til
þess að geta lifað eðlilegu og jafn-
framt mannsæmandi lífi. Vatnssvæði
em þuirkuð, árfarvegum er breytt,
andrúmsloftið mengað og lögmál
náttúrunnar tmfluð svo að óbætt tjón
hlýst af.
Hver mun útvega
hinum ófæddu atvinnu?
Hver mun veita þeim
brauð til þess að borða?
Hvaða svæði á að nota
til ræktunar? Hvaðan á
drykkjarvatnið að
koma? Verður um hreint
drykiqarvatn að ræða?
Er einhver sem _ veltir
þessu fyrir sér? í stað
þess að höfða til ábyrgð-
ar vísa menn til vilja og
áhuga foreldranna á því
að eignast fleiri börn og
vísa til hinna svokölluðu
mannréttinda rétt eins
og engir aðrir eigi rétt
á þeim - og síst af öllu
framtíðin.
Ábyrgðarleysi fólksins byggir á þvi
að ekki er borin virðing fyrir réttind-
um framtíðarinnar til þess að geta
lifað mannsæmandi lífi. Ástæðan fyr-
ir því er sú að þeim mun fleiri böm
sem foreldrar í Kína eignast þeim
mun minni möguleika á það eina
barn sem samkvæmt skynseminni
hefði aðeins átt að fæðast til þess að
njóta þeirra réttinda sem við krefj-
umst í dag - og m.a. þeir sem í dag
byggja Kína.
Kína er hluti stærsta vandamáls
mannkyns. Vatnsskortur er afleiðing
manníjölgunarinnar og eitt alvarleg-
asta vandamálið nú er að sjá fólki
fyrir vatni, sem þó er grundvöllur lífs.
Fyrir þá sem ennfremur munu fara
til Peking er því hollt að vita að vatn-
ið, sem þeir munu drekka, er tekið
allt að 900 km frá borginni.
Af hveiju halda menn að ástandið
sé eins og það er? Sjá menn ekki
orsök ástandsins? Sumar þjóðir geta
e.t.v. ekki sakir allsnægta skilið
vandamálið. Erum við einfaldlega
ekki í sömu sporum og þeir sem aldr-
ei hafa sé hafíð en vilja þó kenna
okkur fískveiðar?
Stefna yfírvalda í Kína er réttlæt-
anleg. Með því að umheimurinn beini
athygli sinni að Kína er ennfremur
von til þess að hann skilji sina eigin
ábyrgð. Menn verða að lifa í samræmi
við aðstæður. Virðing fyrir framtíð-
inni er það sem mörg okkar skortir.
Verðmætum er eytt sem framtíðin
átti rétt á að njóta góðs af. Þá fyrst
er um brot á réttindum manna að
ræða.
Höfundur er nemi.
Rosenthal , pegar pú vehir gi0f
Glæsilegar gjafavörur
Matar- og kaffistell
í sérflokki Laugavegi 52, sími 562 4244.
Flísefni - regnkápuefni
í miklu úrvali
Haust og vetrarefnin byrjuð að koma
fiA Opið mán - föst
rinivi ki. io -18.
Mörkin 3 við Suðurlandsbraut. Ofi laUfiard
ú Sími 568-7477 frá 1/9, 10-18
Árni Svavarsson
Ólafur Reynir
Guðmundsson
4'mdesíf
...í stöðugri sókn!
GR 1400
• H: 85 B:51 D:56 cm
• kælir: 140 I.
Verb kr. 29.350,-
GR 1860
• H:117 B:50 D:60 cm
• Kælir: 140 lir.
• Frystir 45 Itr.
Ver& kr. 41.939,-
Verð s/gr. \
,44.016,0
GR 2600
• H:152 B:55 D:60 cm
• Kælir 187 Itr.
• Frystir: 67 Itr.
Ver& kr.49.664,-
GR 3300
• H:170 B: 60 D:60 cm
• Kælir:225 Itr.
• Frystir 75 Itr.
Verö kr. 58.350,-
GR 2260
• H:140 B:50 D:60 cm
• Kælir:l 80 Itr.
• Frystir 45 Itr.
Ver& kr. 47.280,-
eldhúsid og sumarbústnðirni.
BRÆÐURNIR
DJORMSSONHF
Lágmúla 8, Sími 553 8820
Umboösmenn um land allt