Morgunblaðið - 30.08.1995, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 1995 17
Andófsmaðurinn Harry Wu ræðir um veru sína í kínversku fangelsi
„Stundum
þarf að ljúga
að lygurum“
KÍNVERSK-bandaríski andófs-
maðurinn Harry Wu, sem var rek-
inn frá Kína í síðustu viku, segir
að á meðan hann var í fangelsi í
Kína hafi hann haldið andlegri
heilsu með því að skora á þá sem
yfirheyrðu hann í sálræn einvígi
og hugsa ekki um frelsi.
„Ég reyndi að forðast hugsanir
um Bandaríkin, konu mína og fjöl-
skyldu - ég vissi að ef ég leiddi
hugann að slíku væri úti um mig,“
sagði Wu. Hann kom heim til sín
á fimmtudag í síðustu viku, eftir
að hafa verið rekinn frá Kína.
Skömmu áður hafði kínverskur
dómstóll dæmt hann í 15 ára fang-
elsi fyrir njósnir.
Wu er bandarískur ríkisborgari.
í 19 ár var hann í kínverskum
vinnubúðum áður en hann fluttist
til Bandaríkjanna 1985. Á fundi
sem hann átti með fréttamönnum
á heimili sínu í Milpitas, suður af
San Francisco, sagði hann að það
fyrsta sem hann hefði gert eftir
heimkomuna hefði verið að biðja
konuna sína, Ching Lee Chen, að
giftast sér aftur.
„Ég játaði fyrir konunni minni,“
sagði Wu. „Ég sagði: Ég hugsaði
ekki mikið um þig vegna þess að
ef ég hugsaði mikið um þig hefði
ég gengið af vitinu. Ég hefði þurft
að búa mig undir að deyja.“
Wu sagðist aldrei hafa verið
barinn eða líkamlega pyntaður á
annan hátt á meðan hann var í
haldi. Hins vegar hefði hann stöð-
ugt verið undir sálrænu álagi af
hálfu þeirra sem yfirheyrðu hann
og gættu hans. Þeir hefðu verið
inni í herbergi hans dag og nótt.
Lygar frá
fyrsta degi
Hann var handtekinn 19. júní
þegar hann fór til Kína yfir landa-
mærin frá Kazakstan, í fjórðu
leynilegu ferð sinni til þess að
rannsaka fangelsismál í Kína. Frá
því hann var handtekinn karpaði
hann við lögreglumenn og reyndi
að sannfæra þá um að hann væri
reiðubúinn að játa á sig afbrot sem
hann hefði ekki framið.
„Kínvetjarnir fóru með lygar frá
fyrsta degi,“ sagði Wu. „Ég hlaut
að gjalda líku líkt.“
Hann bætti við: „Ef maður skil-
ur hvað kommúnistar í Kína eiga
við með orðinu ,játning“ verður
manni ljóst hvað var á seyði. Það
er satt að í skýrslum um mig eru
svo og svo margar ,játningar“.
En ég verð að segja, hvers vegna
skyldi maður vera heiðarlegur við
lygara? Undir ákveðnum kringum-
stæðum hlýtur maður að ljúga að
lygurum.“
Reyndi að vinna tíma
Wu sagðist fljótlega hafa komist
að þeirri niðurstöðu að Kínveijar
hefðu einungis átt um tvo kosti
að velja. Bijóta hann niður eða
Reuter
HARRY Wu ræðir við fréttamenn á heimili sínu í Milpitas.
láta hann lausan vegna alþjóðlegs
þrýstings.
En vandinn hefði verið sá, að
sökum einangrunar í klefa í borg-
inni Wuhan í Mið-Kína, hefði hann
ekki gert sér nokkra grein fyrir
því hvort handtaka hans hefði vald-
ið einhveijum úlfaþyt erlendis.
Þess vegna hefði hann orðið að
reyna að vinna tíma og vona að
málstaður hans færi batnandi
handan fangelsismúranna.
„Svo að ég sagði til að byija
með: Hvað viljið þið? Hérna er ég
eins og kjötlæri á skurðarbretti.
Þeir sögðu: Já, en það er bein í
þér, rétt? Og ég svaraði: Fariði
varlega, bein getur brotið hníf.“
Þannig liðu margar vikur. Lög-
reglumennirnir sögðu: Ekki hugsa
um að þú sér Bandaríkjamaður.
Mundu að við sigruðum Bandaríkin
í Kóreu.
Wu sagði að lögreglumennirnir
hefðu stöðugt spurt: Hver eru
tengsl þín við bandaríska þingið?
Hvaða vini áttu innan Bandaríkja-
stjórnar? Hver eru tengsl þín við
[bandarísku sjónvarpsstöðina]
CBS og [breska ríkisútvarpið]
BBC? Wu vann áður við gerð heim-
ildamynda um kínverskar vinnu-
búðir.
Hann sagði að á endanum hafi
Kínveijarnir látið hann hafa les-
efni, þar á meðal Gamla manninn
og hafið eftir Ernest Hemm-
ingway, Moby Dick eftir Herman
Melville, og eintak af International
Herald Tribune.
Fyrsta vísbendingin
Þótt lögreglumennirnir hefðu
grannskoðað hveija einustu síðu í
blaðinu hefði þeim yfirsést grein
eftir fyrrverandi utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, Heniy Kissinger.
Þar hefði verið vísað til „örlaga
Harrys Wus.“
Wu sagði að þetta hefði verið
fyrsta vísbendingin sem hann fékk
um að erlendis væri unnið að því
að frelsa hann.
Wu var spurður hveijar hann
teldi vera ástæður þess að Kínveij-
ar ákváðu að láta hann lausan
fremur en gera honum að sitja
inni samkvæmt dómsúrskurði.
Hann sagðist ekki hafa hugmynd
um hver ástæðan væri, nema ef
hefði verið alþjóðlegur þrýstingur.
Hann sagði ennfremur að hann
þyrfti líklega ekki að fara aftur til
Kína vegna þess að handtaka hans
hefði vakið athygli á fangelsismál-
um í Kína. Hann kvaðst hafa sagt
þetta við þá sem yfirheyrðu hann.
Byggt á International Herald Tribune
Amnesty gagn-
rýnir Kínverja
Peking. Reuter.
MANNRÉTTINDASAMTÖKIN
Amnesty Intemational héldu í gær
sinn fyrsta fréttamannafund í Kína
og gagnrýndu þar yfirvöld í landinu
fyrir alvarleg mannréttindabrot.
Pierre Sane, framkvæmdastjóri
samtakanna, sagði við fréttamenn
að á undanförnum
hálfum mánuði hafi
kínversk yfirvöld tekið
16 manns af lífi og
hefði það verið þáttur
í að auka öryggi í höf-
uðborginni vegna ráð-
stefnu Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) um mál-
efni kvenna sem hefst
í Peking í næstu viku.
„Við höfum heyrt
næstum því allar hugs-
anlegar afsakanir yfir-
valda á mannréttinda-
brotum, en þetta er
aldeilis ótrúlegt,“ sagði
Sane. „Þarf fólk að
deyja til þess að hægt sé að bjóða
heiminn velkominn til Peking?“
Fulltrúar Amnesty International
verða á ráðstefnu SÞ og á óopin-
beru ráðstefnunni sem haldin verð-
ur samtímis í borginni Huairou.
Þetta er í fyrsta skipti sem yfirvöld
í Kína leyfa samtökunum að koma
til landsins í opinberum erinda-
gjörðum. Sögðu fulltrúar samtak-
anna að þeir hefðu fengið sama
viðmót og aðrir fulltrúar á óopin-
beru ráðstefnunni, nema hvað
ferðatöskur þeirra hefðu verið rann-
sakaðar, en aðrir fulltrúar hefðu
ekki orðið fyrir því.
Sögðust fulltrúarnir hafa fengið
að halda öllum skjölum sem þeir
komu með til landsins, þar á meðal
þeim sem væru á kín-
versku.
Kínverjar saka
Amnesty
um fordóma
Einungis fáeinum
klukkustundum eftir
að Amnesty Internati-
onal hélt fréttamanna-
fund sinn kom yfirlýs-
ing frá kínverskum yf-
irvöldum sem sögðu að
samtökin væru full for-
dóma gagnvart Kína.
Talsmaður kín-
verska utanríkisráðu-
neytisins sagði að
ásakanir samtakanna ættu ekki við
nein rök að styðjast. Gaf hann í
skyn að þau væru að misnota tæki-
færi sem gefist hefði til að koma
til Kína.
„Hver þau samtök eða einstakl-
ingar sem koma til ráðstefnu SÞ
ættu ekki að nota það sem tæki-
færi til að skipta sér af innanríkis-
málum í Kína,“ sagði talsmaðurinn.
„Þetta á að sjálfsögðu einnig við
um Amnesty International."
Pierre Sane
Reuter
Mótmælum linnir ekki
ANDSTÆÐINGAR kjarnorku-
tilrauna Frakka stóðu í gær
fyrir mótmælaaðgerðum fyrir
utan skrifstofur franska kjarn-
orku- og námafyrirtækisins
Cogema í Sidney. Ekkert lát
virðist á mótmælum í Ástralíu
og víðasr vegna fyrirhugaðra
kjarnorkutilrauna sem hefjast
eiga í næsta mánuði.
92 Erítreu-
menn
drukkna
92 Erítreumenn drukknuðu í
skipi sem sökk við strönd Jem-
ens fyrr í mánuðinum. 52
mönnum var bjargað eftir
tveggja daga hrakninga í tóm-
um trétunnum. Erítreumenn-
irnir voru á leið til Saudi-Arab-
íu þar sem þeir ætluðu að leita
að vinnu.
1.738%
verðbólga
VERÐBÓLGA í Angóla mæld-
ist í júlímánuði 1.738% á árs-
grundvelli, sem er aukning frá
því í júní, en þá var hún
1.653%. Ein af orsökunum fyr-
ir hinni miklu og auknu verð-
bólgu er að í júnímánuði sl. var
ráðist í gjaldmiðilsbreytingu og
þijú núll skorin af gjaldmiðli
Angóla, kwanza.
25 skotnir
í Kólombíu
ÓÞEKKTIR byssumenn skutu
að minnsta kosti 25 manns til
bana í Uraba-héraði í Kólomb-
íu í gærmorgun, að sögn bæj-
arstjóra í nærliggjandi bæ.
Sagði hann að fólkið, sem var
myrt, hafí unnið á bananaekru
um 400 km norðvestur af Bo-
gota. Að sögn bæjarstjórans
leikur grunur á að marxískir
skæruliðar hafi verið að verki.
• •
Ofgamaður
finnst látinn
AÐSTOÐARMAÐUR borgar-
stjórans í Toulon í Frakklandi
fannst látinn á heimili sínu í
gær. Lögregiumenn segja að
grunsamleg meiðsl hafí verið
á höfði hans og telja ekki úti-
lokað að hann hafi verið bar-
inn. Hægrisinnar í Þjóðernis-
hreyfingunni frönsku komust
nýlega til valda í Toulon. Að
undanförnu hafði tvisvar verið
ráðist á aðstoðarmanninn, og
segja vinir hans að ástæður
þess hafi verið persónulegar,
en ekki pólitískar.
„Ég var
ölvaður"
BOB Packwood, öldungadeild-
armaður Repúblikanaflokksins
í Bandaríkjunum, á yfir höfði
sér yfirheyrslur vegna ásakana
um kynferðislega áreitni við
19 konur á undanförnum þrem
áratugum. Hann sagði í viðtali
við sjónvarpsstöðina CBS í gær
að sum kvöld hefði hann verið
ofurölvi og gæti ekki munað
eftir ýmsu af því sem hann er
sakaður um. Hann sagðist hafa
hætt að drekka fyrir þrem
árum. Svo gæti farið að
Packwood yrði vikið frá sem
formanni fjárhagsnefndar eða
hann látinn víkja úr sæti sínu
í öldungadeildinni.
Sköllóttir
eiga í vanda
SKÖLLÓTTIR menn þjást af
litlu sjálfstrausti og minni líkur
eru á að þeir nái sama árangri
í lífinu og hárprúðir menn.
Þetta eru niðurstöður breskra
sálfræðinga, sem greint var frá
í gær. Ungir menn sem missa
hárið eiga í mestum vanda, því
þeir eru oft hafðir að háði og
spotti.