Morgunblaðið - 30.08.1995, Qupperneq 2
2 B MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Hitt og þetta
Pólverjar úr
Hnetuholunni
í Okhotskhafi
• ALLIR pólsku togararnir
28, sem voru að veiðum í
„HnetuhoIunni“, alþjóðlega
hafsvæðinu i Okhotskhafi, eru
nú farnir til veiða innan fisk-
veiðilögsögu Rússa. Þetta
gerðist í kjölfar samninga milli
þjóðanna, en samkvæmthon-
um hætta Pólverjar veiðum í
Hentuholunni og fá í staðinn
kvóta innan lögsögu Rússa.
Samkvæmt samkomulaginu
verður um heildarkvóta að
ræða, en Qöldi togara verður
ekki takmarkaður. Talið er að
með þessu móti verði auðveld-
ara fyrir Rússa að hafa sljórn
á veiðum á þessu mikla inn-
hafi sínu, en séu þær stundað-
ar á alþjóðlega svæðinu í miðju
þess.
Rússneskur fiskiðnaður á
nú við mikinn rekstrarvanda
að etja og hefur því minni
þörf en áður fyrir hráefni til
vinnslu, en í Okhotskhafi veið-
is mest af svokölluðum al-
askaufsa. Pólveijar óttast, að
svo kunni að fara að Rússar
skeri kvóta fyrir erlend fiski-
skip á svæðinu alveg niður,
þegar fiskiðnaðurinn hefur
náð sér á strik á ný, og verður
fær uni að vinna meira af ufs-
anum.
Heimild: Eurofísh Report.
Norðmenn fá
minna fyrir
saltfiskinn
• ÚTFLUTNINGUR Norð-
manna á söltuðum þorski hef-
ur dregizt verulega saman á
þessu árí miðað við sama tima
I fyrra og verð á fiskinum
hefur einnig lækkað. Mest af
saltfiskinum fer tíl Portúgal,
en þar fæst lægra verð fyrir
hann en á Spáni og Ítalíu. Sam-
dráttur í magni er 16,6% og
verðmætið hefur dregizt sam-
an um 20,6% miðað við sama
tíma í fyrra.
Samdráttur á útflutningi á
söltuðum þorski frá áramótum
til loka júlíraánaðar neraur
nærri 8.000 tonnum, en nú
hafa Norðmenn flutt út um
38.000 tonn. Verð á saitaða
•þorskinum hefur að meðaltali
lækkað um 22 krónur á kíló
og er nú um 230 krónur. Fyrir
vikið hefur heildarverðmætí
útfíutningsins lækkað um ná-
lægt 2,3 milljarða króna, en
alls er útflutningsverðmætið
um 8,8 miiljarðar.
Verðið niður í 220 krðnur
Nokkur aukning var á útí
flutningi Norðmanna á söltuð-
um þorski frá haustmánuðum
í fyrra ogfram til marzmánað-
ar og komst verðið þá hæst í
um 250 krónur á kíló að meðal-
tali. Síðan þá hefur útflutning-
urinn dregizt mikið saman og
verð fór lægst í 220 krónur.
90% til Portúgal
í júlímánuði í ár fóru 90%
af saltfiskinum til Portúgal á
tæplega 200 krónur kílóið.
Aðrir stærstu markaðir Norð-
maniia fyrir saltaðan þorsk
eru Spánn, en þangað hafa
5.600 tonn farið í ár og Ítalía,
en þangað hafa aðeins 618
tonn farið þetta árið. Hvað
Spán varðar er útflutning-
urinn 900 tonnum minni en í
fyrra en þá höfðu 1.453 tonn
af saltfiski farið til ítalfu. Verð
á Spáni nú er rúmlega 250
krónur og hefur það hækkað
um 9 krónur milli ára. Verð á
Ítalíu er hins vcgar um 310
krónur á hvert kíló.
FRETTIR
Morgunblaðið/Þorkell
OSKAR Bjarnason og Eiríkur Eiríksson, starfsmenn Seifs hf., við stóra seiðaskilju sem fer væntanlega
í rækjuskip innan tíðar.
Ný og léttari seiðaskilja
SEIFUR hf. Netagerð hefur hannað
nýja seiðaskilju fyrir rækjuskip. Það
er Eiríkur Eiríksson sem hefur
hannað skiljuna. Hann segist hafa
veitt því eftirtekt að margir rækju-
sjómenn kvörtuðu undan seiðaskilj-
unum sem var lögleidd nú í sumar.
Eiríkur segir að sjómenn hafi
kvartað mikið yfir allt of þungum
skiljum og margir kallað þær
„dauðagildrur", því þær hafi viljað
slást til í brælum og ekki virkað sem
skyldi. Það hafi verið eftir þessa
umræðu sem hann smíðaði seiða-
skilju fyrir minni rækjubáta sem var
aðeins um þrjátíu kíló eða um tutt-
Sólstein segir í samtali við fær-
eyksa blaðið Dimmalætting, að
hentifánaskipin hafi fiskað um 10%
af heildarafla í Barentshafinu og
ugu kílóum léttari en hinar hefð-
bundnu skiljur.
Eiríkur segir að upphaflega hafi
hann eingöngu haft í huga skiljur
fyrír minni rækjubáta en nú séu
einnig komnar skiljur frá þeim í
nokkur stærri rækjuskip.
Sklljurnar mlnnka afla
Eiríkur segir að hér séu á ferð-
inni veigamestu breytingar á seiða-
skiljum frá því að Norðmenn hófu
að smíða þær. „Skiljurnar sem not-
aðar hafa verið hingað til hafa ekki
virkað nægilega vel og margir segja
aflann minni vegna þeirra. Þær
fyrir vikið hafi Færeyingar misst
um 10% af kvóta sínum þar. Afli
íslendinga hafi einnig haft sín áhrif,
því Rússar miði við heildarveiðina,
hafa þótt þungar og ómeðfærilegar
en þar að auki hefur skiljan gert
það að verkum að trollið fer oft
óklárt. Það hefur sérstaklega viljað
brenna við á skipum sem toga með
tveimur trollum.
Einnig virðist eins og það mynd-
ist einhvers konar straumpúði í troll-
inu og rækjan hreinlega fljóti upp.
Við teljum okkur hafa komist fyrir
þessi vandamál, m.a. með því að
minnka yfirborðsflatarmál á teinum
og minnka gegnumflæði til muna,“
segir Eiríkur. Eiríkur segir að tólf
skiljur hafi verið seldar á þessu ári,
bæði í lítil og stór rækjuskip.
þegar þeir ákveði hve miklar heim-
ildir þeir veiti öðrum þjóðum.
Tómas Arabo, fyrrum þingmaður
í Færeyjum, segir iandanir henti-
fánaskipa í Færeyjum hafa kostað
Færeyinga 2.000 tonna kvótaskerð-
inu í Barentshafi. Sólstein er ekki
alveg á sama máli: „Salan á þessum
afurðum hefur ekki skaðað markað-
inn, en hvort hún hefur dregið úr
möguleikum okkar til að fá veiði-
heimildir í Barentshafi, er verra að
meta. Veiðar íslendinga á svæðinu
hafa hins vegar öruggiega vaidið
miklu um kvótaskerðinguna."
Sérstakar
handbækur
Samherja
ALLT FRÁ því Baldvin Þorsteins-
son EA kom til landsins árið 1992
hefur Samheiji hf. á Akureyri ver-
ið að þróa handbækur fyrir skip-
veija á skipum útgerðarinnar. í
handbókunum er að finna almenn-
ar upplýsingar auk sérhæfðra upp-
lýsinga um skipin.
Þorsteinn Vilhelmsson hjá Sam-
heija hf. segir að skipveijar á
Baldvini Þorsteinssyni hafi fengið
sérhannaðar handbækur þegar að
skipið kom nýtt til landsins og síð-
an þá hafi handbækurnar verið í
þróun. í þeim sé að finna almenn-
ar upplýsingar um umgengni í
skipunum, þrifnað og öryggi auk
almennra upplýsinga um skipin.
Hann segir að gefin sé út handbók
fyrir hvert og eitt skip vegna þess
að engin skip séu alveg eins og
þessvegna þurfi sérhæfðar upplýs-
ingar fyrir hvert þeirra.
Öryggisreglur og fleira
Auk Baldvins hafi skipveijar á
Margréti og Akureyri fengið slíkar
handbækur í hendur og ætlunin
sé að útbúa bæklinga fyrir hin
skipin í framtíðinni. „Þetta er
hugsað sem upplýsingabæklingur
um þær reglur sem gilda á skipun-
um. Þarna eru líka öryggisreglur,
til dæmis hvernig menn eiga að
bera sig að við hífingar, að nota
hjálma, flotbúninga, öryggislínur
og svo framvegis," segir Þorsteinn.
Ýmsar kynningaraðferðir
Guðfinnur G. Johnsen, tækni-
fræðingur LÍU, segist ekki vita til
þess að fieiri útgerðir á landinu
hafi þennan háttinn á upplýsingum
og fræðslu sjómanna. I öllum skip-
um flotans séu hinsvegar leiðbein-
ingar og reglur um öryggisbúnað
kynntar. Hann segir að það sé þó
mjög mismunandi hvaða háttur er
hafður á slíkri fræðslu.
Aukin nýliðafræðsla
„Það eru æfingar um borð í
flestum skipum hálfsmánaðarlega.
Þá hefur nýliðafræðsla aukist til
muna um borð í skipum og er það
einkum fyrir tilstilli Slysavarna-
skóla sjómanna og á hann heiður
skilinn fyrir það innlegg í öryggis-
mál sjómanna.“ Hann segir að
einnig séu um borð í öllum skipum
handbækur frá Fiskistofu um með-
ferð og frágang afla. „Það er
ábyggilega eins misjafnt og skipin
eru mörg hvernig þessi mál eru
kynnt, það er einungis spurning
um form,“ segir Guðfinnur.
Færeyingar fá um 2.0001.
minni kvóta í Barentshafi
mmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmm veiðar
Kenna veiðum íslendinga íLSiíV:;'
um skerðinguna að hluta til h,tj
valdið því að Færeyingar hafa orðið af 2.000 tonna veiðiheimildum í
Barentshafi að sögn Jákups Sólstein, formanns Samtaka færeyskra út-
vegsmanna. Hann segir að þó Föroya Fiskasöla hafi selt afla skipanna,
hafi það ekki haft áhrif á afkomu færeyskrar útgerðar, missir veiðiheim-
ilda skipti mestu.
Smávægileg bilun getur
orðið að miklu vandamáli
HELGI Laxdal, formaður Vél-
stjórafélags íslands, segir að rekja
megi mörg þeirra óhappa sem
verða á smábátum til þess að sjó-
mennina skorti þekkingu á vélbún-
aði bátanna. Oft þekki menn ekki
undirstöðuatriði og smávægilegar
bilanir geti skapað mikil vandræði.
Vélstjórafélagið heldur eigin
skrá yfir óhöpp sem verða að
fréttaefni og reynir að leita sér
frekari upplýsinga um ástæður
þeirra. Þannig hefur félagið skráð
31 óhapp smábáta undir 12 tonn-
um frá 14. mars á síðasta ári til
7. ágúst sl. Af þeim er nærri þriðj-
ungur, eða 9 óhöpp, rakinn til
beinnar vélarbilunar. Helgi segir
að bilanir komi við sögu í mörgum
öðrum tilvikum, bendir til dæmis
á að í sjö tilvikum hafi bátar sokk-
ið á sjó vegna leka og í jafnmörg-
um tilvikum hafi bátar sokkið i
höfn. Bilun af einhveiju tagi hljóti
oft að hafa komið við sögu í þess-
um óhöppum og fleirum.
Svipuð niðurstaða er úr saman-
tekt um þau tilvik sem björgunar-
báturinn Sæbjörg í Sandgerði hef-
ur komið til aðstoðar. Þriðjungur
tilvika, eða 12 af 36, er bátar sem
dregnir voru í land vegna bilana.
Þarf að fræða sjómenn
Helgi segir að oft séu bilanir
tiltölulega litlar en þær verði að
stóru vandamáli þegar mennirnir
geti ekki gert við. Oft kunni menn
ekki einföldustu undirstöðuatriði,
eins og til dæmis að skipta um
sigti. Ekki sé hægt að jafna því
saman þegar vélknúið tæki stöðv-
ast í landi og á sjó, menn iendi í
miklum vanda 'ef slíkt gerist á
sjónum. Og það kosti oft leit og
björgun. „Ef við viljum fækka
þessum óhöppum þarf að fræða
smábátasjómenn um vélbúnað-
inn,“ segir Helgi.
í lögum um atvinnuréttindi vél-
stjóra o.fl. er það gert að skilyrði
að smábátasjómenn hafi farið á
vélgæslunámskeið til að geta róið.
Verið er að undirbúa þessi nám-
skeið og segir Helgi að reynt verði
að hafa þau þannig úr garði gerð
að þau komi að sem mestum not-
um.
Bátar undir 12 brl. sem hafa
orðið frénaefni vegna óhappa
JÉUSWIUJ.'I
f LEKIÁ SJÓ (bátur sekkur^ 7
SÖKKÍHÖFN |7
§3 HAKÍLAND
lllll 2 OFHLEÐSLA
33 1 ÁSIDLING
Ql ELDUR í VÉLARRÚMI
n 1 STRANDAÐI