Morgunblaðið - 02.09.1995, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 1995 27

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
STJÓRNARFORMAÐUR
RITSTJÓRAK
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
KONUR OG BORN
ÍNEYÐ
HILDARLEIKURINN í fyrrum Júgóslavíu og hörmung-
arnar sem honum fylgja eru daglegt umfjöllunarefni
fjölmiðla um heim allan. Það gleymist þó stundum að einn
er sá aðili, sem starfar að baki víglínu allra deiluaðila, í
Bosníu, Króatíu og Serbíu; Rauði krossinn. Hundruð þús-
unda manna í fyrrum Júgóslavíu hafa notið aðstoðar hans,
ekki sízt konur og börn í sárri neyð. Þriðjungur af veltu
þessarar öflugu hreyfingar gengur til þessa hjálparstarfs.
Hún hefur haldið meir en 300 sjúkrahúsum og heilsugæzlu-
stöðvum á þessum slóðum gangandi með því að útvega nauð-
synleg lyf og sjúkragögn.
Rauði kross íslands leitar nú liðsinnis landsmanna til að
styrkja þetta mikilvæga hjálparstarf. Sjálfboðaliðar RKI
ganga í hús um allt land á morgun, sunnudag, og leita eft-
ir framlögum þínum, lesandi góður, til stuðnings konum og
börnum í neyð í fyrrum Júgóslavíu og fjallahéruðum Víet-
nams, þar sem markmiðið er að draga úr barnadauða og
bæta heilsugæzlu.
Guðjón Magnússon, formaður Rauða kross íslands, segir
hér í blaðinu í gær: „Rauði kross íslands hvetur landsmenn
alla til að taka vel á móti sjálfboðaliðum Rauða kross ís-
lands.“ Og Vilborg Lofts, gjaldkeri samtakanna, segir hér
í blaðinu í dag: „Það er siðferðileg skylda okkar að reyna
að lina þjáningar þessa fólks sem nú hrekst áttslaust frá
einni víglínu til annnarrar. Við getum rétt því hjálparhönd
og við eigum að gera það. Við erum aflögufær.“
Morgunblaðið tekur undir þessi orð. Það hvetur alla lands-
menn til liðsinnis við Rauða krossinn með því að leggja sitt
af mörkum til söfnunar fyrir konur og börn í sárri neyð.
OFFJÁRFESTING í
S JÚKRAHÚ SUM
ÞAÐ ER alvarlegt umhugsunarefni, að á sama tíma og
sjúkradeildum er lokað og Qárframlög til reksturs
sjúkrahúsa skert, blasir við gífurleg offjárfesting í sjúkrahús-
um víða um land. í fréttskýringu, sem birtist hér í blaðinu
í gær, eru rakin fjölmörg dæmi um að sjúkrahús hafi verið
byggð langt umfram þarfir.
A Seyðisfirði var byggt sjúkrahús með 26 rúmum. í skýrslu
svonefndrar sjúkrahúsnefndar, sem tekin var saman fyrir
tveimur árum, kom fram sú skoðun, að á Seyðisfirði hefði
dugað að sjá fyrir einu almennu sjúkrarúmi, sex hjúkrunar-
rúmum og fjórum dvalarrúmum. Myndarlegt sjúkrahús var
byggt í Stykkishólmi en í ljós kemur, að aðeins 25% sjúkl-
inga á Snæfellsnesi og í Stykkishólmi leita til þess sjúkra-
húss, en 56% af öllum sjúklingum á þessu svæði fara til
Reykjavíkur.
I nýlegri skýrslu Ríkisendurskoðunar kemur fram, að lang-
legusjúklingar eru 80% af öllum sjúklingum, sem dvelja á
sjúkrahúsinu á Sauðárkróki, á Húsavík er þetta hlutfall 76%
og í Vestmannaeyjum 44%. Sjúkrahús eru mun dýrari í rekstri
en hjúkrunarheimili eða elliheimili. Kostnaður við eitt sjúkra-
rúm á sjúkrahúsi er 7 milljónir króna á ári en við hjúkrunar-
rúm 2 milljónir og við dvalarrúm 1 milljón króna.
Ætla mætti að sú vitleysa sem hér hefur viðgengizt ætti
að verða víti til varnaðar. Þeirri hugmynd hefur verið hreyft
að koma á meiri sérhæfingu á milli sjúkrahúsa og flytja
sjúklinga til hinna sérhæfðu spítala. Um þá hugmynd sagði
Matthías Halldórsson, aðstoðarlandlæknir í samtali við Morg-
unblaðið: „Við höfum rætt þessa hugmynd við sérfræðinga.
Við héldum fund með beinasérfræðingum og þvagfærasér-
fræðingum og þeir töldu þetta vera erfitt í framkvæmd. Öll
aðstaða úti á landi er verri. Þar er ekki sérhæft starfsfólk,
sem læknarnir þurfa á að halda. Það er því ekki nóg að flytja
skurðlækninn út á land. Með honum þurfa að fara svæfinga-
læknar og skurðstofulið. Auk þess þarf að flytja með ýmis
tæki, sem ekki er auðvelt að flytja á milli. Sérfræðingarnir
sögðu á fundinum að það væri vitlaust að loka sjúkrahúsum
í Reykjavík og senda lækna og sjúklinga út á land, þar sem
aðstaðan er verri.“
Þetta er áreiðanlega rétt. Þessar hugmyndir eru tóm vit-
leysa. Það er hagsmunapotið á milli kjördæma, sem hefur
leitt til þeirrar óábyrgu meðferðar á fjármunum, sem sjá má
í byggingu óþarfa sjúkrahúsa víða um land. Stjórnmálamenn-
irnir bera beina ábyrgð á þessu. Þeir geta ekki leyft sér að
halda áfram á þessari braut. Nú er ekkert annað að gera
en draga saman seglin, hætta sjúkrahúsarekstri, þar sem
hann er óþarfur en beina þeim fjármunum, sem til eru til
þeirra sjúkrahúsa, sem bezt geta sinnt þörfum fólks.
VAIMDI SAUÐFJÁRRÆKTARINNAR
Kvótakerfi afnumið og
verðlagning gefin fijáls
Samkvæmt drögnm að
nýjum búvörusamningi
verður kvótakerfí í
sauðfjárrækt afnumið og
verðlagning á kindakjöti
gefín frjáls. Jafnframt
er stefnt að því að fækka
búum og stuðla að því
að þau stækki. Egill
Ólafsson skoðaði drögin
í ljósi þeirra breytinga
sem hafa orðið í sauð-
fjárrækt á síðustu árum.
LANGVARANDI samdrátt-
ur í neyslu kindakjöts hef-
ur neytt sauðfjárbændur
til að breyta um stefnu.
Bændur virðast hafa komist að
þeirri hiðurstöðu að kvótakerfið og
opinber verðlagning á kindakjöti
hafi leitt þá út í öngstræti. Drög
að nýjum búvörusamningi gera ráð
fyrir að kvótakerfi í sauðfjárrækt
verði afnumið og opinberri verð-
lagningu kjötsins verði hætt árið
1998. Beingreiðslum til bænda
verður hins vegar haldið áfram.
Samkvæmt núgildandi búvöru-
samningi eru framleiðslu sauð-
fjárafurða settar þröngar skorður.
Allir bændur fá úthlutað svokölluðu
greiðslumarki, þ.e. kvóta. Greiðslu-
markið er miðað við framleiðslu
bænda á tilteknu tímabili áður en
kvótakerfinu var komið á fót. Heild-
argreiðslumarkið er miðað við
neyslu innanlands. Samkvæmt
samningnum á að ákveða heildar-
greiðslumark fyrir hvert ár á haust-
in og skal þá taka tillit til sölu síð-
ustu mánuðina á undan og birgða-
stöðu. Birgðir eiga ekki að vera
meiri en sem nemur sex vikna sölu,
en miðað við núverandi neyslu er
það um 800 tonn.
Með núgildandi búvörusamningi,
sem tók gildi árið 1992, var gerð
sú breyting að niðurgreiðslum á
búvörum var hætt en teknar voru
upp beinar greiðslur til bænda. í
dag greiðir ríkið 50% af því verði
sem sauðfjárbændur fá fyrir fram-
leiðslu sína, samtals
1.627 milljónir. Þessar
greiðslur eru tengdar
framleiðslunni þannig að
þær skerðast ef bændur
framleiða ekki 80% af
sínu greiðslumarki.
Bændur framleiða
meira af lambakjöti en
selst á innanlandsmarkaði og þar
með meira en heildarkvótinn (heild-
argreiðslumarkið) segir til um.
Bændur verða sjálfir að sjá um að
selja þetta kjöt úr landi og það
hafa þeir gert með því að taka það
inn á svokallaða umsýslusamninga.
Ekki eru greiddar neinar bein-
greiðslur fyrir þetta kjöt.
Stöðugur sölusamdráttur
Sala á lambakjöti á innanlands-
markaði hefur minnkað ár frá ári.
Á árunum 1982 og 1983 seldust
tæplega 11 þúsund tonn af lamba-
kjöti á innanlandsmarkaði, en núna
nemur salan um 7 þúsund tonnum.
Þegar búvörusamningurinn var
gerður gerðu höfundar hans sér
grein fyrir að sala kynni að halda
Ærgildi
>1.101
Stærðardreifing búa
1994/95 Stærðin er miðuð við
greiðslumark umreiknað i ærgildi
Framleiðsia og neysia kindakjöts
1990-1994 r Framleiðsla
10 ÞúS. tonn--------- r- Innanlandsneysla
1992 1993 1994 Áætl.'95
Bú með framleiðslurétt 1991-95
2.200
600 Fjöldibúa
1991-
1992
1992-
1993
1993-
1994
1994-
1995
Utlit erfyrir
að fram-
leiðsla á
kindakjöti
aukist í ár
áfram að minnka, en hann er þó
byggður á þeirri forsendu að sölu-
samdrátturinn yrði ekki verulegur.
Við upphaf samningsins var heild-
argreiðslumarkið 8.600 tonn. Árið
eftir lækkaði greiðslumarkið niður
í 8.000 tonn og í ár er greiðslumark-
ið 7.200 tonn. Sölusamdráttur á
kindakjöti hefur haldið áfram á
þessu ári og nú eru til í landinu
um 2.000 tonn af kjöti, sem sam-
svarar 3-4 mánaða neyslu. Miðað
við núgildandi samning hefði þurft
að skerða greiðslumark um allt að
17%.
Stöðug skerðing á greiðslumarki
hefur leitt til þess að búin hafa
minnkað ár frá ári og þar með tekj-
ur bænda. í dag eru 88% af öllum
hreinum sauðfjárbúum undir 300
ærgildum. Svo lítil bú leiða til þess
að framleiðslan er óhagkvæm og
mun dýrari en hún þyrfti annars
að vera. Við endurskoðun búvöru-
samningsins hafa flestir talið að
ekki sé hægt að skera framleiðsluna
meira flatt niður eins og gert hefur
verið. Búin verði að fá að
stækka á ný, en það þýðir
jafnframt að þeim verður
að fækka. Þess má geta
að undanfarin ár hefur
allt önnur þróun átt sér
stað í mjólkurframleiðsl-
unni. Þar hafa búin verið
að stækka.
Kvótakerfið afnumið
Þær tillögur sem nú hafa verið
lagðar fram gera ráð fyrir að kvóta-
kerfi í kindakjötsframleiðslu verði
afnumið. Áfram verða þó greiddar
beingreiðslur með svipuðum hætti
og verið hefur. Þetta þýðir með
öðrum orðum að bændur fá greiðsl-
ur frá ríkinu upp að ákveðnu marki,
en þeir mega aftur á móti framleiða
eins mikið af kjöti og þeir vilja.
Beingreiðslurnar verða framleiðslu-
tengdar þannig að menn fá þær
ekki nema að framleiða eitthvert
kjöt.
Samningsdrögin gera ráð fyrir
að svokallað „Markaðsráð bænda“
áætli i upphafí hvers verðlagsárs
hvað mikið magn á að reyna að
selja á innanlandsmarkaði. Það kjöt
sem framleitt er umfram það verð-
ur selt út og taka bændur sameigin-
lega ábyrgð á því. í dag fá bændur
um 400 krónur fyrir kílóið af lamba-
kjöti á innanlandsmarkaði, en út-
flutningurinn gefur þeim ekki nema
110-115 krónur á kíló. Verð fyrir
útflutt kjöt hefur farið lækkandi. í
fyrra var það t.d. um 150 krónur.
Jón Erlingur Jónasson, aðstoðar-
maður landbúnaðarráðherra, sagði
að þessi breyting ætti t.d. að leiða
til þess að bændur sæju sér hag í
að senda alla gripi í sláturhús og
að minna yrði um heimaslátrun,
sem margir telja að hafí verið mjög
mikil.
Verðlagning frjáls 1998
Önnur meginbreyting sem stefnt
er að því að gera með búvörusamn-
ingnum er að gefa verðlagningu á
kindakjöti fijálsa. Sumir bændur
hafa verið hikandi við að stíga þetta
skref ekki síst vegna þess að fram-
leiðslan á kjötinu er miklu meiri en
eftirspurnin. Þess vegna er gert ráð
fyrir aðlögunartíma og að frjáls
verðlagning taki gildi árið 1998,
að því tilskildu að þá hafi skapast
jafnvægi á kjötmarkaðinum.
í dag er verð á kindakjöti ákveð-
ið af fimmmannanefnd og sex-
mannanefnd, sem í sitja fulltrúar
bænda, neytenda, sláturleyfishafa
og stjórnvalda. Svo á að heita að
opinber verðlagning sé einnig á
nautakjöti, en í reynd hefur nauta-
kjötsverð sveiflast eftir markaðsað-
stæðum. Verðlagning á öðru kjöti
í landinu er fijáls.
Eins og gefur að skilja er kinda-
kjötið í ákaflega erfiðri sam-
keppnisstöðu þegar það er eina
kjöttegundin sem er með opinbera
verðlagningu. Aðrir kjötframleið-
endur geta verið með tilboð á
ákveðnum tímum t.d. fyrir jól og
páska og verðlagt sig út frá þeirri
staðreynd að verð á kindakjöti er
fast. Við þessar aðstæður er staða
kindakjötsins til að bregðast við
breytilegum aðstæðum á kjötmark-
aðinum mjög þröng. Þessi opinbera
verðlagning á kindakjöti telja
margir að sé ein af skýringum á
því að neysla á kindakjöti hefur
dregist stöðugt saman.
Stefnt að stækkun sauðfjárbúa
í drögum að nýjum búvörusamn-
ingi er stefnt að því að fækka fram-
leiðendum. Þetta er gert með tilboð-
um til bænda um aðstoð ef þeir
skuldbinda sig til að hætta búskap.
Rætt er um að greiða bændum sér-
staklega fyrir hveija kind sem þeir
farga og bjóða þeim, sem hætta
búskap, óskertar beingreiðslur í tvö
ár.
Margir hafa efasemdir um að
þessi leið skili nokkrum árangri,
ekki síst í ljósi þess að bændur eiga
í dag kost á því að selja sinn fram-
leiðslurétt. Áhugi bænda á að nýta
sér þennan kost virðist ekki vera
mikill. Skýringin á því er kannski
ekki síst sú að meirihluti sauðfjár-
bænda eru eldri menn sem hafa
stundað búskap alla sína ævi. Þeir
hafa hvorki menntun eða
starfsreynslu í öðrum at-
vinnugreinum. Möguleik-
ar manna, sem orðnir eru
fimmtugir eða sextugir til
að fá aðra vinnu, eru held-
ekki mjög góðir.
ur
Tregða bænda við að yfir-
gefa atvinnugreinina er þess vegna
mikil þrátt fyrir lélega afkomu.
Þá gera samningsdrögin ráð fyr-
ir að beingreiðslur verði ekki
greiddar til bænda sem eru orðnir
70 ára. Bændum sem orðnir eru
67 ára eru gerð sérstök tilboð um
að hætta. Rökin fyrir þessari breyt-
ingu er að gamlir bændur fái elli-
laun frá ríkinu og því þurfi þeir
síður á beingreiðslum að halda.
Bændur 70 ára og eldri framleiða
um 500 tonn af kindakjöti á ári og
bændur á aldrinum 67-70 ára fram-
leiða önnur 500 tonn.
Ari Teitsson, formaður Bænda-
samtakanna, sagðist ekki gera ráð
fyrir að þessi 70 ára regla muni
leiða til mikillar framleiðsluminnk-
unar. í mörgum tilfellum stæðu
yngri menn undir búskapnum þó
að framleiðslurétturinn væri skráð-
ur á þessa fullorðnu menn. Hann
sagðist gera ráð fyrir að ef þessi
regla yrði sett myndi framleiðslan
í mörgum tilfellum verða skráð á
yngri aðila. Samningsdrögin gera
ráð fyrir að þeir sem verða áfram
í búskap fái úthlutað framleiðslu-
rétti þeirra sem hætta framleiðslu
á þann hátt að stærri búin fái meira
en þau minni. í samninganefndinni
hefur talsvert verið rætt um að
skerða alla framleiðendur að
ákveðnu marki og endurúthluta
framleiðslurétti með það að mark-
miði að stækka stóru búin en
minnka litlu búin. Þessi hugmynd
hefur mætt mikilli andstöðu meðal
bænda og hafa samningamenn
bænda í búvörusamninganefnd enn
sem komið er ekki samþykkt þessa
leið. Sumir hafa efasemdir um að
þessi eignatilfærsla standist lög.
Samkvæmt gildandi lögum eiga
sláturleyfishafar að greiða bændum
fyrir framleiðslu sína fyrir 15. des-
ember ár hvert. Rætt hefur verið
um að breyta þessu og að það verði
á valdi hvers bónda og sláturleyfís-
hafa að gera samning um greiðslu-
kjör og greiðslufyrirkomulag.
Ekki hefur verið gengið frá sam-
komulagi um vaxta- og geymslu-
kostnað, en fulltrúar bænda í
nefndinni hafa óskað eftir því að
fyrirkomulagið verði óbreytt.
Kostnaðurinn enn óljós
Ekki liggur fyrir hvað þessi pakki
allur kemur til með að kosta ríkið.
Á síðasta ári nam heildarstuðningur
ríkisins við sauðfjárbændur um 2,7
milljörðum. Fulltrúar bænda hafa
óskað eftir óbreyttum stuðningi á
næsta ári, en samningamenn ríkisins
hafa ekki svarað því enn hvað ríkið
er tilbúið til að leggja mikla fjár-
muni til þessara mála.
Ein af ástæðunum fyrir því að
ekki hefur tekist að ljúka málinu er
sú að engin lausn hefur enn fundist
á því hvað á að gera við þau 2.000
tonn af kindakjöti sem til eru í land-
inu nú við upphaf sláturtíðar. Full-
trúar bænda hafa lagt mikla áherslu
á að reynt verði að flytja 1.000-
1.500 tonn út til að jafnvægi ríki á
innanlandsmarkaði. Hvert þetta kjöt
gæti farið liggur ekki fyrir. Kostnað-
urinn við að flytja kjötið út hleypur
á hundruðum milljóna. Bændur telja
sig ekki hafa bolmagn til að flytja
kjötið út án stuðnings frá ríkinu.
Miklar birgðir kindakjöts snerta
einnig sláturleyfishafa sem margir
hveijir geta í reynd ekki hafið slátr-
un í haust vegna þess að þeir eiga
svo mikið af birgðum fyrir. Á birgð-
unum hvíla afurðalán sem gjaldfalla
i haust. Bændur telja mikla þörf á
hagræðingu í slátrun sauðfjár og
innan búvörusamninganefndir gætir
þess sjónarmiðs að rétt sé að nota
birgðavandann til að neyða slátur-
húsin til að hagræða hjá sér. Slík
hagræðing getur í reynd ekki gerst
á annan hátt en með sameiningu
sláturhúsa.
Er birgðavandinn 4.000 tonn?
Offramleiðsla hefur verið í sauð-
fjárframleiðslu á íslandi í
yfir 20 ár. Búið er að
gera nokkrar tilraunir til
að leysa vandamálið og
skapa bændum umhverfí,
sem gerir þeim fært að
lifa við sæmileg kjör. Þær
hafa að verulegu leyti
Verðákjötiá
erlendum
mörkuðum
hefur verið
að lækka
mistekist ekki síst vegna þess að
menn hafa alltaf verið að burðast
með gamlan birgðavanda.
Nú þegar sláturtíð er að hefjast
eni til um 2.000 tonn af kindakjöti
frá fyrra hausti. Halldór Gunnars-
son, fulltrúi í Framleiðsluráði land-
búnaðarins, segir að birgðavandinn
sé í raun mun stærri en þessi tala
gefur til kynna. Hann bendir á að
samkvæmt spá Framleiðsluráðs sé
gert ráð fyrir að 9.100 tonn af
kindakjöti verði afsett í haust, en
það er um 400 tonnum meira en
slátrað var í fyrrahaust. Ef margir
bændur taki tilboðum um að hætta
búskap verði birgðavandinn enn
meiri. Halldór segir að birgðavand
inn sé því ekki 2.000 tonn heldur
4.000-5.000 tonn.
Blýantur og yddari,
strokleður og stílabók
Skólamir em að hefja
starfsemi á ný, eftir
sumarfrí. Nemendur eru
á öllum aldri, þeir yngstu
fara í sex ára bekki.
María Hrönn Gunnars-
dóttir kynnti sér ýmis-
legt sem lýtur að byrjun
skólaársins.
BÖRN fædd árið 1989 eru
héðan i frá ekki lengur
smábörn heldur skólabörn.
í næstu viku raða þau nýj-
um ritföngum, blýanti, strokleðri,
yddara og stílabók, vandlega í ný-
keypta skólatösku sem þau setja síðan
stolt á bakið. Svo er haldið af stað,
fyrst í fylgd með foreldri sem sýnir
barninu stystu og öruggustu leiðina
í skólann. Innan fárra daga hættir
barnið svo að smeygja litlum lófanum
í stóra hendi pabba eða mömmu og
vísast tekur hjartað kipp í mörgu
bijóstinu, bæði af kvíða og tilhlökk-
un, á þessum merku tímamótum í lífi
barnanna og foreldra þeirra.
Um fíörutíu og tvö þúsund böm á
grunnskólaaldri setjast á skólabekk í
haust. Kennsla hefst víðast hvar sam-
kvæmt stundaskrá á mánudag, að
minnsta kosti í þeim skólum þar sem
skólaárið er níu mánuðir. Á lands-
byggðinni er hins vegar nokkuð um
að skólaárið sé ekki nema átta til
átta og hálfur mánuður og eru íslend-
ingar eina þjóðin í Evrópu fyrir utan
Tyrki sem heimila skerta skólagöngu.
Samkvæmt grunnskólalögum éiga öll
börn rétt á kennslu í níu mánuði á
hveiju skólaári en þegar fyrstu
fræðslulögin voru sett snemma á öld-
inni var sett inn ákvæði þar sem heim-
ilt var að veita bömum landsins mi-
slanga skólagöngu. Ákvæðið hefur
fengið að halda sér í gegnum tíðina
en á síðari árum hefur andstaða
skólamanna við skerta skólagöngu
aukist og hefur níu mánaða skólum
því fjölgað hægt og sígandi. Nú búa
milli 10 og 15 prósent íslenskra barna
við skerta skólagöngu.
Samkvæmt grunnskólalögum skal
kennsla í opinberum grunnskólum
vera nemendum að kostnaðarlausu
og er óheimilt að krefía þá eða for-
ráðamenn þeirra um greiðslu fyrir
námsgögn, kennslu og annað efni sem
þeim er skylt að nota. Námsgögnun-
um er dreift til nemenda fyrir tilstuðl-
an Námsgagnastofnunar og er hver
bók notuð ár eftir ár á meðan hún
úreldist ekki. Foreldrar barnanna
standa sjálfir straum af kostnaði
vegna stílabóka og annarra ritfanga
og að sögn starfsmanns í bókabúð í
Reykjavík er algengt að börnin kaupi
ritföng fyrir 800-1.500 krónur.
Skiptibækur sífellt vinsælli
Nokkuð annað er uppi á teningnum
þegar að skólagöngu í framhaldsskóla
kemur. Það er reyndar nokkuð mis-
munandi eftir framhaldsskólum
hversu mikið nemendurnir þurfa að
kaupa af skólabókum en fólk sem til
þekkir slær á að þær geti kostað sam-
tals upp undir þijátíu þúsund krónur,
ef eingöngu eru keyptar nýjar bækur.
Fyrir tólf árum reið Bókaverslunin
Penninn á vaðið og opnaði fyrsta
skiptibókamarkaðinn. Þangað koma
unglingamir með notaðar skólabækur
sínar og selja á verði sem er 45% af
því sem samsvarandi nýjar bækur
kosta. Skiptibækurnar eru síðan seld-
ar aftur á 65-70% af verði nýju bók-
anna.
Skiptibókamarkaðimir eru settir
upp í bókabúðum í skamman tíma á
hveiju hausti og verða þeir æ vin-
sælli að sögn starfsfólks bókabúða.
Þá fari nemendur sífellt betur með
bækurnar þar sem þeir ætli sér að
selja þær þegar þeir hafí ekki not
fyrir þær lengur. Mjög mikið hefur
verið að gera á mörkuðunum nú í
haust og langar biðraðir myndast við
hvern búðarkassa.
Þrettán þúsund
framhaldsskólanemendur
Á hveiju hausti senda skólastjórar
allra skóla upplýsingar um nemenda-
fjölda til nemendaskrár Hagstofu ís-
lands. Þessar upplýsingar liggja ekki
fyrir enn en áætlað er að í vetur stundi
u.þ.b. 13.000 nemendur nám við al-
menna framhaldsskóla á landinu öllu.
Flestir nemendurnir sækja Fjöl-
brautaskólann i Breiðholti eða um
fimmtán hundruð.
í Verkmenntaskólanum á Akureyri
ganga tæplega 1.000 nemendur og í
Verslunarskóla íslands og í Mennta- **
skólanum í Reykjavík eru um 900
nemendur í hvorum skóla.
Farskólar víða um landið
Auk þessara stóru skóla er starf-
andi fíöldi framhaldskóla víðs vegar
um landið og þannig gefst sífellt fleir-
um kostur á að stunda almennt fram-
haldsskólanám í heimabyggð sinni.
Auk þess eru starfræktir farskólar í
tengslum við marga framhaldsskól-
ana og hafa þeir það hlutverk að
annast námskeiðahald, oft í nánu
sambandi við atvinnulíf viðkomandi
héraða.
Morgunblaðið/RAX
Nýkomin frá Spáni
ELÍN Knudsen er að fara á fjórða
og síðasta námsárið sitt í Mennta-
skólanum í Reykjavík. Hún er
nýkomin úr útskriftarferð stúd-
entsefna en þau fóru til Benidorm
á Spáni þar sem þau sleiktu sól-
skinið og skemmtu sér saman.
„Það var nijög gaman í ferð-
inni,“ segir Elín og bætir við að
það sé sniðugt að fara í út-
skriftarferðina áður en nám í
sjötta bekk hefjist því um vorið
fari krakkarnir í allar áttir. Þeg-
ar farið sé að hausti þjappist
hópurinn hins vegar saman. Elín
er á náttúrufræðibraut 1. Hún
segist vera að hugsa um að leggja
læknisfræðina fyrir sig því hún
hafi, að minnsti kosti eins og
stendur, mikinn áhuga á geð-
læknisfræði. ”