Morgunblaðið - 13.09.1995, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 13. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Benedikt Guðmundsson
Gamall bíll í gömlum kláfi
Úrskurður Kjaradóms á föstudag
Ekki vitneskja
um 40 þús. kr.
starfskostnað
Fjórir nýir
ráðherra-
bílar
FJÖGUR ráðuneyti eru að undirbúa
að endurnýja ráðherrabíla sína,
samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins. Ráðuneytin sem um ræðir
eru forsætis-, fjármála-, mennta-
mála- og samgönguráðuneytið.
Forsætisráðuneytið hyggst kaupa
Audi bifreið og sama gildir um íjár-
málaráðuneytið og mepntamála-
ráðuneytið. Bifreiðar tveggja síðar-
nefndu ráðuneytanna kosta hvor um
sig um 3,1 milljón króna, en bifreið
forsætisráðuneytisins mun vera eitt-
hvað dýrari. Samgönguráðuneytið
hefur hins vegar keypt jeppabifreið
af gerðinni Mitsubishi Pajero.
Innan utanríkisráðuneytisins hef-
ur verið til umræðu að endurnýja
níu ára gamlan móttökubíl. Engin
áform eru hins vegar um að end-
urnýja ráðherrabílinn. Félagsmála-
ráðherra ekur bíl sem var í eigu
utanríkisráðuneytisins. Landbúnað-
arráðherra, heilbrigðisráðherra og
viðskiptaráðherra aka eigin bifreið-
SAMKVÆMT upplýsingum Morgun-
blaðsins eru engin dæmi þess að ráð-
herrar hafi framvísað reikningum á
skrifstofu Alþingis og óskað eftir
endurgreiðslu vegna útlagðs kostn-
aðar. Eftir ákvörðun forsætisnefndar
Alþingis í síðustu viku eiga ráðherrar
eins og aðrir þingmenn rétt á 40
þúsund kr. greiðslu á mánuði frá
Alþingi vegna starfskostnaðar.
Morgunblaðið sneri sér til forsæt-
isráðuneytisins, og spurði Guðmund
Ámason, deildarstjóra, að hve miklu
leyti ráðuneytin greiddu starfskostn-
að ráðherra. Guðmundur sagði að
forsætisráðuneytið færi með launa-
ÁÐUR en nýja Sprengisands-
leiðin komst í gagnið var notað-
ur kláfur til að fara yfir Tungná
á Haldi. En eftir að Vegagerðin
hætti öllu viðhaldi á kláfnum
dró mjög úr ferðum manna yfir
ána á þessum stað. í dag er kláf-
urinn ekkert notaður nema
gangnamenn nota hann til að
feija fé af Búðahálsi yfir ána.
greiðslur til ráðherra ríkisstjómarinn-
ar og þar væri ekki um aðrar greiðsl-
ur að ræða en ráðherralaun. Dagpen-
ingagreiðslur og greiðslur vegna
ferðakostnaðar ráðherra væru á veg-
um ráðuneytanna.
Hann sagði að ráðuneytin sæju
einnig um ýmsan reglubundinn kostn-
að sem fylgdi ráðherrunum, s.s. vegna
risnu og fundahalda. Ráðuneytin
keyptu einnig blöð og tímarit en hann
kvaðst þó ekki þekkja hvort þau væru
í einhveijum tilvikum keypt sérstak-
lega lyrir ráðherra.
í reglum forsætisnefndar Alþingis
um sérstakar 40 þús. kr. greiðslur til
Benedikt Guðmundsson, sem
á Willis árg. 55, fannst tilvalið
að reyna gamla bílinn sinn á
þessari gömlu leið. Hann sagði
að það hefði verið mikið erfiðis-
verk að koma bílnum yfir með
kláfnum. Þeir voru bara tveir
og þurfti að ýta bílnum í kláfinn
og draga hann svo yfir með
kaðli.
þingmanna segir að sú upphæð eigi
að standa undir starfskostnaði, s.s.
fundahöldum, ráðstefnum, námskeið-
um, bóka- og tímaritakaupum, risnu,
póstburðargjöldum utan skrifstofu
o.fl. í blaðinu í gær sagði Ólafur G.
Einarsson, forseti Alþingis, að þessi
kostnaður hefði áður verið greiddur
skv. reikningum.
Skv. heimildum Morgunblaðsins
var rætt um það áður en ákvörðun
forsætisnefndar var tekin hvort eðli-
legt væri að ráðherrar ættu rétt á
þessari greiðslu. Niðurstaðan varð að
láta hana einnig ná til ráðherra þar
sem þeir væru jafnframt þingmenn.
KJARADÓMUR hafði ekki upp-
lýsingar um þá ákvörðun forsætis-
nefndar Alþingis að greiða al-
þingismönnum, þar á meðal ráð-
herrum, 40 þúsund krónur á mán-
uði vegna starfskostnaðar þegar
úrskurður Kjaradóms var kveðinn
upp síðastliðinn föstudag.
Þetta kom fram í samtali Morg-
unblaðsins í gær við Þorstein Júl-
íusson, formann Kjaradóms.
„Kjaradómur tekur engar
ákvarðanir og á engan þátt í þeim
breytingum sem verða á kjörum
þingmanna vegna ákvarðana sem
byggjast á lögum um þingfarar-
kaup um endurgreiðslu á kostnaði
til þingmanna," sagði Þorsteinn.
„Okkur hafði ekki verið kynnt
þessi ákvörðun um 40 þúsund
króna greiðslu vegna starfskostn-
aðar.“
Þorsteinn kvaðst telja að í um-
fjöllun um þessi mál í þjóðfélaginu
undanfarna daga hefði ábyrgð á
fyrrgreindum ákvörðunum á
stundum ranglega verið varpað á
herðar Kjaradóms.
Eins og lögin um þingfararkaup
væru úr garði gerð ijölluðu þau
um endurgreiðslu kostnaðar en
ekki laun, að frátöldu sérstöku
álagi á þingfararkaup embættis-
manna þingsins og launakjör for-
seta Alþingis.
Kjaradómur ákveður engar
aukagreiðslur
„Kjaradómur nýtur fulls sjálf-
stæðis gegn framkvæmdavaldi og
löggjafarvaldi að öðru leyti en því
að löggjafarvaldið getur afnumið
Kjaradóm. Hann átti að sjálfsögðu
engan þátt í þessari lagasetningu;
hafði engin áhrif á framkvæmd
laganna og hafði engin áhrif á
ákvörðun um greiðslu 40 þúsund
króna starfskostnaðar. Sú ákvörð-
un lá ekki fyrir þegar úrskurður
Kjaradóms var upp kveðinn,“
sagði Þorsteinn.
I Morgunblaðinu í gær kom
fram hjá Þorsteini að ákvörðun
um 19,2% hækkun launa ráðherra
hefði m.a. tekið mið af ákvörðun
um álag á þingfararkaup til vara-
forseta Alþingis, formanna þing-
flokka og fastanefnda.
Engin víxlverkun
Þorsteinn var spurður hvort
hækkunin til embættismanna Al-
þingis hefði ekki m.a. byggst á
að færa kjör þeirra nær kjörum
ráðherra. Mætti ekki þess vegna
líta á hækkunina til ráðherra nú
sem víxlverkun sem aftur kallaði
á frekari hækkanir til embættis-
manna þingsins í framtíðinni?
Þorsteinn sagði frumvarp og
greinargerð til laga um þingfarar-
kaup ekki renna stoðum undir þá
skoðun. í þeim gögnum kæmi
fram að verið væri að umbuna
þeim þingmönnum sem væru und-
ir álagi í starfi umfram aðra þing-
menn.
Hækkunin hefði m.a. stuðst við
það sem er tíðkað í nágrannalönd-
um. Hann hefði hvergi séð vísað
til ráðherralauna í því sambandi.
um.
Ráðherrar hafa ekki fram-
vísað reikningum á Alþingi
Ráðherrar í ríkíssljórninni geta valið á milli tvenns konar bifreiðahlunninda
Rýmri reglur en
fyrir almenning
Sérstakar reglur gilda um bflahlunnindi ráðherra.
Pétur Gunnarsson kynnti sér þær og einnig hvaða
reglur gilda um skattameðferð svokallaðra forstjórabíla.
BÍLAHLUNNINDI þau sem ráðherrar njóta
geta verið tvenns konar samkvæmt reglugerð
sem fjármálaráðherra setti í desember 1991.
Annars vegar getur ráðherra fengið bifreið
í eigu og rekstri ríkisins til embættisafnota
og eru þá einnig heimil takmörkuð einkanot
sem teljast til skattskyldra tekna.
Þessi regla á sér að nokkru leyti hliðstæðu
'í skattareglum sem taka til hlunnindamats
vegna takmarkaðra afnota launamanns af bif-
reið í eigu launagreiðanda.
Ekki gerð krafa um skráða notkun
Þó eru ráðherrum veitt rýmri réttindi, þar
sem ekki er gerð krafa um að gögn séu færð
um einkaafnotin og þau höfð aðgengileg fyrir
skattyfírvöld líkt og ef um almennan launa-
mann væri að ræða.
Samkvæmt reglugerðinni, sem sett var 4.
desember 1991, eru ráðherrum heimil tak-
mörkuð einkanot af bílum sínum, svo sem til
aksturs milli vinnustaðar og heimilis og til
annarra einstakra ferða eins og segir í reglu-
gerðinni. Hin takmörkuðu einkanot eru ekki
nánar skilgreind.
Meta einkanotin sjálfir
Samkvæmt upplýsingum fjármálaráðuneyt-
isins er ætlast til að ráðherrar sjálfír meti í hve
miklum mæli þeir noti bifreiðamartil einkanota.
Venjan mun vera sú að auk daglegs aksturs
milli heimilis og vinnustaðar reiknast ráðherr-
anum til tekna kr. 33,50 fyrir ákveðinn fjölda
kilómetra vegna hinna einstöku ferða sem
heimilar eru. Algengast er, samkvæmt upplýs-
ingum fjármálaráðuneytisins, að þá sé miðað
við 2.500 km á ári.
Skattyfirvöld og fjármálaráðuneyti veittu
ekki upplýsingar um það hvaða tekjur einstak-
ir ráðherrar hafa vegna bílastyrkja af þessu
tagi, en það leiðir af því sem fyrr sagði að
upphæðirnar eru mismunandi og fara eftir
fjarlægðum frá heimili ráðherra að ráðuneyti.
Ólafur G. Einarsson, fyrrverandi mennta-
málaráðherra, ritaði grein í Morgunblaðið þann
11. maí síðastliðinn þar sem hann gerði m.a.
grein fyrir þeim kjörum sem hann hefði notið
í embætti.
Þar kemur fram að bifreiðahlunnindi hans
hafí verið metin til 18.648 króna tekna á
mánuði, eða alls kr. 223.776 á árinu 1994.
Af þessum hlunnindum var tekin staðgreiðsla
skatta, sem nam kr. 93.829 í fyh"a, eða kr.
7.819 á mánuði.
Samkvæmt því hefur Ólafur G. Einarsson
greitt fyrir 6.680 kflómetra akstur í eigin þágu.
Ráðherra sem byggi í 2 km fjarlægð frá
ráðuneyti og reiknaði sér eina ferð milli heimil-
is og vinnustaðar á hveijum degi allt árið, auk
2.500 km til eigin þágu, mundu samtals verða
reiknaðar til tekna vegna bílahlunninda kr.
131.990. Skattur af þeirri ljárhæð næmi 55.343
krónum á ári eða 4.611 krónum á rnánuði.
Verðmæti bílsins skiptir ekki máli
Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins
hefur verið algengast að ráðherrar taki þennan
kost. Þegar hann er valinn hefur verðmæti
ráðherrabílsins engin áhrif á reiknaðar tekjur
og skatta.
Þær tvær aðferðir sem raktar verða hér á
eftir eiga það hins vegar sameiginlegt að skatt-
skyldar tekjur vegna bifreiðahlunninda fara
hækkandi í hlutfalli við það hve dýrum bíl er
ekið.
Samkvæmt 11. grein fyrrgreindrar reglu-
gerðar getur ráðherra valið þann kost að nýta
eigin bifreið til embættisstarfa.
Ráðherra sem velur þennan kost fær greidd-
an allan útlagðan kostnað auk 20% af and-
virði nýrrar sambærilegrar bifreiðar, svokallað
fymingarfé.
Bæði fyrningarfé og útlagður kostnaður
teljast ráðherra til tekna en til frádráttar má
hann færa þann hluta beins rekstrarkostnað-
ar, að meðtalinni fastri afskrift, sem ríkisskatt-
stjóri metur og talinn er vera vegna aksturs
í þágu ráðuneytisins,
Hagstætt að nota eigin bíl
Eftirfarandi dæmi byggist á minnisblaði frá
ríkisskattstjóra til fjármálaráðuneytis og mið-
ast við ráðherra sem velur þennan kost og
nýtir í þágu embættisins bíl sem kostar þijár
milljónir króna og ekur honum 25.000 km á
ári, þar af 15.000 km í embættiserindum.
Útlagður rekstrarkostnaður er 450 þúsund
krónur, föst fyming 96.315 krónur og heildar-
rekstrarkostnaður því 546.315 krónur. Greitt
fyrningrafé (3.000.000x20%) er 600.000 kr.
Geta fengið 80% kaupverðs á
fjórum árum
Til tekna reiknast á skattframtali 450.000
kr. vegna útlagðs kostnaðar og 600.000 kr. í
fyrningarfé, samtals 1.050.000 krónur.
Til frádráttar koma 327.789 krónur,
(450.000+96.315 x 15/25), þ.e.a.s. reiknað
hlutfall rekstrarkostnaðar og fastrar fymingar
í samræmi við uppgefinn akstur í þágu ráðu-
neytisins.
Nettótekjur vegna bílahlunninda þess
ímyndaða ráðherra sem um er að ræða í þessu
dæmi og notar eigin bíl eru þá 722.211 krón-
ur og skattur af því er 302.823 krónur eða
25.235 krónur á mánuði.
Þessi kostur hefur verið valinn í vaxandi
mæli undanfarin ár, að sögn heimildarmanna
blaðsins, og er hann talinn færa ráðherrum
hagstæðasta útkomu þar sem þeir fá greidd
80% af kaupverði eigin bíls á 4 ára tímabili.
Ekki er greitt fymingarfé af eldri bfl en 5 ára.
Þriðja reglan á hins vegar við um skattameð-
ferð forstjórabíla — bíla sem stjórnendur fyrir-
tækja fá endurgjaldslaust frá launagreiðendum
sínum til fijálsra umráða en bíllinn telst eign
launagreiðandans.
Slík hlunnindi eru metin til tekna með hlið-
sjón af verði og aldri bflsins og koma engir
frádráttarliðir á móti.
í leiðbeiningum frá rikisskattstjóra um
skattmeðferð bifreiðahlunninda árið 1995 kem-
ur fram að af bílum af árgerð 1993 og 1994
eru hlunnindi metin til tekna sem 20% af kostn-
aðarverði bílsins.
Af eldri bifreið eru reiknaðar tekjur 15%
af endurnýjunarverði nýs bíls eins og það var
í lok ársins 1994.
Sé tekið dæmi af 3 milljóna króna forstjóra-
bíl af árgerð 1993 koma 600.000 krónur á ári
til skatts. Skattur af þeirri fjárhæð er 251.580
krónur ári, eða 20.965 krónur á mánuði.
í útreikningum skattflárhæða í dæmunum hér
á undan er miðað við skattprósentuna 41,93%
og ekki gert ráð fyrir að reiknaður sé sérstakur
tekjuskattur, svokallaður hátekjuskattur.