Morgunblaðið - 14.09.1995, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þetta er hrein himnasending Björn minn. Ég er með þúsundir rollubænda á lausu,
búna heykvíslum, ljáum, kindabyssum, skóflum og traktorum.
Landbúnaðarráðherra, forseti ASI og framkvæmdaslj óri VSI
Aðilar vinnumarkaðar
ræði búvörusamning
Guðmundur Benedikt Þórarinn V.
Bjarnason Davíðsson Þórarinsson
„ÞAÐ dettur engum í hug
að stuðningur við sauðíjár-
rækt verði óbreyttur um ald-
ur og ævi, en hins vegar
hefur engin endanleg
ákvörðun verið tekin um
hvernig þróunin verður á
samningstíma nýs búvöru-
samnings, til næstu alda-
móta. Mér fínnst sjálfsagt
að aðilar vinnumarkaðarins
komi sínum hugmyndum á
framfæri við gerð samnings-
ins,“ sagði Guðmundur Bjarnason,
landbúnaðarráðherra, í samtali við
Morgunblaðið.
Benedikt Davíðsson, forseti Al-
þýðusambands íslands, og Þórarinn
V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambandsins, sögðu
að þeirra samtök væru fús til sam-
starfs. Fundur hefur verið boðaður
í landbúnaðarráðuneytinu í dag, þar
sem fulltrúar aðila vinnumarkaðar-
ins hitta búvörusamninganefnd.
í Morgunblaðinu í gær var haft
eftir Friðrik Sophussyni fjármála-
ráðherra að óbreyttur stuðningur
við sauðfjárbændur komi ekki tii
greina. Þá sagði ráðherra að sér
þætti eðlilegt að aðiiar vinnumark-
aðarins ættu beinar viðræður við
stjórnvöld og forystumenn bænda
til þess að koma sínum sjónarmiðum
á framfæri, í ljósi þess að núver-
andi búvörusamningur hafi verið
gerður á grundvelli víðtæks sam-
komulags sem þeir áttu aðiid að.
Núverandi stuðningur varinn
„Ég hef rætt við fjármálaráð-
herra og í ríkisstjóm að nauðsynlegt
sé að styðja sérstaklega við sauð-
fjárbændur, sagði Guðmundur
Bjarnason. „Eg tel að við getum
gengið lengst með því að verja
stuðninginn eins og hann er í dag,
2,7 milljarðar króna samkvæmt
fjárlögum 1995, en að óbreyttum
samningi ætti hann að tækka um
200 milljónir á næsta ári. Síðan er
auðvitað spurning hvernig sá stuðn-
ingur verður til frambúðar.
Ég held að engum hafi dottið í
hug, að óbreyttur stuðningur yrði
um aldur og ævi af hálfu hins opin-
bera. Þessi atvinnugrein heldur
áfram að þróast og breytast. Á
meðan verið er að komast inn í
annað framleiðsluferli og treysta
tekjugrundvöll bænda hef ég talið
réttlætanlegt að veija óbreyttan
stuðning um sinn, sagði iandbún-
aðarráðherra."
Guðmundur sagði að tvívegis
hefðu fulltrúar ríkisins rætt við full-
trúa aðila vinnumarkaðarins um
nýjan búvörasamning. Þá yrði fund-
að í landbúnaðarráðuneytinu í dag,
þar sem fulltrúar ríkisins, bænda
og aðila vinnumarkaðarins myndu
hittast.
„Aðilar vinnumarkaðarins áttu
veralega aðild að gerð núgildandi
búvörasamnings og mér fínnát sjálf-
sagt að þeir komi sínum sjónarmið-
um á framfæri. Hvort eítthvert form-
legt framhald verður þar á ræðst ef
til vill á fundinum, en við verðum
að ljúka samningum á næstunni,
vegna haustverka og sláturtíðar."
Bændur ófúsir til samstarfs
Benedikt Davíðsson, forseti ASÍ,
sagði að núgildandi búvörusamning-
ur byggðist að mestu leyti á sam-
starfi aðila vinnumarkaðarins, ríkis-
valdsins og bænda. „Það var
stefnt að því að ná fram vera-
legri hagræðingu í sauðijár-
ræktinni, líkt og öðrum land-
búnaðargreinum, til að hún
gæti lifað áfram í nýju um-
hverfi, sem verið er að skapa.
Ég tel eðlilegt að halda þessu
samstarfí áfram, svo land-
búnaðurinn geti framleitt
neysluvörur á samkeppnis-
hæfu verði.“
Benedikt sagði að ASI
hefði leitað eftir áframhaldandi
starfi í svokallaðri sjömannanefnd
undanfarna 18 mánuði. Bændur
hefðu hins vegar ekki viljað tilnefna
í starfshópa og því hefði það starf
legið niðri.
Reiðubúnir til samráðs
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, sagði það herfi-
legt ef landbúnaðurinn yrði festur
í viðjum hefðbundinna ríkisútgjalda.
„Það er að vísu ekki rétt þegar
talað er um 2,7 milljarða króna
stuðning í ár og á næsta ári. 460
milljónir af því era afborganir af
skuídabréfum, sem gefín vora út í
tengslum við uppkaup á fullvirðis-
rétti við upphaf búvörasamnings
1991. Raunveralegur samtíma-
stuðningur við sauðfj árframleiðsl-
una er því minni sem þessu nemur.“
Þórarinn sagði að sjömannanefnd-
in hefði spáð samdrætti í lambakjöts-
neyslu og það gengið eftir.
„Við erum reiðubúnir til að koma
til samráðs við ríkisstjórnina og
bændur um þau markmið að skapa
skilyrði fyrir aukinni hagkvæmni í
landbúnaði, svo þessi framleiðsla
verði samkeppnishæf og verð á inn-
lendum búvörum fari lækkandi. Við
eigum mikið undir verðlagsþróun-
inni og lögðum upp í þetta samstarf
á sínum tíma vegna þeirra sameigin-
legu hagsmuna að matvöruverð
gæti farið lækkandi.“
Forgangsröðun í heilbrigðismálum
Markmiðið er
að ná samstöðu
Torfi Magnússon
AFUNDI bsrb
um forgangs-
röðun í heil-
brigðismálum
sem haldinn var á þriðju-
dag viðraði Torfi Magn-
ússon, formaður læknar-
áðs Borgarspítala, meðal
annars hugmyndir um
hvort hægt væri að draga
úr heildarfjárveitingum
til heilbrigðismála.
- Hvert er helsta
markmið umræðu um for-
gangröðun að þínu mati?
„Markmiðið er að ná
samstöðu um hvers kon-
ar heilbrigðisþjónustu við
viljum kosta af sameigin-
legum sjóðum lands-
manna á komandi árum.
Slík framtíðarsýn auð-
veldar okkur að áætla
það fé sem til þarf og gerir okk-
ur kleift að skipuleggja starf-
semina betur. Þannig er hægt
að draga úr þeim ómarkvissu
tilraunum til skyndilausna sem
einkennt hafa undanfarin ár, til-
raunum sem eyðileggja alla
möguleika til markvissrar aðlög-
unar og uppbyggingar og skilja
oftast eftir fleiri vandamál en
þær leysa.“
Torfi segir að niðurstaða um-
ræðu um forgangsröðun felist í
ákvörðun um hvaða sjúklingar
og sjúkiingahópar skuli hafa for-
gang umfram aðra, sem megi
nefna „klíníska" forgangsröðun.
Umræða um forgangsröðun af
þessu tagi hafi farið fram í nokkr-
um löndum og hafi aðferðirnar
verið mismunandi.
„í Oregon-fylki í Bandaríkjun-
um voru 696 sjúkdómar skoðaðir
og gagnsemi meðferðar skil-
greind. í framhaldi af því var
ákveðið að tryggingar skyldu
greiða fyrir meðferð 565 þessara
sjúkdóma. Þegar þessari aðferð
er beitt er ekkert tillit tekið til
frávika eða undantekningatil-
vika, og aðferðina skortir sið-
fræðilega viðmiðun.
í Hollandi er lagt til að sú
heilbrigðisþjónusta sem greidd er
af almannafé skuli afmörkuð,
með hliðsjón áf hvort meðferðin
sé nauðsynleg, hvort meðferðin
geri gagn, hvort hún sé fjárhags-
lega skilvirk og hvort eðlilegt sé
að viðkomandi einstaklingur beri
sjálfur ábyrgð á meðferðinni.
Á Nýja-Sjálandi hef-
ur verið unnið að for-
gangsröðun frá árinu
1992 og þar mun
áformað að taka tals-
vert tillit til álits al-
mennings, sem fengið er með
skoðanakönnunum, þegar
ákvarðanir eru teknar í þessum
málaflokki.
í Noregi er hins vegar lagt til
að sjúkdómum verði raðað í fjóra
forgangsflokka. í fyrsta flokki
eru lífshættulegir sjúkdómar
sem geta fljótt leitt til dauða án
meðferðar, svo sem alvarleg
hjartabilun og alvarlegir geð-
sjúkdómar, eða sjúkdómar á borð
við eyðni sem geta valdið alvar-
legum samfélagslegum afieið-
ingum. í öðrum flokki er sjúk-
dómsástand sem getur með tím-
anum haft alvarlegar afleiðingar
í för með sér án meðferðar, svo
sem langvinnir sjúkdómar í
taugakerfí, umönnun ósjálf-
bjargra einstaklinga og leit í
áhættuhópum. I þriðja flokki eru
minna alvarlegir sjúkdómar eða
ástand sem hefur óæskilegar
afleiðingar, en þar sem meðferð
►TORFI Magnússon er fædd-
ur í Reykjavík 1950. Hann varð
stúdent frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1970, Cand. med. frá
HÍ árið 1977, lauk framhalds-
námi í taugalækningum frá
Karolinska sjúkrahúsinu í
Stokkhólmi 1983, og hefur síð-
an starfað sem sérfræðingur á
því sviði við endurhæfinga- og
taugadeild Borgarspítala.
Torfi er kvæntur Laufeyju
Bjarnadóttur og eiga þau þrjú
börn.
skilar árangri, svo sem hár blóð-
þrýstingur eða æðahnútaaðgerð-
ir. í fjórða flokki er ástand sem
ekki er skaðlegt en meðferð
myndi bæta heilsu og auka lífs-
gæði, svo sem glasafrjóvgun."
- Hver þessara aðferða er
heppilegust að þínu mati?
„Nefnd sem starfaði á vegum
sænska þingsins lagði til for-
gangsröðun sem svipar til norsku
aðferðarinnar, og lagði áherslu á
siðfræðilegt gildi, einkum mann-
lega reisn, jafnrétti og samstöðu
með þeim sem minna mega sín.
Sænska nefndin taldi einnig að
ekki ætti að leggja mælikvarða
á fjárhagslegan ávinning samfé-
lagsins eða einstaklingsins af
meðferðinni, en eingöngu ætti að
leggja fjárhagslegt mat á mis-
munandi meðferðarmöguleika
þegar um sama sjúkdóm væri að
ræða.
Ég tel ljóst að engin aðferð sé
gallalaus og að víðtæk umræða
um forgangsröðun sé
vafalítið nauðsynleg
áður en samstaða fæst
um hvernig fjármunum
skattborgara til heil-
brigðismála sé best
varið. Tilgangur forgangsröðun-
ar er að jafna aðstöðu fólks og
tryggja að allir geti notið nauð-
synlegrar heilbrigðisþjónustu
þegar þeir þurfa á henni að halda.
Þannig getur forgangsröðun var-
ið rétt lítilmagnans sem ekki er
fær um að gæta réttar síns sjálf-
ur. Samtímis er hægt að stuðla
að sem bestri nýtingu fjármagns
með því að draga úr greiðslum
fyrir þá meðferð sem skilar tak-
mörkuðum árangri.
í því sambandi er ástæða til
að minna aftur á gildi klínískra
vísindarannsókna, því slíkar
rannsóknir heilbrigðisstétta eru
besta aðferðin til að skilgreina
gagnsemi mismunandi aðferða
við meðferð. Einnig er vert að
minna á að á öllum stigum for-
gangsröðunar eru fyrir hendi sið-
fræðileg álitamál, en vægi þeirra
eykst eftir því sem nær dregur
sjúklingunum sjálfum."
„Tel Ijóst að
engin aðferð
sé gallalaus"