Morgunblaðið - 14.09.1995, Blaðsíða 24
24
32-31JKHIHISD :í.;> íinAUJTHWf
FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐffi
LISTIR
Fyrirlestur
„Þjóðin syngjandi“ önnum kafin við endurreisn menningarlífsins
Operan í Riga
opnuð á ný eftir
endurbyggingu
Mikil grózka er í lettnesku menningarlífí
eftir að Lettland öðlaðist sjálfstæði á ný.
Ólafur Þ. Stephensen hitti lettneska menn-
ingarmálaráðherrann Janis Drípe að máli
þegar hann var á ferð í Riga.
um velgengni
rithöfunda
KANDADÍSKI rithöfundurinn
W.D. Valgardson, sem er af ís-
lenskum ættum og er gestur hér
á bókmenntahátíð, flytur opinber-
an fyrirlestur í boði heimspeki-
deildar Háskóla íslands föstudag-
inn 15. september kl. 16.15 í stofu
101 í Lögbergi.
Fyrirlesturinn nefnist: „Success
as a Writer“ og verður fluttur á
ensku. Þijár meginforsendur eru
fyrir velgengni rithöfundar: hæfi-
leikar, verkkunnátta og afstaða.
Hæfileikar eru meðfæddir en þó
fer því fjarri að allir sem hafa
hæfileika nái árangri. Skortur á
verkkunnáttu verður þeim að falli.
í fyrirlestrinum verður fjallað um
mikilvægi verkkunnáttu og við-
horfa fyrir virkni rithöfunda og
útgáfu verka þeirra.
W.D. Valgardson er þekktur
rithöfundur í Kanada og hefur
gefið út fjölda bóka. Nýjasta
skáldsaga hans „The Girl with the
Botticelli Face“ hefur vakið mikla
athygli og kemur hún út á íslensku
í haust. Hann hefur kennt ritlist
(creative writing) í háskólum í
Bandaríkjunum og Kanada undan-
farin 25 ár. Meðal nemenda hans
er W.P. Kinsella, höfundur skáld-
sögunnar „Shoeless Joe“ sem
kvikmyndin „Field of Dreams“ var
byggð á.
Fyrirlesturinn er öllum opinn.
Gítartónleikar
Kristjáns
KRISTJÁN Eldjárn, gítarleikari,
heldur tónleika á Jazzbarnum í
kvöld fimmtudag ásamt Tómasi R.
Einarssyni og Einari Scheving.
Á efnisskránni verða ýmis jazz-
verk, jafnt ný sem notuð. Tónleik-
arnir hefjast klukkan 22 og er öllum
heimill aðgangur meðan húsrúm
leyfir.
LETTAR hafa stundum verið kall-
aðir þjóðin syngjandi. Vel á fjórða
hundrað kóra starfa í Lettlandi og
því er haldið fram að Lettar, sem
aldrei hafa verið í kór, séu teljandi
á fíngrum annarrar handar. Kór-
söngur gegndi mikilvægu hlutverki
við varðveizlu þjóðarvitundar Letta
á Sovéttímanum og sjálfstæðisbar-
áttan á árunum 1988-1991 var
kölluð „byltingin syngjandi". Það
er því ekki að furða að fyrsta stór-
verkefni hins nýendurreista menn-
ingarmálaráðuneytis Lettlands sé
endurbygging Ríkisóperunnar í
Riga. Henni var lítill sómi sýndur
á meðan Lettland var hemumið
af Sovétríkjunum, en hið rúmlega
aldargamla óperuhús verður opnað
að nýju með hátíðartónleikum 23.
september næstkomandi.
„Við Lettar verðum að endur-
reisa allt þjóðfélagið, menningarlíf-
ið líka. Þess vegna fannst mér
þetta rétti staðurinn til að hitta
ykkur,“ segir Janis Dripe, menn-
ingarmálaráðherra Lettlands, en
hann bauð norrænum blaðamönn-
um til fundar á sviði Ríkisóperunn-
ar, innan um urmul af iðnað-
armönnum sem eru að leggja síð-
ustu hönd á skreytingu áheyrenda-
salarins. Ráðherrann brýnir raust-
ina til að yfirgnæfa hamarshöggin
og greinir frá því að stór hluti
framlaga stjómvalda til menning-
armála fari til að ljúka óperubygg-
ingunni. Á næstu tveimur árum
verði lokið við viðbyggingu við
óperuhúsið, til þess að hægt sé að
mæta ströngustu kröfum nútímans
um tæknibúnað, aðstöðu fyrir fatl-
aða og fleira slíkt.
Endurreisn ópemhússins kostar
hátt í tvo milljarða íslenzkra króna.
Þar af kemur um 1% frá Lettum,
sem hröktust í útlegð á Vesturlönd-
um eftir að Sovétríkin hernámu
Eystrasaltsríkin árið 1940.
Næsta stórverkefni í menning-
armálum verður bygging þjóðar-
bókhlöðu, sem á að rúma átta
milljón bindi.
Menningarlíf á krossgötum
Dripe, sem er arkítekt á fertugs-
aldri og stendur utan flokka, segir
lettneskt menningarlíf að mörgu
leyti standa á krossgötum. „Und-
anfarin fimmtíu ár höfum við orðið
að veijast rússneskum menningar-
áhrifum úr austri. Sönghátíðirnar
voru mikilvægur þáttur í þeirri
vamarbaráttu. Nú hafa flóðgáttir
menningaráhrifa úr vestri hins
vegar opnazt og við megum ekki
láta vestræna menningu flæða yfir
okkur heldur.“
Ráðherrann segir það áhyggju-
efni að af þeim kvikmyndum, sem
sýndar vom í lettneskum kvik-
myndahúsum á síðasta ári, hafi
77% verið amerískar. Um 8% hafi
verið samvinnuverkefni lettneskra
kvikmyndagerðarmanna og er-
lendra aðila, en aðeins 0,7% fram-
leiddar af Lettum eingöngu. Hlut-
föllin séu svipuð í dægurtónlist-
inni, sem seld er í verzlunum og
leikin í útvarpi.
MYNPHST
Listhús 39
MÁLVERK
Sigurborg Jóhannsdóttir. Opið frá
kl. 10-18 virka daga, laugardaga kl.
12-18, sunnudaga kl. 14-18. Aðgang-
ur ókeypis.
EFTIR að hafa gert litsterkum
og hrifamiklum dúkum Eiríks
Smith og blæbrigðaríkum grátóna-
heildum Lu Hong skil, freistast
listrýnirinn til að fara í saman-
burðarfræði við skoðun hinna hráu
dúka Sigurborgar Jóhannsdóttur í
Listhúsi 39 í Hafnarfirði.
Það er nefnilega líkast til sem
ungir álíti að þeir þurfí enga undir-
stöðumenntun til að munda pens-
ilinn og þannig er Sigurborg út-
skrifuð úr grafíkdeild MHÍ, en sýn-
ir svo málverk (!) á sinni fyrstu
sýningu. Að vísu sýndi hún í Hlað-
varpanum á sl. ári, en sýningar þar
em svo stijálar og oft undarlega
ANNIE KIRKWOOD
sem tók á móti skilaboðum fyrir bókina
Boðskapur Maríu til mannkynsins
áritar bókina í versluninni Betra Líf í
Borgarkringlunni á morgun milli kl. 16 og 18.
Sérstakt afsláttarverð af þessu tilefni.
Annie heldur fyrirlestur í Háskólabíói næstkomandi
laugardag og hefst hann kl. 14.00.
Fyrirlesturinn er um:
Væntanlegar
heimsbreytingar samkv.
skilaboðum frá Maríu.
Einnig námskeifi
á Hótel Loftleiðum sunnudaginn
17. sept. frá kl. 10-17 sem ber heitið:
- Hvernig á að undirbúa sig fyrir
væntanlegar heimsbreytingar og
upplifa 1 .OOO ár friðar -
Forsala aðgöngumiða á fyrirlesturinn og skráning á
námskeiðið eru í versluninni Betra Líf í
Borgarkringlunni, sími 581 1380.
Miðasala í Hákskólabíói frá kl. 13.00 fyrirlestrardaginn.
BYGGINGAKRANAR gnæfa enn yfir óperuhúsið í Riga. Hundr-
uð iðnaðarmanna leggja kapp á að gera húsið tilbúið fyrir há-
tiðatónleikana, sem haldnir verða síðar í mánuðinum.
Morgunblaðið/Ólafur Þ. Stephensen
JANIS Dripe, menningarmálaráðherra Lettlands, heldur blaða-
mannafund í áhorfendasal Ríkisóperunnar í Riga.
Samstarf við Norðurlöndin
Dripe segist binda vonir við sam-
starf við Norðurlöndin í þessum
efnum. Hann vilji gjarnan stuðla
að því að auka hlutfall norræns
menningarefnis og efnis frá hinum
Eystrasaltsríkjunum í kvikmynda-
húsum og ljósvakamiðlum.
Tveir ijölþjóðlegir listviðburðir,
sem haldnir voru í Lettlandi í sum-
ar, bera vott um þessa viðleitni
ráðherrans. Annars vegar var
haldið mót kóra frá Norðurlönd-
unum og Eystrasaltsríkjum í Lett-
landi júlí síðastliðnum og tók Kam-
merkór Langholtskirkju þátt í því
fyrir hönd Islands. Þá er nýlokið
norrænni kvikmyndaviku í Riga,
þar sem íslenzku kvikmyndirnar
Skýjahöllin og Sódóma Reykjavík
voru sýndar fyrir troðfullu húsi.
Landslag
og fuglar
að þeim staðið, að það tekur varla
nokkur eftir þeim er svo er komið.
Fæstum af eldri kynslóðum
málara kom til hugar að kveða sér
hljóðs fyrr en eftir margra ára nám
og gerði það margur af hálfum
hug, enda var þeim innprentað hve
málaralistin væri harður skóli og
hér þýddi ekkert annað en að gefa
sig alla, og að ekki væru til neinar
málamiðlunarlausnir.
Auðvitað eru til undantekningar
frá reglunni og þá einkum ef við-
komandi er bernskur að upplagi
og málar af fingrum fram. En vel
að merkja eru slíkir á stundum
gæddir ákveðinni tæknivitund sem
þeir víkka smám saman út og per-
sónugera.
Þetta má gjarnan koma fram,
því svo langur vegur er frá vinnu-
brögðum Eiríks og Lu Hong og
þess sem við blasir í Listhúsi 39,
að rýnirinn fær ekki orða bundist,
einkum vegna þess að hér er um
kennara í myndmennt að ræða.
Að sjálfsögðu er öllum frjálst
að mála, en einhver grunnþekking
þarf að vera til staðar í verkum
þeirra er koma fram opinberlega
og það sem mikilvægara er, auð-
mýkt gagnvart listmiðlinum.
Hæfileikar eru ekki nóg, því listin
er 95 prósent vinna, og ekki efast
ég um að Sigurborg kunni að
hafa þá dijúga til að bera, en það
kemur einfaldlega takmarkað
fram í þeim hrjúfu dúkum sem
hún hefur kosið að kynna að þessu
sinni.
Tvær myndir skera sig þó úr sem
eru „Dagur til að deyja“ (2), sem
ber í sér viss jarðmögn, og „Rauð-
ir fuglar" (7), sem er kröftug í lit-
rænni útfærslu.
Bragi Ásgeirsson