Morgunblaðið - 20.09.1995, Blaðsíða 2

2 B MIÐVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Líkur eru á vaxandi sókn
Spánveria í úthafskarfann
Þrír spænskir togarar með
íslenzk troll nú á miðunum
ÞRIR spænskir
frystitogarar
eru nú á úthafs-
karfamiðunum
á Reykjanes-
hrygg utan 200 mflna markanna. Þeir eru með risatroll frá Hampiðj-
unni og hafa menn frá fyrirtækinu verið að kenna þeim tökin á veiðar-
færinu. Veiðarnar hafa gengið misvel, en Guðmundur Sævarsson, starfs-
maður Hampiðjunnar, sem var um borð í einum togaranna, segir að
Spánveijarnir séu búnir að ná tökum á trollinu og hafi fengið ágætis höl
í síðustu viku. Togararnir verða væntanlega við þessar veiðar fram í
desember. Verði árangur þeirra talinn viðunandi, er fleiri togara frá
Spáni að vænta á næstu karfavertíð. Portúgalir eru þegar komnir í
þessar veiðar og frétzt hefur af áhuga íra á þessum veiðum á næsta ári.
Guðmundur Sævarsson, starfs-
maður Hampiðjunnar, var um borð
í togaranum Puente Sabaris, til
að kenna Spánveijunum meðferð
Gloríu-trollsins. Hann segir að
Spánveijarnir séu búnir að ná tök-
um á notkun trollsins, en togarinn
sé gamaldags og fremur illa tækj-
um búinn, sem valdi nokkrum
örðugleikum við að taka svona
stór troll.
Stjórn verði komið á veiðarnar
Guðmundur segir að þeir haus-
skeri og slógdragi karfann fyrir
heilfrystingu eins og íslenzku skip-
in og þar sé ekki bræðsla um borð.
„Ég hef margsinnis vakið á því
athygli að skip frá Evrópusam-
bandinu og þá ekki sízt spænsk
skip, auki sóknina á Reykjanes-
hrygginn. þess vegna munum við
leggja á það mikla áherzlu á árs-
fundi NEAFC (fískveiðinefnd
Norðaustur-Atlantshafsins) í nóv-
ember, að samþykkt verði að koma
á stjóm á veiðunum. Jafnframt að
viðurkenndur verði sérstakur rétt-
ur strandríkja í því efni. Það er
of snemmt að dæma um, hvort
slíkri stjórnun verði komið á, þegar
á næstu vertíð, en við munum
leggja áherzlu á að slíkar ákvarð-
anir verði teknar sem fyrst.
Munum fylgja kröfum
okkar eftir
Við hófum máls á þessu á síð-
asta ársfundi. Þá var málinu skot-
ið á frest enda mætti það andstöðu
margra aðildarþjóðanna. Við mun-
um fylgja kröfum okkar eftir á
næsta fundi. Niðurstaðan frá út-
hafsveiðiráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna styrkir stöðu okkar í bar-
áttunni fyrir ábyrgri stjórnun á
þessu svæði verulega," segir Þor-
steinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra.
Aðspurður um álit á sölu veiðar-
færa til spænsku togaranna segir
Þorsteinn, að við getum ekki hindr-
að slík viðskipti. Sjálfsagt mætti
einnig reikna með því að aðrir
nytu þá góðs af þessum viðskiptum
en íslenzk fyrirtæki. „En aðalatrið-
ið er að okkur takist að koma á
ábyrgri veiðistjórn á þessum mikil-
vægu fiskimiðum,“ segir Þor-
steinn.
Ekki hægt að hlnda viðskipti
af þessu tagl
Guðmundur Gunnarsson, sölu-
stjóri Hampiðjunnar, segir að sjálf-
sagt sé að nýta sér þá möguleika
að selja útlendingum, jafnt sem
íslendingum veiðarfæri, þó þeir séu
að stunda veiðar á úthafskarfa. „Ef
við seljum þeim ekki þessi veiðar-
færi gera aðrir það einfaldlega, svo
veiðarnar stunda þeir eftir sem
áður. Við eigum í harðri sam-
keppni á þessum markaði til að
mynda við fyrirtæki frá Evrópu-
sambandinu og verðum að standa
okkur í þeirri samkeppni til að
halda velli.
Það er ekki hægt að hindra við-
skipti af þessu tagi. Ekki datt
Norðmönnum í hug að hindra
Simrad að í selja fiskileitar- og
siglingartæki til annarra þjóða og
Þjóðveijar hindruðu ekki Baader í
að selja fiskvinnsluvélar um allan
heim. íslenzk útgerð og íslenzkir
sjómenn hafa verið mjög fljótir að
tileinka sér nýjungar meðal annars
í kaupum á búnaði til veiða og
vinnslu og eru þar í fararbroddi.
Engum dettur í hug að banna sölu
á þekkingu og tæknibúnaði fyrir
sjávarútveg úr landi, því slík sala
skilar sér á margan hátt í auknum
umsvifum hér heima og hafa ís-
lenzku fisksölufyrirtækin til dæmis
notið góðs af sölu veiðarfæra um
borð í erlendu úthafskarfaskipin,"
segir Guðmundur.
Aukin áherzla á
rannsóknir á flatfíski
„ÞAÐ má segja að þessi leiðangur sé beint framhald af aukinni
áherslu stofnunarinnar á rannsóknir á flatfiskum," segir Björn
Ævar Steinarsson, Ieiðangurssljóri. Nýlega var farinn flatfiskaleið-
angur á vegum Hafrannsóknastofnunarinnar, þar sem aflað var
almennra líffræðilegra upplýsinga um flatfiska.
„Ástæðan er sú að rannsóknum á flatfiskum hefur lítið verið sinnt
á undanfömum árum, en á sama tíma hefur sókn í þessa stofna
aukist verulega." Hann segir að aflað hafi verið gmnnupplýsinga
um vöxt, kynþroska, stærðar- og aldursdreifingu flatfiska.
„Lögð var áhersla á tegundir sem lítt hafa verið rannsakaðar
hingað til, eins og sandkola, skráflúra, langlúru og þykkvalúru,"
segir Björn. „Við merktum líka töluvert af þessum tegundum, en
það hefur ekki verið gert áður og því lítið vitað um ferðir þeirra."
Leiðangurinn var farinn 4.-13. september með Árna Friðrikssyni
og fóm rannsóknimar fram í Faxaflóa og við suðurströndina. Björn
segir að fyrst og fremst hafi um gagnaöflun verið að ræða: „Niður-
stöður úr merkingum koma ekki í ljós strax og það tekur nokkra
mánuði að vinna úr þeim gögnum sem aflað var.“
Björn vill beina því til sjómanna að vera vakandi fyrir merkjum
í flatfiski og skila þeim til Hafrannsóknastofnunarinnar í þar til
gerðum umslögum sem til eru um borð í mörgum fiskiskipum og
eiga að vera fáanleg á hafnarvogum. Einnig vill hann benda á að
ítarlegar upplýsingar sé að finna í sjómannaalmanaki um hvemig
skila eigi merkjum.
Morgunblaðið/Muggur
BJÖRN Ævar Steinarsson að störfum um borð
í Áma Friðrikssyni.
Segir verksmiðjuframleiðslu
fiskafurða hérlendis líklega
„ÉG HEF þá trú að íslendingar muni
færa sig einu skrefi lengra í fram-
leiðsluferlinu með því að hefja fram-
leiðslu á verksmiðjuframleiddum
fiskafurðum. Ástæðan fyrir því að þetta
er tímabært núna en ekki t.d. fyrir 20
árum er sú að miklar framfarir hafa
orðið í viðskiptum, upplýsingatækni, fjarskiptatækni, samgöngum og flutningatækni. Sú
þróun mun halda áfram.“ Það er Svavar Svavarsson, framleiðslustjóri Granda hf. sem reif-
ar þessa skoðun sína í nýútkomnu fréttabréfi Granda hf., en til þessa hefur slík vinnsla
ekki þótt henta hérlendis.
Framleiðslustjóri Granda
býst við aukinni sérhæfingu
í íslenzku fiskvinnslunni
„Þetta gerir okkur kleift að staðsetja okkur
þar sem við viljum selja framleiðsluvörur okkar.
Hvar sem markaðurinn er í heiminum getur við
alltaf staðsett okkur í honum miðjum. Rökin
fyrir því að háþróuð vinnsla úr fiski þurfti að
vera nálægt markaðnum vega ekki eins þungt
og áður og þau verða sífellt léttvægari.
Það er ekkert sem segir að fiskréttaverk-
smiðja á Jótlandi eigi meiri möguleika en fisk-
réttaverksmiðja á íslandi,“ segir Svavar í frétta-
bréfinu.
Fiskvinnslufyrirtæki framtíðarinnár
Þá er Svavar spurður álits þróun í verkefnum
og stærð fískvinnslufyrirtækja: „Ætla má að físk-
vinnslufyrirtæki í framtiðinni verði aðallega
tvenns konar. í fyrsta lagi verða hér smáfyrir-
tæki með takmarkaða tæknivæðingu. Þau stunda
frumvinnslu, svo sem saltfískverkun, vinnslu
ferskfískflaka og ýmissa sérvinnslu. Mörg þess-
ara smáfyrirtækja hafa sprottið upp með tilkomu
fiskmarkaðanna og eiga framtíð fyrir sér.
I öðru lagi verða hér mjög tæknivædd stór
fyrirtæki, bæði í frumvinnslu og verksmiðju-
framleiðslu, með mjög sérhæfðar vinnslueining-
ar. Fjárfestingar í dýrum tækjabúnaði kalla á
stór og sterk fyrirtæki. Til þess að nýta þessa
fjárfestingu þarf að tryggja stöðugt hráefni,
vinna á vöktum allan sólarhringinn og framleiða
verðmætari vörur með lágmarks tilkostnaði."
Svavar sagui að þessi breyting færði meiri
vinnslu inn í landið og yki verðmæti framleiðsl-
unnar. Ekki er að vænta að störfum fjölgi sam-
svarandi vegna mikillar tæknivæðingar en með
þessu tækist m.a. að snúa vörn í sókn. „Fyrir-
tækin hafa aukið tengsl sín við markaðinn. Það
má segja að mörg fiskvinnslufyrirtæki séu nú
meira markaðsdrifin en framleiðsludrifin eins
og var áður. Þetta er forsenda fyrir góðum
árangri."
„Vonandi
einsdæmi“
• „ÉG TEL það nyög slæmt
mál að erlendur Hskkaup-
andi geti keypt veiðiheim-
ildir hér og haft menn í
vinnu við að veiða fyrir sig
og vinna og láta afhenda
sér það á einhverju verði,
sem hann ákveður sjálfur,“
segir Kristján Ragnarsson,
framkvæmdastjóri LÍÚ, í
samtali við Verið. „Við
erum ekki sjálfs okkar ráð-
andi um afhendingu afurð-
anna og verð áþeim.“
Fyrirtækið Osvör í Bol-
ungarvík hefur orðið upp-
víst að því að selja þýzku
fyrirtæki aflaheimildir í ís-
lenzkri fiskveiðilögsögu og
teya íslenzk stjórnvöld að
þar sé brotið gegn lögum
um fjárfestingu útlendinga
í sjávarútvegi á íslandi.
Rannsókn málsins er lokið
og hefur það verið sent rík-
issaksóknara.
„Það er fyrst og fremst
Ósvör, sem selur heimild-
irnar, sem þarna á hlut að
máli. Þeir, sem á eftir komu
í þessum leik, virðast ekki
hafa áttað sig á iagalegum
skyldum sínum í þessu efni;
að koma ekki nálægt við-
skiptum af þessu tagi. Ég
vona að þetta sé einsdæmi
og það má ekki endurtaka
sig. Ég hef ekki heyrt af
öðrum dæmum af þessum
toga. Að vísu hefur verið
um það talað, að erlendir
umboðsaðilar við ferskfisk-
sölu hafi verið að hvetja til
viðskipta við sig með ýms-
um hætti. Slík viðskipti
tíðkast ekki lengur, þvi
áhættan af þeim er miklu
meiri en mögulegur ábati
af þeim,“ segir Krislján
Ragnarsson.
Kvótamisferli
upplýst
í Olafsvík
• SKIPSTJÓRAR á króka-
bát og dragnótarbát frá
Ólafsvík hafa orðið uppvísir
að kvótamisferli. Var um
tveimur tonnum af afla
dragnótarbátsins komið um
borð í krókabátinn úti á sjó,
sem síðan landaði fiskinum
sem eigin afla. Mál þeirra
verður 6ent ríkissaksóknara
næstu daga og hefur Fiski-
stofa farið fram á að bát-
arnir verði sviptir veiði-
I frétt frá Fiskistofu seg-
ir að grunsemdir um ólög-
legt athæfi haf i vaknað um
miðja síðustu viku. Farið
hafi verið fram á rannsókn
hjá sýslumanninum í
Stykkishólmi og var málið
rannsakað af lögreglunni í
Ólafsvík og lögfræðingi
Fiskistofu. Fyrir liggur
játning beggja skipstjór-
anna þess efnis að samtals
hafi tvö tonn verið færð
milli báta úti á sjó og þeim
siðan landað sem afla
krókabátsins. Aflanum var
landað tvívegis, dagana 13.
og 14. september. I fyrra
skiptið var lagt upp i Ólafs-
vík en á Rifi í það síðara.
Málið telst að fullu upp-
lýst og mun sýsJumaðurinn
í Stykkishólmi senda það til
ríkissaksóknara næstu daga
og jafnframt mun væntan-
lega tekin ákvörðun um
veiðileyfissviptlngu viðkom-
andi báta af sjávarútvegs-
ráðuneytinu á næstunni, en
Fiskistofa hefur vísað því
til ráðuneytisins.