Morgunblaðið - 22.09.1995, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
SYFI-fréttir
Á UNDANFÖRN-
UM mánuðum hafa
verið í fjölmiðlum
miklar umræður um
málefni Slysavarnafé-
lags íslands og þá sér-
staklega vegna starfs-
mannamála. Margir
hafa velt því fyrir sér
hvað sé í raun og veru
að gerast innan vé-
banda SVFÍ því þegar
slík umræða kemur
upp á yfirborðið þá sé
jafnan nokkuð á und-
an gengið sem skýrir
málið.
Á landsþingi SVFÍ
sem haldið var í Hafnarfirði á
vordögum 1992 var Einar Sigur-
jónsson kjörinn forseti félagsins
og voru ekki allir á eitt sáttir við
þá skipan mála. í framhaldi af
kjöri Einars sem forseta ákvað
þáverandi framkvæmdastjóri að
láta af störfum hjá félaginu og
hverfa til annarra starfa.
Fljótlega var auglýst eftir nýj-
um framkvæmdastjóra og bárust
nokkrir tugir umsókna um starfíð
og voru þar á meðal margir hæfir
einstaklingar. Eftir að umsóknirn-
ar höfðu verið til skoðunar hjá
stjóm félagsins í nokkurn tíma var
ákveðið að ráða núverandi fram-
kvæmdastjóra, Esther Guðmunds-
dóttur, til starfsins. Þessi ákvörð-
un mun hafa verið tekin eftir að
utanaðkomandi aðili hafði haft
samband við menn innan stjórnar
til ,að hafa áhrif á ákvörðunartöku
í málinu. Nokkrir stjórnarmenn og
þá einkum menn innan fram-
kvæmdaráðs félagsins töldu að
með þessari ráðningu væri verið
að tryggja félaginu beinan aðgang
að æðstu stjóm björgunarmála í
landinu og jafnframt að tryggja
félaginu yfírburðastöðu í neyðar-
símamálinu, þ.e. að greiða fyrir
því að félaginu yrði falin rekstur
Guðbjörn Ólafsson
í margar gerðir bíla
Mjög gott verð.
neyðarnúmerins 112.
Fljótlega eftir að
hinn nýi fram-
kvæmdastjóri tók við
störfum fóra að koma
upp alvarleg sam-
skiptavandamál inn-
anhúss í höfuðstöð-
vum félagsins á
Grandagarði 14.
Framkvæmdastjórinn
virti ekki þær stjóm-
unarlegu boðleiðir
sem uppsettar voru í
ráðningarsamningum
starfsmanna, gekk
framhjá yfírmönnum
er hann hafði afskipti
af undirmönnum þeirra og miðlaði
ekki þeim upplýsingum sem nauð-
synlegar voru til þess að starfsem-
in gengi snurðulaust fyrir sig.
Ekki er vitað til þess að fram-
kvæmdastjórinn hafi leitað eftir
því að stjórnkerfi félagsins yrði
breytt til samræmis við upptekna
stjórnunarhætti.
Starfsmenn sem ræddu þau
vandamál sem upp voru komin við
einstaka stjórnarmenn töluðu jafn-
an fyrir daufum eyram.
Fljótlega fór svo að koma í ljós
að þeir starfsmenn sem höfðu
sjálfstæðar skoðanir og létu þær
í Ijós vora ekki taldir æskilegir
lengur og var þá markvisst farið
að ganga fram hjá þeim og snið-
ganga í starfí. Eðlileg skoðana-
skipti og rökræður um leiðir urðu
hættulegar starfsöryggi manna.
Hinn 20. október 1994 hófst
atlagan að „óæskilegum“ starfs-
mönnum með brottvikningu deild-
arstjóra björgunardeildar félags-
ins fyrir þær sakir að hann var
trúr því verkefni sem hann hafði
hjá félaginu, þ.e. stóð vörð um
hagsmuni björgunarsveita þess og
vildi efla björgunarþáttinn í starfí
félagsins. Allir starfsmenn félags-
ins utan tveir, framkvæmdastjór-
inn og leiðbeinandi sem nýlega
hafði hafíð störf hjá Slysavarna-
skóla sjómanna, mótmæltu þessari
brottvikningu harðlega og lýstu
áhyggjum sínum yfír þeirri skerð-
ingu á starfsöryggi sem við blasti
að uppteknum þessum nýju stjóm-
arháttum. Fljótlega kom svo í ljós
að aftökulistinn var lengri.
Forystu af hálfu stjórnar í þeim
aðgerðum, sem á eftir fylgdu,
höfðu í fýrstu framkvæmdastjór-
inn, forseti félagsins, Gunnar Tóm-
asson, fyrsti varaforseti og Garðar
Eiríksson gjaldkeri, en fljótlega
kom fram að við forystu höfðu tek-
ið gjaldkeri og fyrsti varaforseti.
Kom nú berlega í ljós að forsetinn
var ekki starfinu vaxinn, hann
hafði ekki næga yfirsýn yfír starf-
semina, gerði sér ekki grein fyrir
eðli og orsökum þeirra vandamála
sem upp vora komin og gat ekki
sætt ólík sjónarmið né veitt þá for-
ystu sem nauðsynleg var. Fyrsti
varaforseti og gjaldkeri höfðu tekið
forastuna og gerst sérstakir tals-
menn stjómar en af skoðunum for-
seta bárast engar fregnir.
Nú hefur þremur starfsmönnum
verið sagt upp störfum og tveir
hafa sagt upp störfum sjálfír og
era þeir allir hættir nema einn sem
hættir í lok september. Sjötti
starfsmaðurinn sætir nú þegar
þetta er skrifað sérstökum refsiað-
gerðum yfírboðara sinna vegna
greinar eftir hann „Tilkynninga-
skylda - svar til Einars Siguijóns-
sonar“ sem birtist í Morgunblaðinu
19. ágúst sl. Ekki er ljóst hveijar
lyktir verða á hans máli. Þremur
starfsmönnum var ekki gefinn
kostur á að vinna út samnings-
bundinn uppsagnarfrest. Til þessa
hefur þessi vandræðagangur
framkvæmdaráðs í samskiptum
við starfsmenn félagsins kostað
það 2,5-3 milljónir króna í laun
Þeir starfsmenn sem
höfðu sjálfstæðar skoð-
anir og létu þær í ljós,
-----------------------
segir Guðbjörn Olafs-
son, voru ekki taldir
æskilegir lengur.
til starfsmanna fyrir uppsagnar-
fresti er starfsmönnum sem hættu
störfum var meinað að vinna svo
og vegna miskabóta o.fl.
Þeim starfsmönnum sem vikið
hefur verið fyrirvaralaust frá
störfum hefur að sjálfsögðu ekki
gefíst neitt svigrúm til að miðla
til eftirmanna sinna upplýsingum
varðandi það starf sem horfið var
frá, þannig að með þessum starfs-
mönnum hefur horfið frá félaginu
mikið magn þekkingar og starfs-
reynslu. Sérstaklega hefur þetta
komið hart niður á björgunardeild
félagsins, þar sem þaðan hafa
horfíð frá störfum starfsmenn með
yfirgripsmikla þekkingu á björg-
unarmálum, málefnum kafara,
áfallahjálp og rekstri og þróun
Tilkynningaskyldu ísl. skipa, t.d.
er þegar komin upp sú staða að
félagið hefur misst niður þá for-
ystu sem það hafði um uppbygginu
og þróun sjálfvirkrar tilkynninga-
skyldu. Grein Einars Siguijóns-
sonar forseta félagsins í Morgun-
blaðinu 3. ágúst sl. er sorglegt
dæmi um afleiðingar þessa.
Hér hefur stjórn félagsins sýnt
vítavert gáleysi, því ein af frum-
skyldum stjórnarinnar hlýtur að
teljast vera það að standa vörð
um þá þekkingu og reynslu sem
til staðar er innan félagsins hvort
sem í hlut eiga starfsmenn eða
félagsmenn.
í lögum félagsins þar sem fjall-
að er um tilgang þess er efst á
lista þetta markmið: „Að sporna
við hverskonar slysum og vinna
að því að hjálpa þeim sem lenda
í háska.“ Hver sú athöfn stjórnar
sem veikir þetta markmið er víta-
verð og er það lífsspursmál fyrir
Slysavarnafélag íslands og alla
þá sem kunna að þurfa á aðstoð
þess að halda í framtíðinni að slíkt
atferli stjórnar félagsins leggist
af hið allra fyrsta.
Innan deilda og björgunarsveita
félagsins eru hundruð manna og
kvenna sem leggja af mörkunum
óhemjumikið sjálfboðaliðastarf
auk þess sem margir björgunar-
sveitarmenn verða af tekjum þeg-
ar þeir taka þátt í björgunarstörf-
um sem tíðum koma upp á þeirra
vinnutíma. Ekki hafa komið fram
neinar kröfur um að mönnum sé
bætt slíkt tekjutap.
Forseti félagsins hefur farið
fram á það að vera launaður í
hálfu starfi fyrir félagið og innan
stjórnar þess er nú til umræðu að
launa stjórnarmenn sérstaklega
fyrir þeirra stjórnarstörf og fínnst
nú ýmsum að stjórnarfólk sé nú
farið að ljarlægjast hinn almenna
félagsmann nokkuð mikið og ótt-
ast að með þessu sé vegið að sjálf-
boðaliðastarfinu.
Vegna þess sem hér að framan
hefur verið rakið hafa ýmsir fé-
lagsmenn vakið máls á því að
nauðsynlegt sé að boða nú þegar
til aukalandsþings til að fjalla um
þá stöðu sem félagið er komið í
og leita leiða til úrbóta. Eðlilegt
væri að ef meira en helmingur
deilda og björgunarsveita félags-
ins færu fram á að boðað yrði til
aukalandsþings þá sé það gert.
Lög félagsins eru hinsvegar þeim
annmörkum háð að einungis
stjórn félagsins getur boðað til
aukalandsþings en innan stjórnar
er ekki vilji til þess. Tíminn fram
til næsta reglulegs landsþings
sem verður í maí 1996 getur
reynst félaginu dýrkeyptur ef
núverandi stjórn þess snýr ekki
af þeirri braut sem hún hefur
markað sér.
Skylt er að fram komi að innan
stjómar félagsins er minnihluti
sem lagst hefur gegn þeim stjórn-
arháttum sem að framan er lýst.
Höfundur erfyrrv. skrifstslj.
SVFÍ.
Samkeppni krefst
betra skattkerfis
sem
AÐ undanförnu hef-
ur samkeppni stórauk-
ist á íslandi. Sam-
keppni milli fyrirtækja
innanlands hefur auk-
ist og aðrar atvinnu-
greinar sem ekki áttu
áður í erlendri sam-
keppni eru nú orðnar
samkeppnisgreinar.
Dæmi um þetta er
byggingariðnaður og
ýmsar þjónustugreinar
svo sem á sviði fjár-
mála, samgangna og
vátrygginga. Reyndar
hefur almenningur á
íslandi ekki notið sem
skyldi þeirra tollalækkana
samið var um t.d. í EES-samningn-
um, því íslensk stjórnvöld ákváðu
að mæta tollalækkunum með
hækkun vörugjalda og allir þekkja
íslensku útfærsluna á GATT-samn-
ingnum sem tryggja átti aukin við-
skipti og tollalækkanir á landbún-
aðarvörum.
Vitað er og viðurkennt að þeir
sem keppa þurfa að standa jafnt
að vígi. Þegar þjóðfélag okkar er
að mestu opið fyrir samkeppni á
flestum sviðum er þess vegna höf-
uðnauðsyn að starfsskilyrði ís-
lenskra fyrirtækja séu ekki lakari
en keppinautanna. íslensk stjórn-
völd virðast þó hafa átt erfitt með
að skilja að innganga okkar í EFTA
kallaði á bætt starfsskilyrði fyrir
iðnaðinn en skilningur á þessu virð-
ist nú fara vaxandi eftir því sem
samkeppnisgreinunum fjölgar og
samkeppnin eykst.
Samkeppni um framleiðslu,
fjármagn og fólk
Þótt skattlagning sé ekki sam-
ræmd í löndum ESB og EES-
samningurinn fjalli ekki um
skattamál er augljóst að á opnum
innri markaði eru einstök lönd í
rauninni í samkeppni um fram-
leiðslu, fjármagn og fólk. Ef skatt-
ar hér eru óhagstæðari en í öðrum
löndum verða okkar fyrirtæki und-
ir í samkeppninni og framleiðslan
flyst úr landi. Samkeppni um er-
Sveinn Hannesson
lenda fjárfestingu er
hörð og þar skipta
skattarnir höfuðmáli.
Ef okkar framleiðsla
verður undir og fjár-
magnið leitar annað
glatast störfin og
fólkið flytur úr landi.
Þótt talsvert hafi
áunnist í því að laga
íslenska skattkerfið að
því sem gerist og
gengur í nágranna- og
samkeppnislöndum
okkar er þó enn margt
ógert og því miður
miðar allt of hægt því
allar tafír á nauðsyn-
legum úrbótum skaða okkur sjálf.
Ég nefni hér sem dæmi að það olli
íslensku atvinnulífí ómældu tjóni
að það skyldi taka stjórnvöld tvo
áratugi að uppfylla loforðið, sem
gefíð var við inngöngu okkar í
EFTA, að taka upp virðisaukaskatt
í stað söluskatts.
Það er úreltur og háska-
legur hugsunarháttur,
segir Sveinn Hannes-
son, að mismuna megi
einstaklingum eða
atvinnugreinum í
skatta- málum.
Nauðsynlegar breytingar
á skattkerfinu
Einn stærsti gallinn á okkar
skattkerfi er að við búum enn við
tvöfalt kerfí neysluskatta með
tveggja þrepa virðisaukaskatti og
sjö þrepa vörugjaldi sem í reynd
er ekkert annað en gamli söluskatt-
urinn afturgenginn með öllum hans
göllum, mismunun og neyslu- stýr-
ingu. Það er forgangsverkefni að
afnema vörugjaldið eða sameina
það virðisaukaskattinum.
Skoða þarf hiklaust og án tafar
upptöku veiðileyfagjalds en á móti
verði virðisaukaskattur lækkaður
að sama skapi. Lækkun virðisauka-
skatts í átt til þess sem þekkist í
flestum Evrópulöndum myndi
stuðla að betri skattskilum, bæta
skattskil og draga úr svartri at-
vinnustarfsemi sem er mikið og
vaxandi vandamál á þeim sviðum
sem skattheimta er orðin óhófleg.
Úrelt mismunun
milli atvinnugreina
Það er úreltur og háskalegur
hugsunarháttur að mismuna megi
einstaklingum eða atvinnugreinum
í skattamálum eftir ímynduðu mik-
ilvægi þeirra eða skiptingu í sam-
keppnis- og heimamarkaðsgreinar.
Engin atvinnugrein er meira vernd-
uð en íslenskur landbúnaður sem
ber lægra tryggingargjald en t.d.
byggingar- og verktakastarfsemi
sem er iðnaður í harðri samkeppni.
Þessa mismunun ber að afnema og
sama máli gegnir um forréttindi
einstakra starfsgreina og hópa.
Má þar nefna sérstakan sjó-
mannaafslátt, svo ekki sé minnst
á sérstök skattfríðindi sem þing-
menn voru svo einstaklega ósmekk-
legir að úthluta sjálfum sér.
Þróun skattkerfisins
Taka þarf upp markvissa þróun-
arvinnu á sviði skattamála. Sem
dæmi má nefna að ýmsar þjóðir (nú
síðast Danir) hafa tekið upp sér-
staka skattalega hvata til fyrir-
tækja sem stunda rannsóknar- og
þróunarstarf. Einnig má nefna að
dregist hefur úr hófi að samræma
skattalega meðferð mismunandi
sparnaðarforma, sérstaklega í ljósi
þess að hvetja þarf almenning til
aukinnar fjárfestingar í atvinnufyr-
irtækjum.
Skilvirkt og réttlátt skattkerfi
er höfuðnauðsyn fyrir íslensk fyrir-
tæki og einstaklinga. Það kallar á
mikla og markvissa vinnu og þar
má ekkert til spara, enda mun af-
raksturinn skila sér margfalt.
Höfundur er frnmkvæmdastjóri
Samtaka iðnaðarins.