Morgunblaðið - 24.09.1995, Blaðsíða 25

24 SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 1995 25
JHwgmtHftfrlto
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
'STJÓRNARFORMAÐUR
RITSTJÓRAR
KVÖRÐUN FORSÆTIS-
nefndar Alþingis í fyiTadag
um að leggja fram lagafrumvarp í
þingbyijun um skattskyldu þeirra
40 þúsund króna, sem ganga eiga
til greiðslu kostnaðar þingmanna
en áður hafði verið ákveðið að
væru framtalsskyldar en ekki
skattskyldar er rétt og skynsamleg.
Með þessari ákvörðun er komið til
móts við meginatriði þeirrar gagn-
rýni, sem beinzt hefur að þing-
mönnum að undanfömu vegna
kjaramála þeirra.
Alþingismenn hafa alltaf verið
í erfiðri stöðu, þegar kjaramál
þeirra hafa verið til umræðu. Það
á ekki einungis við um þingmenn
hér heldur á það sama við í flestum
ef ekki öllum lýðræðisríkjum i
okkar heimshluta. Það sem fyrst
og fremst olli því uppnámi, sem
orðið hefur undanfarnar vikur er
sú tilfinning almennra skattgreið-
enda, að þingmenn ætluðust til,
að þeir fengju aðra skattameðferð
en almennir borgarar. Nú hefur
því verið lýst yfir að það verði lag-
fært.
Þessar umræður hafa hins vegar
valdið óróa og beint athygli þeirra,
sem gerðu kjarasamningana
snemma árs að því, að aðrir hópar,
sem sömdu síðar hafi fengið um-
talsvert meiri kjarabætur í sinn
hlut. Það er spuming, hvort ákvörð-
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
un forsætisnefndar þingsins dugar
til að lægja þær öldur og ummæli
Benedikts Davíðssonar, forseta
ASÍ, í Morgunblaðinu í dag benda
til að svo sé ekki. Bersýnilegt er,
að reiði launþega síðustu vikur
hefur komið forystumönnum Al-
þýðusambands Islands í opna
skjöldu.
Verkalýðshreyfingin á ekki auð-
velt með að segja kjarasamningum
upp eins og þau ákvæði samning-
anna eru orðuð. Hins vegar á eftir
að koma í ljós, hvort forystumenn
hennar halda því fram, að siðferði-
legur grundvöllur samninganna sé
brostinn. Hættan er auðvitað sú,
að með þeirri óánægju, sem hefur
verið að safnast upp að undanförnu
sé verið að efna til sprengingar í
kjarasamningum að ári liðnu.
Það hefur tekizt ótrúlega vel,
að halda við þau markmið, sem
sett voru í kjarasamningunum í
febrúar 1990. Verðbólgan er í lág-
marki og lífskjör fólks eru hætt
að versna og byijuð að batna, þótt
hægt fari. Það getur skipt sköpum
um framtíðarvelferð þjóðarinnar,
að takist að halda þeim stöðug-
leika, sem hér hefur ríkt það sem
af er þessum áratug.
Þess vegna er þess að vænta,
að með góðra manna ráðum megi
takast að leysa úr þeim ágreiningi,
sem upp er kominn, þannig að
verkalýðshreyfingin geti sætt sig
við kjarasamningana út samnings-
tímabilið.
MIKILVÆG
ÚTGÁFA
I* MORGUNBLAÐINU í GÆR var
frá því sagt, að í undirbúningi
er ný útgáfa tölvuorðasafns á veg-
um orðanefndar Skýrslutæknifé-
lags íslands. Fyrsta tölvuorðasafn-
ið kom út árið 1983 og voru í því
700 orð. Önnur útgáfa kom út
1986 með 2.600 orðum. Nú er gert
ráð fyrir, að í nýrri útgáfu muni
orðafjöldinn tvöfaldast.
í samtali við Morgunblaðið í gær
bendir Stefán Briem, ritstjóri tölvu-
orðasafnsins á, að ör þróun á tölvu-
sviðinu kalli á ný orð og segir: „Nú
er til dæmis mjög ör þróun í notk-
un tölvuneta og þar skjóta upp
kollinum alls konar ný orð. Á með-
an sviðið er nýtt og aðeins sérfræð-
ingar fást við það, þá gengur
kannski að fræðihugtök séu á er-
lendu máli. Um leið og notendahóp-
urinn stækkar þá þarf íslenzk heiti
á hugtökunum."
Sigrún Helgadóttir, formaður
orðanefndar Skýrslutæknifélags-
ins, bendir á annan þátt, sem er
gluggaumhverfið og segir: „Frá
því að það (Tölvuorðasafnið) kom
út hefur gluggaumhverfið orðið
alls ráðandi í stýrikerfum og hug-
búnaði. Ýmsir hafa spreytt sig á
að þýða þau hugtök, sem notuð
eru í gluggaumhverfi. Hér starfa
margir tölvuskólar og margar nýj-
ar kennslubækur á íslenzku hafa
komið út. Það vill oft verða fólki
hjartans mál að nota „sín
orð“ ...Það eru allir sammála um,
að þarna sé samræmingar þörf.“
Tölvunotkun er orðin útbreidd
og á eftir að verða enn ríkari þátt-
ur í daglegu lífi okkar. Það er ein-
faldlega þáttur í stöðugri baráttu
okkar fyrir því að veija íslenzka
tungu og menningu ásókn erlendra
menningaráhrifa að finna góð ís-
lenzk orð yfir allt það sem lýtur
að tölvum og notkun þeirra. Þess
vegna er útgáfa tölvuorðasafns
mikilvæg.
NIÐURSTAÐA
FORSÆTISNEFNDAR
MIG LANG-
• aði aldrei til
að endurtaka það sem
hafði verið gert áður
í bókmenntum okkar.
Þess vegna glímdi ég
við samtalsbækur og
hóf gagnbyltingu gegn ríkjandi hefð
í atómskáldskap. Eg fékk á baukinn
fyrir það en gerði ekkert til. Hlaut
aftur á móti mikið þakklæti fyrir
samtalsbækumar, þær féllu í góðan
jarðveg og urðu metsölubækur.
Þegar maður er ungur rithöfundur
er það takmark í sjálfu sér að gera
allt nýtt og taka út píslarvætti
vegna dirfsku og frumleika ef svo
ber undir. Það sem er vinsælt er
einskis virði, hugsar maður. En
þetta er ekki svona einfalt. Ósáinn
akur er spennandi. Hann er áskor-
un. Kallar á ræktun. En hann er
ekkert merkilegrí en sá vitaðsgjafi
sem skilar árvissri uppskeru. Það
lærist manni með þroska og
reynslu.
Mig langaði ekkert til að skrifa
ævisögur eftir öðrum. Karl ábóti
hafði gert það á sínum tíma og
Sturlungar síðar. Guðmundur G.
Hagalín og Þórbergur höfðu skráð
miklar bókmenntir í þessu formi,
yirka daga, Eldeyjar-Hjalta og séra
Árna. Það yrði ekki betur gert. Og
mig langaði ekki að sigla í kjölfar-
ið. Ævisagan var of kunnuglegt
landslag til þess hún freistaði.
Samtalið var mér eiginlegt. Það
var andstaða kyrrstöðu og stöðnun-
ar. Það var lífið sjálft í allri sinni
dýrð. Það var mitt fyrirheitna land
og mig langaði að kanna það, draga
upp kort af því. Allt stóð þetta í
einhveiju dularfullu sambandi við
ástríðu og skáldlega þörf sem þá
var ófullnægð. Löngun til að glíma
við form og stíl. Minnka bilið milli
talmáls og bókmáls. Þetta var hálf-
meðvituð krossferð gegn stöðnuð-
um bókmálsstíl sem
var í senn stolt okkar
og ijötrar. Ég þóttist
þess fullviss það væri
nauðsynlegt að losa
bókmenntimar úr
læðingi, svo ámátleg
sem samtöl eru einatt í skáldsögum
og leikritum. Það varð einhvern
veginn að brúa ókleifa gjá milli
venjulegs talmáls og þessa hallæris-
lega bókmáls, sem var svo langt frá
eðlilegu tungutaki í skáldverkum.
Það yrði helzt gert með því að rækta
þetta sama talmál í kröfuhörðu
umhverfi bókmennta. Þetta er löng
leið. Bilið milli bókmáls og talmáls
er lengra í íslenzku en flestum tung-
um öðrum.
Samtalsbækumar voru ekki ein-
ungis keppni um vinsældir þótt ég
hafi áreiðanlega sótzt eftir hlýrra
viðmóti en ég átti einatt að mæta
sem ljóðskáld. Þessi grein hefur átt
undir högg að sækja og sumir bók-
menntamenn líta viðtalsbækur enn
homauga vegna þess hvernig þessu
formi hefur verið misþyrmt; eða
ölluheldur hvemig það hefur verið
misnotað í vinsældastreðinu á met-
sölumarkaðnum.
Úr þessum barningi spratt áhugi
minn á leikritinu. Það á sinn vem-
leika einsog annar skáldskapur, en
umgjörðin er í ætt við einskonar
gerviheim, hvaðsem öðru líður.
Sem rithöfundur kann ég bezt
við mig í hlutverki einfarans. En
vona samt það sé eitthvað auðveld-
ara að skrifa samtöl í íslenzkum
leikritum og skáldverkum vegna
þeirra plógfara sem samtalsbækur
hafa skilið eftir, þráttfyrir allt. Og
þar hafa sem betur fer margir lagt
hönd á plóg.
Og þá ekkisízt blaðamenn.
BANDARÍSKA SKÁLD-
• ið Robert Lowell hefur ein-
hvers staðar talað um verk sín eins-
og þau væru opinberun dauðans;
þessi opna bók, segir hann, þessi
opna líkista...
Á ljóðakvöldi vestur í Bandaríkj-
unum minntist hann á reynslu
skáldsins; minninguna og ímyndun-
ina. Gat þess hversu óglögg skil
væru milli minninga og þess sem
við ímyndum okkur eða gerum okk-
ur í hugarlund.
Ég tek undir þessi orð. Skilin eru
afar óljós. Stundum er þessi reynsla
eða óljósa ímyndun pökkuð inní alls-
kyns umbúðir sem veija innihaldið
fyrir hættum frumskógarins einsog
þegar kamelljónið skiptir um lit og
þá er ekki talað um ævisögur eða
augljósa persónulega reynslu höf-
undarins, heldur skáldskap. Þá hef-
ur höfundurinn fundið nokkurn veg-
inn öruggt skjól fyrir hættum skóg-
arins. Eg hef því einungis áhuga á
þessari blekkingu, eða þessum
gerviveruleika, að hann sé ekki
flótti frá lífinu; reynslu okkar. Sú
bók skiptir mig litlu máli sem er
ekki einhvers konar ferðalag inní
mikilvægi mannsins þarsem hann
stendur oft og einatt vamarlítill í
heldur nöturlegu umhverfi sínu.
Blaðamennska hefur ávallt gegnt
því mikilvæga hlutverki í lífi mínu
að sjá til þess það sé alltaf nóg
rafmagn á geymnum einsog ég
minnti Jónínu Leósdóttur á þegar
hún talaði við mig fyrir Helgarpóst-
inn um smásögurnar í Konunginum
af Aragon.
Þegar geymirinn tæmist er ekki
hægt að hringja í BSR og biðja þá
um að senda sér mann með kapal.
Minn kapall er blaðamennskan. Og
hún er því nauðsynlegri sem skáld-
ið hefur meiri tilhneigingu til að
hverfa bak við þá andlegu klaustur-
múra sem geta verið freistandi skjól
í köldum næðingum. M
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
Morgunblaðið/Einar Falur
„Það væri
skemmtilegt
rannsóknarefni
að finna út hvaða
stjórninálamaður
eða stjórnmála-
menn fluttu svona
ræður á því 30 ára
tímabili, sem Jak-
ob F. Asgeirsson
fjallar um í fyrr-
nefndri bók sinni.
Ekki skal dregið
í efa, að Tómas
Björnsson hefur
fengið að heyra
það á sínum tíma,
þegar hann gerði
athugasemdir við
leyfaúthlutun
vegna húsabygg-
inga fyrir tæpri
hálfri öld, að t.d.
útboð á bygging-
arleyfum mundi
verða „nýr baggi
á rekstrinum“ og
leiða til „stöðnun-
ar“ í byggingar-
iðnaði.“
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 23. september
SL. MIÐVIKUDAG FÓRU
fram athyglisverðar um-
ræður á fundi, sem Verzl-
unarráð íslands efndi til
um samkeppni í landbún-
aði. Þar komu m.a. fram
ólík sjónarmið varðandi þá
aðferð, sem var viðhöfð við
úthlutun innflutningsleyfa fyrir kjötvörur,
sem nú er heimilt að flytja inn í takmörkuð-
um mæli skv. GATT-samningum. Óskar
Magnússon, forstjóri Hagkaups, lýsti þeirri
skoðun, að sú aðferð að bjóða þessi inn-
flutningsleyfi út væri óheimil skv. GATT-
samningi. Sigurgeir Þorgeirsson, fram-
kvæmdastjóri Bændasamtakanna, upp-
lýsti, að sérfræðingar OECD hefðu sér-
staklega mælt með þessari aðferð. Vil-
hjálmur Egilsson, alþingismaður og fram-
kvæmdastjóri Verzlunarráðsins, sem var
einn þeirra þingmanna, sem beittu sér
fyrir því, að lagaheimild var samþykkt á
Álþingi í júní sl. um þessa aðferð, kvaðst
stöðugt sannfærðari um, að þetta væri
rétt leið til þess að úthluta svo takmörkuð-
um gæðum, sem um væri að ræða og
benti á, að nánast samstundis mundi skap-
ast markaðsverð á þessum innflutnings-
leyfum, m.ö.o., að þau mundu ganga kaup-
um og sölum á milli manna.
Það er mikið til í þessu hjá Vilhjálmi
Egilssyni, sem vitnaði máli sínu til stuðn-
ings í bók Jakobs F. Ásgeirssonar „Þjóð
í hafti“, sem fjallar um þijátíu ára sögu
verzlunarhafta á íslandi frá 1931 til 1960.
í bók Jakobs er m.a. vitnað til ræðu, sem
Tómas Björnsson á Akureyri flutti á aðal-
fundi Verzlunarráðsins árið 1950 en þar
sagði m.a.: „Um leið og hömlur voru sett-
ar á byggingu íbúðarhúsa, urðu bygging-
arleyfi Fjárhagsráðs að verzlunarvöru, eða
a.m.k. húsin, sem voru byggð samkvæmt
þeim og að svo eftirsóttri vöru, að talið
hefur verið öruggt að geta stungið 10-20
þúsund krónum í vasann, éf hægt væri
að ná í fjárfestingarleyfí fyrir íbúðarhús-
byggingu. Af þessu leiðir það, að miklu
fleiri umsóknir koma til Fjárhagsráðs um
fjárfestingarleyfi en eðlilegt er.“
Þetta var einungis eitt af fjölmörgum
dæmum um það, að alls kyns leyfi, sem
úthlutað var af stjórnvöldum urðu að verzl-
unarvöru. Alþekkt var, að þeir, sem af
einhveijum ástæðum áttu rétt á því að fá
innflutningsleyfi fyrir bílum seldu þau
gjarnan hæstbjóðanda. Þeir, sem af ein-
hveijum ástæðum gátu komizt yfir gjald-
eyri, seldu hann á svörtum markaði o.s.frv.
Það er því alveg rétt hjá Vilhjálmi Egils-
syni, að um leið og menn hafa leyfi í hönd-
um frá opinberum aðilum, sem úthluta
þeim einhveijum þeim gæðum, sem tak-
markaður aðgangur er að, skapast um-
svifalaust markaðsverð á slíkum leyfum.
Það gerðist á haftaárunum, sem fyrr voru
nefnd og það hefur gerzt síðar með stór-
brotnari hætti en menn hafa viljað viður-
kenna. Þess vegna eru ákaflega sterk rök
fyrir því, að nú þegar stjórnvöld hafa á
ný hafið úthlutun á innflutningsleyfum,
þótt sú leyfaúthlutun sé vissulega fyrsta
skref í átt til aukins fijálsræðis í innflutn-
ingi landbúnaðarvara, sé nauðsynlegt að
fínna aðferð til þess, að sú leyfaúthlutun
verði ekki að sérstökum gróðavegi í við-
skiptum á milli einstaklinga, heldur sé þá
eðlilegra að andvirði leyfanna renni í sam-
eiginlegan sjóð landsmanna.
Þau rök má færa fram á móti þessari
aðferð eins og raunar var gert á fyrrnefnd-
um fundi, að hún gangi gegn þeim til-
gangi GATT-samninganna að lækka vöru-
verð til neytenda. Sumir segja, að þá sé
betra að koma í veg fyrir viðskipti með
innflutmngsleyfín með því að setja ákvæði
um hámarksálagningu á hina innfluttu
vöru og útiloka með þeim hætti viðskipti
manna á milli með innflutningsleyfin. En
það haftakerfi þekkjum við líka frá fyrri
tíð og tæpast væri betri kostur að taka
verðlagshöft upp á ný. Þess vegna mæla
sterk rök með þeirri aðferð, sem Alþingi
ákvað að heimila og landbúnaðarráðuneyt-
ið hefur nú tekið upp í sambandi við úthlut-
un á innflutningsleyfum fyrir ákveðnum
kjötvörum.
Þessi ákvörðun Alþingis varðandi útboð
á innflutningsleyfum fyrir þeim takmörk-
uðu gæðum, sem innfluttar landbúnaðar-
vörur eru enn sem komið er, er hins vegar
hluti af margfalt stærra máli, sem er al-
menn meðferð stjórnvalda á úthlutun tak-
markaðra gæða, hveiju nafni, sem nefn-
ast. Og þegar þingmenn, sumir hveijir
a.m.k. og alla vega þingmenn Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks hafa nú sam-
þykkt þetta grundvallaratriði, þótt umræð-
ur um það hafi orðið ótrúlega litlar á Al-
þingi, eins og oft vill verða um stórmál,
verður að ætla, að þeir séu tilbúnir til að
fylgja þessari ákvörðun eftir og vera sjálf-
um sér samkvæmir.
Stjórnvöld hafa á undanförnum rúmum
tíu árum úthlutað takmörkuðum gæðum
í gífurlegum mæli til fámenns hóps ein-
staklinga, þar sem eru fískveiðikvótar til
útgerðarmanna án þess að nokkur greiðsla
hafi komið fyrir. Eins og menn vita hefur
skapast markaðsverð á þessum fískveiði-
leyfum en það hefur farið um þau leyfi
eins og raunar innflutningsleyfin og gjald-
eyrisleyfin á haftaárunum, að andvirði
þeirra hefur ekki runnið í sameiginlegan
sjóð landsmanna, heldur í vasa þeirra ein-
staklinga, sem hafa komizt yfir þessi tak-
mörkuðu gæði. Hið sama má segja um
fleiri úthlutanir stjórnvalda svo sem mjólk-
urkvóta og úthlutun á sjónvarpsrásum.
Sjávarút-
vegsskattur
Þorsteins
Pálssonar
EINN ÞEIRRA
þingmanna, sem
samþykkti heimild
til ríkisstjórnar um
útboð á innflutn-
ingsleyfum fyrir
ákveðnum kjötvör-
um var Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegsráðherra. Væntan-
lega hefur hann fallizt á þær röksemdir
Vilhjálms Egilssonar, að það mundi hvort
sem er skapast markaðsverð á leyfum fyr-
ir þessum takmörkuðu gæðum og þess
vegna væri eðlilegt, að andvirðið rynni
frekar í sameiginlegan sjóð landsmanna.
Á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva
í gær, föstudag, flutti ráðherrann furðu-
lega ræðu, þar sem hann sagði m.a.: „Það
er býsna undarlegt, að sumir menn skuli
enn ræða það í alvöru, að það sé helzt til
ráða að auka skattheimtu á atvinnugrein-
ina. Því er jafnvel haldið fram, að það eitt
feli í sér nýja tíma í sjávarútvegi á ís-
landi. Ugglaust má það rétt vera. En að
minni hyggju opnuðu þeir nýju tímar ekki
dyr fyrir nýsköpun og framþróun. Þær
gáttir eru fyrir svefngengla stöðnunar.
Ástæðan er einföld. Skattar eru nefnilega
afar slæm útflutningsvara... Það er ekki
líklegt að greiðlega gangi að selja sjávarút-
vegsskattinn í útlöndum. Hann yrði því
nýr baggi á rekstrinum. Svigrúmið til ný-
sköpunar, þróunar og launahækkana yrði
að sama skapi minna. Sjávarútvegsskatt-
urinn myndi þá veikja þá sókn, sem sjávar-
útvegurinn er í. Sú breyting hefur altént
orðið með komu nýrrar ríkisstjórnar að
deilur um þetta grundvallaratriði eru ekki
lengur innan ríkisstjórnar heldur á milli
hennar annars vegar og tveggja stjórnar-
andstöðuflokka hins vegar.“
Það væri skemmtilegt rannsóknarefni
að finna út hvaða stjórnmálamaður eða
stjórnmálamenn fluttu svona ræður á því
30 ára tímabili, sem Jakob F. Ásgeirsson
fjallar um í fyrmefndri bók sinni. Ekki
skal dregið í efa, að Tómas Björnsson
hefur fengið að heyra það á sínum tíma,
þegar hann gerði athugasemdir við leyfa-
úthlutun vegna húsabygginga fyrir tæpri
hálfri öld, að t.d. útboð á byggingarleyfum
mundi verða „nýr baggi á rekstrinum“ og
leiða til „stöðnunar“ í byggingariðnaði.
Þeir sem börðust fyrir frelsi í innflutningi
á sínum tíma fengu m.a. þau andmæli að
slíkt innflutningsfrelsi mundi eyðileggja
heilu atvinnugreinarnar o.s.frv.
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra, virðist ekki hafa áttað sig á því
enn, að útgjöldin, sem hann telur að verði
svo mikil skattheimta á sjávarútveginn eru
til staðar í rekstri þessara fyrirtækja að
verulegu leyti en þau renna bara ekki í
sameiginlegan sjóð landsmanna heldur í
vasa þeirra, sem af ýmsum ástæðum urðu
handhafar hinna takmörkuðu gæða, fisk-
veiðikvótanna. Hvað skyldu t.d. fyrirtæki
eins og Grandi hf., Útgerðarfélag Akur-
eyringa hf. og Samheiji hf. hafa greitt
miklar fjárhæðir á undanförnum árum í
kvótakaup? Þessi fyrirtæki virðast þó lifa
góðu lífi! Og tæplega mundi Árni Vil-
hjálmsson, stjórnarformaður Granda hf.,
hafa fallizt á grundvallaratriðið um
greiðslu fyrir kvóta í ræðu á síðasta aðal-
fundi Granda hf. ef hann teldi, að það
mundi ríða fyrirtækinu að fullu.
Það er hins vegar umhugsunarefni fyrir
þá, sem á sínum tíma fylgdust með bar-
áttu Sjálfstæðisflokksins fyrir auknu
fijálsræði í viðskiptum við Framsóknar-
flokkinn, sem þá eins og nú var gjarnan
í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum, að
ráðherrann skuli fagna sérstaklega sam-
stöðu þessara tveggja flokka um óbreytt
ástand í fískveiðimálum.
Vilhjálmur Egilsson, alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins, hefur hins vegar átt-
að sig á því grundvallaratriði, að kjötleyf-
in mundu verða að markaðsvöru og þess
vegna væri eðlilegt, að stjórnvöld byðu þau
út og andvirði þeirra rynni í sameiginlegan
sjóð en ekki að útboðið færi fram á milli
einstaklinga og fyrirtækja eftir að stjóm-
völd hefðu úthlutað leyfunum til einhvers
úrvalshóps, sem á sínum tíma var fyrst
og fremst Samband ísl. samvinnufélaga.
Það eru fleiri dæmi um, að úthlutun
leyfa fyrir takmörkuðum gæðum verði að
markaðsvöru. Morgunblaðið hefur marg-
sinnis bent á, að sjónvarpsrásir hafa verið
og eru takmörkuð gæði. Fyrir nokkrum
árum var sjónvarpsrásum m.a. úthlutað
Sungið í Tungnaréttum að drætti loknum.
til hlutafélagsins Sýnar. Það fyrirtæki hóf
aldrei útsendingar á sínum tíma heldur
var það selt eigendum helzta keppinautar-
ins, Stöðvar 2, fyrir tugi milljóna króna.
Engar teljandi eignir voru í þessu fyrir-
tæki aðrar heldur en þær, sem stjórnvöld
höfðu úthlutað fyrirtækinu, þ.e. sjónvarps-
rás og eigendur samkeppnisaðila voru til-
búnir til að greiða stórfé fyrir þá rás til
að útiloka samkeppni. Auðvitað var eðli-
legt og er eðlilegt, að slíkum takmörkuðum
gæðum sé úthlutað með öðrum hætti, t.d.
með útboðum eins og nú eiga sér stað á
innflutningsleyfum fyrir kjötvörur.
Nú er augljóst, að samkeppni fer vax-
andi á sjónvarpsmarkaðnum og þá er
spurning, hvort ekki er tilefni fyrir stjórn-
völd til þess að taka þetta mál upp á nýj-
an leik. Kannski er málið ekki eins við-
kvæmt eftir að fleiri aðilar koma til skjal-
anna! Slík útboð á sjónvarpsrásum og
raunar hljóðvarpsrásum einnig hafa verið
tekin upp í Bretlandi og var gert í tíð
Margrétar Thatcher svo að varla geta
menn í Sjálfstæðisflokknum verið andvígir
því af hugmyndafræðilegum ástæðum.
Slík útboð eru byijuð í Bandaríkjunum á
öðrum takmörkuðum gæðum, sem eru
símarásir.
Það er löngu tímabært, að Alþingi taki
öll þessi mál upp til alvarlegrar umræðu.
Þótt kjötleyfin séu ekki stórt mál er sú
grundvallarhugsun, sem liggur að baki
þeirri ákvörðun Alþingis að heimila útboð
á kjötleyfunum stórmál.
ÍSLENDINGUM
kom það töluvert á
óvart, þegar fréttir
bárust fyrir nokkr-
um dögum um nýja
alþjóðlega skýrslu, þar sem komizt er að
þeirri niðurstöðu, að við séum sjöunda rík-
astá þjóð í heimi. Þetta mat byggist á
nýjum mælikvörðum, þar sem ákveðið
eignamat er lagt til grundvallar. Sam-
kvæmt því eignamati er stærsta eign ís-
lenzku þjóðarinnar náttúruauðlindir, sem
eru svo sem engin tíðindi fyrir okkur.
Það gildir einu, hvort um er að ræða
einstaklinga, fyrirtæki eða þjóðir; allir vilja
hafa einhveijar tekjur af eignum sínum.
Það er eðlilegt, að íslenzka þjóðin hafi
tekjur af sínum eignum. Þær eignir eru
m.a. fiskimiðin í kringum ísland. Eins og
nýtingu þeirra er nú háttað er fráleitt, að
þjóðin hafi ekki beinan arð af þeirri eign
og að þeir, sem nýta eignina greiði gjald
fyrir þá nýtingu alveg með sama hætti
og allir þeir, sem nýta annarra eignir
greiða gjald fyrir. Sjónvarpsrásir eru líka
eign þjóðarinnar. Þess vegna er fráleitt
að úthluta þeirri eign endurgjaldslaust til
fyrirtækja eins og gert hefur verið.
Það er hugsanúvilla að halda öðru fram
og tími til kominn að segja það umbúða-
laust að þeir, sem halda öðru fram eru
að ganga erinda ákveðinna hagsmunahópa
í þjóðfélaginu. Það er að vísu misskilning-
ur hjá útgerðarmönnum, að það séu þeirra
hagsmunir að standa í margra ára stríði
um svo sjálfsagðan hlut, að þeir greiði það
gjald, sem þeir hvort sem er greiða fyrir
kvótann í dag, í sameiginlegan sjóð í stað
þess að greiða hann í vasa hver annars.
En málflutningur sjávarútvegsráðherra,
bæði á fundi Samtaka fiskvinnslustöðva í
gær, föstudag, og fyrr er engu að síður
hagsmunabarátta fyrir þrönga sérhags-
muni en ekki þjóðarhagsmuni.
Að undanförnu hafa staðið yfir miklar
umræður um lífskjör landsmanna, launa-
kjör, skattbyrði ö.s.frv. Það er augljóst,
að með því að þjóðin hafi eðlilegar tekjur
af eignum sínum og að skipting þeirra sé
með eðlilegum hætti er hægt að bæta lífs-
kjörin og draga úr skattbyrði.
Þjóðar-
eignin